Quan ly dinh duong cay co mui

QUẢN LÝ DINH DƯỠNG TRÊN CÂY CÓ MÚI
Vai trò của đạm với cây có múi
Vai trò và triệu chứng thiếu đạm
Đạm (Nitơ) có ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với chất dinh dưỡng khác. Nitơ là một
thành phần của chất diệp lục, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển bộ lá, hình thành hoa,
đậu, phát triển và chất lượng quả. Đủ Nitơ cây sinh trưởng khỏe, quả nhiều và to.
Thiếu Nitơ cây mất màu xanh, lá nhỏ, cành non chết khô, chồi ngắn, rụng quả non. Lá
già rụng vào đầu mùa, rìa lá mỏng, cành cây bị chết. Sự thiếu hụt Nitơ tồi tệ hơn khi
lượng phốt pho thấp. Thừa Nitơ sẽ giảm chất lượng quả và rút ngắn thời gian cất trữ.
Quả lớn nhanh, tăng thời gian quả xanh, chín chậm, vỏ quả dày và thô, tép khô. Dư
thừa nitơ thúc đẩy sự tươi tốt của cây nhưng dễ mẫn cảm với dịch hại và điều kiện
ngoại cảnh.
Biện pháp khắc phục
Bón đạm dưới dạng phân đơn (Urea, Sulfate Amone) hoặc hỗn hợp (N-P-K, DAP) cho
cây ở những thời điểm quan trọng như: sau thu hoạch, trước mỗi đợt cây ra đọt non…

Hình 1: Triệu chứng vàng lá do thiếu đạm trên lá cây có múi.

Vai trò của phosphate (lân) trên cây có múi
Triệu chứng tác hại do thiếu Phosphate (lân)
Lân thực hiện nhiều chức năng quan trọng như quang hợp, hoạt động enzyme, trong
sự hình thành và vận chuyển đường. Quan trọng nhất là phát triển bộ rễ, hình thành
hoa, phát triển và tăng chất lượng quả.

1


Thiếu phốt pho, ít có các triệu chứng thiếu hụt được nhìn thấy trên lá nhưng có ảnh
hưởng đến chất lượng quả, gây biến dạng, lõi rỗng và thô, vỏ dày, quả mềm, khô
nước, chua. Trong trường hợp sử dụng quá nhiều phân đạm thì hậu quả của việc
thiếu hụt phốt pho lên chất lượng quả sẽ tồi tệ hơn. Thừa lân, không gây ra bất kỳ tổn

thất nào về năng suất, chất lượng trái cây, nhưng có thể có tác động làm thiếu kẽm
trong cây và giảm hiệu quả sản xuất.
Biện pháp khắc phục
Do đó, việc cung cấp cân đối nitơ và phốt pho sẽ cho năng suất và chất lượng quả tốt.
Có thể cung cấp Lân cho cây thông qua các chế phẩm đơn như Super Lân, Lân Văn
Điển (16% P2O5); các phân hỗn hợp NPK hay DAP (Diamonphosphate) vào các thời
kỳ sau thu hoạch hay cây chuẩn bị ra hoa…

A

B

C

Hình 2 (a): Các quả cam trên bên
trái (A) và phải (C) được bón mức độ
cao nitơ và thiếu hụt phốt pho (quả
méo mó và vỏ thô. Quả ở giữa (B)
được bón cân đối và đầy đủ Nitơ và
Phốt pho.

A

B

C

Hình 2 (b): Hai quả bên ngoài (A) và
(C) cho thấy phần vỏ cùi dày lên, lõi
rỗng và tép quả thô. Quả ở giữa (B) có

vỏ và cùi mỏng lõi đặc, tép mọng nước
do được bón đầy đủ và cân đối Phốt
pho và Nitơ.

Vai trò của kali trên cây có múi
Vai trò và triệu chứng thiếu hụt Kali
Kali có vai trò quan trọng trong sự hình thành và hoạt động của protein, chất béo,
Carbohydrate và diệp lục, duy trì sự cân bằng muối và nước trong tế bào. Giúp tăng
chất lượng (độ ngọt, màu sắc) và khả năng đậu quả, hạn chế chồi non lúc ra hoa, khả
năng hút nước và hô hấp của cây.
Thiếu Kali, cây tăng trưởng chậm, lá nhỏ chuyển màu vàng hoặc đồng sau đó bị rụng.
Cành cây suy yếu, và giảm tỷ lệ nở hoa. Lá vàng loang lổ, sự biến vàng bắt đầu từ gần
nửa đỉnh của lá, sau đó trở nên sạm. Quả nhỏ, da mỏng và mịn, xu hướng chuyển
màu sớm, và chia tách một cách dễ dàng.
Thiếu Kali ít không ảnh hưởng đến năng suất, mặc dù quả có thể nhỏ hơn. Thiếu kali
nghiêm trọng làm giảm năng suất do tăng tỷ lệ rụng hoa quả. Thừa kali không ảnh
hưởng đến chất lượng quả nhưng quá nhiều kali có thể làm tăng sự thiếu hụt magiê.

2


Biện pháp khắc phục
Kali trao đổi có sẵn ở trong đất. Đất cát có ít kali hơn so với đất thịt. Kali có nhiều nhất
ở gần bề mặt đất. Hạn hán có thể làm giảm hấp thu kali từ đất bề mặt khô, dẫn đến
thiếu hụt tạm thời.
Để tăng cường Kali cho cây, có thể bón các loại phân có chứa hàm lượng Kali cao
như KCl (60% K2O) cùng với các thời điểm bón phân đạm và lân cho cây.

Hình 3: Các triệu chứng thiếu hụt Kali trên lá và trái cây có múi.
Vai trò của kẽm với cây có múi

Triệu chứng tác hại do thiếu kẽm
Triệu chứng thiếu kẽm là lá vàng gân vẫn xanh. Đây là một trong những tổn hại lớn và
phổ biến về rối loạn dinh dưỡng của cây có múi, lá nhỏ dần và đóng lá dầy, có khuynh
hướng mọc thẳng đứng, thân, cành không phát triển, cành non dễ chết, trái nhỏ, chất
lượng kém.
Ngay trong giai đoạn đầu tiên, thiếu kẽm sẽ làm giảm năng suất, giảm sinh lực cây và
làm cho trái nhỏ, chất lượng kém. Triệu chứng lá nhỏ, lá hẹp (ít lá) và màu trắng-vàng
khu vực giữa các tĩnh mạch (đốm lá).
Biện pháp khắc phục
Thiếu kẽm thường xảy ra ở vùng đất chua ven biển. Phun hợp chất có kẽm (Sunfat
kẽm) qua lá vào giai đoạn lá gần trưởng thành, cây hấp thu tốt nhất. Thiếu trầm trọng
nhất trong đất kiềm. Thiếu nặng cần phun bổ sung 2 hay nhiều lần trong suốt mùa.

Hình 4: Triệu chứng vàng lá gân xanh do thiếu kẽm trên cây có múi.

3


Vai trò của boron trên cây có múi
Triệu chứng tác hại do thiếu Boron
Quả phát triển một màu xám, sau đó chuyển sang màu nâu. Một số hạt giống phát
triển không hoàn hảo, bị teo lại, màu nâu. Cây có múi rất nhạy cảm với dư thừa Bo.
Biện pháp khắc phục
Chỉ phun 1 lần phân bón chứa Bo nếu chắc rằng cây đang bị thiếu Bo.

Hình 5: Triệu chứng thiếu Boron (Bo) trên lá và trái.
Vai trò của Molybden (Mo) trên cây có múi
Vai trò và triệu chứng thiếu hụt Molybden
Molybden có liên quan mật thiết tới quá trình chuyển hoá đạm trong cây, đo đó sư
thiếu Molybden cũng có biểu hiện tương tự như thiếu đạm. Ở cây hai lá mầm, thiếu

Mo xuất hiện màu xanh vàng ở chóp và mép lá.
Thiếu Molybden thường dẫn đến thiếu đạm do khả năng cố định đạm của cây bị hạn
chế. Thiếu Molybden, cây sinh trưởng phát triển kém, cây còi cọc xuất hiện nhiều đốm
vàng ở giữa các gân của những lá dưới, tiếp đó là hoại tử.
Ở cây có múi, thiếu Molybden xuất hiện các đốm mất nước ở phần thịt rìa lá sau lan
vào gần gân lá. Các đốm này dần chuyển vàng xám nâu và khô đi.
Biện pháp khắc phục
Phun bổ sung các loại phân bón lá có chứa hàm lượng Molybden vào các giai đoạn
cây ra lá non nếu phát hiện thấy triệu chứng thiếu loại dưỡng tố này.

Hình 6: Triệu chứng thiếu Molybden trên lá cây có múi.

4


Vai trò của sắt trên cây có múi
Vai trò và triệu chứng thiếu hụt Sắt (Iron)
Sắt (Fe) được cây hấp thu dưới dạng Fe2+. Sắt là thành phần của vài enzyme hay của
nhiều protein tham gia chuyển vận điện tử trong quá trình quang hợp và hô hấp. Các
enzyme này bao gồm catalases, peroxidases và một số cytocrom. Cytocrom hoạt động
cơ chế hô hấp của các tế bào sống. Một số các enzyme đều tham gia phản ứng oxy
hóa khử trong quang hợp. Sắt không phải thành phần của diệp lục tố. Nhưng rất cần
cho sự sinh tổng hợp của diệp lục tố. Thiếu sắt nhẹ, gân lá có màu xanh tối, xuất hiện
ở lá non; khi thiếu trầm trọng, lá non dần dần chuyển sang màu vàng, các lá non về
sau sẽ bị trắng, cây có thể rụng lá, chết cành. Thiếu sắt thường xuất hiện ở đất có pH
cao hoặc đất bón nhiều vôi.
Biện pháp khắc phục
Phun trên lá sắt sulfat hoặc sắt chelate không có hiệu quả. Nếu cây bị ảnh hưởng, tưới
chelate sắt vào đất dưới tán cây. Tuy nhiên, phương pháp xử lý này không kinh tế
trong sản xuất lớn.

Hình 7: Triệu chứng thiếu sắt trên lá cây có múi.
Vai trò của Magnesium trên cây có múi
Quy luật phát sinh gây hại:
Triệu chứng thiếu Magnesium thường xuất hiện do: (1) Đất có tỷ lệ Magnesium thấp;
(2) Bón thừa kali hay đất có tỷ lệ kali cao.
Biểu hiện đầu tiên là có những đám màu vàng rời rạc ở cả hai bên gân chính, trên
những lá trưởng thành trong mùa mưa. Những đám màu vàng ngày càng lớn và hợp
lại với nhau, chỉ còn ở phần cuống lá và đôi khi ở gần ngọn lá còn xanh (ở gần cuống
lá có một phần màu xanh hình chữ V ngược), cuối cùng toàn bộ lá có thể bị ngã vàng.
Triệu chứng thiếu Magnesium có thể chỉ xuất hiện trên 1 cành lớn hoặc 1 phần cây,
trong khi phần cây còn lại có thể vẫn bình thường. Thiếu Magnesium cây rụng trái
nhiều, chịu lạnh kém, cây ra quả cách năm rõ rệt. Kích thước trái của cây thiếu
Magnesium thường nhỏ, hàm lượng đường và acid thấp.

5


Biện pháp quản lý
Cách tốt nhất để khắc phục sự thiếu hụt Magnesium nghiêm trọng là kết hợp xử lý đất
với phân bón chứa magnesium trong thời gian kiến thiết cơ bản. Ở đất chua có thể
dùng đá dolomit để cung cấp Magnesium cho cây, còn ở đất ít chua thì có thể dùng
MgSO4 hay Mg(NO3)2 nồng độ 1% và phun lên lá.

Hình 8: Triệu chứng thiếu Magnesium trên lá cây có múi.
Vai trò của Calcium trên cây có múi
Vai trò và triệu chứng thiếu hụt Calcium
Calcium có vai trò quan trọng đối với sinh trưởng của rễ và triệu chứng đầu tiên của
thiếu Calcium là bộ rễ bị hư.
Triệu chứng thiếu hụt ít thể hiện vì hầu như trong đất rất ít khi thiếu Calcium. Sự thiếu

Calcium ở cây có múi tạo ra lá nhỏ và dầy, gây ra mất sức sống và giảm năng suất.
Cây thiếu trầm trọng có thể gây chết cành non. Trái phát triển kích thước bất thường,
thịt trái co lại, ít nước dịch, nhưng cao hàm lượng chất rắn hòa tan và gây nứt vỏ trái.
Biện pháp khắc phục
Thiếu Calcium thường xuất hiện ở đất chua (acid) hoặc sử dụng phân dạng đạm
Sulphate như Ammonium sulphate [(NH4)2SO4]. Trái của các vườn cây có múi có hàm
lượng Calcium và đạm thấp thường dễ bị thối sau 3 tháng tồn trữ .
Cung cấp Calcium cho cây thông qua bón vôi bột cho đất hay phun Ca(NO3)2 qua lá.

Hình 9: Triệu chứng thiếu Calcium trên lá cây có múi.

6


SO SÁNH CÁC TRIỆU CHỨNG THIẾU DINH DƯỠNG TRÊN CÂY CÓ MÚI

Lá nhạt, hẹp,
mỏng, thẳng đứng,
hơi cuộn, dễ rụng.
Chết cành.

Lá xanh sạm. Cây dễ
đổ. Quả biến dạng,
vỏ dày, lõi rỗng, thô,
mềm, khô, chua.

ĐẠM

Trái bất thường, cứng, ít
nước. Trên lá già, có

đốm cháy vàng trên bìa
lá, đôi khi vài đốm nâu.

LÂN

Lá vàng ở cuống đến
chóp. 1 dải hẹp vẫn
còn màu xanh ở mỗi
bên của tĩnh mạch lớn.

Bản lá màu nâu vàng Lá vàng gân xanh, nhỏ,
xếp dầy, mọc thẳng,
gần đỉnh lá, phần
thân, cành non dễ chết,
cuống lá mất màu
trái nhỏ, kém chất.
đặc trưng. Lá rụng.

KALI

MANGAN

Có các đốm vàng lớn
trên lá, sau đó phát triển
các đốm vàng lớn gần
gân lá.

BORON
MOLYBDEN
Classification: INTERNAL USE ONLY

Lá nhỏ, chồi non
vàng màu trắng bạc

SẮT

KẼM

Ở lá trưởng thành, gần
cuống có 1 phần màu
xanh hình V ngược.
Cành lớn or 1 phần cây.
Trái nhỏ, rụng nhiều.

MAGNESIUM

Vỏ trái có đốm nâu,
nứt ở đít. Lá xanh
đậm, nhỏ, đặc trưng
nhất là màu nâu sẫm.

ĐỒNG

Bộ rễ bị hư.
Lá nhỏ và dầy.
Chết cành non.
Thịt trái co lại, nứt vỏ.

CALCIUM

CUNG CẤP DINH DƯỠNG TRONG QUY TRÌNH CANH TÁC CÂY CÓ MÚI

7