Skkn hình thức tổ chức dạy tập đọc nhạc trong trường tiểu học

UBND QUẬN THANH XUÂN
------------------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY TẬP ĐỌC NHẠC
TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC

Môn

: Âm nhạc

Cấp học

: Tiểu học

Tên tác giả

: Nguyễn Thị Phương Thu

Đơn vị công tác: Trường TH Khương Đình
Chức vụ

: Giáo viên

NĂM HỌC 2018-2019


MỤC LỤC

1.1 Lý do chọn đề tài...........................................................................................2
1.2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................3

1.3. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................3
1.4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu...............................................................3
PHẦN 2 : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.....................................................................4
2.1. Cơ sở lý luận.................................................................................................4
2.2. Thực trạng đề tài..........................................................................................5
2.3. BIỆN PHÁP..................................................................................................6
2.3.1. Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc:....................................................6
2.3.2. Tăng cường luyện đọc nhạc ở trên lớp:...................................................8
2.3.3. Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc:................................................10
2.3.4. Xây dựng phong trào “tập xướng âm” ngoài giờ học:..........................11
2.3.5. Phối hợp với gia đình để rèn đọc nhạc cho học sinh:...........................11
2.3.7. Thường xuyên bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ:..........................12
PHẦN 3 : KẾT LUẬN – KHUYẾN NGHỊ.....................................................14
3.1. Ý nghĩa của đề tài.........................................................................................14
3.2. Bài học kinh nghiệm.....................................................................................14
3.3. Đề xuất.........................................................................................................15
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................16

1/15


PHẦN 1 : ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1 Lý do chọn đề tài
Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức
tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội mà còn
phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết
làm đẹp cho cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng.Vì vậy, có thể
nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được.
Mà một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là
giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật.Trong đó Âm nhạc có vị trí rất quan

trọng. Đặc biệt trong những năm gần đây, bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh
nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc,
trong đó có môn Âm nhạc.
Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ, đặc biệt là
ở bậc tiểu học, thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến
thức ban đầu về ca hát, về kiến thức Âm nhạc, đặc biệt là trang bị cho các em có
một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển toàn diện hơn, từ đó
giúp các em học tốt các môn học khác.
Ở lớp 4- 5 ngoài việc học hát các em còn được tập đọc các bài tập đọc
nhạc với các hình tiết tấu đơn giản như : Nốt trắng, nốt đen, móc đơn, được
ghép lời ca theo nhạc và được làm các bài tập nhạc và vậy việc học âm nhạc ở
lớp 4 của học sinh Tiểu học đã bắt đầu chuyển sang một giai đoạn mới. Các em
trực tiếp được tiếp xúc với các nốt nhạc trên khuông nhạc có khoá son đó là một
phân môn mới, phân môn Tập đọc nhạc. Bên cạnh đó việc rèn luyện khả năng
nghe âm nhạc chuẩn xác, phát triển tai nghe góp phần vào việc giáo dục văn hóa
âm nhạc cho các em là điều rất cần thiết .
Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy rằng trước
một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt
yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng dẫn
thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu
nhanh nhất kiến thức bài học. Từ đó, tôi đưa ra một số biện pháp dạy tập đọc
2/15


nhạc cho học sinh khối 4- 5 ở bậc Tiểu học cũng là những kinh nghiệm mà tôi đã
đúc kết được trong những năm giảng dạy tại trường.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Giúp giáo viên dạy tốt phân môn Tập đọc nhạc và học sinh học tốt phân
môn này.
1.3. Phương pháp nghiên cứu.

- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp vấn đáp.
- Phương pháp thực hành.
1.4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
|Phạm vi nghiên cứu : Từ năm học 2017-2018
Đối tượng nghiên cứu: Học sinh khối 4,5, Trường Tiểu học Khương Đình
1.5. Nội dung nghiên cứu
- Nghiên cứu thực trạng học sinh học TĐN và từ đó tìm ra phương pháp
dạy và học TĐN tốt nhất.
- Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc nhạc
đặt ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với
phân môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người
giáo viên phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí
các nốt nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận
với thang 5 âm: Đô - Rê - Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi –
Pha – Son La – Si.
Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã
học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc
đều viết ở nhịp

;

dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La

hoặc thang 7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.

3/15


PHẦN 2 : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

2.1. Cơ sở lý luận
Xuất phát từ thực trạng giảng dạy Âm nhạc cho học sinh ở lứa tuổi Tiểu
học. Vấn đề học và kết quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó
không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào
phương pháp truyền thụ của người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học
tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và
toàn thể xã hội.
Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là một môn học mang tính nghệ thuật cao,
nó khác rất nhiều so với môn học khác, tuy nó không đòi hỏi sự chính xác một
cách tuyệt đối như những con số nhưng lại đòi hỏi người học phải có sự yêu
thích, sự đam mê thậm chí là một chút cái gọi là “năng khiếu”, điều này không
phải học sinh nào cũng có được. Học Âm nhạc mang đến cho học sinh những
phút giây thư giãn, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học. Thông qua những câu
nhạc, những lời ca, Âm nhạc giúp các em nhận thức những hình tượng âm
thanh, giai điệu, kích thích cảm xúc của các em, giúp các em cảm thụ những giai
điệu qua từng bài nhạc, từng câu nhạc.
Vậy làm thế nào để các em đọc đúng được bài tập đọc nhạc? Trước tiên
các em phải nắm vững kiến thức về Âm nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông
nhạc tương ứng với độ cao âm thanh, các hình nốt nhạc tương ứng độ dài, giúp
các em hiểu và phân biệt được những âm thanh cao, thấp, dài, ngắn với lực độ
khác nhau, tốc độ thể hiện khác nhau. Để các em có hứng thú trong học tập,
người giáo viên cần tạo cho các em có một tâm trạng thoải mái, một hứng thú
tràn đầy khi học âm nhạc. Để làm được việc đó, một trong nhiều yếu tố quan
trọng là người giáo viên phải truyền tải chính xác các kiến thức về Âm nhạc.
Là giáo viên được bồi dưỡng chuyên ngành Âm nhạc Tiểu học, qua thời
gian trực tiếp giảng dạy bộ môn, bản thân ít nhiều đã đúc kết được những kinh
nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến
thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em là chưa
cao, nhiều em còn rất lúng túng. Trước những hạn chế thực tại, tôi xin đưa ra
4/15

một số kinh nghiệm hướng dẫn các em học tập đọc nhạc khá hiệu quả mà tôi đã
tiến hành mấy năm nay.
2.2. Thực trạng đề tài
Những năm trước đây, việc đầu tư trang thiết bị cho môn học còn hạn
chế.. Việc truyền thụ các kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu
thuần tuý, ít phát triển khả năng tư duy của các em. Do đó không tạo được sự
thu hút, ít gây hứng thú học tập cho các em.
Dựa vào cơ sở lý luận đã có cùng với thời gian giảng dạy tại trường, tôi
đã tìm hiểu khả năng học nhạc của học sinh. Bằng việc quan sát thực tế các giờ
học tôi nhận thấy việc tiếp thu các kiến thức Âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ
môn chỉ rơi vào một số em gọi là có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học
theo bản năng phải học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Qua kiểm tra đọc một bài tập đọc nhạc thì số lượng các em đọc tốt còn rất
khiêm tốn. Thực tế khi nghe các em thực hiện bài tập, bên cạnh những em trình
bày tự nhiên và thoải mái vẫn còn một số em chưa thực sự mạnh dạn, tự tin, chỉ
đọc với tính chất thuộc lòng, đọc nhạc thì chỉ đúng tên nốt mà chưa đúng trường
độ, ngắt, nghỉ tuỳ tiện không đúng tiết tấu của bài nhạc.
1. Thuận lợi:
- Bản thân là giáo viên được đào tạo cơ bản về chuyên môn, bồi dưỡng về
chuyên nghành âm nhạc và được trực tiếp tham gia giảng dạy âm nhạc Trường
tiểu học Khương Đình.
- Ban giám hiệu nhà trường quan tâm, tạo điều kiện.
- Học sinh yêu thích học môn âm nhạc.
2. Khó khăn:
- Các em lần đầu tiên làm quen với cao độ tiết tấu, vì ở lớp 3 các em chỉ
mới làm quen với tên nốt hình nốt mà chưa giải quyết đến phần đọc cao độ.
Chính vì thế việc đọc nhạc của các em chưa tốt.
- Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh lớp 4- 5 rất năng động, khi

đọc nhạc chưa biết kiềm chế được âm thanh gây ồn ào cho cả lớp.
- Mức độ cảm nhận âm nhạc của trẻ không đồng đều.
5/15


* Kết quả đầu năm :
Đánh giá kết quả bài tập đọc nhạc số 1- Lớp 4A đầu năm:
Tổng số
24 em

Đánh giá
SL

Chưa

hoàn Hoàn

thành(B)
6
25%

thành(A)
6
25%

Hoàn

thành

tốt( A+)

12 50%

Đánh giá kết quả bài tập đọc nhạc số 1- Lớp 5A đầu năm:
Tổng số
31 em

Đánh giá
SL

Chưa

hoàn Hoàn

thành(B)
3
9,7%

thành(A)
13 42%

Hoàn

thành

tốt( A+)
15 48,3%

2.3. BIỆN PHÁP
2.3.1. Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc:
Ở lớp 3, học sinh mới làm quen với các kí hiệu ghi nhạc: khóa Son,

khuông nhạc, một số hình nốt nhạc, vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc, … đặc
biệt vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc rất quan trọng, nó quyết định cho việc
đọc nhạc của học sinh ở các lớp trên, vì vậy để cho dễ nhớ tôi đã cho học sinh
ghi nhớ bằng các câu hát như sau:
Ví dụ :
* Những nốt trong khe đếm từ dưới lên:
Fa La Do Mi bốn nốt trong khe
Nhớ mãi nghe em, nhớ mãi không quên
Fa khe đầu(1) Lá khe hai(2) Đố khe ba(3) và Mí thì ở khe tư(4)
* Những nốt trên dòng đếm từ dưới lên:
Mi dòng thứ nhất, dòng nhì(2) nốt son
Si si si dòng ba(3) khắc ghi
Rế và Fa trên dòng trên dòng 4- 5.
Ta thường xuyên ôn tập củng cố cho học sinh ghi nhớ vị trí các nốt nhạc
trên khuông nhạc bằng các câu văn này kết hợp sử dụng khuông nhạc bàn tay
trái để khắc sâu kiến thức cho học sinh.

6/15


Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt
có thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi
các hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...
Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả
cũng phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi
giới thiệu bài tập đọc nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở
tập đọc nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt
nhạc không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các
nốt trên khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em

thực hiện tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận
xét bài nhạc, bài tập đọc nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho
học sinh đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức
độ cao hơn nhằm kiểm tra tai nghe của các em. Về trường độ gồm những
hình nốt gì? Rút ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu.
Trong bài có sử dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này
là làm thế nào để các em nắm và thể hiện được hình tiết tấu chủ đạo của
bài. Việc thể hiện tiết tấu phải được kết hợp theo nhiều hình thức, có thể là
vừa đọc vừa vỗ tay, vừa đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng
có thể là cả lớp, theo tổ nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt
tiết tấu của bài, giáo viên đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết
tấu, Đây là lúc bắt đầu tập đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo đàn, giáo
viên sửa lỗi truyền miệng. Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân.
Khi các em đọc đúng cao độ, trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời
ca. Để các em có cảm nhận tốt hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo
viên nên cho các em tự ghép lời, sau đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu
lời ca để các em nghe, so sánh. Giáo viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và
ghép lời ca. Giáo viên đàn lại từng câu, sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này
đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm
nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là giai đoạn động viên khích lệ các
7/15