Làm thế nào để nâng cao chất lượng chuyên môn

LÀM THẾ NÀO ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHUYÊN MÔN
Người viết :Trương Văn Lữ -PHT THCS Lương Thế Vinh
I / CƠ SỞ LÍ LUẬN:
1- Đặt vấn đề :
Nhận thức tầm quan trọng của đổi mới phương pháp dạy học đối với việc nâng cao
chất lượng và hiệu quả đào tạo lớp công dân Việt Nam trong xã hội hiện đại . Thực hiện
chủ trương đổi mới phương pháp giảng dạy của ngành , trường THCS Lương Thế Vinh
đang thực hiện chủ trương cải tiến phương pháp dạy học ở tất cả các môn học.
Tôi cũng xin mạnh dạn đưa ra những suy nghĩ và hiểu biết của mình về cách thức nâng
cao chất lượng chuyên môn đối với một đơn vị còn nhiều khó khăn.
Trước đây người ta ít than phiền về “sản phẩm” giáo dục do số lượng ít nhưng hiện
nay việc phát triển ào ạt về qui mô các loại hình giáo dục và đào tạo thì vấn đề chất lượng
giáo dục được mọi người có tâm huyết về giáo dục đặt ra để xem xét sự yếu kém của nó.
Trên thực tế từ đơn vị có tỉ lệ tốt nghiệp THCS thấp nhiều năm , chính vì vậy việc lựa
chọn hướng đi, các giải pháp phù hợp với đặc điểm của đơn vị là suy nghĩ và trăn trở đầu
tiên cuả tôi tại trường :
“Làm thế nào để nâng chất lượng chuyên môn ?”
2- Phạm vi đề tài :
- Trong đề tài này chỉ áp dụng cho đơn vị còn khó khăn về điều kiện cơ sở vật chất, với đội
ngũ giáo viên tương đối ổn định và đặc biệt khó khăn về trình độ dân trí điạ phương thấp.
- Đề tài xin được phép trình bày các vấn đề sau : Cơ sở lí luận – Thực trạng vấn đề – Kết
hợp với các giải pháp – Bài học kinh nghiệm và đề xuất.
II / THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP:
1 / Thực trạng vấn đề :
Trường THCS Lương Thế Vinh thuộc phường Hưng Lợi , tiếp giáp với phường
Hưng Thạnh , quận Cái Răng , đa số là nông dân , lao động làm thuê , buôn bán nhỏ , tạm
trú đông do địa bàn có nhiều nhà trọ và nhiều khu dân cư mới .Những năm trước 2006
trường có nhiệm vụ phổ cập THCS cho học sinh của địa bàn Hưng Thạnh .
Tỉ lệ Hs yếu lưu ban và tốt nghiệp của các năm trước 2002 luôn thấp .
Về phía đội ngũ Giáo viên chưa nhận thức đầy đủ về phương pháp “Lấy học sinh
làm trung tâm”.

Việc quan tâm chăm sóc con em của một bộ phận phụ huynh học sinh chưa đáp
ứng với nhu cầu giáo dục ngày càng cao hiện nay:
- PHHS chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay, thái độ hợp tác giáo dục HS
chưa rõ ràng, chưa thống nhất với nhà trường. Giáo dục HS ở gia đình mang tính áp đặt, ít
để HS thể hiện quan điểm của mình, sử dụng mệnh lệnh, roi vọt, …và thiếu làm gương tốt
cho HS noi theo.
- Nhu cầu về kinh tế , mưu sinh được quan tâm nhiều hơn nhu cầu học tập “ Lo cái
ăn trước rồi đến cái học”. Bên cạnh tệ nạn xã hội, những thói quen xấu vẫn tồn tại khá phổ
biến và những bất cập khác.
Điều kiện về cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn , còn một số phòng học chắp vá, thiết
kế không đúng quy cách .
Từ những thực trạng nêu trên tôi đã mạnh dạn đưa ra một một số giải pháp phù hợp
với điều kiện, hoàn cảnh của đơn vị theo hướng đi của riêng mình nhằm giúp đơn vị giảm
bớt yếu kém về chất lượng chuyên môn.
2 / Giải pháp giải quyết vấn đề :
2.1 – Tăng cường về điều kiện cơ sở vật chất phục vụ dạy và học :
Trường lớp , thư viện thiết bị dạy học trong nhà trường rất quan trọng trong hoạt
động dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở nhiều mặt cho cả thầy và trò.
Trong những năm trước do khó khăn về kinh tế của đất nước nên việc phát triển hệ thống
trường lớp của Phường Hưng Lợi rất chậm. Trường THCS Lương Thế Vinh hoạt động
trong một điều kiện môi trường chưa thuận lợi. Chẳng hạn trường lớp không đúng qui
cách, hàng rào trường chưa hoàn chỉnh do có sự tranh chấp . Nhà thờ bao bọc quanh
trường,….
Do đó một trong những yếu tố đóng vai trò quyết định nâng cao chất lượng dạy và
học là trang thiết bị CSVC để phục vụ công tác dạy học. Quá trình dạy học luôn gắn liền
với việc sử dụng thành thạo các phương tiện dạy học. Một thầy giáo giỏi phải biết tổ chức
cho học sinh một môi trường hoạt động để trong đó có sự tương tác giữa các tri thức sẵn có
và phương tiện học tập thì mới phát sinh tri thức cho người học.
Từ khi về nhận công tác quản lí năm 2002, bản thân nhận thấy điều kiện cơ sở vật chất
ở một số phòng lớp ( dãy phòng học cũ ) qúa thiếu thốn từ bảng lớp, phòng ốc tối tăm, ẩm

thấp …. Tôi đã mạnh dạn bàn bạc trong Ban giám hiệu đầu tư trang bị ngay một số vật
dụng cơ bản , tối thiểu như : thay 100% đồng loạt các bảng từ , đóng bục giảng . Quét vôi,
tăng cường ánh sáng lớp học, chống thấm , ngập nước phòng học . Do vậy, tập thể sư
phạm đã một phần nào bớt đi mặc cảm do cơ sở vật chất thiếu thốn và từ đó họ đã có nhiều
nỗ lực trong công tác giảng dạy.
Phát huy nhiều nguồn lực tập trung phục vụ cho công tác dạy và học. Sử dụng triệt để
nguồn kinh phí trong ngân sách và ngoài ngân sách. Ngoài ra phải kết hợp “nguồn lực “ từ
phía PHHS và địa phương để xây dựng CSVC. Nâng cấp sửa chữa cơ sở vật chất hàng
năm .
2.2 – Bồi dưỡng về nhận thức và chuyên môn cho đội ngũ :
a) Bồi dưỡng về công tác nhận thức cho đội ngũ :
Chất lượng chuyên môn phụ thuộc rất lớn vào tập thể sư phạm, yếu tố con người đóng
vai trò quyết định mà các văn kiện của Đảng & nhà nước đã nêu rõ trong chỉ thị 40/CT/TW
ngày 15/06/2004 của Ban bí thư TW Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục. Người thầy cần giỏi về chuyên môn đồng thời lại phải
tốt về nhân cách mới thực hiện hoàn hảo nhiệm vụ của mình, thực sự là những “ Kĩ sư tâm
hồn “.
Mặt khác , nhận thức của đội ngũ cũng ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục. Mọi suy
nghĩ đều dẫn dắt hành động của chúng ta, do đó nếu nhận thức đúng thì việc làm đúng là
điều tất nhiên. Vì vậy với một đội ngũ có mặc cảm “ trường không đẹp” , cơ sở vật chất
thiếu thốn , đội ngũ giáo viên đã từng bước xoá bỏ ý nghĩ này để giúp đơn vị đi lên. Tôi
thường xuyên an ủi và luôn gợi cho đội ngũ thấy được sự phát triển về qui mô trường lớp,
niềm tin về mái trường khang trang đẹp là điều sắp xảy ra.
Bản thân người quản lí cũng luôn không hài lòng về những gì đạt được , luôn đặt ra
những yêu cầu cao hơn cho CB-GV-CNV. Luôn tìm cách tác động vào đội ngũ như đưa ra
nhiều đợt thi đua theo chủ đề kết hợp với các ngày lễ truyền thống của ngành , phát động
những phong trào hỗ trợ chuyên môn thật phù hợp với điều kiện của đơn vị . Ví dụ : Trong
tuần lễ thi đua thì chào mừng ngày 20/11 , hàng năm phần chuyên môn đặt cao hơn những
mục khác như mỗi GV đăng ký 2 tiết dạy tốt và dự giờ 4 tiết ; tổ chức thi đua “ Hai tốt”
ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy , phong trào đăng ký thi GV dạy giỏi cấp cơ

sở , cấp quận và thành phố đều tham gia đông , hàng năm tăng thêm điều kiện cao để từng
bước nâng chất lượng đội ngũ . Nếu đạt được thành tích về từng mặt đều được khen
thưởng . Nói chung tùy theo tình hình đội ngũ mà đặt ra yêu cầu cao đối với đội ngũ , nếu
đội ngũ “ổn định còn yếu chuyên môn thì tăng yêu cầu phần chuyên môn và ngược lại đội
ngũ thường xuyên vi phạm kĩ luật thì xoáy vào phần chính trị tư tưởng & việc thực hiện
qui chế chuyên môn,….Thay đổi hình thức thi đua : kết hợp xét thi đua theo tổ khối với
các phong trào chung của nhà trường .
Trong cách quản lí đối với đội ngũ tri thức cũng lưu ý : Góp ý xây dựng cho mọi người
hơn là ghi nhận những sai sót họ đã làm. Và đặc biệt hạn chế nêu những khuyết điểm cá
nhân không đáng ra tập thể sư phạm, điều đó dễ gây sự xúc phạm, bất mãn và họ cảm thấy
thiếu sự tôn trọng.
Tóm lại ngoài công tác giáo dục về nhận thức chính trị tư tưởng, truyền thống dân tộc ,
… người quản lí phải biết khơi dậy ở mỗi con người lòng tự trọng , ước muốn phát triển và
xác định hướng đi phù hợp.
b) Bồi dưỡng về công tác chuyên môn :
Qua công tác tại trường , tôi nhận thấy việc xây dựng đơn vị đi lên là trước hết cần tập
trung dồn nổ lực vào công tác chuyên môn. Tìm ra vấn đề để giải quyết yếu kém về chất
lượng giảng dạy, để từ đó từng bước lấy uy tín với Phụ huynh Học sinh và uy tín với địa
phương, với ngành .
Trước hết phải ổn định công tác nhân sự theo nguyên tắc quản lí như sắp xếp lớp học,
bố trí nhận sự trong các nhóm chuyên môn phải có trẻ có già & có người có kinh nghiệm
lẫn thiếu kinh nhiệm xen kẻ, phân công đội ngũ phù hợp sở trường và năng lực của mỗi
người. Ví dụ : ưu tiên lớp cuối cấp và đầu cấp học bố trí giáo viên có năng lực và điều kiện
về thời gian để dạy lớp này.Việc bố trí GV cũng cần phải lưu ý phân công số tiết cho đồng
đều , không để người thừa , kẻ thiếu , dẫn đến tình trạng so bì , hạn chế chi tiêu ngân sách
cho việc tăng thêm giờ , trong khi ngân sách nhà nước đang còn nhiều khó khăn .
Đặt ra những yêu cầu đối với Giáo viên và Học sinh : Giáo viên phải thay đổi cách dạy
cũ, học sinh phải có kĩ luật thì mới dạy tốt & học tốt “ thầy ra thầy- trò ra trò”.
Đổi mới phương pháp dạy học nhằm tích cực hóa các họat động dạy học, khuyến khích
giáo viên chủ động, sáng tạo, dạy học tập trung vào học sinh tạo điều kiện cá thể hóa người

học để phát triển mọi năng lực của học sinh, tổ chức hướng dẫn học sinh học tập bằng cách
tự phát hiện khả năng của mình tự tin và có niềm vui trong lao động học tập chủ động sáng
tạo.
Với những hiểu biết của bản thân về đổi mới phương pháp giảng dạy tôi đã đặt ra
những yêu cầu cho GV khi tổ chức một tiết dạy :
a / Đối với thầy :
Nghiên cứu kĩ bài và phân tích sư phạm bài dạy cụ thể là:
Soạn kế hoạch lên lớp , xác định trọng tâm kiến thức , kĩ năng bài học và các hình thức
tổ chức hoạt động trong tiết dạy .
Chuẩn bị hệ thống câu hỏi: những nội dung khó , mục đích giải quyết ở lớp, ở nhà chú ý
phát triển kiến thức bồi dưỡng học sinh giỏi, khá, năng khiếu bộ môn. Dự kiến những sai
lầm của học sinh (nếu có ) và cách khắc phục .
Khai thác nội dung giáo dục tư tưởng tình cảm thẩm mĩ , dân số , môi trường….
Chuẩn bị phiếu giao việc : Việc dùng phiếu trong tiết dạy hạn chế bớt bệnh nói nhiều ,
giảng nhiều , lấn át phần luyện tập của học sinh , phiếu giao việc là bản thiết kế hành động
học tập của học sinh theo ý định sư phạm của giáo viên trong tiết dạy nhằm tạo ra sự phối
hợp việc làm của thầy và trò theo cùng một nhịp điệu. Giúp học sinh làm những gì có thể
làm được nhờ sự giúp đỡ của giáo viên, đó là một cách để các em tự làm được những công
việc khó hơn , tự khẳng định mình. Giảm bớt thời gian chép đề. Tuy nhiên nếu làm dụng
phiếu giao việc thì học sinh sẽ mất dần kỉ năng trình bày sáng tạo, chữ viết ,…
Căn cứ vào những hướng dẫn trong phiếu giao việc , GV tổ chức cho học sinh làm việc
cá nhân với SGK, với phương tiện sẵn có hoặc trao đổi nhóm hay học tập tòan lớp .
Chọn hình thức tổ chức tiết học phù hợp với điều kiện CSVC của trường , phù hợp với
nội dung bài dạy và môn dạy.
Để tổ chức tốt một tiết dạy phải tùy nội dung và mục đích cụ thể của bài dạy để xác
nhận cách tổ chức học tập cho học sinh làm thế nào để có kết quả cao nhất.
Ví dụ : Nếu mục đích của bài dạy chủ yếu để rèn luyện kỉ năng hoặc kiểm tra kiến thức
đã học thì coi trọng cách học cá nhân của học sinh.. Nếu đối tượng nhận thức quá mới mẽ
với học sinh cần vai trò chủ đạo của giáo viên trong việc thông báo, giải thích thì nên tổ
chức cho các em học tập theo lớp.Còn đối với những bài có đối tượng nhận thức mà bản

thân học sinh ít nhiều có kinh nghiệm hoặc chứa đựng các hiểu biết khác nhau, dễ phân
hóa thành các nhóm ý kiến để tranh luận, bàn cải… chúng ta tổ chức cho học sinh học
nhóm để kích thích họat động từng cá nhân. Nhờ việc thảo luận trong nhóm nhỏ, kiến thức
các em sẽ lướt phần chủ quan, phiến diện làm tăng thêm tính khách quan khoa học . Việc
học tập theo nhóm càng chứng tỏ quan điểm “ học thầy không tày học bạn ” qua việc trao
đổi, hợp tác với bạn mà trí thức trở nên sâu sắc, bền vững , dễ nhớ và nhớ nhanh hơn. Khi
mỗi nhóm trình bày xong để khắc sâu kiến thức , GV bao giờ cũng phải kết luận ngắn gọn
ý kiến nào đúng, sai , vì sao và đưa ra bài học. Chú ý tuyên dương, khen thưởng, động
viên, các em kịp thời.
Chuẩn bị đồ dùng dạy học : nắm được đặc điểm tâm lí của học sinh THCS là tư duy
còn rất cụ thể do đó trong tiết dạy việc sử dụng đồ dùng dạy học đã thực sự góp phần nâng
cao chất lượng tiết dạy , giúp các em nắm vững kiến thức một cách kĩ lưỡng hơn cũng như
gây hứng thú học tập cho HS trong tiết dạy. Chú ý bố trí bàn ghế phù hợp với hình thức tiết
dạy.
Chọn phương pháp đặc trưng của bộ môn : Vận dụng và phối hợp các phương pháp
truyền thống với phương pháp “ Lấy HS làm trung tâm “ luôn phải hết sức linh hoạt , uyển
chuyển, nhẹ nhàng để nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao hiệu quả đào tạo học sinh.
Ngoài ra phải chú trọng tạo điều kiện cho CB-GV- CNV học nâng chuẩn trình độ để
góp phần nâng cao trình độ chuyên môn cũng như nhận thức cho đội ngũ.
Việc bồi dưỡng kiến thức chuyên môn và nghiệp vụ cho đội ngũ thường được đặt ra
trong các kỳ thi giáo viên dạy giỏi cấp cơ sở , những câu hỏi cần xoáy sâu vào nghiệp vụ
chuyên môn . Nói tóm lại, tùy theo tình hình đội ngũ để đặt ra những vấn đề cho đội ngũ
suy nghĩ , tìm tòi , những yêu cầu cần chú ý bồi dưỡng là công tác chính trị tư tưởng và
những quy định ,quy chế mới của ngành .
b/ Đối với học sinh.
Học sinh phải có kĩ luật tốt, lễ phép.
Học sinh phải có đầy đủ sách giáo khoa .
Chuẩn bị tốt bài học ở nhà , đưa ra những suy nghĩ nhận xét của mình khi quan sát để ra
lớp thảo luận , trao đổi cùng các bạn.
Tập trả lời câu hỏi theo SGK.

Tự đặt câu hỏi sau khi đã đọc trước bài.
Khuyến khích các em tham các hoạt động phong trào mang tính giáo dục cộng đồng và
tham gia các hoạt động về nguồn, ngoại khoá ; vừa giúp thầy trò thư giản và tạo sự gần
gũi, đoàn kết.
2.3 – Phối hợp Ban đại diện Cha mẹ học sinh để giáo dục học sinh:
- Ban đại diện cha mẹ học sinh là tổ chức quần chúng của các gia đình học sinh. Đây là
tổ chức có quan hệ mật thiết với nhà trường, có tiềm năng lớn trong việc giáo dục HS vì
2/3 thời gian HS ở với gia đình. Là cầu nối các gia đình học sinh lại với nhau để thống nhất
mục tiêu giáo dục.
- Việc Ban đại diện CMHS hoạt động tích cực trong nhà trường cũng góp phần nâng
chất lượng giáo dục trong nhà trường. Nhà trường luôn xây dựng mối quan hệ gần gũi với
mỗi gia đình học sinh , do đó công tác tuyên truyền thông tin và thu thập thông tin khá hiệu
quả, giúp nhà trường liên kết với mỗi gia đình học sinh tốt hơn.
- Tập thể CB-GV-CNV phải luôn tâm niệm : “ Làm sao cho mỗi phụ huynh luôn có tinh
thần hợp tác giáo dục học sinh hơn là chỉ trích, phản bác chúng ta”.
Chính vì vậy sau mỗi lần họp PHHS số lượng dự họp ngày càng đông hơn và chiếm tỉ
lệ 95% và phụ huynh từng bước có quan tâm đến việc học của con em nhiều hơn.
2.4 – Tranh thủ sự ủng hộ của các tổ chức đoàn thể , ngành và địa phương chăm lo
cho sự nghiệp giáo dục :
Tận dụng nguồn ngân sách nhà nước. Từ năm học 2002-2003 đến nay trường được Sở
GD&ĐT , phòng giáo dục ưu tiên cấp kinh phí sữa chữa , mua sắm bằng ngân sách nhà
nước.
Vấn đề chăm lo cho học sinh nghèo , học khá giỏi đã được các tổ chức đoàn thể quan
tâm – Nhà trường phối hợp với Ban đại diện CMHS, BCH công đoàn, BCH chi đoàn chăm
lo cho đội ngũ , hàng năm trợ cấp từ 600.00đ đến một triệu đồng / GV, ngoài ra còn tổ
chức các đợt tham quan ngoại khóa để giúp cho đội ngũ gắn bó nhau hơn .. Cấp phát học
bổng cho HS khá , giỏi ngoan nghèo, miễn giảm tiền đầu năm cho HS diện chính sách,
tặng tập vở cho HS nghèo trên 1000 cuốn mỗi năm học .
BGH cùng BCH công đoàn vận động CĐV thực hiện tốt dân chủ hóa trường học. Tích
cực chăm lo quà nhân các ngày NGVN, tết cổ truyền, sinh nhật GV, hỗ trợ đời sống khối

văn phòng, tham quan cuối năm, tổ chức trao quà 1/6 cho con CB.GV.CNV học khá
,giỏi…….
2.5 – Thực hiện tốt công tác xây dựng qui chế dân chủ cơ sở :
Quan trọng nhất là phối hợp tổ chức Đại hội Cán bộ – giáo viên –CNV đầu năm. Đây là
hình thức phát huy dân chủ và tích cực của Công đoàn viên vào tất cả các mặt hoạt động
trong nhà trường.
Đối với Hiệu trưởng :
Đảm bảo thực hiện tốt công khai :
Kế hoạch hoạt động rõ ràng.
Vấn đề tiếp nhận học sinh.
Các khoản thu chi từ các nguồn ngân sách.
Đánh giá & xếp loại thi đua khen thưởng.
Đối với công đoàn :
Kinh nghiệm cho thấy ở bất kì một đơn vị có tổ chức công đoàn, nếu công đoàn lủng
củng, mất đoàn kết nội bộ thì hiệu quả công việc của đơn vị đó rất thấp.