Các loại lỗi ngữ pháp và cách sửa chữa

CÁC LO I L I NG  PHÁP VÀ CÁCH S A CH A
 bc t chc câu, hin tng sai ng pháp, trc ht có th quy thành hai loi li ln : câu sai
do cu trúc không hoàn chnh và câu sai do vi phm quy tc kt hp. Mi loi li sai này
 c chia thành nhiu kiu li nh, da vào c im, tính cht ca hin tng sai. đ đ đ
1. Câu sai do c u trúc không hoàn ch nh :
Câu sai do cu trúc không hoàn chnh là loi li ng pháp có biu hin : hin dng
ca câu thiu mt hay mt vài thành phn nòng ct, mà da vào v n cnh, ta không ă
th phc hi cu trúc  y  ca nó. đ đ
Loi li này bao gm nhiu kiu li nh :
1.1. Câu sai thi u ch  ng .:
Câu sai thiu ch ng là kiu li câu sai có hin dng thiu thành phn biu th  i đ
t  ng ca thông báo, mà da vào v n cnh, ta không th xác nh và phc hi li cuă đ
trúc y  ca nó. đ đ
Trong t chc câu bình th  ng, ch ng là thành phn có chc n ng nêu lên  i ă đ
t  ng mà ng  i vit, ng  i nói  cp  n. V t loi, ch ng th  ng do  i t, đ đ đ
danh t hay ng t  ng   n g  m nhim. Do ó, mt câu b xem là thiu ch ng khiđ đ đ
hin dng ca nó ch có  ng t, tính t, ng  ng t, ng tính t có giá tr nh v đ đ
ng, hay hin dng gm có v ng và thành phn ph.
Ví d:
(a) Trong phút chc, bn xâm l  c ã phá tan và c  p i cuc sng yên lành ca ng  i dân. đ đ
Ð  c th hin rõ nét qua bài V n t ngha s Cn Giucn i ting ca Nguyn Ðình ă ĩ ĩ
Chiu(BVHS).
(B) Qua o  n th trên, T Hu mun nói  n lc l  ng ca tp th, ca nhân dân, đ đ
ca qun chúng, d  i s lãnh  o ca Ðng là vô hn. Ðu tranh ánh  áp bc, đ đ đ
bóc lt, thúc y xã hi tin lên(BVHS). đ
© Bên cnh li dn dò ó, còn ch ra cho chúng ta thy giá tr tinh thn ca oàn kt, đ đ
yêu th  ng giúp  ln nhau(BVHS). đ
(d) Qua tác phm này, t cáo xã hi bt công(BVHS).
Hin tng câu sai thiu ch ng xut hin trong bài vit ca hc sinh THPT khá
nhiu. Trong bài vit ca hc sinh THCS, loi li này xut hin ph bin hn.
Nguyên nhân dn n kiu li sai này là do hc sinh cha nm vng cách thc t đ

chc câu, c th là cha có ý thc v tính hoàn chnh t  ng  i ca câu. đ
Thiu ch ng làm cho câu không hoàn chnh v cu trúc và thông báo. Ðc nhng
câu này, ta không hiu   c hc sinh mun nói v ai, cái gì, i  u gì. đ đ
Ði vi kiu li sai này, cách sa cha ch yu là to ra ch ng sao cho phù hp vi
v ng có sn. Tt nhiên, vic to ra ch ng mt mt phi da vào v ng có sn,
mt khác phi xem xét câu trong mi quan h vi ni dung và cu trúc ca o  n v n, đ ă
tc là phi  t câu trong mi quan h nhiu mt vi các câu chung quanh. đ
Các câu sai ã dn có th   c sa cha nh sau : đ đ
(a) Trong phút chc, bn xâm l  c ã phá tan cuc sng yên bình ca nhân dân. Ti đ
ác ca bn chúng c ng nh khí phách hiên ngang, bt khut ca ngha binh ã  c ũ ĩ đ đ
phn ánh sâu sc qua bài V n t ngha s Cn Giucn i ting ca Nguyn Ðình ă ĩ ĩ
chiu[1] .
(B) Qua o  n th trên, T Hu mun nói  n sc mnh vô ch ca tp th, ca đ đ đ
qun chúng, nhân dân d  i s lãnh  o ca Ðng. Sc mnh y có th ánh  bt đ đ đ
c th lc áp bc, bóc lt nào và thúc  y xã hi i lên trên con   n g tin b. đ đ đ
© Bên cnh li dn dò ó, nhà th (tác gi) còn ch ra cho chúng ta thy rõ giá tr ca đ
tinh thn oàn kt, yêu th  ng, giúp  ln nhau. đ đ
(d) Qua tác phm y, tác gi ã lên ting t cáo xã hi áp bc, bt công. đ
Cn phi phân bit câu sai thiu ch ng vi câu tnh l  c ch ng trong v n bn. ă
Ch nên xem hin t  ng khuyt ch ng là câu sai khi c n c vào v n cnh cha nó, ă ă
ta không xác nh   c  i t  ng   c nói  n là gì, và do o,ï không th phc hi đ đ đ đ đ đ
ch ng bng cách lp t vng, th  i t hay th bng t  ng ngha. Còn câu tnh đ đ ĩ
l  c thì da vào v n cnh, ta có th phc hi ch ng bng các cách va nêu. ă
Ví d:
H là nhng ng  i dân p, dân lân, vì mn nghamà làm quân chiêu m. Là  i quân ĩ đ
t nguyn, t giác, chin  u d ng cm, không h run s tr  c súng  n ti tân ca đ ũ đ
k thù(BVHS).
Da vào câu th nht th nht, ta có th phc hi ch ng ca câu th hai trong ví
d trên nh sau :
H là i quân t nguyn, t giác, chin u d ng cm... đ đ ũ

C ng cn phân bit câu sai thiu ch ng vi kiu câu mà cu trúc chun mc ca ũ
nó không có ch ng. Ðó là câu tn ti, mt kiu cu trúc c thù trong ting Vit. đ
Kiu câu này có ni dung thông báo s tn ti, xut hin hay bin mt ca s vt,
hin t  ng, tính cht. V mt cu trúc, c im ca kiu câu này là ch có v ng đ đ
hay trng ng và v ng, trong ó, thành t trung tâm ca v ng là các ng t biu đ đ
th ý ngh a tn ti (có, còn, ht...), các ng t dùng vi ý ngh a trng thái, hay các ĩ đ ĩ
tính t có ý ngh a s l  ng ( ông, ít, vng...). Và trng ng, nu có, là mt danh ng ĩ đ
hay gii ng, có ni dung biu th phm vi không gian, thi gian.
Ví d:
(a) Bên cnh ch S, còn có bit bao ng  i ph n Vit Nam anh hùng khác(BVHS).
(B) Có ng  i rt sm ã tìm   c h  ng i úng cho i mình(NLPBCL, T.III). đ đ đ đ đ
© Trong cuc kháng chin cu nc, có nhng chin s lao mình lp l châu mai  ĩ đ
cho n v mình tin lên (NTG - VVHVN). đ
(d) Bên   ng, ng ch v mt ngôi miu c en rêu(N.Ð.T). đ đ đ
1.2. Câu sai thiu v ng :
Câu sai thiu v ng là kiu câu sai có hin dng thiu thành phn biu th ni dung
thuyt minh mà da vào v n cnh, ta không th xác nh và khôi phc li cu trúc yă đ đ
 ca nó. đ
Trong t chc ni b câu, v ng là thành phn nêu lên ni dung thuyt minh v i đ
t  ng   c nói n. Ni dung thuyt minh có th là hành ng, tính cht, trng thái ...đ đ đ
ca i t  ng. V t loi, v ng th  ng do ng t, tính t hay các ng t  ng   ngđ đ đ
m nhim. Nh vy, câu sai thiu v ng là kiu câu sai mà hin dng ca nó có th đ
thuc ba tr  ng hp sau :
(1) Danh ng (có giá tr nh ch ng).
(2) Danh t / danh ng (có giá tr nh ch ng), gii ng (có giá tr nh trng ng).
(3) Danh t / danh ng (có giá tr nh ch ng), danh ng (có giá tr nh gii thích
ng).
Ví d:
(a) Tâm ngng lên nhìn nét mt hin t ca bà T, ri li quay i, hi e thn. Vì nàng đ
có tâm s kín riêng. Hình nh mt ng  i con trai lanh li, ming t  i nh hoa, n nói ă

mm mng d nghe. Nhng ngày phiên ch Bng, Tâm th  ng thy ng  i y ra
hàng Tâm mua kim ch(T.L. - GÐM).
(B) S x thân vì i ngh a  chin u cho c lp, t do ca dân tc(BVHS). đ ĩ đ đ đ
© Xuân Diu, mt con ng  i yêu i, thit tha vi cuc sng(BVHS). đ
(d) Vit Nam, t n  c ca nhng con ng  i anh hùng, ca nhng bài ca bt dit, đ
nhng iu hát câu hò thm m tình quê(BVHS). đ đ
(e) Ng  i ngh a s Cn Giuc, vi tm lòng yêu làng xóm, quê h  ng tha thit, vi tinhĩ ĩ
thn x thân vì i ngh a(BVHS). đ ĩ
Trong ví d (a), hình nh mt ng  i con trai lanh li, ming t  i nh hoa, n nói mm ă
mng d nghe ch là mt danh ng, cha  t cách là câu. Bi l, ta không th hiu đ
  c hình nh ng  i con trai y nh th nào, ra sao. Câu (B) c ng vy : mi ch là đ ũ
mt danh ng. Câu © gm mt bút danh (Xuân Diu), có giá tr nh ch ng, và mt
danh ng, có giá tr nh gii thích ng. Ðc câu này, ta không rõ Xuân Diu nh th
nào, ra sao. Câu (d) c ng t  ng t nh ví d © : mt danh t riêng (Vit Nam) và mt ũ
danh ng có giá tr nh gii thích ng. Ví d (e) gm có mt danh ng (Ng  i ngh a sĩ ĩ
Cn Giuc) và hai gii ng, có giá tr nh hai trng ng ch cách thc. Tt c các
tr  ng hp nêu trên u cha phi là câu, bi vì chúng u không có thành phn nêu đ đ
lên ni dung thuyt minh v i t  ng   c  cp n. đ đ đ đ
Hin t  ng câu sai thiu v ng xut hin khá nhiu trong bài làm ca hc sinh, nhiu
hn kiu câu sai thiu ch ng, nht là kiu có hin dng ging nh tr  ng hp (2),
(3).
Thiu v ng tt nhiên làm cho câu không hoàn chnh v mt cu trúc và thông báo.
Ðc nhng câu sai kiu này, ta không rõ i t  ng   c nói n nh th nào, ra sao. đ đ đ
Nguyên nhân ch yu dn n câu sai thiu v ng là do hc sinh nhn thc m h, đ
thiu chính xác v tính hoàn chnh t  ng i ca câu, hay do hc sinh nhm ln các đ
danh ng, gii ng (có giá tr nh gii thích ng, trng ng ng sau ch ng ) vi v đ
ng, t ó, t  ng rng câu ã hoàn chnh. đ đ
V cách sa cha kiu li sai này, nhìn chung có hai h  ng : Th nht là chuyn i đ
cu trúc có sn thành câu có ch - v hoàn chnh. Th hai là to thêm v ng sao cho
phù hp vi cu trúc có sn. Chn cách sa cha nào là tùy vào câu sai c th.

Các câu sai va dn có th sa cha nh sau :
Câu (a), sa theo cách th hai :
... Vì nàng có tâm s kín riêng. Hình nh mt ng  i con trai lanh li, ming t  i nh
hoa, n nói mm mng d nghe ang ám nh trong tâm trí ca nàng...[1] . ă đ
Câu (B), sa theo hai cách :
Vì i ngh a, ngh a binh ã x thân chin u cho c lp, t do ca dân tc. đ ĩ ĩ đ đ đ
Hay :
Tinh thn x thân vì c lp, t do ca dân tc ã to nên nét p hùng tráng  ng  iđ đ đ
ngh a binh nông dân. ĩ
Câu ©, sa theo cách th nht :
Xuân Diu là mt con ng  i yêu i, thit tha vi cuc sng. đ
Câu (d), sa theo cách th nht :
Vit Nam là t n  c ca nhng con ng  i anh hùng, ca nhng bài ca bt dit và đ
nhng iu hát, câu hò thúm m tình quê. đ đ
Câu (e), sa theo hai cách :
Ng  i ngh a s Cn Giuc, vi tm lòng yêu mn làng xóm, quê h  ng tha thit, ã ĩ ĩ đ
x thân quên mình vì i ngh a. đ ĩ
Hay :
Ng  i ngh a s Cn Giuc, vi tm lòng yêu mn làng xóm, quê h  ng tha thit, vi ĩ ĩ
tinh thn x thân vì i ngh a, ã chin u quên mình khi i mt vi quân thù. đ ĩ đ đ đ
Tr câu (a), hai cách sa cha mà chúng tôi va áp dng i vi các câu sai(B), ©, đ
(d) và (e) mi ch là hai h  ng sa cha chung i vi kiu li sai này. Bi vì, sa đ
cha nh vy vn tách ri câu sai vi v n cnh cha chúng. Do ó, tr  c mi câu sai ă đ
thiu v ng, ta áp dng cách sa cha nào và sa cha nh th nào, iu ó cn đ đ
phi   c xem xét trong mi quan h v ng ngh a - lô-gích vi các câu lân cn trongđ ĩ
on v n. đ ă
C ng cn lu ý thêm, tr  c hin t  ng câu mà hin dng ca nó ch là mt danh ng,ũ
chúng ta cn phi cân nhc, phân bit gia mt bên là câu sai (nh các câu (a), (B))
và mt bên là kt qu ca hin t  ng tnh l  c (tnh l  c ch ng và ng t trung đ
tâm ca v ng), làm cho hin dng ca câuch còn là mt ng, có giá tr gii thích,

thuyt minh cho câu trc.
Ví d:
(a) V n hc thi kì này ã phn ánh   c tinh thn yêu n  c ca nhân dân ta. Tinh ă đ đ
thn chin u, hy sinh d ng cm ca nhng ng  i chin s  ngoài mt trn, ca đ ũ ĩ
nhng ng  i m, ng  i v  hu ph  ng(BVHS).
(B) Nhng gia bao nhiêu ti t m dày c y, ánh sáng vn ngi lên. Aïnh sáng ca ă đ
lòng th  ng ng  i và yêu i vô hn (NL PBCL, T.III ). đ
1.3. Câu thiu kt cu ch - v noöng ct.
Câu thiu ch - v nòng ct là kiu li ng pháp mà hin dng ca câu ch là mt hay
vài thành phn ph ngoài nòng ct, và da vào v n cnh, ta không th phc hi li ă
cu trúc y  ca nó. đ đ
Câu thiu kt cu ch - v nòng ct th  ng ri vào câu n, và hin dng ca kiu liđ
câu sai này có th quy v hai biu hin chính :
(1) Gii ng / danh ng (có chc n ng nh trng ng) ă
(2) Gii ng / danh ng (có chc n ng nh trng ng), danh ng (có chc n ng nh ă ă
gii thích ng).
Ví d :
(a) Tr  c khi thc dân Pháp n phát súng u tiên xâm l  c n  c ta, m u cho mtđ đ
tr m n m ô h(BVHS). ă ă đ
(B) Vi tinh thn chin u d ng cm, vi tinh thn oàn kt mt lòng chng ngoi đ ũ đ
xâm ca ngh a quân(BVHS). ĩ
© Ð làm ni bt lên hình nh cao quý và p  ca ng  i Ngh a s Cn Giuc, đ đ ĩ ĩ
nhng ng  i chin s u tranh cho c lp, t do ca dân tc. (BVHS). ĩ đ đ
(d) Vy mà khi ng  i con gái p nht làng ã cung nhit trao ht tình yêu cho cu, đ đ
r cu b làng ra i liu ! (N.K.T - MÐLNNM). đ
(e)  phòng khách và ni ngh ngi,   c trang trí nhng bc tranh ln, v trc tip đ
vào t  ng hoc nhng ô vi rng. Phn nhiu mô t cnh mùa thu ca nhng cánh
rng nhit i(TNH 1993). đ
Hin dng ca câu (a) là mt gii ng có cha tiu cú. Gii ng này ch có giá tr là
mt trng ng. Hin dng ca câu (B) ch gm hai gii ng, có giá tr nh hai trng

ng. Hin dng ca câu © gm mt gii ng, có chc n ng nh trng ng , và mt ă
danh ng có giá tr nh gii thích ng. Hin dng ca câu (d) gm mt t hp, có giá
tr nh chuyn ng (thành phn ph chuyn tip), và mt danh ng, có giá tr nh
trng ng. Hin dng ca câu th nht trong ví d (e) gm mt gii ng, có giá tr
nh trng ng, và hai ng ng, có giá tr nh hai gii thích ng liên hoàn. Tt c các đ
câu v n trên u không có kt cu ch - v nòng ct, kt cu ch v  bc câu. ă đ
Câu thiu kt cu ch - v nòng ct xut hin khá ph bin trong bài vit ca hc
sinh, nht là sai theo dng (2) (kiu li này c ng xut hin không ít trên sách báo in n ũ
chính thc).
Nguyên nhân ch yu dn n li sai này là do hc sinh không nm vng kin thc đ
ng pháp, c bit là v tính hoàn chnh ca câu, dn n s ln ln gia các thành đ đ
phn nòng ct vi các loi thành phn ph ngoài nòng ct. C ng có tr  ng hp do sũ
dng du chm thiu chính xác, hc sinh mc phi kiu li này.
Ví d :
(f) Mt ln, khi nghe bà Ngh gi con gái là cái hai. Hn ã cau mày trách v : Sao bà đ
c gi bng li xách mé nh vy ? Tôi ã dn bà phi gi nó bng m...(BVHS). đ
Trong câu trên, vì hc sinh s dng sai du chm nên ã tách hai danh ng có giá tr đ
nh hai trng ng khi kt cu ch - v nòng ct, làm cho chúng tr thành câu sai.
Ði vi li kiu sai này, nhìn chung có hai cách sa cha : to thêm kt câu ch - v
da trên cu trúc có sn hay chuyn i cu trúc có sn ca câu sai thành câu hoàn đ
chnh.
D  i ây là các câu sai ã   c sa cha : đ đ đ
(a) Tr  c khi thc dân Pháp n phát súng u tiên xâm l  c n  c ta, m u mt đ đ
tr m n m ô h, ng  i ngh a s Cn Giuc vn là nhng ng  i nông dân chân lm ă ă đ ĩ ĩ
tay bùn, quanh n m ch bit côi cút làm n, toan lo nghèo khó. ă ă
(B) Vi tinh thn oàn kt mt lòng, ngh a quân ã chin u d ng cm, xem th  ng đ ĩ đ đ ũ
mi th v khí ti tân ca gic. ũ
© Ð làm ni bt nhng phm cht cao p ca ng  i ngh a s Cn Giuc, nhng đ ĩ ĩ
ng  i chin s - nông dân u tranh cho c lp, t do ca dân tc, Nguyn Ðình ĩ đ đ
Chiu ã khc ha m nét t th hiên ngang ca h khi i mt vi k thù. đ đ đ

(d) Vy mà khi ng  i con gái p nht làng cung nhit trao ht tình yêu cho cu, r đ
cu b làng ra i liu, cu ã không dám nghe theo / ã chi t mt cách hèn nhát. đ đ đ
(e) Phòng khách và ni ngh ngi   c trang trí bng nhng bc tranh ln, v trc đ
tip vào t  ng hoc nhng ô vi rng ...
Câu (a)   c sa cha theo cách to thêm kt cu ch - v nòng ct da trên cu đ
trúc có sn ca câu sai. Câu (B)   c sa cha theo cách chuyn i cu trúc ca đ đ
câu sai thành câu úng, có b sung thêm v ng th hai. Câu ©   c sa theo cách đ đ
to thêm kt cu ch - v nòng ct. Câu (d) c ng   c sa theo cách t  ng t. Câu ũ đ
(e)   c sa theo cách chuyn i cu trúc có sn thành câu úng. đ đ đ
C ng nh i vi kiu câu sai thiu ch ng và câu sai thiu v ng, khi sa cha câuũ đ
sai thiu kt cu ch - v nòng ct, chn la cách sa cha nào là phi tùy vào câu
sai c th. Và khi tin hành sa cha, nht thit phi xem xét mi quan h v ng
ngh a - lô-gích gia câu sai vi các câu lân cn trong on v n  m bo s mch ĩ đ ă đ đ
lc gia các câu.
Riêng câu (f), ch cn thay du chm b ng du phy, ta s có câu úng : ă đ
Mt ln, khi nghe bà Ngh gi con gái là cái Hai, hn ã cau mày trách v ... đ
1.4. Câu ghép ph  thu c thi u cú.
Câu ghép ph thuc (qua li) là loi câu ghép có hai cú (hai kt cu ch - v nòng ct)
kt hp vi nhau theo quan h ph thuc. Ðiu ó có ngh a là, trong loi câu ghép đ ĩ
này , hai cú ràng buc, n  ng da ln nhau, không th tách ri nhau. Ðc im ó đ đ
c ng quy nh,  dng chun, loi câu ghép này phi có hai cú, có hin dng y  ũ đ đ đ
hay không y , không k thành phn ph ngoài nòng ct. đ đ
Trong câu ghép ph thuc, hai cú th  ng kt hp vi nhau bng cp liên t hô ng,
hay mt s cp t loi khác, lâm thi có chc n ng liên kt hai cú. Nu gi L1 là liên ă
t th nht , L2 là liên t th hai, ta có mô hình cu trúc tiêu biu ca câu ghép ph
thuc  dng y  nh sau : đ đ
L1C1 - V1, L2 C2 - V2.
Câu ghép ph thuc thiu cú là kiu li sai mà hin dng ca câu ch có cú th nht :
L1C1 - V1, hoàn toàn thiu cú th hai, hay cú th hai ch có thành phn ph ngoài
noöng ct.

Ví d :
(a) Khi thc dân Pháp xâm lc nc ta, vì triu ình nhà Nguyn nhu nhc, hèn đ
nhát. Nguyn Ðình Chiu ã dùng ngòi bút sc bén ca mình làm v khí u tranh đ ũ đ
không khoan nh  ng vi k thù , và ht lòng ca ngi ng  i nông dân dám quên mình
vì ngh a ln(BVHS). ĩ
(B) Mc dù ch S b gic bt, b chúng hành h tra tn dã man. Ch ã dùng ph  ng đ
tin thông tin ca gic  báo cho anh em, ng chí trong hang bit : Các ng chí đ đ đ
ng nghe ti nó nói láo, tôi không u hàng âu... (BVHS). đ đ đ
© Xuân Diu là nhà th tiêu biu cho dòng v n hc lãng mn tr  c Cách mng tháng ă
Tám. Dù tâm hn ông có lúc chán nn, hoài nghi, cô n. Ông ã có nhng óng góp đ đ đ
ln cho nn thi ca Vit Nam giai on by gi(BVHS). đ
(d) Còn v bác Phúc, nu bác có khuyt im do làm ch nhim trc ây, mà chc là có đ đ
thôi !(N.K.T - MÐLNNM).
Trong ví d (a), câu th nht ch gm có trng ng và mt cú nêu lên nguyên nhân.
Câu này ch có mt cú. Câu th nht trong ví d (B) và câu th hai trong ví d © c ng ũ
ch có mt cú, nêu lên iu kin cc oan. Trong ví d (d), cu trúc câu gm có mt đ đ
t hp t có giá tr chuyn tip (Còn v bác Phúc), mt kt cu ch - v nòng ct nêu
lên iu kin, và mt ng on có giá tr nh mt chú thích ng (mà chc là có thôi !).đ đ
C ng có tr  ng hp hin dng ca câu y  hai cú ; nhng do hc sinh dùng sai ũ đ đ
du chm, hai cú b tách ri, tr thành câu sai :
(e) Nguyn Du thy rõ xã hi phong kin y dy bt công, oan trái. Nhng vì ông đ
không th gii thích ni cuc i và không bit làm th nào  thay i nó. Cho nên đ đ đ
ông không tránh khi bun phin, b tc(BVHS).
Câu ghép ph thuc thiu cú xut hin khá nhiu trong bài làm ca hc sinh. Trong
bài làm ca sinh viên i hc, kiu li này vn xut hin ri rác. (Kiu li này c ng đ ũ
không him trên sách báo in n chính thc, k c tác phm ca các nhà v n chuyên ă
nghip nh chúng tôi ã dn ra). đ
Ði vi câu ghép ph thuc thiu cú, h  ng sa cha chung là to thêm cú th hai
(L2 C2 - V2) sao cho cú này t  ng hp v ng ngh a, lô-gích vi cú th nht ã có. ĩ đ
Tt nhiên, khi sa cha tng câu c th, mt mt ta phi da vào cu trúc và ni

dung biu ã ca cú ã có ; mt khác, nht thit phi xem xét n mi quan h gia đ đ đ
câu   c sa cha vi các câu chung quanh. Và nu thy cn, chúng ta còn phi sađ
cha nh nhng câu chung quanh nh thêm bt, thay i t ng,  m bo s liên đ đ đ
kt gia các câu.
Các câu (a), (B), ©, (d) có th sa cha nh sau :
(a) Khi thc dân Pháp xâm lc nc ta, vì nhu nhc, hèn nhát, nên triu ình nhà đ
Nguyn ã u hàng, kiï hòa   c vi gic. Trong tình hình ó, Nguyn Ðình Chiu ã đ đ đ đ
dùng ngòi bút sc bén ca mình làm v khí u tranh không khoan nh  ng vi k thù ũ đ
và ht lòng ca ngi nhng ng  i nông dân dám quên mình vì ngh a ln. ĩ
Hay :
Khi thc dân Pháp xâm lc nc ta, vì triu ình nhà Nguyn nhu nhc, hèn nhát, đ
nên ã u hàng, kí hòa c vi gic. Trong tình hình ó, Nguyn Ðình Chiu ã dùng ngòiđ đ đ đ
bút sc bén ca mình làm v khí u tranh... ũ đ
Lu ý : Hai câu trên u   c sa cha bng cách to thêm cú th hai (và to thêm đ đ
trng ng cho câu tip theo  m bo s liên kt cht ch gia các câu). Ch khác đ đ
nhau là : trong câu sa cha th nht, ch ng ca cú th nht b tnh l  c ; còn
trong câu sa cha th hai, ch ng ca cú th hai b tnh l  c.
(B) Mc dù ch S b gic bt , b chúng tra tn, hành h dã man, nhng ch không h
khut phc. Trái li, ch còn dùng ph  ng tin thông tin ca chúng  báo cho ng đ đ
chí, anh em trong hang bit : Các ng chí... đ
© Xuân Diu là mt trong nhng nhà th tiêu biu trong trào lu th ca lãng mn
tr  c Cách mng tháng Tám. Dù có lúc ông cm thy bi quan, hoài nghi, cô n, đ
nhng bn cht tâm hn nhà th là yêu i, thit tha vi cuc sng... đ
(d) Còn v bác Phúc, nu bác có khuyt im do làm ch nhim, mà chc là có thôi, thì đ
bác nên thành tht nhìn nhn.
Riêng i vi tr  ng hp sai do hc sinh chm câu sai, nh câu (e), thì sa cha đ
bng cách thay du chm bng du phy  ghép hai cú li thành mt câu hoàn đ
chnh :
(e) Nguyn Du thy rõ xã hi phong kin y dy bt công, oan trái. Nhng vì ông đ
không th gii thích ni cuc i và không bit làm th nào  thay i nó, cho nên đ đ đ

ông không tránh khi bun phin, b tc.
C ng có th sa câu này theo cách khác : b L1 (vì) trong cú th nht, gi nguyên ũ
du chm và cú th hai. Sa nh vy tc là ta bin cú th nht thành câu n, còn cúđ
th hai tr thành câu ghép qua li b tnh l  c cú th nht, hin dng ch còn cú th
hai, và L2 (cho nên) tr thành ph  ng tin liên kt câu (ph  ng tin ni) :
Nguyn Du thy rõ xã hi phong kin y dy bt công, oan trái. Nhng ông không đ
th gii thích ni cuc i và không bit làm th nào  thay i nó. Cho nên ông đ đ đ
không tránh khi bun phin, b tc.
 ây, c ng cn phân bit câu ghép ph thuc thiu cú, mt kiu li ng pháp, vi đ ũ
câu ghép ph thuc có hin dng mt cú, kt qu ca vic tnh l  c câu trong v n ă
bn, mt bin th cu trúc ca câu ghép ph thuc, vn   c xem là chun mc. đ
Nh ã trình bày, cu trúc ca câu ghép ph thuc thiu cú ch có cú th nht (L1C1-đ
V1). Trong khi ó, hin dng ca câu ghép ph thuc tnh l  c li ch có cú th hai đ
(L2C2-V2 ), cú th nht xem nh ã lc b. đ
Ví d :
Ði vi i t  ng ca mình, nói chung Nguyn Khuyn ít có thái  hn hc, mt sát. đ đ
Nhng ông li có ý thc rt rõ v cái th hn hn ca mình v mt nhân cách, o đ
c và v c khoa danh na. Cho nên ông th  ng ly t cách ca ng  i ng trên đ đ
nhìn xung, va  kích, li va th  ng hi (LSVHVN,T.IV A). đ
Trong ví d trên, câu th hai và câu th ba là hin dng còn li ca câu ghép ph
thuc tnh l  c cú th nht. Da vào v n cnh, ta có th phc hi li dng y  ă đ đ
ca hai câu này nh sau :
Câu th hai :
Mc dù i vi i t  ng ca mình, Nguyn Khuyn ít có thái  hn hc, mt sát, đ đ đ
nhng ông li có ý thc rt rõ v cái th hn hn ca mình...
Câu th ba :
Vì ông có ý thc rt rõ v cái th hn hn ca mình v mt nhân cách, o c và cđ đ
khoa danh na, cho nên ông th  ng ly t cách ca ng  i ng trên nhìn xung, vađ
 kích, li va th  ng hi. đ