Thiết kế một số trò chơi học tập trong dạy học môn tự nhiên và xã hội lớp 1

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN
TRƯỜNG TIỂU HỌC KHƯƠNG ĐÌNH
===========

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
THIẾT KẾ MỘT SỐ TRÒ CHƠI
HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC
MÔN TỪ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1

Người viết : Đỗ Ngọc Thủy
Trường

: Tiểu học Khương Đình

Năm học 2019


MỤC LỤC
phòng giáo dỤc & đào tẠo QUẬN THANH XUÂN...........................................1
trưỜng tiỂu hỌc KHƯƠNG ĐÌNH..................................................................1
===========........................................................................................1
.....................................................................................................................1
sáng kiẾn kinh nghiỆm.................................................................................1
thiẾt kẾ mỘt sỐ trò chơi...............................................................................1
hỌc tẬp trong dẠy hỌc.................................................................................1
môn tỪ nhiên và xã hỘi lỚp 1.....................................................................1
Người viết : Đỗ Ngọc Thủy...........................................................................1
Trường : Tiểu học Khương Đình....................................................................1
Năm học 2019..............................................................................................1
mỤc lỤc........................................................................................................1
A - PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................2

I. Cơ SỞ LÍ LUẬN CỦA VỆC NGHIÊN cỨu TRÒ CHƠI HỌc TẬP MÔN TỰ
NHIÊN và XÃ HỘI LỚP 1.........................................................................3
II –THỪC TRẠNG CỦA VIỆC sỬ DỤNG TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG DẠY
HỌC MôN TỪ NHIÊN Và XÃ HỘI LỚP 1 Ở TRƯỜNG TIỂU HOC kHƯƠNG
đÌNH.......................................................................................................4
III- MỘT SỐ TRò CHƠI TRONG DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN Và XÃ HỘI LỚP
1.............................................................................................................4
IV - KẾT QUẢ........................................................................................13
V- BàI HOC KINH NGHIÊM.....................................................................13
C - KẾT LUẬN...........................................................................................15


A - PHẦN MỞ ĐẦU
Để nâng cao chất lượng giảng dạy trong các nhà trường nói chung và cho bậc Tiểu học nói riêng, hiện
nay vấn đề được đặt ra là phải đổi mới phương pháp dạy học nhằm giúp các em hứng thú, say mê trong mỗi tiết
học. Phương pháp lấy học sinh làm trung tâm đang là phương pháp dạy học phổ biến, áp dụng trong các trường
học và được cụ thể trong mỗi giờ học. Trong mỗi tiết học giáo viên chỉ là người gợi mở, nêu vấn đề giúp học
sinh tự mình tìm ra được những kiến thức mới. Giáo viên chỉ là người hướng dẫn, tổ chức các hoạt động cho học
sinh tự chiếm lĩnh lấy tri thức. Xã hội ngày càng phát triển đòi hỏi phải có những con người phát triển toàn diện
để xây dựng đất nước. Vì vậy mục tiêu của giáo dục Tiểu học là phải đào tạo ra những con người toàn diện, có
đầy đủ kiến thức về tự nhiên, xã hội. Chính vì lẽ đó mà môn Tự nhiên và Xã hội được đưa vào chương trình học
Tiểu học ngay từ lớp đầu cấp cùng với các môn học khác như Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, ...
Qua thực tế giảng dạy, tôi thấy học sinh lớp 1 mới từ mầm non lên, các em có sự thay đổi rất lớn về mặt
tâm sinh lý. Khi ở mầm non các em chơi là chính nhưng khi bước chân vào lớp 1 các em được học nhiều môn
mới, trong đó có môn Tự nhiên và Xã hội. Biết bao kiến thức mới lạ, biết bao điều hay và lý thú mở ra trước mắt
các em ... Vậy làm thế nào để các em nhớ và khắc sâu những bài học? Làm thế nào để mỗi tiết học Tự nhiên và
Xã hội đều hay, hấp dẫn và hứng thú đối với học sinh, đạt hiệu quả cao nhất khi mà nhận thức của các em còn
hạn chế, sự tập trung còn yếu, trí tưởng tượng chưa phát triển. Điều đó làm tôi luôn phải tự băn khoăn và suy
nghĩ.
Tôi nhận thấy nhu cầu được vui chơi trong học tập của học sinh Tiểu học là một nhu cầu không thể

thiếu, đặc biệt là với học sinh lóp 1. Vì vậy việc sử dụng các trò chơi học tập trong giờ Tự nhiên và Xã hội là rất
cần thiết. Một tiết học tạo được sự hứng thú học tập cho học sinh chính là một tiết học “Học mà chơi - Chơi mà
học” . Khi chơi, trẻ được tưởng tượng, suy ngẫm, tự mình được thể hiện nội dung bài học.... Từ đó, các em được
học tập một cách nhẹ nhàng, hứng thú hơn với những kiến thức về tự nhiên và xã hội xảy ra xung quanh các em.
Từ những nhận thức trên, là một giáo viên trực tiếp dạy lớp 1 nhiều năm, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề
tài: “Thiết kế một số trò chơi học tập trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1” nhằm nâng cao chất lượng
dạy học trong nhà trường nói chung, cho môn Tự nhiên và Xã hội của lớp 1 nói riêng.


B - NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VỆC NGHIÊN CỨU TRÒ CHƠI HỌC TẬP MÔN TỰ NHIÊN VÀ
XÃ HỘI LỚP 1
1. MỘT SỐ CĂN CỨ KHOA HỌC
1.1. Căn cứ vào nhiệm vụ năm học, thực hiện việc chỉ đạo của phòng Giáo dục quận Thanh Xuân
- Dạy đúng đủ tất cả các môn học, từ đó đào tạo ra những con người toàn diện có đầy đủ kiến thức về tự
nhiên và xã hội.
- Không dạy lệch môn (không chỉ dạy thiên về Toán hoặc Tiếng việt)
1.2. Căn cứ vào nội dung, chương trình, mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1
Nội dung chương trình sách giáo khoa Tự nhiên và Xã hội lớp lgồm có 3 phần: Con người và sức khỏe;
Xã hội; Tự nhiên
Mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ của môn học là cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản ban đầu về
tự nhiên và xã hội. Qua chương trình môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 giúp các em biết: sơ lược về cơ thể người,
giữ vệ sinh cá nhân, vui chơi an toàn. Các em biết về các thành viên trong gia đình, lớp học. Các em biết quan
sát một số cây, con vật và sự thay đổi thời tiết. Trên cơ sở những kiến thức ban đầu được học, các em bước đầu
được hình thành và phát triển những kĩ năng như: biết tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân, biết ứng xử hợp lý
trong đời sống để phòng tránh một số bệnh tật và tai nạn. Các em biết quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu
hỏi, biết cách diễn đạt những hiểu biết của mình về các sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội. Từ
đó hình thành và phát triển những thái độ, hành vi như: có ý thức thực hiện các qui tắc giữ vệ sinh, an toàn cho
bản thân, gia đình và cộng đồng; giáo dục lòng yêu thiên nhiên, quê hương, gia đình, trường học,...
1.3. Căn cứ vào việc đổi mới phương pháp dạy học.

Như chúng ta đã biết Luật Giáo dục Điều 28 khoản 2 đã nêu: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải
phát huy tính tích cực tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm từng lớp học, môn học, bồi
dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Để thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học thì người giáo
viên phải biết lựa chọn, sử dụng hợp lý, sáng tạo, có hiệu quả các phương pháp dạy học của mình sao cho:

- Học sinh được tham gia tích cực vào các hoạt động.
- Đa dạng các hình thức tổ chức dạy học.
2. TÁC DỤNG CỦA TRÒ CHƠI HỌC TẬP
Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức hoạt động của học sinh. Các em tiếp thu kiến thức tự giác và
tích cực hơn trong những hoạt động đa dạng, hứng thú của quá trình chơi, làm cho không khí lớp học được thoải
mái dễ chịu hơn.
Trò chơi giúp học sinh rèn luyện củng cố tiếp thu kiến thức, đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm mà
các em đã được tích lũy thông qua hoạt động vui chơi. Nó rèn luyện các kĩ năng, kĩ xảo, thúc đẩy hoạt động trí
tuệ. Nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn, các cơ hội
học tập đa dạng hơn.
Đối với học sinh, không có phương tiện nào giúp các em phát triển một cách tự nhiên, có hiệu quả, rèn
tính tự chủ bằng trò chơi học tập. Qua chơi các em biết tự kiềm chế, được tham gia học tập tích cực. Trò chơi
không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp dạy học.


Trong các tiết Tự nhiên và Xã hội, việc tổ chức cho học sinh chơi vào bất
cứ phần nào của bài học đều rất quan trọng.
II –THỪC TRẠNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG TRÒ CHƠI HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC
MÔN TỪ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1 Ở TRƯỜNG TIỂU HOC KHƯƠNG ĐÌNH
Trong những năm gần đây, để thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học thì việc gây hứng thú
học tập bằng cách lôi cuốn các em tham gia vào những họat động bổ ích và lý thú, phù hợp với trình độ nhận
thức, đặc điểm lứa tuổi các em là rất cần thiết, góp ích cho các em rất nhiều trên con đường chiếm lĩnh tri thức.
Nắm được đặc điểm tâm sinh lí đó của học sinh Tiểu học, Nhà xuất bản Giáo dục đã phát hành tập sách: “ Trò
chơi học tập môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1,2, 3” phục vụ cho việc dạy học môn Tự nhiên và xã hội lớp 1, 2. Tuy

nhiên có một số bài chưa có trò chơi hoặc nhiều trò chơi dành cho cả học sinh lớp 1 và lớp 2, 3. Nếu cho học
sinh lớp 1 chơi rồi khi lên lớp 2, 3 giáo viên lại chọn cho học sinh chơi thì dẫn đến sự nhàm chán, không thích
thú. Mặt khác một số trò chơi đòi hỏi giáo viên và học sinh phải có sự đầu tư, chuẩn bị nhiều, phải vẽ cả tranh
ảnh mà không phải ai cũng vẽ được các tranh đó. Đặc biệt với giáo viên lớp 1 trường Tiểu học Khương Đình thì
4 trên 6 đồng chí là đang nuôi con nhỏ, ít có thời gian để chuẩn bị nhiều đồ dùng công phu nên nhiều giáo viên
ngại không muốn sử dụng các trò chơi đó trong giờ học, dẫn đến kết quả giờ dạy chưa cao, học sinh chưa hứng
thú với môn học.
Một số giáo viên còn coi nhẹ tiết học môn Tự nhiên và Xã hội, chỉ chú trọng vào môn Toán, Tiếng việt.

Với thực trạng này, tôi đã tìm tòi và thiết kế các trò chơi học tập vận dụng
cho một số tiết học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 rất dễ dàng, không mất nhiều
thời gian chuẩn bị, tốn ít kinh phí, sử dụng được nhiều lần, phù hợp với học sinh
lớp 1 của trường Tiểu học Khương Đình. Từ đó, giáo viên giúp các em tiếp thu
bài học một cách nhẹ nhàng, đạt hiệu quả cao nhất.
III- MỘT SỐ TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1
1. NGUYÊN TẮC ĐỂ THIẾT KẾ TRÒ CHƠI
Để tiết học đạt kết quả cao thì việc đưa trò chơi vào giờ học là vô cùng quan trọng. Để các em chơi mà
học là điều không dễ dàng. Muốn vậy khi thiết kế trò chơi, người giáo viên phải nắm vững và thực hiện các
nguyên tắc sau:
- Trước hết trò chơi đó phải mang ý nghĩa giáo dục đạo đức cho các em
- Trò chơi phải phù hợp với tâm lí lứa tuổi học sinh
- Trò chơi phải thể hiện mục đích rõ ràng về kiến thức của bài học, đảm bảo ôn tập, củng cố, rèn kĩ năng
hoặc ứng dụng một đơn vị kiến thức cụ thể.
- Trò chơi phải kích thích sự hứng thú của học sinh trong giờ học
- Phương tiện trò chơi phải đơn giản dễ làm
- Hệ thống trò chơi trong các giờ học phải thu hút được nhiều đối tượng học sinh tham gia. Tránh chỉ
thiết kế trò chơi cho học sinh khá giỏi
- Trò chơi phải chơi được ở nhiều địa điểm thích hợp.

2. HỆ THỐNG CÁC TRÒ CHƠI
- Trò chơi 1: Ai nhanh - Ai đúng
- Trò chơi 2: Tập thể dục
- Trò chơi 3: Đi tìm tia nắng ấm
- Trò chơi 4: Hướng dẫn viên du lịch
- Trò chơi 5: Gọi đủ ba thứ cùng lọai rau, củ, quả
- Trò chơi 6: Đố bạn rau gì?
- Trò chơi 7: Đoán hoa
- Trò chơi 8: Thi ghép các bộ phận của cá
- Trò chơi 9: Thi nối nhanh và đúng
- Trò chơi 10: Đố vui
- Trò chơi 11: Trời nắng, trời mưa, trời rét, trời nóng

3. CÁCH TIẾN HÀNH MỘT TRÒ CHƠI
Để trò chơi trong trong giờ dạy Tự nhiên và Xã hội đạt kết quả cao nhất thì khâu chuẩn bị là vô cùng
quan trọng; phải lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung bài học, trình độ học sinh và điều kiện cơ sở vật chất
của lớp mình... Hơn nữa cách tổ chức chơi sao cho đạt được hiệu quả cũng không kém phần quan trọng. Sau đây
là các bước chuẩn bị và tiến hành tổ chức một trò chơi:

• Chuẩn bị
- Giáo viên chuẩn bị nội dung trò chơi, dụng cụ cần thiết phục vụ trò chơi
- Chuẩn bị đáp án cho trò chơi
- Phần thưởng cho học sinh

• Tiến hành
- Giáo viên giới thiệu tên trò chơi
- Phổ biến luật chơi ( hướng dẫn cách chơi)
- Chọn đội chơi
- Giới hạn thời gian chơi
- Cho học sinh chơi thử

- Tiến hành chơi thật
- Nhận xét kết quả của trò chơi (có thể “thưởng” hoặc “phạt” người thắng hoặc người thua), nhận xét
thái độ của người được tham gia chơi và rút kinh nghiệm.

Kết thúc trò chơi: Giáo viên hỏi xem học sinh đã học được gì qua trò chơi
hoặc giáo viên tổng kết lại những gì cần học được qua trò chơi
4. CÁCH TỔ CHỨC CÁC TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ
XÃ HỘI

4.1. Các trò chơi dạy phần: Con người và sức khỏe
• Trò chơi 1: Ai nhanh - Ai đúng
( Áp dụng cho bài 1: Cơ thể chúng ta


Hoặc bài 10: ôn tập con người và sức khỏe)

• Mục đích:
- Kể tên các bộ phận chính của cơ thể
- Biết một số cử động của đầu và cổ, mình, chân, tay
- Rèn luyện thói quen ham thích hoạt động để có cơ thể phát triển tốt
• Chuẩn bị:
- Tranh vẽ các bộ phận chính của cơ thể như SGK (nếu có)
- Đồng hồ
- Một cái còi
• Thời điểm chơi:
- Bài 1: Cuối tiết học để củng cố các bộ phận bên ngoài của cơ thể người.
- Bài 10: Hoạt động 1
• Cách chơi:
- Giáo viên làm trọng tài bấm thời gian (khoảng 1 phút)
- 1 học sinh lên nói các bộ phận bên ngoài của cơ thể, vừa nói vừa chỉ vào hình vẽ hoặc cơ thể của học

sinh

- Các học sinh khác đếm xem bạn kể được bao nhiêu bộ phận và chỉ có đúng vị trí các bộ phận đó
không

- Tiếp theo học sinh khác lên làm tương tự trên
- Kết thúc cuộc chơi, bạn nào kể được nhiều nhất và đúng là thắng cuộc
- Giáo viên chốt nhận xét và khen thưởng

❖ Trò chơi 2: Tập thể dục
(Áp dụng cho bài 1 và để giải lao giữa các tiết học)

• Mục đích:
- Gây hứng thú rèn luyện thân thể
- Rèn thói quen ham thích hoạt động để có cơ thể phát triển tốt
- Biết một số cử động của đầu và cổ, chân, tay
• Chuẩn bị:
- Bài hát “Tập thể dục”
- Đài, băng nhạc (nếu có)
• Thời điểm chơi: Hoạt động 3 của bài 1
• Cách chơi:
- Bước 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh học bài hát
“Cúi mãi mỏi lưng
Viết mãi mỏi tay
Thể dục thế này


Là hết mệt mỏi.”

- Bước 2: Giáo viên làm mẫu từng động tác, vừa làm vừa hát, học sinh làm theo.

(Khi hát “Cúi mãi mỏi lưng” giáo viên làm động tác cúi gập người rồi đứng thẳng lưng dậy. Khi hát
“Viết mãi mỏi tay” giáo viên làm động tác tay, bàn tay, ngón tay. Khi hát “Thể dục thế này” giáo viên làm động
tác nghiêng người sang trái, nghiêng người sang phải. Khi hát “Là hết mệt mỏi” giáo viên làm động tác đưa chân
trái, đưa chân phải.)

- Bước 3: Giáo viên gọi 1 học sinh đứng trước lớp thực hiện các động tác thể dục để cả lớp nhìn theo
và cùng làm. Cả lớp vừa tập vừa hát
(Lưu ý: Nhắc nhở học sinh tập thường xuyên hàng ngày để cơ thể phát triển tốt.)
- Bước 4: Cho học sinh thi tập -> nhận xét tặng thưởng (có thể dùng mẫu huy chương vàng sau in ra bìa
màu để thưởng)

Tặng thưởng
Người tập thể dục đẹp nhất

4.2. Các trò chơi dạy phần: Xã hội
❖ Trò chơi 1: Đi tìm tia nắng ấm
(Áp dụng cho bài 16: Hoạt động ở lớp)

• Mục đích
- Giúp học sinh nắm được các hoạt động của lớp
• Chuẩn bị:
- 2 hình mặt trời bằng bìa màu hoặc giấy đề can
+ 1 hình ghi: Hoạt động trong lớp học
+ 1 hình ghi: Hoạt động ở sân trường

- Các tia nắng bằng bìa màu, nhỏ có ghi tên các hoạt động diễn ra trong lớp học, ngoài lớp học như: học
vẽ, học toán, thể dục, chào cờ, học hát,....

• Thời điểm chơi: Cuối tiết học để củng cố bài
• Cách chơi: Khoảng 10 học sinh chia thành hai đội.

+ Đội 1: Mỗi học sinh phải tìm đúng các tia nắng có ghi tên các hoạt động ở lớp dán vào ông mặt trời
“Hoạt động ở trong lớp học”.
+ Đội 2: Mỗi học sinh phải tìm đúng các tia nắng ghi tên các hoạt đông ở sân trường dán vào ông mặt
trời “Hoạt động ở sân trường”
Đội nào tìm đúng và nhanh đội đó thắng cuộc. Ví dụ:

Học hát
Xem máy chiếu

Hoạt động

Học toán
Học vẽ


trong lớp
Sinh hoạt sao

Học tiếng Anh
Nhận xét cuộc chơi, phát thưởng

❖ Trò chơi 2: Hướng dẫn viên du lịch
(Áp dụng cho bài 21- ôn tập : Xã hội)

• Mục đích:
- Hệ thống hóa các kiến thức đã học về xã hội
- Kể với bạn bè về gia đình, lớp học và cuộc sống xung quanh của mình
- Yêu quí gia đình, lớp học và nơi các em sinh sống
• Cách chơi:
- Chủ đề gợi ý:

+ Mời các bạn đến thăm gia đình tôi
+ Mời các bạn đến thăm vườn bách thú Hà Nội
+ Mời các bạn đến thăm Đền Gióng của quê tôi
+ Mời các bạn đến thăm trường Tiểu học Khương Đình của chúng tôi

- Giáo viên chia lớp thành 1 số nhóm (theo tổ)
- Các nhóm lựa chọn 1 trong các chủ đề trên
- Các nhóm có thể được chuẩn bị trước ở nhà (việc chuẩn bị bao gồm cả sưu tầm tranh ảnh)
- Các nhóm lắng nghe, giáo viên khuyến khích các nhóm đưa ra câu hỏi
- Nhóm thắng cuộc là nhóm giới thiệu đầy đủ, lưu loát hấp dẫn về chủ đề của nhóm, có tranh phù hợp
và đưa ra được nhiều câu hỏi để hỏi các nhóm khác

4.3. Các trò chơi dạy phần: Tự nhiên
❖ Trò chơi 1: Gọi đủ ba thứ cùng loại rau, củ, quả
(Áp dụng cho bài 22: Cây rau)

• Mục đích:
Giúp học sinh nhận biết, làm quen tên của 1 số loại cây, củ, quả cùng loại và biết lợi ích của các loại rau
đó đối với sức khỏe.

• Chuẩn bị: Phần thưởng
• Thời điểm chơi: Cuối hoạt động 1
• Cách chơi:
- Khi cô nói đến tên 1 loại rau, củ, quả gì thì học sinh nói nhanh 2 thứ cùng loại đó. Ai không kể đủ
tên 2 thứ hoặc kể sai tên coi như thua cuộc.
Ví dụ: Cô nói: “rau ăn lá” thì học sinh phải trả lời: bắp cải, xà lách “rau ăn củ” thì học sinh phải trả lời:
cà rốt, củ cải

- Kết thúc trò chơi: Có thể hỏi học sinh ích lợi của việc ăn rau
- Cho học sinh nhận xét, giáo viên nhận xét, đánh giá hoặc phát thưởng

❖ Trò chơi 2: Đố bạn rau gì?
(Áp dụng cho bài 22: Cây rau)

• Mục đích:
- Giúp học sinh được củng cố những hiểu biết về cây rau mà các em đã được học
• Chuẩn bị:
- Các loại cây rau có ở địa phương
- Khăn sạch để bịt mắt
• Thời điểm chơi: Cuối tiết học để củng cố về nhận biết các loại rau
• Cách chơi:
- Giáo viên yêu cầu mỗi tổ cử một bạn lên chơi và cầm theo khăn sạch để bịt mắt
- Các em tham gia chơi đứng thành hàng ngang trước lớp
- Giáo viên đưa cho mỗi em một cây rau và yêu cầu các em đoán xem đó là rau gì
- Học sinh dùng tay sờ và có thể ngắt lá để ngửi, rồi đoán xem đó là rau gì. Ai đoán nhanh và đúng là
thắng cuộc.

- Nhận xét cuộc chơi

❖ Trò chơi 3: Đoán hoa
(Áp dụng cho bài 23: Cây hoa)

• Mục đích:
- Giúp học sinh củng cố hiểu biết về cây hoa
• Chuẩn bị:
- Các loại hoa: hoa hồng, cúc, thuỷ tiên, lay ơn, thược dược, đồng tiền, hoa bưởi, hoa nhài...
- Khăn sạch để bịt mắt
• Thời điểm chơi: Cuối tiết học
• Cách chơi:

- Giáo viên yêu cầu mỗi tổ cử một bạn lên chơi và cầm theo khăn sạch để bịt mắt
- Các em tham gia chơi đứng thành hàng ngang trước lớp
- Giáo viên đưa cho mỗi em một bông hoa và yêu cầu các em đoán xem đó là hoa gì ?
- Học sinh dùng tay để sờ và dùng mũi để ngửi đoán xem đó là hoa gì? Ai đoán nhanh và đúng là
người thắng cuộc.

- Nhận xét cuộc chơi, phát thưởng

❖ Trò chơi 4: Thi ghép các bộ phận của cá
(Áp dụng cho bài 25: Con cá )

• Mục đích:
- Giúp học sinh nắm được cá có các bộ phận gì?
- Nói được tên các bộ phận bên ngoài của cá


- Nhớ được vị trí các bộ phận bên ngoài của cá
• Chuẩn bị
- Hai con cá vẽ đơn giản bằng bìa rồi cắt rời các bộ phận của cá như đầu, mình, đuôi, vây lưng, vây
bụng

- 2 tờ giấy trắng khổ A3
- Bút màu, hồ dán
- Phần thưởng
• Thời điểm chơi: Cuối tiết học
• Cách chơi:

Giáo viên chọn 2 đội chơi, mỗi đội 4 em. Giáo viên phát cho mỗi đội
tranh các bộ phận của một con cá cùng với bút màu, hồ dán, giấy A3
- Cả lớp hát một bài hát còn 2 đội chơi thi xếp các bộ phận bên ngoài của con cá cho đúng thành một

con cá. Sau đó các em dán vào tờ giấy trắng. Dán xong, các em có thể dùng bút màu vẽ trang trí xung quanh .
Khi bài hát kết thúc đội nào làm xong trước và trang trí đẹp là thắng cuộc.

- Học sinh ở dưới theo dõi và nhận xét 2 đội chơi về hình dáng con cá có đúng không, trang trí thêm
có đẹp không.

- Giáo viên nhận xét và phát thưởng

❖ Trò chơi 5 : Thi nối nhanh và đúng
(Áp dụng cho bài 26: Con gà)

• Mục đích:
- Giúp học sinh được rèn tư duy nhanh, đúng
- Củng cố về các bộ phận bên ngoài của con gà
• Chuẩn bị: Tranh vẽ con gà, các miếng bìa ghi tên các bộ phận bên ngoài của con gà như hình sau:

•

Cánh

Mỏ

Đuôi

Mình

Chân

Đầu

Thời điểm chơi: Cuối tiết học

Cách chơi:

- Giáo viên gắn tranh con gà cùng với các tấm bìa lên bảng như hình trên.
- Chọn 2 đội chơi, mỗi đội 3 học sinh lên chơi nối tiếp sức (mỗi học sinh nối một tấm bìa có ghi tên bộ
phận của con gà với một bộ phận trên hình ảnh của con gà, nối xong trở về chỗ thì học sinh tiếp theo mới được
chạy lên nối tiếp). Đội nào nối nhanh và đúng là thắng cuộc.


- Nhận xét cuộc chơi, phát thưởng

❖ Trò chơi 6: Đố vui
(Áp dụng cho bài 29: Nhận biết cây cối và con vật)

• Mục đích:
- Giúp học sinh được rèn luyện tư duy, trả lời nhanh
- Giúp học sinh nhớ được nhanh đặc điểm của các loại cây, con vật, hoa quả, lương thực...
- Giúp học sinh nắm và tiếp thu bài tốt
• Chuẩn bị:
- Các bài thơ, câu đố về các loại cây hoa, rau, con vật. Phần thưởng
• Cách chơi:
- Giáo viên đọc câu đố -> học sinh trả lời. Sau đó có thể yêu cầu mỗi học sinh tự mình đặt câu đố và gọi
các bạn trả lời. Các học sinh trả lời nhanh và đúng có thể thưởng bằng 1 số đồ vật như: bút chì, thước kẻ, vở,
tranh ảnh, vỗ tay...

* Một số câu đố, bài thơ hay (tham khảo)
Con gì có vảy có đuôi
Tung tăng bơi lội khắp nơi sông hồ
Mẹ thường đem rán đem kho

Ăn vào mau lớn, giúp cho khỏe người?
(Con cá)
Bộ lông sặc sỡ mượt mà
Trên đầu mào đỏ như là hoa tươi
Sáng tinh mơ gáy vang trời
Đánh thức mọi người “Hãy dậy đi thôi!”
(Con gà trống)
Con gì cục tác cục te
Đẻ ra quả trứng nó khoe trứng tròn
Ấp rồi trứng nở thành con
Ăn thóc béo tròn nó lại cục te
(Con gà mái)
Ngủ tránh phải nó
Kẻo bị đốt đau
Người người bảo nhau
Nằm màn để tránh
Là con gì?
(Là con muỗi)
Cá gì không vảy bẹt đầu
Ngạnh thì nhọn hoắt mà râu rất mềm
Ao hồ nước lặng sóng êm
Bùn sâu thỏa thích ngày đêm chui luồn ?


(Cá trê)
Con gì cô Tấm quí yêu
Cơm vàng cơm bạc sớm chiều cho ăn?
(Con cá bống)
Cây gì lá cuộn vòng quanh
Lá ngoài thì xanh, lá trong thì trắng ?

(Cây bắp cải)
Hoa gì tươi thắm sắc vàng
Cánh dài thường nở muộn màng vào thu ?
(Hoa cúc vàng)
Hoa màu nhung đỏ
Cánh tròn xinh xinh
Gió thổi rung rinh
Hương thơm ngan ngát
Là hoa gì ?
(Hoa hồng nhung)
Tên mua được nhiều thứ
Mà lại là loài hoa
Nép trong đám cỏ lòa xòa
Cuống dài không lá, hoa mà chẳng thơm
Là hoa gì ?
(Hoa đồng tiền)
Hoa đào ngoài Bắc
Hoa gì trong Nam
Cánh nhỏ màu vàng
Cùng vui đón Tết ?
(Hoa mai)

❖ Trò chơi 7: Trời nắng, trời mưa, trời nóng, trời rét
(Áp dụng cho bài: 30, 33,34)

• Mục đích:
- Giúp học sinh nhớ và nhận biết được những dấu hiệu chính của trời nắng, trời mưa, trời nóng , trời
rét

- Có ý thức bảo vệ sức khỏe khi đi dưới trời nắng, trời mưa, trời nóng, trời rét

• Chuẩn bị:
- 1 số tấm bìa có viết tên các đồ dùng như: áo mưa, mũ, nón, quần áo, khăn, ô, giầy, tất, găng tay
• Cách chơi:
- Mỗi tổ cử đại diện 2 bạn lên chơi. Một học sinh được cử làm người hô. Khi bạn hô “trời rét” các bạn
tham gia chơi sẽ nhanh chóng cầm tấm bìa có vẽ hoặc viết tên trang phục và các đồ dùng phù hợp trời rét. Tương
tự với trời mưa, trời nóng, trời nắng. Nếu cầm sai là thua cuộc

- Nhận xét phát thưởng


-> Kết thúc trò chơi cho học sinh thảo luận: Tại sao chúng ta cần ăn mặc phù hợp với thời tiết lúc nóng,
lúc rét?

- Các tấm bìa có thể như sau:

Mũ đội đầu
Khăn quàng cổ
Áo mưa
Ô
Áo khoác

Áo choàng
Giày đi mưa
Nón
Áo len
Găng tay

IV - KẾT QUẢ
Qua gần một năm thử nghiệm áp dụng các trò chơi học tập vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở lớp
của tôi đã theo dõi và nhận thấy sự hứng thú học tập cũng như kết quả học tập môn Tự nhiên và Xã hội của các

em tăng lên rõ rệt so với năm 2016 - 2017 (khi chưa thường xuyên sử dụng trò chơi trong dạy học môn Tự nhiên
và Xã hội). Bởi trong quá trình “Học mà chơi - Chơi mà học”, các em hoạt động rất tích cực, chủ động nắm bắt
nội dung, yêu cầu bài học chứ không "học vẹt”. Qua chơi, các em được củng cố, khắc sâu hơn kiến thức của bài;
từ đó giúp các em nhớ lâu nội dung bài học. Ngoài ra, các em được rèn luyện khả năng nhanh nhẹn, khéo léo,
biết tự kìm chế bản thân, tinh thần đồng đội, đoàn kết... làm cho giờ học trở nên hứng thú, nhẹ nhàng, phù hợp
với tâm lí của các em, mang lại chất lượng học tập cao. Vì vậy các em rất thích học các tiết Tự nhiên và Xã hội.
Sau đây là bảng khảo sát sự hứng thú học tập và thống kê chất lượng học tập môn Tự nhiên và Xã hội của các
em học sinh.
Bảng: Khảo sát sự hứng thú học tập môn Tự nhiên và Xã hội của học sinh lớp 1 do tôi phụ trách

Thời gian
Năm
2017-2018
Kì 1 năm
2018- 2019

Tổng số Rất thích
Không Không trả
Thích học
học sinh
học
thích học
lời
56

38
67,9%

15
26,8%

2
3,6%

1
1,7%

68

52
76,5%

15
22,1%

0
0%

1
1,4%

Bảng: Thống kê chất lượng học tập môn Tự nhiên và Xã hội của học sinh lớp 1 do tôi phụ trách

Năm
2017-2018

56

38
67,9%

Hoàn
thành
18
32,1%

Kì 1 năm
2018- 2019

68

52
76,5%

16
23,5%

Thời gian

Tổng số học Hoàn thành
sinh
tốt

Chưa hoàn
thành
0
0

V- BÀI HOC KINH NGHIÊM
Sau khi thiết kế và áp dụng tổ chức các trò chơi học tập trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội của lớp

1, tôi đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm bước đầu, đó là:

- Giáo viên cần nắm chắc mục đích, yêu cầu của bài học để thiết kế và tổ chức trò chơi phù hợp, mang


lại hiệu quả cao nhất.

- Mỗi trò chơi phải góp phần vào việc thực hiện mục tiêu bài học; phải được chuẩn bị chu đáo và phù
hợp với đối tượng học sinh; phải tổ chức sao cho nhiều học sinh đều được tham gia; không để thời gian chơi kéo
dài quá, ảnh hưởng đến giờ học hoặc làm trẻ mất đi hứng thú; luôn quan tâm, khích lệ, động viên tránh làm cho
những học sinh không hoàn thành nhiệm vụ lúng túng khi chơi.

- Các trò chơi học tập phần lớn được xem như là một thủ thuật, biện pháp để củng cố, khắc sâu kiến
thức. Trò chơi có thể tổ chức được ở tất cả các khâu trong tiến trình tiết học hoặc sau một số bài học, khi học
sinh đã có những kiến thức tổng hợp hơn trong tiết học.

- Phương tiện làm trò chơi phải đơn giản, dễ làm, có thể sử dụng được nhiều lần.


C - KẾT LUẬN
Trò chơi đã gây hứng thú và tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh. Riêng đối với môn Tự nhiên
và Xã hội, các trò chơi đều hướng vào việc phát triển trí tuệ cho học sinh. Nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá
trình dạy học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn, các cơ hội học tập đa dạng hơn.
Đối với học sinh, không có phương tiện nào giúp các em phát triển một cách tự nhiên, có hiệu quả, rèn
luyện tính tự chủ bằng trò chơi học tập. Qua chơi, trẻ em phát huy được tính tự lập, sự nhanh trí, sáng tạo, biết
kìm chế, được tham gia hoạt động học tập tích cực... và cả tinh thần tập thể cao. Trò chơi không chỉ là phương
tiện mà còn là phương pháp giáo dục.
Trong đề tài này tôi mạnh dạn đưa ra một số trò chơi để các bạn đồng nghiệp tham khảo. Đây là những
trò chơi không chỉ áp dụng được trong nhiều tiết Tự nhiên và xã hội mà còn sử dụng được trong nhiều tiết học
khác. Ngoài ra các em có thể chơi các trò chơi này trong các giờ nghỉ giải lao giữa tiết học, giờ ra chơi...

Đổi mới phương pháp dạy học chính là điều mà mỗi giáo viên chúng ta cần quan tâm lưu ý để thực
hiện. Tiết học có hay, có hiệu quả thì mới tạo hứng thú học tập cho các em, để các em luôn thấy rằng: “ Mỗi ngày
đến trường là một ngày vui. Mỗi ngày đến trường, em lại được học nhiều điều hay”.
Xin chân thành cảm ơn !


D - Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ
I. Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................