KHOA LUAN nâng cao chất lượng chương trình phát thanh trên mạng internet ở việt nam hiện nay

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT
THANH TRÊN MẠNG INTERNET.................................................................8
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài.....................................................................................8
1.1.1. Phát thanh truyền thống.................................................................................................................... 8
1.1.2. Phát thanh hiện đại........................................................................................................................... 9
1.1.3. Phát thanh trên mạng Internet......................................................................................................... 10

1.2. Vài nét về phát thanh trên mạng Internet trên thế giới và ở Việt Nam hiện nay................15
1.2.1. Trên thế giới................................................................................................................................... 15
1.2.2. Ở Việt Nam.................................................................................................................................... 17

1.3 Giới thiệu về radiovietnam.vn và Radio netnews.vn..............................................................20
1.3.1. Giới thiệu về radiovietnam.vn........................................................................................................ 20
1.3.2. Giới thiệu về Radio Netnews.vn..................................................................................................... 21

Chương 2 THỰC TRẠNG CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH TRÊN
MẠNG INTERNET Ở VIỆT NAM HIỆN NAY.............................................25
2.1. Nội dung chương trình phát thanh trên mạng Internet........................................................25
2.1.1. Nội dung bám sát các vấn đề, sự kiện thời sự.................................................................................25
2.1.2. Thông tin vừa đa chiều, vừa chuyên biệt......................................................................................... 30

2.2. Hình thức chương trình phát thanh trên mạng Internet......................................................36
2.2.1. Kết cấu chương trình, dung lượng tác phẩm phát thanh trên Internet..............................................36
2.2.2. Tít tác phẩm phát thanh trên mạng Internet..................................................................................... 38
2.2.3. Các chất liệu đa phương tiện trong tác phẩm phát thanh trên Internet.............................................41

2.3. Những thành công và hạn chế của phát thanh trên mạng Internet.....................................59
2.3.1. Một số thành công.......................................................................................................................... 59
2.3.2. Một số hạn chế............................................................................................................................... 61

Chương 3 GIẢI PHÁP, KHUYẾN NGHỊ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH TRÊN MẠNG INTERNET Ở VIỆT
NAM HIỆN NAY................................................................................................65
3.1. Một số vấn đề đặt ra đối với chương trình phát thanh trên mạng Internet........................65
3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng chương trình phát thanh trên mạng Internet...................66
3.2.1. Lựa chọn đề tài, dung lượng tác phẩm phát thanh trên Internet.......................................................66
3.2.2. Kỹ lưỡng trong chọn lọc chất liệu đa phương tiện..........................................................................68
3.2.3. Tăng cường quảng bá các chương trình phát thanh trên mạng Internet............................................71
3.2.4. Nghiên cứu công chúng phát thanh trên mạng Internet...................................................................73

3.3. Một số khuyến nghị nâng cao chất lượng chương trình phát thanh trên Internet.............73
3.3.1. Tăng cường công tác quản lý phát thanh trên mạng Internet...........................................................73
3.3.2. Xây dựng và đào tạo đội ngũ nhân sự tham gia sản xuất phát thanh trên mạng Internet theo hướng
chuyên nghiệp.......................................................................................................................................... 75


3.3.3. Đầu tư, đổi mới kỹ thuật, công nghệ............................................................................................... 76

KẾT LUẬN.........................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................83
PHỤ LỤC............................................................................................................85


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

PV

Phóng viên

BTV

Biên tập viên

PTV

Phát thanh viên

Nxb

Nhà xuất bản


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ SỬ DỤNG TRONG KHÓA LUẬN

Bảng
Bảng 1.1: So sánh giữa phát thanh truyền thống và.......................................12
phát thanh trên mạng Internet.........................................................................12
Bảng 2.1: Một số tác phẩm phát thanh trên Internet trên trang
radiovietnam.vn (chuyên mục: Theo dòng thời sự) về Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ 12...................................................................................................26
Bảng 2.2: Số lượng tác phẩm phát thanh trên Internet ở một số chuyên mục
của trang netnews.vn.........................................................................................28
Bảng 2.3: Số lượng tác phẩm phát thanh trên Internet ở một số chuyên mục
của trang radiovietnam.vn................................................................................29
Bảng 2.4: Một số bài viết về “Hồ sơ Panama” trên trang radiovietnam.vn. 31
Biểu đồ
Biểu đồ 2.1: Mức độ truy cập thường xuyên các loại thông tin trên các tác
phẩm phát thanh trên Internet.........................................................................29
Biểu đồ 2.2: Thời lượng các chương trình phát thanh...................................37

Biểu đồ 2.3: Cách thức nghe phát thanh trên Internet của công chúng.......38
Biểu đồ 2.4: Mức độ yêu thích các chất liệu đa phương tiện trong một tác
phẩm phát thanh trên Internet.........................................................................42
Biểu đồ 2.5: Mong muốn sử dụng các loại chất liệu đa phương tiện trong tác
phẩm phát thanh trên Internet.........................................................................62
Biểu đồ 3.2: Mong muốn tiếp nhận nhiều hơn các chất liệu đa phương tiện
trong các sản phẩm phát thanh trên Internet.................................................68
Biểu đồ 3.3: Mong muốn của công chúng về cải thiện các chương trìnhphát
thanh trên Internet.............................................................................................77


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sự phát triển mạnh mẽ của Internet đã làm thay đổi phương thức cung cấp
và tiếp nhận thông tin trong lĩnh vực báo chí nói chung và phát thanh nói riêng.
Nếu như trước đây, thính giả thụ động trong cách tiếp nhận thông tin, chỉ nghe
những gì nhà đài cung cấp và bị lệ thuộc vào thời gian phát sóng, thì nay, trong
môi trường báo chí Internet, họ có thể chủ động lựa chọn chương trình, thời điểm
nghe, tham gia vào quy trình sản xuất tác phẩm và chương trình phát thanh.
Trong hơn thập kỷ qua, phát thanh đã có những bước chuyển mình rõ rệt.
Đó là sự thay đổi phương thức trong sản xuất các chương trình phát thanh cho
phù hợp với tình hình mới và đáp ứng nhu cầu của công chúng. Một trong những
xu hướng của phát thanh hiện đại đang bắt đầu hình thành và phát triển ở Việt
Nam là phát thanh trên mạng Internet.
Phát thanh trên mạng Internet là xu hướng tất yếu của các đài phát thanh
trong thời kỳ “bùng nổ” truyền thông đa phương tiện, để thỏa mãn nhu cầu của
công chúng. Ở Việt Nam, VOVNews là tờ báo điện tử tiên phong triển khai đưa
âm thanh lên trang web. Hiện nay, hầu hết các website của các đài PT-TH đều
tiếp sóng phát thanh trực tiếp và đăng tải lại các chương trình đã phát sóng để
thính giả có thể nghe lại… Một số website bắt đầu sản xuất những tác phẩm phát

thanh dành cho công chúng Internet. Những tác phẩm phát thanh trên Internet
không đơn thuần là “bản sao” của phát thanh trên sóng điện từ mà còn sử dụng
thêm các chất liệu đa phương tiện khác như chữ viết, hình ảnh,… để bổ sung
thông tin. Đến nay, một trang web cũng tham gia phát thanh trên mạng Internet
như radiovietnam.vn, tuoitre.vn, netnews.vn,…và xu hướng các website tham gia
sản xuất các chương trình phát thanh trên mạng Internet ngày càng tăng lên.

1


Tuy nhiên, hiện nay khi truy cập vào các website có các chương trình phát
thanh, chúng ta có thể thấy nội dung chưa phong phú và đa dạng, chưa được thực
hiện một cách thường xuyên. Một số tác phẩm phát thanh trên mạng Internet đơn
thuần chỉ là đọc lại các bài báo in hoặc báo mạng điện tử, chưa phát huy được
những ưu thế của loại hình phát thanh bằng việc sử dụng âm nhạc, tiếng động.
Có thể thấy, phát thanh trên mạng Internet đã, đang và sẽ là một kênh
thông tin quan trọng đối với công chúng. Tuy nhiên, cả trên phương diện lý luận
và thực tiễn, phát thanh trên mạng Internet ở Việt Nam chưa thực sự phát triển và
chưa có tính chuyên môn hóa cao. Vì những lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài
nghiện cứu “Nâng cao chất lượng chương trình phát thanh trên mạng Internet ở
Việt Nam hiện nay” để tập trung làm rõ những khái niệm, đặc trưng của phát
thanh trên mạng Internet, chỉ ra những lợi thế của phát thanh trên mạng Internet
so với phát thanh truyền thống. Từ đó, đi vào khảo sát thực trạng chất lượng các
chương trình phát thanh trên mạng Internet hiện nay, đề xuất một số giải pháp
giúp cho phương thức phát thanh mới này phát triển và có sức hút với công
chúng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đề tài
Phát thanh trên mạng Internet là một phương thức phát thanh hiện đại
đang phát triển ở Việt Nam. Thời gian qua, có một số đề tài luận văn thạc sĩ
nghiên cứu về phát thanh hiện đại nói chung và phát thanh trên mạng Internet nói

riêng. Có thể kể tên một số đề tài như sau:
- Luận văn Thạc sĩ: “Phát thanh trên mạng Internet” của tác giả Nguyễn
Sơn Minh (2002) đã bước đầu đặt vấn đề nghiên cứu các chương trình phát thanh
trên mạng Internet, tuy nhiên do thời điểm nghiên cứu phát thanh trên mạng
Internet từ khi mới ra đời nên có nhiều điểm khác biệt so với các chương trình
phát thanh trên mạng Internet hiện nay.

2


- Luận văn Thạc sĩ “Một số vấn đề ngôn ngữ phát thanh trên mạng
Internet” của tác giả Vũ Thị Hạnh (Học viện Báo chí và Tuyên truyền, 2004) đã
đề cập đến các chương trình phát thanh trên mạng Internet nhưng mới dừng lại ở
khía cạnh về ngôn ngữ.
- Nhóm nghiên cứu Báo điện tử VOVNews (2004-2005), Đề tài khoa học:
“Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ âm thanh và video clip trên VOVNEWS”.
- Nhóm nghiên cứu Báo điện tử VOV (2012), đề tài khoa học: “Nâng cao
hiệu quả truyền thông đa phương tiện và tăng cường phương thức truyền thông
mới trên Báo điện tử VOV”.
- Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thúy Hoa: “Phát thanh theo yêu
cầu trên báo mạng điện tử ở nước ta hiện nay” (Học viện Báo chí và Tuyên
truyền, 2013).
- Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Thu: “Vấn đề sử dụng chất liệu
đa phương tiện cho phát thanh trên mạng Internet ở Việt Nam hiện nay” (Học
viện Báo chí và Tuyên truyền, 2014).
Các tài liệu trên là nguồn tư liệu quý giá giúp tác giả tham khảo để xây
dựng khung lý thuyết đặt nền tảng cho vấn đề nghiên cứu. Tuy nhiên, các nhà
khoa học, nhà báo chỉ đề cập đến những lý luận về phát thanh trên mạng
Internet, ngôn ngữ phát thanh trên mạng Internet và các chất liệu đa phương tiện
sử dụng trong các chương trình phát thanh trên mạng Internet mà chưa đi sâu vào

làm rõ chất lượng các chương trình phát thanh trên mạng về cả nội dung và hình
thức và những giải pháp để nâng cao chất lượng các chương trình phát thanh.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát các tác phẩm phát thanh trên mạng
Internet trên các website radiovietnam.vn, tinngan.vn, tác giả đưa ra một cái nhìn
khái quát về chất lượng các chương trình phát thanh thể hiện trên hai phương
3


diện là nội dung và hình thức; những ưu điểm, hạn chế so với phát thanh truyền
thống. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng các
chương trình phát thanh trên mạng Internet ở Việt Nam hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, tác giả xác định những nhiệm vụ sau:
Thứ nhất, xây dựng cơ sở lý thuyết về phát thanh hiện đại và các chương
trình phát thanh trên mạng Internet.
Thứ hai, khảo sát và phân tích thực trạng nội dung và hình thức các
chương trình phát thanh trên mạng Internet. Trên cơ sở đó, chỉ ra những ưu điểm,
hạn chế của phương thức phát thanh này so với phát thanh truyền thống.
Thứ ba, đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng chương trình phát
thanh trên mạng Internet, để phương thức phát thanh này thực sự hiệu quả, có
sức hút với thính giả.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của khóa luận là các chương trình phát thanh trên
mạng Internet.
- Đối tượng khảo sát là: trang radiovietnam.vn, Radio Netnews.vn
(netnews.vn). Nếu như radiovietnam.vn là một trang phát thanh trên mạng của
đài phát thanh quốc gia, thì radio netnews.vn là trang tin của Tập đoàn Viettel,
hoạt động như một cơ quan truyền thông tư nhân. Với việc lựa chọn hai đối

tượng này, tác giả mong muốn qua quá trình phân tích, sẽ so sánh và rút ra được
những ưu, nhược điểm của phát thanh trên Internet ở từng trang.
- Thời gian khảo sát: từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2016.
5. Phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài được thực hiện trên nền tảng khoa học lý luận của chủ nghĩa Mác
Lê – nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng ta về báo chí nói
4


chung, xu hướng phát triển của báo chí nói riêng, các lý thuyết về truyền thông
mới.
5.2. Phương pháp nghiên cứu công cụ
Các phương pháp nghiên cứu công cụ được áp dụng trong khóa luận là:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Thông qua việc tìm kiếm và tập hợp tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau, tác
giả làm rõ lý luận về phát thanh hiện đại, phát thanh trên mạng Internet. Phương
pháp này được sử dụng chủ yếu trong chương 1 – chương tạo lập cơ sở lý luận
và thực tiễn, làm điểm tựa để khảo sát trong chương 2.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, đánh giá
Được dùng để phân tích thực trạng các chương trình phát thanh trên mạng
Internet, rút ra những ưu điểm, hạn chế. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu
ở chương 2.
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi (an-két)
Phương pháp này được sử dụng nhằm mục đích thu nhận nhu cầu của
thính giả về chương trình phát thanh trên mạng Internet. Tác giả thực hiện cuộc
khảo sát với công chúng của phát thanh trên Internet nhằm tìm hiểu nhu cầu và
đánh giá của công chúng về chất lượng các chương trình phát thanh trên Internet,
đặc biệt trên 2 trang radiovietnam.vn và Radio tinngan.vn.
- Phương pháp thống kê

Trong quá trình khảo sát, tác giả sử dụng phương pháp này kết hợp với
phương pháp phân tích, tổng hợp, đánh giá và xã hội học để rút ra các thông số
về nội dung, hình thức của các chương trình phát thanh trên mạng Internet, cũng
như thông số về mức độ quan tâm của thính giả với loại hình phát thanh này.

5


- Phương pháp so sánh
Tác giả sử dụng phương pháp này để làm nổi bật những ưu thế của phát
thanh trên mạng Internet so với phát thanh truyền thống và so với các loại hình
báo chí khác.
- Phương pháp phỏng vấn sâu
Tác giả sử dụng phương pháp này để điều tra chi tiết về nhu cầu thông tin
của công chúng đối với các chương trình phát thanh trên mạng Internet. Phương
pháp phỏng vấn sâu tiến hành với nhiều đối tượng, ở nhiều lứa tuổi và nghề
nghiệp khác nhau để có cái nhìn toàn diện, khách quan về nhu cầu của công
chúng.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của khóa luận
6.1. Ý nghĩa lý luận
- Đề tài khóa luận sẽ tìm hiểu, phân tích thực trạng các chương trình phát
thanh trên mạng Internet, từ đó sẽ đưa ra những căn cứ khoa học về các chương
trình phát thanh trên mạng Internet, những ưu điểm, hạn chế và triển vọng của
phương thức phát thanh mới này. Trên cơ sở nghiên cứu thực tế các tác phẩm để
hình thành nền tảng lý luận về phát thanh trên mạng Internet ở Việt Nam.
- Đối với cách nhà lãnh đạo cơ quan báo chí, nhà quản lý báo chí: Khóa
luận sẽ đề xuất các giải pháp phát triển giúp cho các nhà quản lý hoạch định
chính sách hợp lý để phát triển hơn nữa phương thức phát thanh trên mạng
Internet.
- Đối với công tác nghiên cứu, giảng dạy báo chí ở Việt Nam hiện nay, kết

quả nghiên cứu của khóa luận sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cả về lý luận và
thực tiễn.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Trong khóa luận, tác giả đã đưa ra một số đề giải pháp nâng cao chất
lượng nội dung và hình thức chương trình phát thanh trên mạng Internet, mong
6


muốn góp phần phát triển phương thức mới ở Việt Nam chuyên nghiệp và có
hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu của thính giả. Đây có thể sẽ là tài liệu hữu ích
cho các nhà lãnh đạo cơ quan báo chí, nhà báo…
- Khóa luận cũng sẽ là tài liệu tham khảo trong công tác đào tạo đội ngũ
cán bộ lãnh đạo, phóng viên báo chí trong môi trường truyền thông đa phương
tiện ở nước ta.
- Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các sinh viên khóa sau.
7. Kết cấu của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
khóa luận gồm 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát thanh trên mạng
Internet
Chương 2: Thực trạng chương trình phát thanh trên mạng Internet ở Việt
Nam hiện nay
Chương 3: Giải pháp, khuyến nghị nâng cao chất lượng chương trình phát
thanh trên mạng Internet ở Việt Nam hiện nay

7


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ PHÁT THANH TRÊN MẠNG INTERNET
1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.1.1. Phát thanh truyền thống
Cuốn “Báo phát thanh” của Phân viện Báo chí và Tuyên truyền (2002) chỉ
ra rằng: “Báo phát thanh được hiểu như một kênh truyền thông mà đặc trưng cơ
bản của nó là dùng thế giới âm thanh phong phú sinh động (lời nói, tiếng động,
âm nhạc) để chuyển tải thông điệp nhờ sử dụng kỹ thuật sóng điện từ và hệ
thống truyền thanh, tác động vào thính giác của công chúng”. [tr.51]
• Đặc trưng của phát thanh truyền thống
Trong cuốn “Báo phát thanh – Lý thuyết và kỹ năng cơ bản”, TS Đinh Thị
Thu Hằng đã đưa ra 5 đặc trưng của báo phát thanh:
- Thứ nhất là thông tin nhanh
Thông tin nhanh là một trong những đặc trưng cơ bản của loại hình báo
phát thanh. Phát thanh sử dụng kỹ thuật sóng điện từ cùng với hệ thống truyền
thanh nhanh chóng đưa âm thanh từ người nói đến đông đảo công chúng. Hệ
chương trình phát thanh trải dài, phát liên tục trong ngày giúp cho phát thanh cập
nhật thông tin, đảm bảo sự nhanh chóng và kịp thời
- Thứ hai là tỏa sóng rộng
Phát thanh sử dụng kỹ thuật sóng điện từ và hệ thống truyền thanh giúp
đưa thông tin trên diện rộng. Thông tin của phát thanh có thể đến với hàng triệu
triệu người cùng lúc. Sóng của phát thanh lan truyền theo hình sin cho phép phát
thanh đến được cả những địa hình phức tạp, những vùng xa xôi, hẻo lánh mà
truyền hình khó vươn tới.

8


- Thứ ba là sử dụng âm thanh tổng hợp
Âm thanh tổng hợp của phát thanh gồm có: lời nói, tiếng động và âm
nhạc. Đây là đặc trưng quan trọng nhất, giúp phân biệt phát thanh với các loại

hình báo chí khác. Âm thanh tổng hợp có khả năng tái hiện cuộc sống một cách
sinh động và chân thực, kích thích trí tưởng tượng và gợi lên tâm trạng.
- Thứ tư là tiếp nhận theo thời gian tuyến tính
Thính giả phát thanh bị phụ thuộc hoàn toàn vào quy luật của quá trình
thông tin radio. Họ phải nghe chương trình một cách tuần tự từ đầu đến cuối một
cách hoàn toàn bị động. Bởi tiếp nhận theo trật tự thời gian nên thính giả không
có khả năng ghi nhớ nhiều thông tin. Vì vậy, thông tin trên phát thanh phải có
cách trình bày riêng, mang tính đặc thù sao cho thính giả qua một lần nghe đó
mà lĩnh hội được nội dung và ý nghĩa.
- Thứ năm là sống động, riêng tư, thân mật
Phát thanh với việc sử dụng âm thanh tổng hợp gồm: lời nói, tiếng động
và âm nhạc giúp thông tin chuyển tải đến thính giả một cách gần gũi, biểu cảm.
Lời nói của PTV, BTV có sức thuyết phục bởi tính chất sinh động và có thể tạo
ra sự hấp dẫn, lôi kéo thính giả đến với chương trình. Tiếng động kết hợp với âm
nhạc đem đến những âm thanh của cuộc sống, tái hiện thực tiễn một cách sống
động và chân thực. Bên cạnh đó, dù phát thanh hướng tới đông đảo công chúng
nhưng cách thức tác động lại như một người nói với một người, với sự thân ái,
trò chuyện. Vì vậy, tiếp nhận thông tin qua radio thường có tính riêng tư, thân
mật.
1.1.2. Phát thanh hiện đại
Những thành tựu về khoa học và công nghệ, tin học cuối thế kỷ XX đã tạo
tiền đề hình thành một nền phát thanh hiện đại với kỹ thuật điện tử, máy móc
phát triển nhanh trong thế kỷ XXI. Số hóa (Digital) là một trong những khuynh
hướng phổ biến. Với mạng Internet phủ khắp toàn cầu, với hệ thống viễn thông
9


hiện đại, những người làm báo phát thanh đã có công nghệ hiện đại để thực hiện
những chương trình phát thanh hấp dẫn, hiệu quả hơn rất nhiều so với phát thanh
truyền thống.

Phát thanh hiện đại không tự nảy sinh mà là sự kế thừa và phát triển của
phát thanh truyền thống. Đó là sự thay đổi phương thức trong sản xuất các
chương trình phát thanh cho phù hợp với tình hình mới và đáp ứng nhu cầu của
công chúng.
Phát thanh hiện đại dựa trên nền tảng kỹ thuật cao. Các yếu tố kỹ thuật ở
đây được khai thác sử dụng một cách toàn diện không chỉ trong quá trình sản
xuất các chương trình (các thiết bị kỹ thuật số, phần mềm biên tập âm thanh…)
mà còn cả trong quá trình truyền dẫn thông tin (vệ tinh, mạng internet,…), qua
các thiết bị thu phát đầu cuối (radio, điện thoại di động, máy tính,…).
• Xu thế phát triển của phát thanh hiện đại
- Phát thanh số
- Phát thanh trên Internet
- Phát thanh bằng hình ảnh (Visual Radio)
- Phát thanh sử dụng công nghệ 3G
1.1.3. Phát thanh trên mạng Internet
Các hình thức phát thanh qua mạng gồm:
- Phát trực tiếp liên tục (live streaming) và phát theo yêu cầu (Ondemand)
- Phát thanh theo yêu cầu (audio on demand) qua các thiết bị di động
(mobile phone, Iphone, Ipad, Galaxy Tab…) và các phương tiện truyền thông
mới khác.
Một số đài phát thanh hiện nay dùng kết hợp cả hai hình thức phát thanh
trên, trong đó, phát thanh trực tiếp cho chương trình, bản tin phát thanh theo giờ
hàng ngày và phát thanh theo yêu cầu của cho các bản nhạc, tin nóng, tin trả phí
cho các chuyên mục đặc biệt như: thể thao, xã hội, nghệ thuật.
10


Trong cuốn luận văn “Xu thế phát triển của phát thanh phi truyền thống ở
Việt Nam” (2013), tác giả Phạm Thị Huệ đã chỉ ra khái niệm về phát thanh trên
Internet:

Phát thanh Internet là một phương thức phát thanh hiện đại, truyền
thông tin đến công chúng qua mạng Internet, dưới dạng ngôn ngữ
truyền thông đa phương tiện. Do đó, internet radio có đặc thù khác
biệt so với các phương thức phát thanh truyền thống, đồng thời cũng
có những đặc thù khác biệt so với các loại hình báo chí khác được
truyền tải trên mạng internet. [tr.29]
Trong cuốn luận văn thạc sĩ “Vấn đề sử dụng chất liệu đa phương tiện cho
phát thanh trên mạng Internet ở Việt Nam hiện nay” (2014), tác giả Nguyễn Thị
Thu cũng chỉ ra:
Phát thanh trên Internet là một phương thức phát thanh hiện đại,
truyền thông tin đến công chúng qua mạng Internet, dưới dạng ngôn
ngữ truyền thông đa phương tiện (trong đó âm thanh là ngôn ngữ
chính). Do đó, phát thanh trên Internet có đặc thù khác biệt so với các
phương thức phát thanh truyền thống, đồng thời phát thanh trên
Internet cũng có những đặc thù khác biệt so với các loại hình báo chí
khác được truyền tải trên mạng Internet. [tr.27]
• So sánh phát thanh trên Internet với phát thanh truyền thống
Trong cuốn luận văn “Phát thanh theo yêu cầu trên báo mạng điện tử ở
nước ta hiện nay” (2013), tác giả Nguyễn Thúy Hoa đưa ra bảng so sánh chi tiết
giữa phát thanh trên Internet với phát thanh truyền thống.

11


Bảng 1.1: So sánh giữa phát thanh truyền thống và
phát thanh trên mạng Internet

Phát thanh truyền thống
Phát thanh trên mạng Internet
- Mang tính toàn quốc, hạn chế về - Rộng rãi toàn cầu, chỉ phụ thuộc hạ

băng tần
- Nghe qua máy thu thanh
- Các chương trình phát định kỳ
- Khả năng lưu giữ hạn chế
- Hầu như chỉ do những người làm

tầng Internet
- Nghe qua rất nhiều thiết bị thu thanh
- Không phụ thuộc vào thời gian
- Lưu giữ tốt, tiện lợi
- Thính giả có thể tham gia làm chương

chương trình chuyên nghiệp thực hiện, trình, trao đổi 2 chiều dễ dàng
hạn chế sự tham gia của thính giả
- Không có nhiều chương trình do - Thính giả được chia thành nhiều
nhóm thính giả chuyên biệt
- Thiếu chuyên sâu, lượng thông tin ít

nhóm đối tượng chuyên biệt
- Lượng thông tin nhiều hơn, sâu hơn,

rộng hơn vì có các siêu liên kết
Từ đó, có thể khái quát sự khác nhau giữa phát thanh truyền thống và phát
thanh trên Internet dựa trên một số phương diện sau:
- Về công chúng
Công chúng báo chí Internet phần lớn là giới trẻ. Đó là những thính giả có
trình độ kiến thức cao hơn mức trung bình của xã hội. Họ là những người được
tiếp xúc và nắm bắt được nhiều thông tin. Nếu ở phát thanh truyền thống, “thông
tin phụ thuộc vào quy luật thời gian tuyến tính”, người nghe phải theo dõi từ đầu
đến cuối thì giờ đây, với phát thanh trên Internet, thính giả có thể hoàn toàn chủ

động quyết định nghe lúc nào, nghe ở đâu, nghe nội dung gì.
- Về đề tài, chủ đề
So với phát thanh truyền thống thì đề tài các tác phẩm phát thanh trên
Internet phong phú và đa dạng hơn. Ở các tác phẩm phát thanh truyền thống, đề
12


tài xoay quanh các lĩnh vực của đời sống: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, giải
trí, âm nhạc…và phục vụ số đông thính giả. Nhưng ở phát thanh trên Internet lại
đi sâu vào nhu cầu của từng nhóm công chúng nhỏ. Đó có thể là những sự kiện
lớn được cả xã hội quan tâm nhưng cũng có thể là những câu chuyện nhỏ về một
con người, một số phận,… Đặc biệt, mảng đề tài về giải trí, âm nhạc, thể thao,
tâm sự - tư vấn vẫn được duy trì và phát triển mạnh ở phát thanh trên Internet.
- Về kết cấu chương trình, dung lượng tác phẩm
Ở phát thanh truyền thống, thời lượng chương trình thường là 15 phút, 30
phút, 45 phút hay 60 phút. Trong một chương trình, các tác phẩm thuộc nhiều thể
loại như: tin, phóng sự, phỏng vấn, tọa đàm, bình luận,… được kết nối lại với
nhau theo một chủ đề nhất định. Còn ở trên Internet, người những chương trình
phát thanh, còn có các tác phẩm đứng độc lập. Đó có thể là một tin, một bài phản
ánh, bình luận hay phóng sự. Các tác phẩm cùng chủ đề sẽ được liên kết với
nhau bằng các đường link. Thính giả có thể chủ động lựa chọn thông tin mình
thích, thay vì kiên nhẫn để ngồi nghe cả một chương trình dài nhàm chán. Vì
vậy, việc sản xuất các tác phẩm đơn lẻ đáp ứng được nhu cầu thông tin nhanh và
tăng tính chủ động, khả nhăng lựa chọn của thính giả trong một môi trường
truyền thông đầy ắp thông tin hấp dẫn.
- Về ngôn ngữ
Ở phát thanh truyền thống, ngôn ngữ là âm thanh tổng hợp (bao gồm lời
nói, tiếng động và âm nhạc). Còn phát thanh trên Internet lại sử dụng ngôn ngữ
là đa phương tiện, trong đó âm thanh là chất liệu chính. Nhờ vào công nghệ kĩ
thuậ cao, ngoài phần audio âm thanh, một tác phẩm phát thanh trên mạng

Internet còn tích hợp cả hình ảnh, chữ viết, video, đồ họa và các chương trình
tương tác… Những chất liệu này là phương tiện bổ trợ, khiến cho tác phẩm thêm
sinh động và hấp dẫn.
- Tính tương tác và tính chuyên biệt
13


Có thể thấy, tính tương tác và chuyên biệt của phát thanh trên Internet cao
hơn phát thanh truyền thống. Công chúng ngày nay không chỉ thích nghe mà còn
có ý thức tham gia các chương trình phát thanh, được trao đổi, được phát biểu,
được bày tỏ quan điểm để mọi người cùng nghe. Đồng thời họ luôn có sự so
sánh, đánh giá, nhận xét về những vấn đề được nêu ra. Vì vậy, năng lực của phát
thanh trên Internet còn được thực sự được phát huy bởi khả năng giao lưu, trò
chuyện, trao đổi thông tin giữa phát thanh viên, biên tập viên, phóng viên và
thính giả. Các trang webradio cũng thường tổ chức khảo sát hoặc theo dõi lượng
truy cập để biết được nhu cầu của thính giả, từ đó đáp ứng sâu sát hơn nhu cầu
của từng nhóm đối tượng nhỏ.
- Về độ phủ sóng
Khả năng phủ sóng của phát thanh trên mạng Internet cao tương đương
với báo điện tử và có khả năng vượt ra ngoài biên giới tốt hơn rất nhiều so với
phát thanh truyền thống. Do không phát bằng công nghệ analog nên phát thanh
trên Internet không bị phá sóng khi vươn ra nước ngoài. Với một chương trình
phát thanh trên mạng, ở bất cứ nơi nào trên thế giới, nếu có mạng, thính giả vẫn
có thể nghe được.
Bên cạnh những ưu thế vượt trội thì phát thanh trên Internet cũng không
tránh khỏi những hạn chế so với phát thanh trên sóng điện. Đó là chất lượng âm
thanh kém, tốc độ nghe phụ thuộc vào đường truyền, thao tác sử dụng khó hơn
và phương tiện tiếp nhận đắt tiền hơn.
• So sánh phát thanh trên Internet với audio trên báo mạng điện tử
Hiện nay, nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa hai khái niệm phát thanh trên

Internet và audio trên báo mạng điện tử. Báo mạng điện tử sử dụng ngôn ngữ đa
phương tiện, trong đó văn bản (text) là yếu tố chủ đạo. “Mặc dù những thành
phần khác trong tính đa phương tiện có sức hấp dẫn và ưu điểm vượt trội, song
văn bản vẫn là thành phần không thể thiếu của báo mạng điện tử. Nhìn vào tổng
14


thể của một tờ báo mạng điện tử thì vẫn bản vẫn chiếm diện tích lớn nhất”. Đối
với tác phẩm báo mạng điện tử thì bản thân văn bản có khả năng truyền tải đầy
đủ và trọn vẹn những nội dung thông điệp. Audio không có khả năng đứng độc
lập như một tác phẩm có đời sống riêng, chủ yếu minh họa cho văn bản.
Nhưng đối với các tác phẩm phát thanh trên Internet, văn bản không phải
yếu tố chủ đạo mà chỉ là yếu tố kích thích, thu hút công chúng nghe dòng âm
thanh. Các tác phẩm phát thanh trên Internet được xây dựng trên cơ sở dung âm
thanh là chính. Các tít, sapo, hình ảnh minh họa chỉ góp phần làm phong phú cho
tác phẩm phát thanh và lôi kéo công chúng đến với sản phẩm phát thanh. Do đó
có thể khẳng định bản chất dung âm thanh tổng hợp và tác động vào thính giác
của phát thanh vẫn được giữ nguyên trên phát thanh trên Internet.
Bên cạnh đó, hầu hết các trang báo mạng điện tử và trang thông tin điện tử
thỉnh thoảng mới đưa các audio âm thanh lên mạng. Đây là một hoạt động không
thường xuyên, không hướng tới một nhóm thính giả cụ thể. Hoạt động này chỉ
nhằm làm phong phú thêm dạng thông tin và nhằm thuyết phục công chúng về
độ tin cậy của nguồn tin.
Còn đối với các tác phẩm phát thanh trên Internet, âm thanh là chất liệu
chính trong các sản phẩm phát thanh. Các sản phẩm này được sản xuất định kỳ,
chuyên nghiệp và hướng đến công chúng phát thanh.
1.2. Vài nét về phát thanh trên mạng Internet trên thế giới và ở Việt Nam
hiện nay
1.2.1. Trên thế giới
Truyền thông Internet ngày càng có vai trò quan trọng trong xã hội hiện

đại. Internet đang có tốc độ và số lượng người sử dụng tăng trưởng một cách
ngoạn mục. Năm 2009, số người sử dụng Internet trên toàn thế giới là 1,6 tỷ
người, trong đó khu vực Châu Á – Thái Bình Dương chiếm 41%, châu Âu 28%
và Bắc Mỹ chiếm 18,4%. Vào thời điểm cuối năm 2010, gần 2 tỷ người đã sử
15


dụng Internet trên thế giới, chiếm tỷ lệ khoảng 29% dân số toàn cầu. Số người sử
dụng Internet tăng thêm gần 300 triệu người chỉ trong vòng 1 năm sau. Đến năm
2011, số người dùng Internet đã lên đến 2,3 tỷ, tức chiếm gần 1/3 dân số thế giới.
Những cường quốc Internet trên thế giới như Mỹ có 61,58% dân số sử
dụng Internet, Nhật Bản (77,9%), Singapore (77,74%)… đang tiến tới xây dựng
hệ thống truy cập Internet miễn phí. Một số quốc gia như Đức, Mỹ, Malaysia…
đang triển khai xây dựng mạng Internet truyền qua đường dây điện (song song
với mạng Internet sử dụng đường truyền bưu chính viễn thông hiện nay).
Với sự xuất hiện của Internet, công chúng không còn nhẫn nại chờ đợi
nữa, họ muốn được tiếp cận với thông tin giải trí bất cứ khi nào có nhu cầu. Phát
thanh ngay lập tức đổi mới, tạo ra nhiều biến thể trong thời đại kỹ thuật số, trong
đó có phát thanh trên Internet (webradio).
Trong các phương thức sản xuất phát thanh hiện đại, phát thanh Internet là
phương thức ra đời tương đối sớm. Năm 1991, World Wide Web được phát minh
và khởi đầu cho sự bùng nổ của mạng Internet. Ngay sau đó 2 năm, vào năm
1993, Internet Talk Radio đã ra đời. Điều đó chứng tỏ các nhà truyền thông đã
nhanh chóng nắm bắt được ưu thế của Internet và bước đầu nghĩ tới một hình
thức kết hợp giữa các loại hình báo chí để tạo sự tiện lợi cho công chúng.
Phát thanh Internet có thể coi là một bước đột phá của phát thanh. Đây là
nhân tố phá vỡ phát thanh truyền thống và là một giải pháp hữu hiệu cho công
chúng phát thanh thời đại kỹ thuật số. Phát thanh trên Internet có khả năng cung
cấp cho công chúng nhiều dịch vụ bởi sự kết hợp giữa phát thanh và Internet.
Tính năng nghe phát thanh trực tiếp trên máy tính hoặc nghe lại các chương trình

phát thanh đã phát, tính năng cho phép tải các chương trình phát thanh đã phát
(download) hoặc máy tự động tải và lưu các chương trình phát thanh vào máy
nghe nhạc cá nhân của công chúng đã trở thành công cụ hữu hiệu để giữ thính
giả cho phát thanh. Bên cạnh âm thanh, thính giả còn có thể khám phá nhiều tính
16


năng khác mà một website có thể phục vụ công chúng của mình. Cho đến nay, đã
có hơn 18.000 webradio ở 136 nước và lãnh thổ. Trong đó, Mỹ, Canada và Anh
là các quốc gia có nhiều webradio nhất.
Đã có một thời, người ta coi phát thanh trên mạng Internet như một mối đe
dọa cho phát thanh truyền thống. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, chất lượng âm
thanh chưa tốt và tính ổn định chưa cao do sự hạn chế của băng thông và tình
trạng nghẽn mạng thường xuyên vẫn còn là nhược điểm chính của việc đưa phát
thanh lên mạng. Trong những năm gần đây, hệ thống các đài phát thanh Internet
trên thế giới tiếp tục phát triển mạng nhờ công nghệ mã hóa và truyền phát âm
thanh lên mạng Internet được cải tiến, các phần mềm trình diễn và mã hóa âm
thanh phát triển phong phú, khả năng mở rộng và phát triển mạnh mẽ của hạ tầng
cơ sở mạng, công nghệ mã hóa âm thanh được cải tiến ngày càng cao, cho chất
lượng tốt. Ngày nay, công nghệ nén âm thanh cao mặc dù dung lượng file nhỏ.
Những phần mềm thường được sử dụng cho định dạng mã hóa âm thanh trên
Internet hiện nay là: Real Player, Itunes 3, Abacast Plugin, Steam Works, Apple
Quicktime… Trong đó, những định dạng âm thanh thông dụng hơn cả là wav,
mp3, wma, mpec…
1.2.2. Ở Việt Nam
Ở Việt Nam hiện nay, số người dùng Internet chiếp tỷ lệ cao và tiếp tục
tăng nhanh. Tỷ lệ người sử dụng Internet cao có nghĩa là số người nghe phát
thanh qua mạng cũng có thể cao hoặc sẽ tăng cao. Theo Báo cáo về tài nguyên
Internet Việt Nam 2012 của Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC), nhân kỷ
niệm 15 năm Việt Nam hòa mạng Internet toàn cầu: Tính tới hết Quý III/2012,

Internet Việt Nam có 31.196.878 người sử dụng, chiếm tỷ lệ 35,49% dân số. Việt
Nam đứng thứ 18/20 quốc gia có số người dùng Internet lớn nhất thế giới, đứng
thứ 8 khu vực châu Á và đứng vị trí thứ 3 ở khu vực Đông Nam Á.

17


Hạ tầng Internet cũng được đầu tư phát triển nhanh chóng, đường truyền
băng thông rộng ngày càng phổ biến với chi phí khá rẻ; khiến cho việc nghe,
xem qua Internet ngày một thuận tiện hơn, dễ dàng hơn. Như vậy, nếu các nội
dung phát thanh trên Internet hay, chắc chắn sẽ thu hút người nghe và khiến đối
tượng người nghe qua Internet cũng dần tăng lên.
Mạng Internet đã tạo tiền đề thuận lợi cho việc hình thành phương thức
phát thanh Internet tại Việt Nam. Hiện nay, phát thanh Internet ở Việt Nam mới
bắt đầu phát triển và chưa đạt hiệu quả cao.
Ngày 3/2/1999, website phát thanh đầu tiên lên mạng Internet là VOV
News (Đài Tiếng nói Việt Nam). Bên cạnh VOV News, một số website báo chí
hoặc website thông tin khác như Nhân dân điện tử, VDC Media, VASC Orien…
cũng thể hiện phần âm thanh trên mạng như là một bộ phận cấu thành website
của mình.
Tháng 11/2013, VTC là đơn vị đầu tiên đi tiên phong trong việc ứng dụng công
nghệ nén chuẩn MPPEG4 tiên tiến nhất thế giới vào cung cấp dịch vụ truyền
phát trực tuyến các chương trình phát thanh, truyền hình quảng báo trên mạng
Internet phục vụ nhu cầu thông tin tuyên truyền đối ngoại dành cho cộng đồng
người Việt Nam ở nước ngoài.
Đài phát thanh thành phố Hồ Chí Minh (VOH) tuy ra đời sau nhưng lại là
trang nghe phát thanh Internet hiện đại và tiện ích nhất. Trên trang này, các
chương trình phát thanh được phân chia thành 44 chuyên mục. Tài liệu âm thanh
tổng hợp trong các chuyên mục này được cắt nhỏ từ các chương trình phát thanh
của VOH. Bằng cách này, thính giả có thể dễ dàng, chủ động tìm kiếm chương

trình phát thanh mình yêu thích.
Như vậy, VOV, VTC, VOH đều triển khai phát thanh trực tuyến các kênh
phát thanh trên Internet. Tuy nhiên hầu hết là streaming dữ liệu phát sóng.

18


Hình thức thứ hai là các đơn vị báo chí sản xuất chương trình phát thanh
và đăng tải các file âm thanh này lên trang web của mình như radiovietnam.vn,
tinngan.vn, Tuổi trẻ online,…
Hiện nay, hầu hết các đài phát thanh của các tỉnh, thành phố đã có trang
web riêng và họ cũng bước đầu đưa âm thanh lên web của mình. Tuy nhiên, hầu
hết các sản phẩm phát thanh trên Internet vẫn là bản sao của phát thanh trên sóng
điện. Các đài phát thanh thường chỉ đăng tải lại các chương trình phát thanh đã
phát sóng AM FM lên web của mình để thính giả có cơ hội nghe lại. Một số đài
có tiến bộ và đầu tư hơn là phát sóng trực tuyến, để thính giả có thể nghe trực
tiếp các chương trình đang phát. Với việc làm này, các đài phát thanh đang tận
dụng được một số lợi thế của nền tảng Internet để mang lại những thay đổi trong
cách thức tiếp nhận các sản phẩm phát thanh của thính giả. Thính giả sẽ chủ
động hơn trong tiếp nhận thông tin do thông tin không còn bị phụ thuộc vào thời
gian tuyến tính. Người nghe có thể tự lựa chọn chương trình, quyết định phần
mình muốn nghe, hay nghe đi nghe lại phần mình thích. Cũng nhờ đưa âm thanh
lên Internet, các sản phẩm phát thanh được lưu trữ lâu hơn, thuận tiện cho việc
tìm kiếm.
Tuy nhiên, hầu hết nội dung và hình thức của các sản phẩm phát thanh lại
chưa thay đổi cho phù hợp với cách thức tiếp nhận mới của công chúng. Hầu hết
các tác phẩm phát thanh trên Internet của các đài vẫn đang là bản sao của phát
thanh trên sóng điện, và các biên tập viên chỉ làm nhiệm vụ mã hóa các đoạn âm
thanh cho phù hợp với công nghệ Internet, nên chưa thể tận dụng được những ưu
thế của của ngôn ngữ báo chí Internet để mang lại hiệu quả tác động cao nhất tới

người nghe.
Nhu cầu nghe phát thanh trên mạng Internet là có. Người nghe qua mạng
ngày một nhiều hơn. Đó là cơ hội cho những người làm phát thanh trên Internet
nhưng cũng là sự thách thức vì sự cạnh tranh ngày một gay gắt hơn, đòi hỏi cơ
19


quan báo chí phải thay đổi mạnh mẽ về nội dung thông tin và hình thức truyền
tải thông tin cho phù hợp.
1.3 Giới thiệu về radiovietnam.vn và Radio netnews.vn
1.3.1. Giới thiệu về radiovietnam.vn
Radiovietnam.vn là trang tin trực thuộc Đài Tiếng nói Việt Nam.
Radiovietnam.vn được ra mắt nhân Ngày phát thanh thế giới 13/2/2013. Đây là
một sáng kiến mới về ứng dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động lĩnh vực
phát thanh của VOV, nâng tầm ảnh hưởng của phát thanh trong giai đoạn mới.

(Giao diện của radiovietnam)
Radiovietnam giúp cho thính giả trên khắp thế giới, đặc biệt là cộng đồng
người Việt Nam ở nước ngoài có thể dễ dàng truy cập và theo dõi các thông tin
chi tiết của các hệ phát thanh VOV và của 63 tỉnh, thành Việt Nam chỉ cần mới
20


một chiếc điện thoại di động hoặc máy vi tính, máy tính bảng. Trên cơ sở tích
hợp các chương trình của đài phát thanh, thính giả có thể nghe lại các chương
trình mà bản thân yêu thích, quan tâm. Đây chính là điều kiện tiên quyết giúp
Radio Việt Nam hội nhập và phát triển được trong xu thế báo chí hiện nay.
Radiovietnam.vn đăng tải các tác phẩm phát thanh theo các chuyên mục,
mảng đề tài, lĩnh vực phong phú: Thời sự, Theo dòng sự kiện, Xã hội, Tin tức 63
tỉnh thành, Tin quốc tế, Văn hóa thể thao, An ninh trật tự, Nhân vật, Kinh tế và

Tin ảnh. Ngoài ra, Radio Việt Nam cũng chuyển tiếp sóng các kênh của Đài
Tiếng nói Việt Nam và đài phát thanh các tỉnh thành, đăng tải các chương trình
đã phát sóng trên sóng phát thanh của các đài trung ương và địa phương. Trong
phạm vi khóa luận, tác giả chỉ lựa chọn khảo sát các tác phẩm phát thanh trên
Internet (không khảo sát các chương trình tiếp sóng các đài phát thanh và các
chương trình của các đài đã phát sóng được lưu trữ trên web). Tin, bài ở các
chuyên mục chính là đối tượng nghiên cứu của khóa luận (Trừ chuyên mục Tin
ảnh)
1.3.2. Giới thiệu về Radio Netnews.vn
Netnews.vn là trang tin điện tử của Tổng công ty viễn thông Quân đội
Viettel, liên kết và nhận sự bảo trợ từ báo Đất Việt. Trang tin này cung cấp các
thông tin phong phú xoay quanh các lĩnh vực của đời sống xã hội và thông tin
giải trí.
Netnws.vn chính thức được ra mắt vào ngày 1/12/2011, với mục đích ban
đầu như dịch vụ gia tăng dành cho các khách hàng của Viettel. Tiền thân của
Netnews.vn là hai trang tin Dailyinfo và Enews. Khi mới ra đời, trang
Netnews.vn có 2 phiên bản giao diện: một phiên bản dành cho điện thoại di động
cấu hình thấp và một phiên bản dành cho điện thoại thông minh. Một năm sau
khi ra mắt, Netnews đã đạt 3 triệu pageview.

21