Tải bản đầy đủ (.doc) (29 trang)

Các loại lỗi ngữ pháp và cách sửa chữa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (235.66 KB, 29 trang )

CÁC LO I L I NG  PHÁP VÀ CÁCH S A CH A
 bc t chc câu, hin tng sai ng pháp, trc ht có th quy thành hai loi li ln : câu sai
do cu trúc không hoàn chnh và câu sai do vi phm quy tc kt hp. Mi loi li sai này
 c chia thành nhiu kiu li nh, da vào c im, tính cht ca hin tng sai. đ đ đ
1. Câu sai do c u trúc không hoàn ch nh :
Câu sai do cu trúc không hoàn chnh là loi li ng pháp có biu hin : hin dng
ca câu thiu mt hay mt vài thành phn nòng ct, mà da vào v n cnh, ta không ă
th phc hi cu trúc  y  ca nó. đ đ
Loi li này bao gm nhiu kiu li nh :
1.1. Câu sai thi u ch  ng .:
Câu sai thiu ch ng là kiu li câu sai có hin dng thiu thành phn biu th  i đ
t  ng ca thông báo, mà da vào v n cnh, ta không th xác nh và phc hi li cuă đ
trúc y  ca nó. đ đ
Trong t chc câu bình th  ng, ch ng là thành phn có chc n ng nêu lên  i ă đ
t  ng mà ng  i vit, ng  i nói  cp  n. V t loi, ch ng th  ng do  i t, đ đ đ
danh t hay ng t  ng   n g  m nhim. Do ó, mt câu b xem là thiu ch ng khiđ đ đ
hin dng ca nó ch có  ng t, tính t, ng  ng t, ng tính t có giá tr nh v đ đ
ng, hay hin dng gm có v ng và thành phn ph.
Ví d:
(a) Trong phút chc, bn xâm l  c ã phá tan và c  p i cuc sng yên lành ca ng  i dân. đ đ
Ð  c th hin rõ nét qua bài V n t ngha s Cn Giucn i ting ca Nguyn Ðình ă ĩ ĩ
Chiu(BVHS).
(B) Qua o  n th trên, T Hu mun nói  n lc l  ng ca tp th, ca nhân dân, đ đ
ca qun chúng, d  i s lãnh  o ca Ðng là vô hn. Ðu tranh ánh  áp bc, đ đ đ
bóc lt, thúc y xã hi tin lên(BVHS). đ
© Bên cnh li dn dò ó, còn ch ra cho chúng ta thy giá tr tinh thn ca oàn kt, đ đ
yêu th  ng giúp  ln nhau(BVHS). đ
(d) Qua tác phm này, t cáo xã hi bt công(BVHS).
Hin tng câu sai thiu ch ng xut hin trong bài vit ca hc sinh THPT khá
nhiu. Trong bài vit ca hc sinh THCS, loi li này xut hin ph bin hn.
Nguyên nhân dn n kiu li sai này là do hc sinh cha nm vng cách thc t đ


chc câu, c th là cha có ý thc v tính hoàn chnh t  ng  i ca câu. đ
Thiu ch ng làm cho câu không hoàn chnh v cu trúc và thông báo. Ðc nhng
câu này, ta không hiu   c hc sinh mun nói v ai, cái gì, i  u gì. đ đ
Ði vi kiu li sai này, cách sa cha ch yu là to ra ch ng sao cho phù hp vi
v ng có sn. Tt nhiên, vic to ra ch ng mt mt phi da vào v ng có sn,
mt khác phi xem xét câu trong mi quan h vi ni dung và cu trúc ca o  n v n, đ ă
tc là phi  t câu trong mi quan h nhiu mt vi các câu chung quanh. đ
Các câu sai ã dn có th   c sa cha nh sau : đ đ
(a) Trong phút chc, bn xâm l  c ã phá tan cuc sng yên bình ca nhân dân. Ti đ
ác ca bn chúng c ng nh khí phách hiên ngang, bt khut ca ngha binh ã  c ũ ĩ đ đ
phn ánh sâu sc qua bài V n t ngha s Cn Giucn i ting ca Nguyn Ðình ă ĩ ĩ
chiu[1] .
(B) Qua o  n th trên, T Hu mun nói  n sc mnh vô ch ca tp th, ca đ đ đ
qun chúng, nhân dân d  i s lãnh  o ca Ðng. Sc mnh y có th ánh  bt đ đ đ
c th lc áp bc, bóc lt nào và thúc  y xã hi i lên trên con   n g tin b. đ đ đ
© Bên cnh li dn dò ó, nhà th (tác gi) còn ch ra cho chúng ta thy rõ giá tr ca đ
tinh thn oàn kt, yêu th  ng, giúp  ln nhau. đ đ
(d) Qua tác phm y, tác gi ã lên ting t cáo xã hi áp bc, bt công. đ
Cn phi phân bit câu sai thiu ch ng vi câu tnh l  c ch ng trong v n bn. ă
Ch nên xem hin t  ng khuyt ch ng là câu sai khi c n c vào v n cnh cha nó, ă ă
ta không xác nh   c  i t  ng   c nói  n là gì, và do o,ï không th phc hi đ đ đ đ đ đ
ch ng bng cách lp t vng, th  i t hay th bng t  ng ngha. Còn câu tnh đ đ ĩ
l  c thì da vào v n cnh, ta có th phc hi ch ng bng các cách va nêu. ă
Ví d:
H là nhng ng  i dân p, dân lân, vì mn nghamà làm quân chiêu m. Là  i quân ĩ đ
t nguyn, t giác, chin  u d ng cm, không h run s tr  c súng  n ti tân ca đ ũ đ
k thù(BVHS).
Da vào câu th nht th nht, ta có th phc hi ch ng ca câu th hai trong ví
d trên nh sau :
H là i quân t nguyn, t giác, chin u d ng cm... đ đ ũ

C ng cn phân bit câu sai thiu ch ng vi kiu câu mà cu trúc chun mc ca ũ
nó không có ch ng. Ðó là câu tn ti, mt kiu cu trúc c thù trong ting Vit. đ
Kiu câu này có ni dung thông báo s tn ti, xut hin hay bin mt ca s vt,
hin t  ng, tính cht. V mt cu trúc, c im ca kiu câu này là ch có v ng đ đ
hay trng ng và v ng, trong ó, thành t trung tâm ca v ng là các ng t biu đ đ
th ý ngh a tn ti (có, còn, ht...), các ng t dùng vi ý ngh a trng thái, hay các ĩ đ ĩ
tính t có ý ngh a s l  ng ( ông, ít, vng...). Và trng ng, nu có, là mt danh ng ĩ đ
hay gii ng, có ni dung biu th phm vi không gian, thi gian.
Ví d:
(a) Bên cnh ch S, còn có bit bao ng  i ph n Vit Nam anh hùng khác(BVHS).
(B) Có ng  i rt sm ã tìm   c h  ng i úng cho i mình(NLPBCL, T.III). đ đ đ đ đ
© Trong cuc kháng chin cu nc, có nhng chin s lao mình lp l châu mai  ĩ đ
cho n v mình tin lên (NTG - VVHVN). đ
(d) Bên   ng, ng ch v mt ngôi miu c en rêu(N.Ð.T). đ đ đ
1.2. Câu sai thiu v ng :
Câu sai thiu v ng là kiu câu sai có hin dng thiu thành phn biu th ni dung
thuyt minh mà da vào v n cnh, ta không th xác nh và khôi phc li cu trúc yă đ đ
 ca nó. đ
Trong t chc ni b câu, v ng là thành phn nêu lên ni dung thuyt minh v i đ
t  ng   c nói n. Ni dung thuyt minh có th là hành ng, tính cht, trng thái ...đ đ đ
ca i t  ng. V t loi, v ng th  ng do ng t, tính t hay các ng t  ng   ngđ đ đ
m nhim. Nh vy, câu sai thiu v ng là kiu câu sai mà hin dng ca nó có th đ
thuc ba tr  ng hp sau :
(1) Danh ng (có giá tr nh ch ng).
(2) Danh t / danh ng (có giá tr nh ch ng), gii ng (có giá tr nh trng ng).
(3) Danh t / danh ng (có giá tr nh ch ng), danh ng (có giá tr nh gii thích
ng).
Ví d:
(a) Tâm ngng lên nhìn nét mt hin t ca bà T, ri li quay i, hi e thn. Vì nàng đ
có tâm s kín riêng. Hình nh mt ng  i con trai lanh li, ming t  i nh hoa, n nói ă

mm mng d nghe. Nhng ngày phiên ch Bng, Tâm th  ng thy ng  i y ra
hàng Tâm mua kim ch(T.L. - GÐM).
(B) S x thân vì i ngh a  chin u cho c lp, t do ca dân tc(BVHS). đ ĩ đ đ đ
© Xuân Diu, mt con ng  i yêu i, thit tha vi cuc sng(BVHS). đ
(d) Vit Nam, t n  c ca nhng con ng  i anh hùng, ca nhng bài ca bt dit, đ
nhng iu hát câu hò thm m tình quê(BVHS). đ đ
(e) Ng  i ngh a s Cn Giuc, vi tm lòng yêu làng xóm, quê h  ng tha thit, vi tinhĩ ĩ
thn x thân vì i ngh a(BVHS). đ ĩ
Trong ví d (a), hình nh mt ng  i con trai lanh li, ming t  i nh hoa, n nói mm ă
mng d nghe ch là mt danh ng, cha  t cách là câu. Bi l, ta không th hiu đ
  c hình nh ng  i con trai y nh th nào, ra sao. Câu (B) c ng vy : mi ch là đ ũ
mt danh ng. Câu © gm mt bút danh (Xuân Diu), có giá tr nh ch ng, và mt
danh ng, có giá tr nh gii thích ng. Ðc câu này, ta không rõ Xuân Diu nh th
nào, ra sao. Câu (d) c ng t  ng t nh ví d © : mt danh t riêng (Vit Nam) và mt ũ
danh ng có giá tr nh gii thích ng. Ví d (e) gm có mt danh ng (Ng  i ngh a sĩ ĩ
Cn Giuc) và hai gii ng, có giá tr nh hai trng ng ch cách thc. Tt c các
tr  ng hp nêu trên u cha phi là câu, bi vì chúng u không có thành phn nêu đ đ
lên ni dung thuyt minh v i t  ng   c  cp n. đ đ đ đ
Hin t  ng câu sai thiu v ng xut hin khá nhiu trong bài làm ca hc sinh, nhiu
hn kiu câu sai thiu ch ng, nht là kiu có hin dng ging nh tr  ng hp (2),
(3).
Thiu v ng tt nhiên làm cho câu không hoàn chnh v mt cu trúc và thông báo.
Ðc nhng câu sai kiu này, ta không rõ i t  ng   c nói n nh th nào, ra sao. đ đ đ
Nguyên nhân ch yu dn n câu sai thiu v ng là do hc sinh nhn thc m h, đ
thiu chính xác v tính hoàn chnh t  ng i ca câu, hay do hc sinh nhm ln các đ
danh ng, gii ng (có giá tr nh gii thích ng, trng ng ng sau ch ng ) vi v đ
ng, t ó, t  ng rng câu ã hoàn chnh. đ đ
V cách sa cha kiu li sai này, nhìn chung có hai h  ng : Th nht là chuyn i đ
cu trúc có sn thành câu có ch - v hoàn chnh. Th hai là to thêm v ng sao cho
phù hp vi cu trúc có sn. Chn cách sa cha nào là tùy vào câu sai c th.

Các câu sai va dn có th sa cha nh sau :
Câu (a), sa theo cách th hai :
... Vì nàng có tâm s kín riêng. Hình nh mt ng  i con trai lanh li, ming t  i nh
hoa, n nói mm mng d nghe ang ám nh trong tâm trí ca nàng...[1] . ă đ
Câu (B), sa theo hai cách :
Vì i ngh a, ngh a binh ã x thân chin u cho c lp, t do ca dân tc. đ ĩ ĩ đ đ đ
Hay :
Tinh thn x thân vì c lp, t do ca dân tc ã to nên nét p hùng tráng  ng  iđ đ đ
ngh a binh nông dân. ĩ
Câu ©, sa theo cách th nht :
Xuân Diu là mt con ng  i yêu i, thit tha vi cuc sng. đ
Câu (d), sa theo cách th nht :
Vit Nam là t n  c ca nhng con ng  i anh hùng, ca nhng bài ca bt dit và đ
nhng iu hát, câu hò thúm m tình quê. đ đ
Câu (e), sa theo hai cách :
Ng  i ngh a s Cn Giuc, vi tm lòng yêu mn làng xóm, quê h  ng tha thit, ã ĩ ĩ đ
x thân quên mình vì i ngh a. đ ĩ
Hay :
Ng  i ngh a s Cn Giuc, vi tm lòng yêu mn làng xóm, quê h  ng tha thit, vi ĩ ĩ
tinh thn x thân vì i ngh a, ã chin u quên mình khi i mt vi quân thù. đ ĩ đ đ đ
Tr câu (a), hai cách sa cha mà chúng tôi va áp dng i vi các câu sai(B), ©, đ
(d) và (e) mi ch là hai h  ng sa cha chung i vi kiu li sai này. Bi vì, sa đ
cha nh vy vn tách ri câu sai vi v n cnh cha chúng. Do ó, tr  c mi câu sai ă đ
thiu v ng, ta áp dng cách sa cha nào và sa cha nh th nào, iu ó cn đ đ
phi   c xem xét trong mi quan h v ng ngh a - lô-gích vi các câu lân cn trongđ ĩ
on v n. đ ă
C ng cn lu ý thêm, tr  c hin t  ng câu mà hin dng ca nó ch là mt danh ng,ũ
chúng ta cn phi cân nhc, phân bit gia mt bên là câu sai (nh các câu (a), (B))
và mt bên là kt qu ca hin t  ng tnh l  c (tnh l  c ch ng và ng t trung đ
tâm ca v ng), làm cho hin dng ca câuch còn là mt ng, có giá tr gii thích,

thuyt minh cho câu trc.
Ví d:
(a) V n hc thi kì này ã phn ánh   c tinh thn yêu n  c ca nhân dân ta. Tinh ă đ đ
thn chin u, hy sinh d ng cm ca nhng ng  i chin s  ngoài mt trn, ca đ ũ ĩ
nhng ng  i m, ng  i v  hu ph  ng(BVHS).
(B) Nhng gia bao nhiêu ti t m dày c y, ánh sáng vn ngi lên. Aïnh sáng ca ă đ
lòng th  ng ng  i và yêu i vô hn (NL PBCL, T.III ). đ
1.3. Câu thiu kt cu ch - v noöng ct.
Câu thiu ch - v nòng ct là kiu li ng pháp mà hin dng ca câu ch là mt hay
vài thành phn ph ngoài nòng ct, và da vào v n cnh, ta không th phc hi li ă
cu trúc y  ca nó. đ đ
Câu thiu kt cu ch - v nòng ct th  ng ri vào câu n, và hin dng ca kiu liđ
câu sai này có th quy v hai biu hin chính :
(1) Gii ng / danh ng (có chc n ng nh trng ng) ă
(2) Gii ng / danh ng (có chc n ng nh trng ng), danh ng (có chc n ng nh ă ă
gii thích ng).
Ví d :
(a) Tr  c khi thc dân Pháp n phát súng u tiên xâm l  c n  c ta, m u cho mtđ đ
tr m n m ô h(BVHS). ă ă đ
(B) Vi tinh thn chin u d ng cm, vi tinh thn oàn kt mt lòng chng ngoi đ ũ đ
xâm ca ngh a quân(BVHS). ĩ
© Ð làm ni bt lên hình nh cao quý và p  ca ng  i Ngh a s Cn Giuc, đ đ ĩ ĩ
nhng ng  i chin s u tranh cho c lp, t do ca dân tc. (BVHS). ĩ đ đ
(d) Vy mà khi ng  i con gái p nht làng ã cung nhit trao ht tình yêu cho cu, đ đ
r cu b làng ra i liu ! (N.K.T - MÐLNNM). đ
(e)  phòng khách và ni ngh ngi,   c trang trí nhng bc tranh ln, v trc tip đ
vào t  ng hoc nhng ô vi rng. Phn nhiu mô t cnh mùa thu ca nhng cánh
rng nhit i(TNH 1993). đ
Hin dng ca câu (a) là mt gii ng có cha tiu cú. Gii ng này ch có giá tr là
mt trng ng. Hin dng ca câu (B) ch gm hai gii ng, có giá tr nh hai trng

ng. Hin dng ca câu © gm mt gii ng, có chc n ng nh trng ng , và mt ă
danh ng có giá tr nh gii thích ng. Hin dng ca câu (d) gm mt t hp, có giá
tr nh chuyn ng (thành phn ph chuyn tip), và mt danh ng, có giá tr nh
trng ng. Hin dng ca câu th nht trong ví d (e) gm mt gii ng, có giá tr
nh trng ng, và hai ng ng, có giá tr nh hai gii thích ng liên hoàn. Tt c các đ
câu v n trên u không có kt cu ch - v nòng ct, kt cu ch v  bc câu. ă đ
Câu thiu kt cu ch - v nòng ct xut hin khá ph bin trong bài vit ca hc
sinh, nht là sai theo dng (2) (kiu li này c ng xut hin không ít trên sách báo in n ũ
chính thc).
Nguyên nhân ch yu dn n li sai này là do hc sinh không nm vng kin thc đ
ng pháp, c bit là v tính hoàn chnh ca câu, dn n s ln ln gia các thành đ đ
phn nòng ct vi các loi thành phn ph ngoài nòng ct. C ng có tr  ng hp do sũ
dng du chm thiu chính xác, hc sinh mc phi kiu li này.
Ví d :
(f) Mt ln, khi nghe bà Ngh gi con gái là cái hai. Hn ã cau mày trách v : Sao bà đ
c gi bng li xách mé nh vy ? Tôi ã dn bà phi gi nó bng m...(BVHS). đ
Trong câu trên, vì hc sinh s dng sai du chm nên ã tách hai danh ng có giá tr đ
nh hai trng ng khi kt cu ch - v nòng ct, làm cho chúng tr thành câu sai.
Ði vi li kiu sai này, nhìn chung có hai cách sa cha : to thêm kt câu ch - v
da trên cu trúc có sn hay chuyn i cu trúc có sn ca câu sai thành câu hoàn đ
chnh.
D  i ây là các câu sai ã   c sa cha : đ đ đ
(a) Tr  c khi thc dân Pháp n phát súng u tiên xâm l  c n  c ta, m u mt đ đ
tr m n m ô h, ng  i ngh a s Cn Giuc vn là nhng ng  i nông dân chân lm ă ă đ ĩ ĩ
tay bùn, quanh n m ch bit côi cút làm n, toan lo nghèo khó. ă ă
(B) Vi tinh thn oàn kt mt lòng, ngh a quân ã chin u d ng cm, xem th  ng đ ĩ đ đ ũ
mi th v khí ti tân ca gic. ũ
© Ð làm ni bt nhng phm cht cao p ca ng  i ngh a s Cn Giuc, nhng đ ĩ ĩ
ng  i chin s - nông dân u tranh cho c lp, t do ca dân tc, Nguyn Ðình ĩ đ đ
Chiu ã khc ha m nét t th hiên ngang ca h khi i mt vi k thù. đ đ đ

(d) Vy mà khi ng  i con gái p nht làng cung nhit trao ht tình yêu cho cu, r đ
cu b làng ra i liu, cu ã không dám nghe theo / ã chi t mt cách hèn nhát. đ đ đ
(e) Phòng khách và ni ngh ngi   c trang trí bng nhng bc tranh ln, v trc đ
tip vào t  ng hoc nhng ô vi rng ...
Câu (a)   c sa cha theo cách to thêm kt cu ch - v nòng ct da trên cu đ
trúc có sn ca câu sai. Câu (B)   c sa cha theo cách chuyn i cu trúc ca đ đ
câu sai thành câu úng, có b sung thêm v ng th hai. Câu ©   c sa theo cách đ đ
to thêm kt cu ch - v nòng ct. Câu (d) c ng   c sa theo cách t  ng t. Câu ũ đ
(e)   c sa theo cách chuyn i cu trúc có sn thành câu úng. đ đ đ
C ng nh i vi kiu câu sai thiu ch ng và câu sai thiu v ng, khi sa cha câuũ đ
sai thiu kt cu ch - v nòng ct, chn la cách sa cha nào là phi tùy vào câu
sai c th. Và khi tin hành sa cha, nht thit phi xem xét mi quan h v ng
ngh a - lô-gích gia câu sai vi các câu lân cn trong on v n  m bo s mch ĩ đ ă đ đ
lc gia các câu.
Riêng câu (f), ch cn thay du chm b ng du phy, ta s có câu úng : ă đ
Mt ln, khi nghe bà Ngh gi con gái là cái Hai, hn ã cau mày trách v ... đ
1.4. Câu ghép ph  thu c thi u cú.
Câu ghép ph thuc (qua li) là loi câu ghép có hai cú (hai kt cu ch - v nòng ct)
kt hp vi nhau theo quan h ph thuc. Ðiu ó có ngh a là, trong loi câu ghép đ ĩ
này , hai cú ràng buc, n  ng da ln nhau, không th tách ri nhau. Ðc im ó đ đ
c ng quy nh,  dng chun, loi câu ghép này phi có hai cú, có hin dng y  ũ đ đ đ
hay không y , không k thành phn ph ngoài nòng ct. đ đ
Trong câu ghép ph thuc, hai cú th  ng kt hp vi nhau bng cp liên t hô ng,
hay mt s cp t loi khác, lâm thi có chc n ng liên kt hai cú. Nu gi L1 là liên ă
t th nht , L2 là liên t th hai, ta có mô hình cu trúc tiêu biu ca câu ghép ph
thuc  dng y  nh sau : đ đ
L1C1 - V1, L2 C2 - V2.
Câu ghép ph thuc thiu cú là kiu li sai mà hin dng ca câu ch có cú th nht :
L1C1 - V1, hoàn toàn thiu cú th hai, hay cú th hai ch có thành phn ph ngoài
noöng ct.

Ví d :
(a) Khi thc dân Pháp xâm lc nc ta, vì triu ình nhà Nguyn nhu nhc, hèn đ
nhát. Nguyn Ðình Chiu ã dùng ngòi bút sc bén ca mình làm v khí u tranh đ ũ đ
không khoan nh  ng vi k thù , và ht lòng ca ngi ng  i nông dân dám quên mình
vì ngh a ln(BVHS). ĩ
(B) Mc dù ch S b gic bt, b chúng hành h tra tn dã man. Ch ã dùng ph  ng đ
tin thông tin ca gic  báo cho anh em, ng chí trong hang bit : Các ng chí đ đ đ
ng nghe ti nó nói láo, tôi không u hàng âu... (BVHS). đ đ đ
© Xuân Diu là nhà th tiêu biu cho dòng v n hc lãng mn tr  c Cách mng tháng ă
Tám. Dù tâm hn ông có lúc chán nn, hoài nghi, cô n. Ông ã có nhng óng góp đ đ đ
ln cho nn thi ca Vit Nam giai on by gi(BVHS). đ
(d) Còn v bác Phúc, nu bác có khuyt im do làm ch nhim trc ây, mà chc là có đ đ
thôi !(N.K.T - MÐLNNM).
Trong ví d (a), câu th nht ch gm có trng ng và mt cú nêu lên nguyên nhân.
Câu này ch có mt cú. Câu th nht trong ví d (B) và câu th hai trong ví d © c ng ũ
ch có mt cú, nêu lên iu kin cc oan. Trong ví d (d), cu trúc câu gm có mt đ đ
t hp t có giá tr chuyn tip (Còn v bác Phúc), mt kt cu ch - v nòng ct nêu
lên iu kin, và mt ng on có giá tr nh mt chú thích ng (mà chc là có thôi !).đ đ
C ng có tr  ng hp hin dng ca câu y  hai cú ; nhng do hc sinh dùng sai ũ đ đ
du chm, hai cú b tách ri, tr thành câu sai :
(e) Nguyn Du thy rõ xã hi phong kin y dy bt công, oan trái. Nhng vì ông đ
không th gii thích ni cuc i và không bit làm th nào  thay i nó. Cho nên đ đ đ
ông không tránh khi bun phin, b tc(BVHS).
Câu ghép ph thuc thiu cú xut hin khá nhiu trong bài làm ca hc sinh. Trong
bài làm ca sinh viên i hc, kiu li này vn xut hin ri rác. (Kiu li này c ng đ ũ
không him trên sách báo in n chính thc, k c tác phm ca các nhà v n chuyên ă
nghip nh chúng tôi ã dn ra). đ
Ði vi câu ghép ph thuc thiu cú, h  ng sa cha chung là to thêm cú th hai
(L2 C2 - V2) sao cho cú này t  ng hp v ng ngh a, lô-gích vi cú th nht ã có. ĩ đ
Tt nhiên, khi sa cha tng câu c th, mt mt ta phi da vào cu trúc và ni

dung biu ã ca cú ã có ; mt khác, nht thit phi xem xét n mi quan h gia đ đ đ
câu   c sa cha vi các câu chung quanh. Và nu thy cn, chúng ta còn phi sađ
cha nh nhng câu chung quanh nh thêm bt, thay i t ng,  m bo s liên đ đ đ
kt gia các câu.
Các câu (a), (B), ©, (d) có th sa cha nh sau :
(a) Khi thc dân Pháp xâm lc nc ta, vì nhu nhc, hèn nhát, nên triu ình nhà đ
Nguyn ã u hàng, kiï hòa   c vi gic. Trong tình hình ó, Nguyn Ðình Chiu ã đ đ đ đ
dùng ngòi bút sc bén ca mình làm v khí u tranh không khoan nh  ng vi k thù ũ đ
và ht lòng ca ngi nhng ng  i nông dân dám quên mình vì ngh a ln. ĩ
Hay :
Khi thc dân Pháp xâm lc nc ta, vì triu ình nhà Nguyn nhu nhc, hèn nhát, đ
nên ã u hàng, kí hòa c vi gic. Trong tình hình ó, Nguyn Ðình Chiu ã dùng ngòiđ đ đ đ
bút sc bén ca mình làm v khí u tranh... ũ đ
Lu ý : Hai câu trên u   c sa cha bng cách to thêm cú th hai (và to thêm đ đ
trng ng cho câu tip theo  m bo s liên kt cht ch gia các câu). Ch khác đ đ
nhau là : trong câu sa cha th nht, ch ng ca cú th nht b tnh l  c ; còn
trong câu sa cha th hai, ch ng ca cú th hai b tnh l  c.
(B) Mc dù ch S b gic bt , b chúng tra tn, hành h dã man, nhng ch không h
khut phc. Trái li, ch còn dùng ph  ng tin thông tin ca chúng  báo cho ng đ đ
chí, anh em trong hang bit : Các ng chí... đ
© Xuân Diu là mt trong nhng nhà th tiêu biu trong trào lu th ca lãng mn
tr  c Cách mng tháng Tám. Dù có lúc ông cm thy bi quan, hoài nghi, cô n, đ
nhng bn cht tâm hn nhà th là yêu i, thit tha vi cuc sng... đ
(d) Còn v bác Phúc, nu bác có khuyt im do làm ch nhim, mà chc là có thôi, thì đ
bác nên thành tht nhìn nhn.
Riêng i vi tr  ng hp sai do hc sinh chm câu sai, nh câu (e), thì sa cha đ
bng cách thay du chm bng du phy  ghép hai cú li thành mt câu hoàn đ
chnh :
(e) Nguyn Du thy rõ xã hi phong kin y dy bt công, oan trái. Nhng vì ông đ
không th gii thích ni cuc i và không bit làm th nào  thay i nó, cho nên đ đ đ

ông không tránh khi bun phin, b tc.
C ng có th sa câu này theo cách khác : b L1 (vì) trong cú th nht, gi nguyên ũ
du chm và cú th hai. Sa nh vy tc là ta bin cú th nht thành câu n, còn cúđ
th hai tr thành câu ghép qua li b tnh l  c cú th nht, hin dng ch còn cú th
hai, và L2 (cho nên) tr thành ph  ng tin liên kt câu (ph  ng tin ni) :
Nguyn Du thy rõ xã hi phong kin y dy bt công, oan trái. Nhng ông không đ
th gii thích ni cuc i và không bit làm th nào  thay i nó. Cho nên ông đ đ đ
không tránh khi bun phin, b tc.
 ây, c ng cn phân bit câu ghép ph thuc thiu cú, mt kiu li ng pháp, vi đ ũ
câu ghép ph thuc có hin dng mt cú, kt qu ca vic tnh l  c câu trong v n ă
bn, mt bin th cu trúc ca câu ghép ph thuc, vn   c xem là chun mc. đ
Nh ã trình bày, cu trúc ca câu ghép ph thuc thiu cú ch có cú th nht (L1C1-đ
V1). Trong khi ó, hin dng ca câu ghép ph thuc tnh l  c li ch có cú th hai đ
(L2C2-V2 ), cú th nht xem nh ã lc b. đ
Ví d :
Ði vi i t  ng ca mình, nói chung Nguyn Khuyn ít có thái  hn hc, mt sát. đ đ
Nhng ông li có ý thc rt rõ v cái th hn hn ca mình v mt nhân cách, o đ
c và v c khoa danh na. Cho nên ông th  ng ly t cách ca ng  i ng trên đ đ
nhìn xung, va  kích, li va th  ng hi (LSVHVN,T.IV A). đ
Trong ví d trên, câu th hai và câu th ba là hin dng còn li ca câu ghép ph
thuc tnh l  c cú th nht. Da vào v n cnh, ta có th phc hi li dng y  ă đ đ
ca hai câu này nh sau :
Câu th hai :
Mc dù i vi i t  ng ca mình, Nguyn Khuyn ít có thái  hn hc, mt sát, đ đ đ
nhng ông li có ý thc rt rõ v cái th hn hn ca mình...
Câu th ba :
Vì ông có ý thc rt rõ v cái th hn hn ca mình v mt nhân cách, o c và cđ đ
khoa danh na, cho nên ông th  ng ly t cách ca ng  i ng trên nhìn xung, vađ
 kích, li va th  ng hi. đ

×