Mô hình người cán bộ công đoàn cơ sở trên địa bàn hà nội trong giai đoạn hiện nay

DAI HOC QUOC GIA HA NOI
TRl/CfNG DAI HOC KHOA HOC XA HOI VA NHAN VAN
KHOA XA HOI HOC

o
VUOAT

MO HINH NGI/CII CAN BO
CONG DOAN CO SCI TREN DIA BAN HA NOI
TRONG GIAI DOAN HIEN NAY
A

'

LUANAN THAC SI KHOA HOC

Chuyen nganh ; Xa hoi hpc
Mas6
; 50109

Ngudi hudng diln khou hoc
P.T.S Vu Hao Quang

HANOI 1998

I'


J^ud^iU^ ^M€icd^44aaAac^As^4ac

^^^ .^a^

MUC LUC

PHAN 1. M 6 D A U :

5

1. Tinh cap thiet cua de tai:

5

2. Muc dich, khach thi, dC'i tuang va pham vi nghien curu ciia d6 tai

6

3. Phuang phap nghi6n ciiu

7

4. Di^m m6i ciia d6 tai

7

5. M6t s6 va'n de ca sa ly luan chung v6 cong nhan, Cong Doan

8

5.1. Sa luac sir ra dod cua giai ca'p cong nhan va Cong doan Viet Nam

8

5.1.1. Sir ra ddi eiia giai ca'p cong nhan Viet Nam

8

5.1.2. Sir ra dai ciia to chiic Cong doan Viet Nam

9

5.2. Vi tri, vai tro, chure nang ciia Cong doan Viet Nam

11

5.2.1. Vi tri cua Cong doan Viet Nam

11

5.2.2. Vai tro cua Cong doan

12

5.2.3. Chiic nang Cong doan Viet Nam

14

6. Tdng quan van de nghien curu

16

6.1. Chucmg trinh khoa hoc - cong nghe KX.05 vdi de tai KX.05.10

16

6.2. Vi trf, vai tro eac hiep hoi quan chiing anu6c ta

16

6.3. Giai cap cong nhan Viet Nam, may van d6 ly luan va thirc ti6n

17

6.4. Nghien ciai xay dung bien phap dao tao, dao tao lai van hoa ngh6
nghiep cho c6ng nhan cong nghiep thanh pho HCM den nam 2010
6.5. Noi dung phuang thiic dao tao can bo cong doan ca sa Ha Noi trong

,0


n^nkinh t^ma
PHAN 2. N O I

,0
21

DUNG CHINH

Chuang 1. Thuc trang d6i ngu can bo Cong doan ca sa khu vuc Ha noi

21

1. T 6 chiic va n6i dung boat dongciia C6ng doan ca sa

21

1.1. T6chircC6ng doan casa

21

1.2. N6i dung boat d6ng cua C6ng doan ca sa

22

1.2.1. C6ng tac doan vien

22

1.2.2. Hoat dong t6 Cong doan

24

1.2.3. Hoat d6ng C6ng doan bo phan

24

2. Nhiing net khai quat vl thuc trang to ehurc C6ng doan

24

3. Thuc trang d6i ngu can bo Cong doan ca sa khu vuc Ha Noi hien nay

28

3.1. Nhung net khai quat v6 can bo Cong doan ca sa Ha Noi

28

3.2. Ve tham nien c6ng tac Cong doan cua Chii tich Cong doan ca sa Ha
Noi

30

3.3. V6 trinh d6 hoc va'n, chuyen mon ciia can b6 Cong doan ca sa Ha
N^'

31

3.4. Ve trinh ^o ngoai ngu

33

3.5. V^ nghiep vu c6ng tac Cong doan

33

3.6. Ve eaca'u doi ngQ can bo Cong doan

34

3.7. V^ tarn trang Chii tich Cong doan ca sa Ha Noi hien nay

36

Chuang 2. Nang cao vi the, phat huy vai tro cua Chu tich Cong doan ca so 43
trong he thong quan ly casa
1. He thong quan ly a ca sa va vi the, vai tro cua Chu tich Cong doan co
1


s^

43

2. D6i mod n6i dung, phuang phap, nang cao nang luc, hoan thifn phong
each quan ly cua can b6 Cong doan ca sa

^Q

2.1. D6i mod n6i dung c6ng tac cua Chu tjch C6ng doan ca sa

50

2.2. D6i mod phuang phap c6ng tac cua can bo C6ng doan ca sa

52

2.2.1. Phuang phap thuy^t phue

52

2.2.2. T 6 chute doan vien boat dong

55

3. Nhung dac tnmg tieu ehuan de xay dung mo hinh nguod can bo Cong
doan casahidn nay

<-Q

3.1. Nguofi can bo C6ng doan ca sa tru6c het edn ket hap th6'ng nha't ba mau
h^"h

6,

3.2. Can bo Cong doan ca sa phai the hien la nguod nang d6ng trong c6ng
^^"^

62

3.3. Ngudi can bo Cong doan ca sa phai la nguod co phamchat va nang lire
thuc su

^^

3.4. Cac tieu chf cu the ciia nguai can bo Cong doan ca sa

65

Chuang 3. Giai phap va kien nghi de hoan thien doi ngQ can bo Cong doan
c a s a khu vuc Ha Noi hien nay
1. Giai phap xay dung doi ngu can bo Cong doan ca sa

75

1.1. Muc tieu xay dung doi ngu can bo Cong doan ca sa dia ban Ha Noi

75

1.2. Djnh huang tao nguon, tuyen ebon can bo Cong doan ca sa tren dia ban
Ha Noi
76


1.3. Dao tao b6i duong can b6 C6ng doan ca sa thuoc dja ban Ha Noi
1.4. Chinh sach thuc d^y, phat trien

77

va hoan thidn nhan each ciia doi ngu 80

can b6 C6ng doan ca sa
2. Ki€n nghj:

81

2.1. C6ng tac dao tao, b6i duong can bo Cong doan

81

2.2. N6i dung dao tao b6i duong can bo Cong doan

82

2.3. V^ phuang thiic dao tao

82

2.4. C^n CO chfnh sach sir dung, khuy6'n hoc, thu hut can bo giao vien gioi.. 83
2.5. Kinh phi cho cong tac dao tao boi duong can bo Cong doan ca sa

83

2.6. Cac giai phap cu the v6 cong tac dao tao

84

2.6.1. xay dung trucmg can bo Cong doan Ha noi

84

2.6.2. C6ng tac chi dao cua Lien doan lao dong thanh pho Ha Noi

84

2.6.3. xay dung moi quan he

85

KET LUAN

86

TAI LIEU THAM KHAO

91


^ud^iUt^ Vnac d^44oa4ac ^As^A^c

^^^ .2>a^

PHANl. MCJDAU
I.TJNH CAP THIET CUA DE TAI:

Hien nay, trong c6ng cuoc doi mod toan dien ciia dat nuac, ciing vod
bao di6u t6t dep da nay sinh va ngay cang phat trien, dong thod ciing xua't
hifn nhung va'n d6 phiifc tap dat ra trudc chung ta. N6n kinh te thi trucmg da
tac ddng manh me va true tiep den toan bo dc^i song xa hoi, tao nen nhung
chuyen djch lorn ve ca ca'u lao dong xa hoi noi chung va ca ca'u giai ca'p
cong nhan va boat dong Cong doan noi rieng. Trudc tinh hinh do, doi hoi
c6ng tac van dong cong nhan ciia Dang noi chung va boat dong Cong doan
noi ri6ng phai co nhung chuyen bien m6i de thfch ling. Cuoc van dong ddi
mod t6 chiifc va boat ddng Cong doan duge phat dong tiJ' Dai hoi VI Cong
doan Viet Nam (1988), va Dcai hoi VII (1993) da tao ra nhung chuyen bien
quan trong trong boat dong Cong doan a Thu do ma dia ban quan trong
nhat la a cac Cong doan ca sa. Tai day, da khang djnh vai tro nguai can bo
Cong doan, dung nhu nghj quyet Hoi nghi Ian thii III Ban chap hanh Trung
uang Dang (khoa VIII) da danh gia ve tam quan trong ciia nguod can bo noi
chung cua chiing ta: "Can bo la nhan to quyet djnh sir thanh bai ciia each
mang, gan lien vdd van menh ciia Dang, ciia dat nu6c va che do, la khau
then chot trong cong tac xay dung Dang... Da't nu6c ta dang bu6e vao thai

ky day manh cong nghiep hoa, hien dai hoa. Nhiem vu chinh tri moi rat
nang ne, kho khan va phiic tap, doi hoi Dang ta phai xay dung duge mot doi
ngu can bo ngang tarn, gop phan thuc hien hai nhiem vu chien luge xay
dung va bao ve To quoc xa hoi chu nghTa...." .

(1) Van kicn hoi nghi Ian ihur Ra Ban chap hanh Tiunu ifttng Dane cone san Vici
Nam. NXB chinh iri Quoc gia, H.,1997, ir.66


Trong nhung nam qua, thuc \€ boat dong C6ng doan cho thay: a dau
can b6 C6ng doan co nang lire, co ban linh, a do cong tac C6ng doan duge
triln khai thuan Igi, tiimg bude dap ling nhiJng y6u cdu doi mod cong tac van
d6ng c6ng nhan cua Dang; qui tu duge dong dao cong nhan, lao dong, to
chiic duge nhi^u boat ddng phong phii, thiet thuc, bao ve duge quyen Igi
chinh dang va hgp phap cho ngu5i lao dong, gop phan thiic day san xua't
kinh doanh va boat d6ng nghidp vu. Nguge lai, a dau boat d6ng Cong doan
y6'u kem, nguy^n nhan chu y6'u la can bo yeu va thieu. Nha't la trong ban
muod nam doi m6i toan dien cua Dat nude, phai vat Ion vod bao thii thach
ciia ca ch6' thi truang.
Bai vay, dung tru6c tinh hinh hien nay can xay dung mo hinh nguai
can b6 C6ng doan ca sa vod nhung net dac tnmg ca ban de dap ung yeu c^u
ngay cang cao ciia hoat d6ng Cong doan. Day la van d6 hiet sure can thiet
va ca'p bach nham gop phdn true tiep thuc hien thanh cong sir nghiep cong
nghifp hoa, hien dai hoa dat nu6c.

2. MUC DiCH, KHACH THE, 001 TlTONG VA PHAM VI NGHIEN CUU CUA OE TAI:

- Muc dich: Phan tich cac dac diem xa hoi va danh gia uu, nhuge
di6'm cua doi ngu can b6 Cong doan ca sa tren dia ban Ha Noi. Tii do d6
xua't mo hinh ngudi can bo Cong doan trong tinh hinh hien nay dap ung yeu

c^u ciia sir nghiep cong nghiep hoa^hien dai hoa.
- Khach the' nghien cihi: Can bg Cong doan ca so tren dia ban Ha
N6i.
- Doi tugng nghien cuu: Nhiing dac trung xa hoi ciia can bo Cong
doan ca sa tren dia ban Ha Noi.


- Pham vi nghidn curu: Cac Cong doan ca sa thugc doanh nghiep
Nh^ nu6c, don vj Ii6n doanh, dan vj hanh chinh sir nghifp tr6n dia ban Ha
N6i.

3. PHirONG PHAP NGHIEN ClAJ:

Xua't phat tiir phuang phap luan xa hoi hoc Mac xit noi chung, luan
van CO sir dung m6t s6' phuang phap cu th6 nhu: Phan tich du lieu ca'p 2,
phuang phap m6 ta, phuang phap so sanh...

4. O I I M MOn CUA LUAN VAN.

Day la 66 tai ddu tien trong he thong ly luan va nghiep vu cong tac
Cong doan da co gang phae hoa nhiing net ca ban v6 chan dung ciia nguod
can bo Cong doan ca sa khu vuc Ha Noi. Nguai viet da co gang xay dung
m6 hinh nguod can bg Cong doan ca sa tren dja ban Ha Noi trong nen kinh
t6' hang hoa nhieu thanh phan co sir quan ly ciia Nha nu6c theo djnh huong
xa h6i chii nghla.
Thong qua viec thu thap va phan tich diJ lieu, Idn dau tien trong he
th6'ng C6ng doan, vdd each tiep can xa hoi hoc, nguod viet da manh dan dua
ra nhiJng y kien danh gia ve thuc trang boat dong Cong doan va doi ngu can
bg Cong doan ca sa khu vuc Ha Noi hien nay. Tir do d6 xuat nhung y kien
mang tfnh chat khuyen nghi vdi cac cap Cong doan nham hoan thien mo

hinh, nang cao vi the ciia doi ngu can bg Cong doan ca sa, dap ung yeu cau
ngay cang cao ciia hoat dong Cong doan, gop phan ciing toan dan thuc hien
thiing Igi sir nghiep Cong nghiep hoa, hien dai hoa dat nuac.

7


5. MdT sd vi(N o i ca s i LY LUAN CHUNG VE CONG NHAN CONG DOAN.

5.L So liroc su ra dcri cua giai cap cong nhan va Cong doan Viet
Nam
5.1.1 Sura doi cua eiai cap cons nhan Viet Nam
Cu6i th^ky 19, sau khi ca ban k^t thuc giai doan vu trang xam luge,
thuc dan Phap bat ddu thuc hi6n k6' hoach khai thac thu6c dja, boc I6t siic
nguod, siic cua a Vi6t Nam.
C6ng cu6c khai thac thu6c dja l^n thii nha't duge thuc dan Phap tien
hanh t\i nam 1887 d6'n nam 1913. Trong khoang thod gian nay, chung tap
trung d^u tu vao m6t s6' nganh chu yeu nhu duong sat, ham mo, mot so xi
nghiep cong nghi6p va mot so don di6n. Tijr do da hinh thanh cac khoi cong
nhan ciia mot so nganh: duong sat g^n 1 van (1912), mo: 1,65 van (1911),
trong do 50% la c6ng nhan mo than. Khoi cong nhan nha may, rieng Bac
ky la 2,2 van (1909) va mot khoi lugng cong nhan don dien khong on djnh.
Den truofc chien tranh the gidfi thii nha't, tong so cong nhan Vi6t
Nam CO ban 5 van nguod.
Sau chien tranh the gidd thii nhat, thuc dan Phap tien hanh khai thac
\An thii hai nham tang cuong va vet, boc lot nhan dan thugc dja de bij dap
vao qhung ton tha't trong chien tranh. Chi rieng thod gian tur 1924-1929 von
cua tu ban tu nhan Phap do vao Dong Duong da tang den 4 ty Frang vang.
Sir 6iu tu ciia thuc dan Phap thiic day mot so nganh cong nghiep
phat trien, nha't la cac nganh khai khoang, giao thong van tai, don di6n,

c6ng nghiep che bien, d6t...
C6ng nghiep phat trien, dan so cac thanh pho va cac khu cong
nghiep ciing tang len. Chang ban a Ha noi nam 1918 co 7 van dan, nam
1928 da tang len 13 van. Hai Phong nam 1893 co 1,5 van den nam 1928 da

8


tang I6n 10 van. Nam Djnh nam 1911 co gdn 1 van, den nam 1928 cung da
CO 3,8 van.

Ciing vdd su d^u tu cua thuc dan Phap, s6' lugng c6ng nhan cQng
tang I6n nhi6u. D^n cu6i nam 1929 theo thong ke cua Phap thi tong so cong
nhan lam trong cac doanh nghiep cua tu ban thuc dan Phap la ban 22 van
ngucri. Do la chua ke d^n nhung nguod lam a cac xi nghiep thu c6ng Ion,
nho, nhung thg may, thg cao, thg giat, boi bep, khuan vac a cac hai cang.
Tom lai, giai ca'p cong nhan Vi6t Nam ra dod tii trong cuoc khai thac
thugc dia Idn thii nha't va truang thanh nhanh chong qua cuoc khai thac
thu6c dja Idn thii hai cua thuc dan Phap.

5.7.2. Sura doi cua to chuc Cons doan Viet Nam.
Theo tir dien tieng Viet (NXB KHXH, H,1977) Cong doan "la t6
chiic ciia nhiing nguai lao dong cung ngh^ nghiep hay ciing nganh san xua't
de phue vu Igi fch ciia nguori lao dong hay de giiip da lan nhau". Sir ra dai
ciia to chiic Cong doan Viet Nam gan li6n vdd ten tuoi ciia lanh tu Nguydn
A'QU6'C.

Ngay tit nhung nam thang xa to quoc, bon ba trong phong trao cong
san va c6ng nhan quoc te Nguod da chii y tod viec thanh lap to chiic Cong
doan a Viet Nam (liic do ggi la Cong hoi).

Trong tac pham "Duong each menh" xua't ban nam 1927, Nguai
viet: "T(5 chiic cong hoi tru6c bet la de cho cong nhan di lai vdri nhau cho co
cam tinh, hai la de nghien ciiu vai nhau, ba la de siia sang cac sinh hoat ciia
c6ng nhan cho kha ban bay gicy, bon la de giiip cho quoc dan, giiip cho the
gidd" va Nguod khang djnh: "Cong hoi la ca quan cua cong nhan de chong
lai tu ban va de quoc chii nghTa".


Nhung ly luan v6 thanh lap to chiic Cong doan each mang ciia Lanh
tu Nguyen Ai Qu6c duge cac hoi vien Viet Nam Thanh nien each mang
D6ng chi H6i, m6t t6 chiic tien than cua Dang cong san, truyen ba rgng rai
trong phong trao c6ng nhan, nhi6u to chiic Cong hoi bi mat duge thanh lap.
Dac biet, tijr nam 1928 khi ky b6 Bac ky cua Viet Nam thanh nien Cach
mang D6ng chf H6i phat d6ng phong trao "V6 san hoa" thi phong trao da'u
tranh ciia c6ng nhan Vi6t Nam cang soi noi, da thiic day su phat trien ciia
td chiic c6ng h6i I6n mot bu6c mod.
Dd d^y manh ban nua cong tac van dong cong nhan va tang cuong
siic manh cho to chiic Cong hoi \yb. Ban chap hanh Trung uang lam thori
D6ng Duong c6ng san Dang quyet djnh trieu tap Dai hoi thanh lap Tong
c6ng hoi Do mi6n Bac Viet Nam vao ngay 28 thang 7 nam 1929.
V6 du Dai h6i co cac dai bieu cac cong hoi tinh va thanh pho: Ha
N6i, Nam Djnh, Hai Phong, khu mo Dong Tridu, Mao Khe.
Dai hoi thong qua chuang trinh, di6u 16 va bau ra Ban chap hanh
lam thod Tong cong hoi Do a mi6n Bac gom 7 dong chf va cir dong chi
Nguy6n Diic Canh dung dau Ban chap hanh Tong cong hoi \^b mi6n Bac
Viat Nam.
Dai hoi quyet djnh xuat ban ta bao "Lao dong" va tap chf "Cong hoi
Do" lam ca quan ngon luan va truyen ba ly luan ciia Tong Cong hoi Do
mien Bde Viet Nam.
Tii sau Dai hoi, Tong cong hoi \^6 mi6n Bac Viet Nam tra thanh to

chiic Cong doan each mang, tieu bieu ciia giai cap cong nhan Viet Nam.
Nhung nam truac day, ngay 20 thang 7 nam 1946 (ngay thanh lap
T6ng lien doan lao dong Viet Nam), duge lay lam ngay ra dai ciia t6 chiic
Cong doan Viet Nam. Nhung xet v6 thuc te lich sir, theo d6 nghi cua Dang
doan va Ban thu ky Tdng Cong doan, Bg chinh tri BCH Trung uang Dang

10


c6ng san Vi6t Nam da quy^t djnh la'y ngay 28 thang 7 nam 1929 lam ngay
thanh lap C6ng do^n Viet Nam.

5.2. Vi tri, vai tro, churc nang cua Cong doan Viet Nam.
52.1. Vi tri cua Cons doan Viet Nam
Vj trf cua C6ng doan duge xac djnh trong moi quan he v6\ cac l6
chiic khac ciia h6 th6'ng chinh tri xa h6i.
Khi noi vi vj tri ciia Cong doan trong he thong chfnh trj - xa hoi ciia
thod ky qua do 16n chii nghia xa hoi, trong he thong chuyen chfnh v6 san,
V.I.Lenin da chi ro: Cong doan dung "giua Dang va Chfnh quy6n
Nha nu6c"
Diing "giua", co nghTa la Cong doan khong phai la to chiic mang
tfnh cha't Dang phai, Nha nuac, ma Cong doan la mot to chiic doc lap, tuy
nhien no khong tach biet v6\ Dang va Nha nu6c, ma co moi quan he chat
che vdi nhau.
Cong doan Vi6t Nam nam trong he thong chfnh tri - xa hoi ciia Nha
nu6c chuyen chfnh v6 san, la trung tam tap hgp, doan ket, giao due, ren
luyfn, xay dung d6i ngu giai cap cong nhan va lao dong. Cong doan Viet
Nam la ch6 dua vung chae ciia Dang, la sgi day truy6n noi lien Dang vai
qudn chiing. Cong doan Viet Nam la nguai cong tac dac lire ciia Nha nuac
chuyen chfnh vo san.

Vdi tu each la hinh thiic to chiic giai cap cong nhan va lao dong,
Cong doan Viet Nam tra thanh thanh vien ciia he thong chuyen chfnh v6
san trong thod ky qua do len chii nghTa xa hoi a nude ta. Cong doan la hinh

^ V.I. LCMiin loan Iclp, tieng Viet, NXB Tien bo, M tr.42

11


thiic r6ng rai nha't d^ liSn hidp giai ca'p c6ng nhan, lao dong, thu hiit dong
dao qudn chiing lao d6ng vao td chiic ciia minh tren nguyen tac tu nguydn.
C6ng doan Vi6t Nam hi6n nay tap hgp ban 5 trieu cong nhan, lao
d6ng Vi6t Nam, la nguod tuy6n tuy^n, pho bie'n chii truang, duong loi,
chfnh sach, Nghj quy6't cua Dang den vdi quan chiing, Cong doan nam tam
tu nguySn vgng cua qu^n chiing, phan anh lai vdi Dang. Di6u do th6 hien
tac d6ng hai chi6u ciia sgi day truy6n ciia bg truy6n lire. Trong thuc te
C6ng doan mdi thuc hien tot chieu thii nhat, con chi6u thii hai la sir phan
anh lai vdi Dang thi chua lam duge bao nhieu, cho nen quy6n Igi ngudi lao
dong chua duge giai quyet kip thai va con tinh trang quan chiing kem tin
tudng vao t6 chiic C6ng doan.

5.2.2. Vai tro cua Cons doan.
Noi tdi vai tro ciia mot to chiic la noi den sir tac dong ciia to chiic do
den tien trinh phat trien ciia Ijch sir va each mang, duge phan anh tren ITnh
vuc kinh te, chfnh tri, xa hoi va tu tudng ma to chiic do ton tai va phat trien.
Dudi chii nghTa tu ban, Cong doan cd vai tro la trudng hgc dau tranh
giai ca'p, C6ng doan van dong, to chiic cong nhan, lao dong dau tranh
chong lai giai cap tu san, bao ve quyen Igi ciia cong nhan, lao dong, vai tro
nay ngay cang tang dudi chii nghTa tu ban. Cuoc da'u]giai cap ngay cang
gay gat, no bieu hien tur dau tranh kinh te den dau tranh chfnh tri ma muc

dfeb la lat d6 che do tu san, che do ngudi boc lot ngudi.
Sau each mang thang Mudi Nga vT dai, vai tro ciia Cong doan da
dirge md rgng. Nhu V.L Lenin da diic ket: ''Cong doan cd vai tro la trudng
hgc quan ly, trudng hgc kinh te, trudng hgc chii nghTa cong san".

12


Ngay nay, trong giai doan mdi cua each mang nude ta, vai tro ciia
C6ng doan se tang I6n va khong ngimg phat trien trong cac ITnh vuc cua ddi
s6ng xa h6i.
Trong tinh vuc kinh te:
Nin kinh t€ hang hoa nhi6u thanh ph^n da dat ra hang loat van 66
phiic tap, C6ng doan c^n quan tam den doi mdi ca che' quan ly kinh te,
nham xoa bo triet d^ te hanh chfnh quan lieu, bao cap, thuc hien bach toan
kinh t€ xa h6i chu nghTa, ciing cd nguyen tac tap tmng dan chii tren ca sd
md rgng dan chii. Do do Cong doan can cd vai tro tfch cue trong viec xay
dung va thuc hi6n ca ch6' quan ly kinh te mdi.
Trong linh vuc chinh tri:
Hien nay, y6u c^u Idn dang dat ra la phai xay dung va nang cao bieu
qua ciia he thong chfnh tri- xa hoi xa hoi chii nghTa. Tang cudng moi lien
he mat thiet giiJa Dang va Nhan dan, bao dam va phat huy quyen lam chii
ciia nhan dan lao dong, tijfng bude hoan thien nen dan chu xa hoi chii nghTa.
Bao dam phap luat, ky cuong nghiem minh de Nha nude thuc su la Nha
nude ciia dan, do dan, vi dan. Trude sir di6n bien phiic tap ciia ddi song,
kinh te, chfnh tri, xa hoi hien nay, can cd sir bao dam on djnh ve chfnh tri.
Chi cd tren ca sd dn djnh ve chfnh trj mdi cd the tien hanh ddi mdi kinh te
cd hieu qua, mdi cd the hoan thanh qua trinh dan chii hoa da't nude. Cong
doan cd trach nhiem to Idn trong viec gop phan hoan thanh tot nhiem vu
chfnh trj dat ra.

Trong linh vuc xd hoi.
Trong qua trinh ddi mdi toan dien ciia dat nude hien nay, ca cau
kinh te nhieu thanh phan hinh thanh va tat yeu lam nay sinh cac tang lap xa
h6i khac nhau. Ket cau kinh te - xa hoi da dang phiic tap, luon bien dong.
Cong doan cdn ddng gop xay dung doi ngu giai cap cong nhan bao dam sir

L3


thdng nha't giai ca'p cua giai ca'p cong nhan Vi6t Nam, khong ngijrng nang
cao trinh d6 giac ng6 chfnh trj, tfnh td chiic ky luat, trinh do van boa, khoa
hgc ky thuat, cd nhan quan chfnh trj de giai ca'p cong nhan thuc sir la giai
ca'p lanh dao each mang, quyd't djnh qua trinh tien b6 xa hoi.
Cong doan gop phdn tang cudng khoi lien minh cong^nong va trf
thiic XHCN, de khdi li6n minh nay la nong cot ciia khoi doan ket toan dan,
la ca sd xa hoi virng chac bao dam sir dn djnh va phat trien ciia xa hoi dudi
sir lanh dao ciia Dang,

5.2.3. Chiic nans Cons doan Viet Nam.
M6t trong nhung chiic nang ciia Cong doan Viet Nam hien nay la
bao ve Igi fch cong nhan, lao dong, chong lai nhung bieu hien ciia nan quan
li6u, d6c doan, lie hiep quan chiing, tham 6, lang phf, mdc ngoac, hoi Ig ,
tham nhung, vi pham den Igi fch, ddi song ngudi lao dong. Cong doan bao
v6 Igi fch ngudi lao dong khong bang each chong lai Nha nude, ban chat
ciia chiic nang bao ve khong mang tfnh ddi khang giai cap. Cong doan cung
ddng thai bao ve chfnh Igi fch ciia Nha nude ciia dan, do dan, vl dan, dau
tranh chong lai cac thdi hu tat xau ciia mot sd ngudi, nhdm ngudi trong
cong nhan, lao dong thoai hoa, bien chat.
Hien nay, d nude ta, trong dieu kien nen kinh te hang hoa nhi6u
thanh phan, cac xf nghiep tu nhan, tu ban dau tu duge md rgng, cong nhan,

lao ddng lam viec trong sir quan ly ciia chii doanh nghiep (khong phai xf
nghiep quoc doanh), chiic nang bao ve Igi fch cong nhan, lao dong ciia
Cong doan cd y nghTa het siic quan trgng, Cong doan can bao ve Igi fch v6
mgi mat ciia cong nhan, lao dong.
Chiic nang tiep theo la chiic nang tham gia quan ly ciia Cong doan.

14


Thuc hi6n chiic nang tham gia quan ly khdng cd nghTa la lam thay
c6ng vide Nha nude, ma no the hien quy6n cua Cong doan, ciia cong nhan,
lao d6ng trong di6u ki6n chfnh quy6n v6 tay giai ca'p cong nhan. Ddng thdi
tham gia quan ly chfnh la thiet thuc bao ve Igi fch trude mat va lau dai ciia
c6ng nhan, lao ddng, ciia tap the, ciia Nha nude mot each can ban va cd
hieu qua, phat huy vai tro trudng hgc quan ly kinh te, quardy Nha nude ciia
C6ng doan.
Chiic nang thii ba ciia Cong doan la giao due cong nhan, lao dong
lam cho hg bieu va nhan thiic day dii ve Igi fch ca nhan gan lien vdi ket
qua san xua't^kinh doanh ciia don vj; mudn cd Igi fch phai thifc hien tot
nghTa vu, lam trdn trach nhiem ciia minh trong qua trinh lao dong san xua't,
kinh doanh ciia don vj. Tii dd ciing cd ky luat lao dong, xay dung y thiic tu
nguyen, tu giac trong lao dong, cong tac...
Cdng doan giao due cho cong nhan, lao dong tin tudng vao dudng
Idi chinh sach cua Dang, vao thdng Igi cua sir nghiep ddi mdi, luon canh
giac va dau tranh vdi nhiing khuynh hudng sai lam, tu tudng ma ho, ca
hoi...
Cong doan con giao due cho cong nhan vd phap luat, tham my,
truydn thdng, dao diic...
Nhu vay chiic nang Cong doan la mot chinh the, mot he thdng ddng
bg, trong dd chiic nang bao ve Igi fch mang y nghTa trung tam, la muc tieu

hocit dong ciia Cong doan , chiic nang tham gia quan ly mang y nghTa la
didu ki6n, phuang tien de dat muc tieu; chiic nang giao due mang y nghTa
tao dong lire tinh than, la dieu kien xa hoi de Cong doan hoan thanh nghTa
vu ciia minh.

15


6. TDNG QUAN NHUNG NGHIEN CQU LIEN QUAN DEN VAN DE CONG NHAN VA
CONG DOAN VAI NAM GAN DAY.
va'n dd van ddng cdng nhan va boat dong Cong doan cd tdm quan
trgng dac biet - mang tfnh chien luge va sach luge - trong dudng Idi van
ddng cdng nhan, lao ddng cua Dang va Nha nude ta.
Hien nay, trong cdng euge ddi mdi toan dien cua dat nude, ciing vdi
bao didu td't dep da nay sinh va ngay cang phat trien, ddng thdi cung xuat
hien nhung va'n dd phiic tap dat ra trude chiing ta.
Vi vay, trong nhung nam gan day. Dang va Nha nude da chi dao
ddy manh cong tac nghien ciiu khoa hgc va thuc tidn nham danh gia tinh
hinh mdt each khach quan. Tii 66 xac djnh nhiem vu^dd ra bien phap phii
hgp nham xay dung da't nude Viet Nam phdn vinh, hanh phiic.
Trong sd cac cong trinh nghien ciiu, cd mot sd cdng trinh da dd cap
de'n phong trao cdng nhan, Cdng doan, cac td chiic quan chiing va da cd
nhung ddng gdp dang ke trong viec hoach djnh cac chfnh sach ve cdng
nhan, Cdng doan va cac td chiic quan chiing trong sir nghiep ddi mdi, dd
la:
6.1.

Chuang trmh khoa hoc • Cong nghe KX.05 vdi de tai

KX.05.1():

"Vj trf, tfnh chat boat ddng ciia mat tran Td quoc, cac doan the, td
chiic xa hoi trong he thdng chfnh trj thdi ky qua do len chii nghTa xa hoi d
Viet Nam" do trudng Dai hgc Cdng doan chii tri.PTS. Nguydn Viet Vugng,
Hieu trudng nha trudng lam chii nhiem dd tai. {X>6 tai da duge nghiem thu
thang 3 nam 1996).
Nhirng ngudi tham gia nghien ciiu de tai KX.05.10 da cd gdng bam
sat muc tieu, nhiem vu ciia de tai. ^6 tai da cd gang he thdng hoa duge

16


^ud^OH^ 7400 4^4400 400^4^400

f4z ^a^

nhirng van dd ly luan vd cdng tac td chiic van ddng qudn chiing, cdng tac
mat tran, cdng tac doan thd (trong 66 cd td chiic Cdng doan) va khai quat
thuc trang td chiic va hoat ddng cua cac td chiic ay trong thdi gian viia qua.
\y6 tai da dua ra duge nhung du bao va bude dau tao lap duge ca sd khoa
hgc cho mdt sd va'n dd cd tfnh phuang hudng, giai phap trong qua trinh ddi
mdi td chiic va boat ddng cua mat tran va cac doan the nhan dan trong he
thdng chfnh trj.
Trong dd, thuc trang vd td chiic boat ddng ciing nhu vj tri, tfnh chat
boat ddng ciia Cdng doan Viet Nam da duge de cap tuy ngan nhung kha
sau sac, toan dien vd he thdng Cdng doan Viet Nam vdi nhiing dac diem
ndi bat trong qua trinh thfch ung vdi cache thj trudng.
6.2. Vi tri vai tro cac hiep hoi quan chung d nude ta ciia tac gia
Nguydn Khac Mai, do Nha Xuat Ban Lao ddng xua't ban va phat hanh nam
1996 la mdt cdng trinh nghien ciiu dudi gdc do xa hoi hgc d nude ta da
phan tfch tinh hinh chung ciia cac hiep hoi quan chiing d nude ta hien nay,

ddng thdi tac gia da dd cap kha sau sac vd tfnh chat, vai trd va cac mdi quan
he ciia cac hiep hoi quan chiing, cac doan the va td chiic xa hoi vdi Dang va
Nha nude.
6.3. Giai cap cong nhan Viet Nam, may van de Iv luan va thifc
tien. Tac gia: Phd tien sT Biii Dinh Bon Nha Xuat ban Lao ddng. Ha Ndi
1996. Day la mot cdng trinh nghien ciiu xuat phat tii ca sd ly luan Mac-Le
nin va tu tudng Hd Chf Minh, tac gia da phan tfch va riit ra nhung van de
mang tfnh quy luat ciia qua trinh hinh thanh, phat trien ciing vdi nhiing dac
trung ciia giai cap cdng nhan Viet Nam. Dac biet tac gia da neu duge
nhung bien phap ca ban nham phat huy sii menh lich sii, giiJ vung ban chat
va tang cudng siic manh ciia giai cap cdng nhan Viet Nam, dap ling yeu edu
cdng nghiep hda, hien dai hda dat nude, xay dung thanh cdng nude Viet
•U-,

17

N-, Jtfa-j4^^^ j


^ud^ak^

74ood^44oo4ooak^4s^4oo

i^u

.^a^

Nam ddc lap, dan chu, giau manh, xa hdi cdng bang va van minh theo djnh
hudng xa hdi chii nghTa.
6.4. "Nghien curu xay dimg bien phap dao tao, dao tao lai van hoa

- nghe nghiep cho cong nhan cong nghiep thanh phd Ho Chi Minh den
nam 2010" do lien doan lao ddng thanh phd Hd Chf Minh thuc hien, ddng
chf Truang Dinh Quy lam chii nhiem dd tai. ^6 tai da duge nghiem thu
thang 12 nam 1995. Day cung la cdng trinh nghien ciiu da khao sat thuc
trang trinh dd van hda, nghd nghiep ciia cdng nhan cac nganh trgng diem
ciia thanh phd, nham phan tfch, du bao vd nhu cau hgc van va nghd nghiep
ciia cdng nhan, dd djnh hudng va boat ddng chfnh sach dao tao bdi dudng
phii hgp, tang cudng chat lugng ddi ngu cdng nhan phii hgp vdi cau triic
kinh te' - xa hdi cua thanh phd Hd Chf Minh.
6.5. "Ndi dung, phuang thiJc dao tao can bo Cong doan cof sd Ha
ndi trong nen kinh te md".
\^6 tai Nghien ciiu khoa hgc cap thanh phd, ma sd: 95-02 do Lien
doan lao dong Ha ndi chii tri, chii nhiem dd tai - Ddng chf Phan Van Hiing.
Yy6 tai da duge nghiem thu nam 1996.
Day la cdng trinh nghien ciiu da phae hga duge mdt biic tranh tdng
thd vd thuc trang (ca djnh lugng va djnh tfnh) vd phong trao Cdng doan Thii
dd, da phan nao phan anh duge tam tu, nguyen vgng, thuan Igi va khd khan
da anh hudng, tac ddng khong nhd den nhiet tinh, hieu qua cdng tac ciia ddi
ngu can bg Cdng doan, den phong trao cdng nhan, lao ddng va hoat ddng
Cdng doan cac cap. Tren co sd dd, dd tai da dua ra mot sd giai phap ve ndi
dung va phuang thiic dao tao can bg Cdng doan ca sd tren dja ban Ha ndi
nham gdp phan day manh hoiit dong Cdng doan Thii dd trong cdng cuoc
thuc hien Cdng nghiep hda, hien dai hda dat nude theo dinh hudng xa hoi
chii nghTa.

8


^^^d^ok^ ^Mood^44oo4oo^4s^4oo

£^i£ .^a^

Trong sd' cac cdng trinh ndu tren, chiing tdi rat quan tam den 66 tai
KX.05.10 vd "Vj tri, tfnh chat boat ddng cua mat tran td quoc, cac doan
thd, td chiic xa hdi trong he thdng chfnh trj thdi ky qua do len chii nghTa xa
hdi d Viet Nam". Do trudng Dai hgc Cdng doan Viet nam chii tri. Chii
nhiem dd tai la phd tidn sT Nguydn Viet Vugng. Dac biet trong phan "thuc
trang cac doan thd nhan dan trong he thdng chfnh trj" trong dd phan "Cdng
doan" da duge dd cap rat sau sac, nha't la muc "Tinh hinh td chiic Cdng
doan" va muc "Mdt sd va'n dd can giai quyet trong qua trinh ddi mdi td
chiic va boat ddng Cdng doan" ma trong luan van ciia minh, chiing tdi da sii
dung mdt sd du lieu de phan tfch trong muc "Nhung net khai quat vd thuc
trang td chiic Cdng doan".
Cdng trinh thii hai ma chiing tdi danh gia rat cao va cung da sii dung
mdt sd dir lieu dd phan tfch, danh gia vd thuc trang boat ddng Cdng doan ca
sd trong giai doan hien nay tren dja ban Ha ndi, dd la dd tai cap thanh phd,
ma sd 95.02 ciia Lien doan Lao ddng thanh phd Ha Ndi do ddng chf Phan
Van Hiing lam chu nhiem dd tai vd : "Ndi dung, phuang thiic dao tao can
bg Cdng doan ca sd Ha ndi trong ndn kinh te md! De cd ca sd danh gia
duge thuc trang boat ddng ciia Cdng doan ca sd khu vuc Ha Ndi va cdng
tac dao tao, bdi dudng can bg Cdng doan trong thdi gian qua. Ban chii
nhiem dd tai da tie'n hanh td chiic dieu tra xa hdi hgc vdi quy md tuang ddi
Idn tren dja ban Ha Ndi. Ddi tugng dieu tra chii yeu la Chii tjch Cdng doan
ca sd, bf thu Dang liy, giam ddc, phd giam ddc cac don vj san xuat kinh
doanh va hanh chfnh sir nghiep. Da tien hanh phdng van bang An ket va
thu duge 943 phieu ciia can bg Cdng doan ca sd. Da tien hanh phdng van
sau 30 bf thu Dang liy va 30 giam ddc, phd giam ddc doanh nghiep ket hgp
vdi khao sat, didu tra, trao ddi kinh nghiem. Ban chu nhiem de tai con td
chiic 2 euge hdi thao khoa hgc ve thuc tien cdng tac dao tcio can bo Cdng

^ud^ok

74oodi'44oo4oo^4s^4oo

f4^ ^a^

do^n ca sd Ha Ndi trong thdi gian qua va dat ra nhiing yeu cau mdi ddi vdi
ndi dung va phuang thiic dao tao can bd cdng doan ca sd Ha Ndi.
Tren ca sd phan tfch du lieu ca'p 2 tii nhung cdng trinh neu tren,
chiing tdi thuc su da lam phong phii them luan van ciia minh ma nhan day,
xin chan thanh cam on nhirng nha khoa hgc da lam viec nghiem tiic va da
cho ra mat cdng trinh cd gia trj neu tren.

20


^udH^o^

74ood^44oo4ooakz4s^4oo

f/u

.^a^

PHAN 2. NOI DUNG CHINH
Chiiong 1.

THirC TRANG DOI NGU CAN BO
V

/v

CONG DOAN CO SO KHU Vl/C HA NOI

1. TO CHUrC VA NOI DUNG HOAT DONG CUA CONG DOAN CO SO.
1.1. To chijc Cdng doan ccy sd.
Td chiic Cdng doan ca sd la ndn tang cua td chiic Cdng doan, nai
true tie'p lien he vdi ngudi lao ddng, nai quyet djnh hieu qua hoat ddng ciia
ca he thdng Cdng doan.
Td chiic Cdng doan ca sd gdm cd: Cdng doan ca sd duge td chiic
trong cac doanh nghiep thugc cac thanh phan kinh te, cac don vj sir nghiep
va ca quan Nha nude, cac td chiic xa hdi cd tii 10 doan vien trd len. d cac
dja phuang, cac nghiep doan duge td chiic de tap hgp nhiing ngudi lao ddng
cung nghd nghiep. Sd doan vien tdi thieu ciia mdt nghiep doan la 20 ngudi
(Didu le Cdng doan Viet Nam, 1994).
Cung theo Didu le Cdng doan Viet Nam, Cdng doan ca sd td chiic
Dai hdi nhiem ky dd bau ra Ban chap hanh Cdng doan ca sd theo thdi ban 5
nam hai lan. Cdng doan ca sd cd nhiem vu:
- Td chiic van ddng doan vien, cdng nhan, lao ddng trong dan vi thi
dua lao ddng, tham gia quan ly ca quan, xf nghiep theo quy djnh ciia phap
luat.

21


^u^cm

7400^^4400 400^43^400

i^-^^

- Dai dien cho cdng nhan, lao ddng ky thoa ude lao ddng vdi ca
quan quan ly, cii ngudi dai dien tham gia cac Hdi ddng xet va giai quyet
quydn Igi cua cdng nhan, lao ddng. Ciing vdi ngudi dung dau doanh nghiep,
Thii trudng don vj dam bao viec lam, nang cao thu nhap, ddi song va phiic
Igi cua cdng nhan, lao ddng.
- Kidm tra giam sat viec thi hanh cac che do chfnh sach, phap luat,
phat hien da'u tranh, ngan chan cac hien tugng tieu cue tham nhiing, gay
thiet hai ciia cdng, vi pham hgp ddng lao ddng va thoa ude tap thd.
- Td chiic boa giai, ddi thoai khi cd tranh chap lao ddng theo quy
djnh ciia phap luat. Trong trudng hgp khdng giai quydt duge thi bao cao len
Cdng doan cap tren va kien nghj ca quan Nha nude giai quyet.
- Giao due nang cao trinh do chfnh trj, van boa khoa hgc ky thuat,
nghiep vu va td chiic cac boat ddng xa hdi tii thien trong cdng nhan, lao
ddng.
- Td chiic ddng vien cdng nhan, lao ddng thi dua lao ddng, san xua't,
kinh doanh. Ddng vien cdng nhan, lao ddng giiip dd nhau trong nghd
nghiep va euge song...
- Phat trien doan vien, xay dung td chiic Cdng doan ca sd vung
manh, quan ly tai san, tai chfnh Cdng doan.
1.2. Ndi dung hoat ddng ciia Cdng doan co sd.
1.2.1. Cong tac doan vien.
"Tat ca cdng nhan, lao ddng Viet Nam khdng phan biet nghd
nghiep, nam nir, tfn ngudng, dii tudi lam cdng trong cac doanh nghiep
thude cac thanh phan kinh te, cac don vj sir nghiep va cac ca quan Nha
nude, cac td chiic xa hdi, cdng nhan, lao ddng hanh nghd tu do hoac lam
viec theo hgp ddng cd thdi han d nude ngoai, neu tan thanh Dieu le Cong

11

^M^^OH' 74ood^44oo4oo^43^4oo

i4i

^a^

doan Viet Nam, tu nguyen boat ddng trong mdt td chiic ca sd Cdng doan,
ddng doan phf theo quy dinh thi duge gia nhap Cdng doan" .
Doan vien la th^nh vien, la gdc cua td chiic Cdng doan, doan vien
cd manh thi td chiic Cdng doan mdi manh. Mudn vay Cdng doan phai dam
bao cho doan vidn thuc hien du cac quydn cua minh nhu da ghi trong Dieu
le Cdng doan Viet Nam:
- Thao luan cdng viec Cdng doan, ung cir, dd cu va bau ca quan lanh
dao Cdng doan, phd binh, chat van can bg Cdng doan, kien nghj bai midn
can bg Cdng doan cd sai pham.
- Yeu c^u Cdng doan can thifp, bao ve nhan phdm va Igi fch hgp
phap, chfnh dang khi bj xam pham.
- ^ucic Cdng doan giiip dd tim viec lam va hgc nghd, tham hdi giiip
dd liic dm dau, hoac khi gap khd khan, duge giam le phf sinh boat van hoa
du Ijch, nghi ngai do Cdng doan td chiic.
- Doan vien nghi huu duge nghi sinh boat va midn ddng doan phf,
duge Cdng doan ca sd lam thii tuc vd nghi va duge Cdng doan dja phuang
nod cu tni tham hdi, giiip dd, bao ve cac quydn Igi hgp phap, chfnh dang,
duge tham gia sinh boat cau lac bg huu trf do Cdng doan td chiic.
Mdt td chiic Cdng doan khdng thd manh ne'u doan vien khdng tha
thiet hoac xa rdi td chiic ciia minh. Vi vay cdng tac doan vien la mdt trong
nhiing ndi dung ca ban nhat ciia td chiic Cdng doan ca sd.
\^6 tap hgp duge ddng dao cdng nhan, lao ddng tham gia boat ddng

Cdng doan va ngay cang nang cao chat lugng doan vien, Cdng doan ca sd
can tuyen truydn dd cdng nhan, lao ddng hieu ve td chiic Cdng doan dd hg

^ Dieu 1. Dieu le Cone doan Viet Nam khoa VII

23


J^^m^cm 74ood^44oo4oo^4s^4oo

^u

.^a^

tu nguyen gia nhap. Can bd Cdng doan cdn cd su lien he mat thiet vdi doan
vien, hidu rd doan vien, tii dd cd su phan cdng hoat ddng phii hgp vdi kha
nang va didu kien ciia tiing ngudi.
12.2. Hoat dong to Cong doan.
Td Cdng doan la mdt mat xfch cue ky quan trgng trong boat ddng
Cdng doan ca sd, nod true tiep tuyen truydn, phat tridn doan vien, la nai
doan vien true tiep thuc hien cac chiic nang Cdng doan.
Td Cdng doan manh se tao didu kien dd Cdng doan ca sd phat trien
manh. Mudn vay c^n td chiic cac td Cdng doan phii hgp vdi ddi tugng, tuy
theo tinh hinh thuc tidn d mdi loai hinh ca sd khac nhau ma chii ddng td
chiic cac td Cdng doan. Cd the thanh lap cac td Cdng doan theo ca sd san
xua't, cdng tac theo cum dan cu, theo lien gia, lien canh (trong Ndng, Lam
nghiep); cac td nghiep doan theo nganh nghd nham tap hgp td chiic cdng
nhan, lao ddng tham gia boat ddng Cdng doan.
1.2.3. Hoat dong Cong doan bo phan.
Day la ca'p quan ly trung gian giira Cdng doan ca sd va td Cdng

doan.
Chuang trinh cdng tac ciia Cdng doan bd phan can cii vao chuang
trinh cdng tac ciia Cdng doan ca sd, Nghj quyet ciia chi bg Dang, tinh hinh
san xua't kinh doanh, cdng tac ciia don vj (Phdng, ban, phan xudng...)

^

2. NHUING N^T K H A I QUAT VE THUC TRANG TO CHI/C CONG DOAN.

Tdng Lien doan lao dong Viet Nam la td chiic chfnh tri xa hoi rong
Ion cua giai cap cong nhan va lao dong nirac ta. Cong doan dirge to churc co
he thdng tiir Trung irong den co sd.
Tdng Lien doan lao dong Viet Nam td churc thanh he thong 4 cap.

24