Nghiên cứu qui trình phân lập và khảo sát hoạt tính sinh học của các hợp chất terpenoit và flavonoit từ cây thuốc việt nam

DAI HOC QUÓC GIÀ HA NÒ!
TRLTÒNG DAI HOC KHOA HOC TL/ NHIÈN

DE CLPaNG
DE TÀI NGHIÉN GÙU DAC BIÉT GAP DAI HOG QUOG GIÀ HA NÓI

TÉN DE TÀI
NGHIÉN CLfU QUI TRÌNH PHÀN LÀP VA KHÀO S À I HOAT T Ì N H
SINH HOC CÙA GAG HpP CHAT TERPENOIT VA FLAVONOIT
Tir GAY THUÓG VIÉT NAM

MA SO: QG.06-07

CHU TRI DE TAI:

POS. TS. NGUYÉNVÀNDÀU
ÙAI HOC Q U O C GIÀ HA NOI
TRUNG TÀM THÓNG TlN THLf VIÉN

HA NOI - 2006


DE CirONG DE TÀI NGHIÉN CÙtJ KHOA HOC
DAC BIÉT CAP DHQGHN
1. Tén de tal
Tié'ng Viét
Nghién cufu qui trình phàn làp va khào sàt hoat tinh sinh hoc cùa càc hcfp
chat terpenoit va flavonoit tir cày thuoc Vìet Nam

Tié'ng Anh
Study on the isolation procedure and examination on biological activlties of

terpenoids and flavonoids from Vietnamese medicinal plants
2. Thòi gian thiTc hien:

24thàng

Bàt dau tCrthàng 4 nàm 2006 dén thàng 4 nàm 2008
3. De tài thuoc ITnh virc un tièn
Nghién cùu ed bàn két hdp vdi phàt trién còng nghé Lfng dung.

4. De tài co trùng vói mot de tài dà hoac dang tien hành khòng?
Khòng.

5. Chù tri de tài
- Ht^i va tén:
- Nàm sinh:

Nguyen Vàn Dau

Nam

S

12-9-1951

- Chuyén món dào tao: Hoà HCiu ed, chuyén ngành
Hoà hoc càc hdp chat thién nhién
- Hoc hàm, hoc vi:

Phd giào s u , Tien sT

- Chirc vu:

Phd chù nhiem Bo món Hoà hUu ed

- Dan vi còng tàc:

Khoa Hoà hoc, trUdng DH Khoa hoc Tu nhién

- Dia chìiién he:

19 Le Thành Tòng, Q. Hoàn Kiém, Ha Noi

- Sódièn thoai:

091 2437851 / 04-8213732 (NR); 04-8261853 (CQ)

- Email:



Fax.-(04)-8241140


Tom tat hoat dóng nghién curu cùa chù tri de tài

{Càc chuang trình, de tài nghién cùu khoa hoc dà tham già, càc cóng trình dà còng bólién
quan tcfi phuang huàng cùa de tài trong 5 nàm gàn day)
Thòi gian

Tén de tài/cóng trình

Tifcàch
tham già

Gap quàn li/ Noi cóng bo
DHQGHN (DT 0012)

Gdp phan nghién ciru hoà hoc càc hdp
chat phenol \ù mot so cày thuoc Viét
Nam (nu boa hoè, Sophora japonica L.)

Chù tri

2003-2004

Nghién cufu hoà thuc vat cày chd de qua
tròn (Phyllanthus niruri L.) Lfng dung
cho diéu trj bénh gan B.

Chù tri

2003-2004

Nghién cùU phàn lap càc hdp chat phenol va
flavonoit ed tàc dung phòng bénh tU cày
thuoc Viét Nam,

Chù tri

2005

Nghién cifu hoà thUc vàt mot cày thuoc Viét
Nam ed hoat tinh chó'ng ung thu, chò'ng HIV
va bào ve gan

Chù tri

NCKHCB (cà'p NN)
Ma so: 510105

2001

Ddng gdp vào viéc nghién cùu càc
flavonoid trong nu hoa hòe {Sophora
japonica L.)

Tàc già

Dt/dc/7pc(2001), 8,
13-14

Phàn lap va xàc djnh rutin tU cày hy
thiém {Siegesbeckia orientalis L,
Asteraceae) cùa Viét Nam.

Tàc già

TC. Duachoc, No7,
Tr. 11-13, Ha Nói.

Nghién cùU hoat chat sinh hoc tU cày
chd de thàn xanh {Phyllanthus nirurì L.,
Euphorbiaceae)

Tàc già

Duac hoc 2003,
No 9, 12-14.

Tàc già

Hoà hoc, T. 42, No 4,
tr. 512-51.

2000-2001

2002

2003

2004
2004

2005

2005

2005

Flavonoids from Polygonum hydropiper

L., (Polygonaceae)
Nghién cùD phàn lap càc Flavonoit tU chi
Polygonum, ho Rau ràm (Polygonaceae)
Ddng gdp vào viéc nghién culi hoà thuc
vat cày thóm ióm {Polygonum chinensis
L., Polygonaceae).
Ddng gdp vào viéc nghién cùu hoà thUc vàt
cày che dang (//ex kaushue S.Y.Hu,
Aquifoliaceae)

DHQGHN (QT-03-11)

Tàc già

Tàc già
Tàc già

Phàn làp va xàc dinh cà'u trùc cùa hai
hdp chat terpen tU là xuyén tàm lién
Tàc già
{Andrographis paniculata Nees) d Viét nam.

TT ho trd NC Chàu à
(DHQG HN)
( DT 02/2003)

K/?oa/?oc, DHQGHN,
T.XX, N o i , Ap, 2004,
tr. 65-69.
Duce hoc,

(dà nhan dang)
TC. Khoa hoc,
DHQG HN,
(dà nhan dang)
HN Hoà hùu co va cóng
nghé Hoà HC lan thù3
Ha Nói 11/2005


2005

Nghién ctjfu phàn làp càc hdp chat phenol
tu gò cày doc {Garcinia multiflora Champ.
ExBenth).

2005

Dóng góp vào viéc nghién cùU thành phàn
hoà hoc là actisó {Cynara scolymus L.)
trong ò Sapa.

Tàc già

HN Hoà hùu co va cóng
nghé Hoà HC lan thù 3
Ha Nói 11/2005

Tàc già

HN Hoà hùu co va cóng

nghé Hoà HC lan thù 3
Ha Nói 11/2005

Tom tat hoat dòng dào tao sau dai hoc cùa chù tri de tài trong 5 nàm lai trd lai day

Thòi gian

Tén nghién cùu sinh

Tén hoc vièn cao hoc

Le thj Kiéu Nhi

2001
2004

Nguyén Ngpc Thanh, K-13

2005

Nguyén thj Viét Thanh, K-14

6. Cd quan phoi hdp va cóng tàc vièn chinh cuà de tài
TT

Co quan phói hap

Gong tàc vièn
Ho va tén

Chuyén ngành

1

Khoa Sinh hoc. TrUdng DHKHTN

Nguyén Nghla Thìn

ThUc vàt hoc

2

Trung tàm sinh hoc phàn tùf, DHKHTN

Ha Viét Sdn

Hoat tinh sinh hoc

3

Vién Khoa hoc va cóng nghé Quò'e già

Nguyén T Mai HUdng

Hoat tinh sinh hoc

4

Vien Khoa hoc va cóng nghé Quóc già

Nguyén Dình LUdng

Phòng NC Cà'u trùc

5

Khoa Hoà hoc, TrUdng DHKHTN

Nguyén t. Viét Thanh

Hoc vién cao hoc, K-15

Nguyen Dình Chung

Hoà hoc càc hdp chat

Tran thi Hiéu

thién nhién

Dò thi Thanh

6

Hoc vién cao hoc, K-16

Vù thj Viét Ha

Khoa Hoà hoc. TrUdng DHKHTN

Le Duy Hiéu

Hoà hoc càc hdp chat

Sinh vién khóa luàn dai hoc, K-48 va K-49

Le Huyèn Trang

thién nhién

càc SV khàc

7. Ly do chon de tài
Tinh thòi Si/
Càc hdp chat thién nhién dóng mot vai trò quan trong trong viéc phàt trien càc thuò'c chùa
bénh. Phàn Idn càc dUdc phàm déu dUdc phàt hién va phàt trién tU càc hdp chat phàn lap tu' càc


dòng. thUc vàt. Nhiéu hdp chat thién nhién dUdc sCf dung trUc tiép nhu là thành phàn boat chat
chinh cùa thuoc, mot so khàc dUdc si!r dung làm chat dau hoac chat màu de tong hdp ra càc hdp
chat co boat tinh hdn, hoac dUdc dùng làm "chat dò" sinh hóa de nghién cùu dUdc li va làm sàng
tò Cd che tàc dung cùa thuoc,...
Viét nam co mot he thUc vàt rat da dang va phong phù vdi hdn 12.000 bài, 1200 chi thuoc
hdn 300 ho thuc vat, trong dò co khoàng 3.200 bài cày dUdc sùf dung trong y hoc dàn toc [1].
Chinh vi vày, viéc nghién cùu phàt hién va khai thàc tài nguyén vò già này nhàm tìm ra càc hdp
chà't ed hoat tinh sinh hoc cao là mot cóng viéc ed y nghla khoa hoc va thUc tiin.
Trong so càc nhóm bénh pho bién va nguy hiém nén y hoc luón phài dò'i mat vói càc bénh de
gay nguy ed bùng phàt thành dai dich, nhu lày nhiém do virus (gan, HIV, cùm,...), càc dang ung
thu, di Ung, ... NhUng chùìig bénh này gay nén su tdn thàt nang né cho xà hòi, làm ành huòng
tram trong dén nhàn lue san xuàt cùa nén kinh té,...

Do vày, viéc tìm kiém càc hoat chat tU càc dUdc liéu truyén thó'ng, va tiép theo là phàt trién
thành càc dUdc pham co nguón gò'c thién nhién vUa rè lai co hiéu qua va tinh an toàn cao là mot
nhiém vu chién ludc quan trong trong viéc phòng va chùa bénh ma càc nhà khoa hoc càn phài
quan tàm va co tràch nhiém chia sé.
Tinh cà'p thiét dào una nhu cau phàt trién kinh té-xà

hói

càc bénh gay ra do virus (càc dang viém gan virus A, B, C, E,... HIV, cùm,...), càc dang ung
thu,... chiém mot ti le khà cao trong ed càu càc bénh pho bién trén toàn thè gidi. Vi du, ò Viét
Nam, riéng so nguòi bi nhiem virus gan chiém khoàng 20% dàn so; bénh vién U budu va bénh
vién K ò Ha Noi va tp. Ho Chi Minh luón trong trình trang qua tài bénh nhàn. Xuàt phàt tU thue
trang cùa xà hói, viéc phàt trién dUdc liéu trén ed so tài nguyén sin co cuà dàt nude là mot nhu
càu cà'p bàch va co tinh khà thi cao. Trong nhùng nàm gàn day cùng vdi su Idn manh cùa dói ngù
càc nhà nghién cUu khoa hoc, su quan tàm cuà Nhà nude trong llnh vuc dóng dUdc dà dem lai
nhùng thành tuu dàng ké.
DUa trén kinh nghièm làu dòi cùa nén y hoc co truyén ve viéc su dung càc dUdc liéu qui trong
diéu trj càc bénh phd bién, de tài nghién cùU này dUdc xày dung nhàm dóng góp vào chién lUdc
phòng chóng va chùa tri càc bénh pho bién va hiém nghèo ò nuóc ta. Su thành cóng cùa de àn
chàc chàn sé làm phong phù thém nguón dUdc pham cùng nhu làm giàm àp lUc ve tàm li va kinh
té dò'i vdi còng dóng, dac bièt dói càc bénh nhàn nghèo.

9. Muc tièu cùa de tài


De tal dUdc xày dung dUa trén su nghién cùu sàu hdn ve màt hoà hoc càc dUdc liéu dà dUdc y
hoc co truyén àp dung chùa bénh it nhiéu co hiéu qua. Do vày, muc tiéu chinh cùa de tài là:
a- xày dung dUdc mot qui trinh thich hdp chiét tóng càc hoat chat chinh dùng de pha
che càc che pham dUdc hoc.
b- tói uu hóa sd do phàn tàch va tinh che de thu càc hoat chà't ò dang tinh khiét.

e- xàc dinh càu trùc cùa càc chat phàn làp
d- khào sàt sd bò hoat tinh sinh hoc cuà can chiét tdng va cùa càc chat phàn lap.
e- dành già két qua nghién cùu va dua ra nhùng két luàn (hoac khuyén cào) hùu ich
trong viéc su dung càc dUde liéu ma de tài dà nghién cùu.

10. Tom tat noi dung nghién curu cùa de tài
Càc hdp chat terpen co hoat tinh sinh hoc sé óMc khào sàt phàn làp tu càc dUdc liéu sau:
1. Xuyén tàm lién {Andrographis paniculatai Nees.), ho Òro {Acanthaceae)
2. Cày bóng ói (cày hoa cut Idn) {Lantana camara L.)
3. Cày vói (Cleistocalyx operculatus Roxb.), ho Sim (Myrtaceae)
4. Co nho nói {Eclipta alba Hassk., ho Cùc, Asteraceae ) hoac sài dàt (Wedelia
calendulaceae, hp Cùc, Asteraceae)
5. Cày xa den (Celastrus Hindsu Benth)
6. Ma de {Plantagomajor L, Plantaginaceae)
Trén ed so muc tiéu cùa de tài, noi dung nghién cùu bao góm càc phàn sau:
a. Xày dutiQ qui trình chiét tong càc hoat chat terpenoit
Ò càc dUdc liéu néu trén co mat nhiéu lóp chat khàc nhau. Theo noi dung nghién cùu cùa de tài
này chùng tói chi tap trung vào viéc xày dUng qui trình diéu che can tdng càc terpenoit co boat
tinh sinh hoc ma it bi làn càc nhóm chat khàc. Nói dung nghién cùu này nhàm tìm ra mot qui trình
ddn giàn, it tón kém kinh té va co tinh khà thi néu dUdc thUc hién ò qui mó pilot. Qua qui trinh chiét
cùng dành già duce hàm lUdng tUdng dói cùa can tdng so vdi dUdc liéu.
b. Khào sàt thành phàn cùa càn chiét tona
Phàn chiét thu dUde sé dUdc phàn tich bang phUdng phàp sac ki lóp mòng nham eó thóng tin ve
sólUdng càc chat, hàm lUdng tUdng dói, cùng nhudiéu kien phàn tàch sac ki chùng,...
e. Phàn làp càc hap chat terpenoit va càc hoat chat khàc
Su phàn làp càc chat tUdUde liéu giùp cho chùng ta phàt hién càc boat chat mdi, va hoàn thién
qui trình phàn làp càc hdp chà't dà biét (co hoat tinh cao). Do vày, nói dung này sé co y nghla thUc


tiin cùng nhu dóng góp nhiéu vào viéc nghién cùu ed bàn ngành hoà thUe vàt. Ngoài nhùng chat

chua dudoàn dUdc truóc. càc hdp chat terpenoit sau day dU kién sé dUdc nghién cùu phàn tàch:
Càc hdp chat sesquiterpen tu cày co nho nói
1. Wedelolacton
2. Desmetylwedelolacton
3. Luteolin
Càc hdp chat diterpentùcày xuyén tàm lièn
1. Andrographolide
2. Neoandrographolide
3. 14-deoxyandrographolide (DA) va 14-deoxy-11,12-didehidroandrographolide
Càc hdp chat triterpen tu cày ha khó thào, cày bóng ói, cày vói va cày xa den
1. Axit ursolic
2. Axit oleanolic
3. Càc dan xuat triterpenic
Càc hdp chat triterpen tu cày ma de
1. Aucubin
2. Flavonoit
d. Xàc dinh càu trùc càc chat phàn làp
De nhàn dang càc hoat chat phàn làp, càu trùc cùa chùng càn phài khàng djnh thóng qua viéc
phàn tich va dua ra càc dù liéu phd dae trung mot càch chinh xàc. Càc phUdng phàp phd hién dai
sau day sé dUde àp dung nhu phd khói lUdng (MS), phd tu ngoai (UV), phd bóng ngoai (IR), phd
còng huòng tu hat nhàn (^H va ^^C-NMR).
e. Thùhoat tinh sinh hoc
Mot so hdp chà't terpenoit sé dUdc khào sàt boat tinh sinh hoc thóng qua càc phép thù invitro nhU
chóng òxi hoà, khàng vi sinh vàt gay ra càc bénh phd bién, gay dòc té bào ung thu. Càc phép thù
này giùp cho chùng ta hình dung ra ed ehé tàc dung cùa càc hoat chat, cùng nhu hoat dò cùa
chùng ò mó hình thù. Nói dung nghién cùu này sé cho phép chùng ta dUa ra nhùng két luàn hùu
ich trong viéc nén su dung chùng nhu the nào cho phù hdp (chàng han, su dung vói muc dich
phòng chò'ng, bay ho trd hay diéu tri bénh).
Dành già hoat tinh cuà càc chat sé óuac thUe hién cu the nhu sau:
1. Khà nàng chóng oxi hoà

* phàn ùng cùa indigocarmin vdi peroxidaza màu ngUdi;
* phàn ùng vdi 2.2-diphenyl-1-pierylhydrazil (DPPH))


2. Khà nàng khàng mot so vi sinh vàt
* vi khuan Gr(+)
* vi khuan Gr(-)
* nàm móc
* nàm men).
3. Khà nàng khàng té bào ung thu
4 dòng ung thu té bào ngUòi 6\jgc su dung là:
* KB:

té bào ung thU biéu mó

* FL:

té bào ung thu màng tu cung

* RD:

té bào ung thu màng tim

* Hep-2: té bào ung thu gan.

11. Càc chuyén de nghién curu dir kién cùa de tài
a. Xày dùng qui trình chiét
Nói dung thuc hién.
PhUdng phàp chiét ( trich li) chon loc dUa trén dò phàn cuc va tinh chat riéng cùa lòp chà't
càn phàn lap. Su dung càc dung mòi khàc nhau de chiét chon loc càc boat chà't theo:

(i)- do phàn cuc,
(ii)-trong lUdng phàn tu;
b. Phàn tich thành phan dich chiét tóng va phàn lap càc chat
Nò! dung thuc hién.
PhUdng phàp phàn tàch dUa trén sUhàp phu chon loc cùa càc chà't trén silica gel,
poliamit,... Su phUdng phàp sac ki trong càc he dung mòi khàc nhau de:
(i)- xàc dinh so lUdng càc chat co hàm lUdng tUdng dói Idn va ed khà nàng phàn tàch dUdc.
(il)- phàn tàch càc chà't trén càc chat hap phu khàc nhau nhu silica gel, poliamit va rùa giài
nhd càc he dung mòi thich hdp.
(ili)- Tinh che bang phUdng phàp két tinh lai
e. Xàc djnh cà'u trùc cùa càc hoat chat phàn làp
Noi dung thuc hién.
Nhàn dang càu trùc càc boat chà't dóng mot vai trò quan trong, giùp cho chùng ta khang
djnh muc tiéu dà dat dUdc va làm ed sd cho viéc dành già hoat tinh sinh hoc cùa chà't. Càu trùc cuà
càc chà't phàn lap 6ugc xàc djnh dUa trén:


(i)- càc phàn ùng djnh tinh
(li)- àp dung phUdng phàp phàn tich vàt li hién dai nhu phd UV, IR, MS va NMR
(ili)- so sành càc dù liéu phd dà cóng bó (néu co)
(iv)- do va so sành càc bang so vat li.
d. Dành già sa bo hoat tinh sinh hoc
Nói dung thuc hién.
Chuyén de này cho chùng ta mot két qua nghién cùu tdng quàt cùa de tài ve mat ùng dung.
Nò sé mang lai két luàn ve viéc co càn phàt trien tiép tue de tài trién khai vào thUc tien hay khòng.
Càc chat phàn làp dUdc dành già boat tinh thóng qua càc phép thù sau:
(i)- hoat tinh khàng khuan va khàng nàm
(il)- boat tinh khàng mot so dòng ung thu
(ili)- hoat tinh chóng òxi hoà bào ve gan.

12. Càu trùc dir kién bào cào két qua cùa de tài
Du kién bào cào két qua cuà de tài góm càc chUdng muc sau:
t

Mò dau. Gidi thieu tinh thdi sU, tàm quang trong cùa de tài dói vdi nhu càu kinh té-xà hói.

2. Tóng quan nghién cùu. Gidi thieu tinh hình nghién cùu trong va ngoài nude
3. Phuang phàp nghién cùu. Gidi thieu dói tUdng, thiét bi, phUdng phàp va muc dich
nghién cùu
4. Két qua va bàn luàn. Néu càc san phàm cuà de tài (còng trình, dào tao, khà nàng
ùng dung)
5. Két luàn. Néu càc nhàn xét va dành già ve két qua dà dat dUde
6. Tài liéu tham khào.

13. Tinh da ngành va lién ngành cùa de tài
De tài lièn quan dén ngành/chuyén ngành nào?
* ThUe vàt hoc: phàn Ioaj thUe vat, xàc djnh tén khoa hoc, bào quàn tiéu bàn.
* Hoà hoc; chiét boat chà't, phàn tich va phàn tàch thành phàn hoà hoc.
* DUde hoc: dành già boat tinh sinh hoc
* Y hoc: dành già khà nàng ùng dung trong diéu tri bénh (thù làm sàng).
Tinh da/lièn ngành thè hién nhu thè nào trong nói dung va qua trinh trién khai cùa de tài?


TrUdc hét, dói tUdng thuc vàt nghién cùu càn phài óugc xàc djnh tén khoa hoc (tén bài, chi,
ho), vùng phàn bó va ndi va thdì gian thu bài thich hdp. Diéu này rat quan trong giùp cho viéc khào
sàt hoà hoc tiép theo dUdc thuàn Idi khi phàn làp, nhàn dang boat chat; lap lai nghién cùu va xàc
djnh dóng lUdng cuà boat chat theo chu trình phàt trién cùa thuc vàt.
Xàc dinh cà'u trùc giùp cho viéc nhàn dang boat chat va qua dò djnh huóng ve càc boat tinh
ed the ed, nhùng phép thù dUdc hoc càn phài làm. Va cuòi cùng là càc thù nghiém boat tinh invitro
nhàm dành già va djnh huóng trién khai càc ùng dung cuà san phàm.

14. PhUdng phàp luàn va phUdng phàp khoa hoc trong de tài
De tài này khòng di qua sàu ve mat khoa hoc thuàn tùy ma chù trong dén y nghla thuc tién.
Dói tUdng lua chon de nghién cùu xuàt phàt tu kinh nghiém dàn gian, tu nhùng két qua dà dUdc
kiém chùng nay càn phài cài thién dudi gdc dò khoa hoc hién dai.
De tài mang tinh lién tue, lién chuyén ngành nhàm dóng góp vào viéc giài quyét mot vàn de
dóng bó va hiéu qua hdn. Két qua cuà de tài là hùu ich cho càc ITnh vuc lién quan khi mong muón
khai thàc ùng dung chùng.
Càc phUdng phàp nghién cùu sau óMc àp dung de trién khai de tài:
a. PhUdng phàp tìm tài liéu chuyén ngành ve ITnh vuc càn quan tàm
b. PhUdng phàp chiét chon loc hoat chat
e. PhUdng phàp phàn tàch càc boat chat
d. PhUdng phàp xàc dinh càu trùc cùa càc boat chà't
e. PhUdng phàp dành già boat tinh

15. Khà nàng sur dung ed sd vat chat, trang thiét b| cuà DHQGHN
* Phòng thi nghiém cuà Khoa Hoà hoc
* Càc trang thiét bj nhu mày sac ky, mày sac ky khói phd (GC-MS), mày phd
bóng ngoai, tu ngoai (TT Hoà dàu, khoa Hoà hoc)
* Phòng thi nghiém thù hoat tinh cùa TT còng nghé sinh hoc (Khoa Sinh hoc)

18. Két qua dir kién
18.1 Két qua khoa hoc
* Diéu che càc can chiét tdng càc hoat chat quan tàm
* Phàn làp 6ugc 6-7 hdp chat tinh khiét vói lUdng dù de xàc djnh càu trùc hoà hoc va thù


hoat tinh.
* Cóng bó két qua nghién cùu trong 4-5 bài bào ò tap chi chuyén ngành.
* Tham già 2-3 bào cào khoa hoc tai Hói nghi chuyén ngành va ò Hói nghi nghién cùu

khoa hoc cuà sinh vién.
18.2 Két qua ùng dung
Xày dUng dUdc mot qui trình dn dinh va hiéu qua de phàn tàch mot so hdp chat co boat tinh
tot. Day là ed so de phàt trién de tài theo huóng trién khai ùng dung sau này.

18.3 Két qua dào tao
* 3-4 sinh vién tot nghiép dai hoc (cu nhàn)
* 4-6 hoc vién cao hoc (thac sT).
18.4 Két qua ve tàng ciròng tieni iuc cho dùn vi
* Ket qua boi duòng càn bo
- Thóng qua viéc thUc hién de tài trình dò nghién cùu cùa tap the càn bò tham già sé dUdc
nàng cao hdn.
- Viéc hdp tàc khoa hoc sé thuàn tién hdn va sé tao ed bòi còng tàc nghién cùu trong mot
duàn da ngành da ITnh vUe hoàn chinh hdn.
* Dóng góp cho viéc tàng cuòng trang thiét bj
- Tham già trién khai eó hiéu qua càc thiét bj hién eó cùa DHQG Ha Nói
- Mua sàm thém thiét bj chuyén ngành phuc vu trUc tiép cho nghién cuù va dào tao ò
chuyén ngành sàu, dae trUng.

19. Noi dung va tién dò thiTc hièn cùa de tài

1

Thu thàp va viét tdng quan tài liéu

2

Xày dung de cUdng nghién cùu chi tiét

4-2006

5-2006

De cUdng NC

Chuyén de / Nòj dung 1

4-2006

5-2006

Nói dung CD

Chuyén de / Nòj dung 2

4-2006

5-2006

Nói dung CD

Chuyén de / Nòj dung 3

4-2006

5-2006

Nói dung CD

Chuyén de / Nói dung 4

4-2006

5-2006

Noi dung CD

Diéu tra khào sàt vùng thu mua nguyén liéu

4-2006

6-2006

Xàc dinh vùng NL

3

Hoat dòng nghién cùu

thuc hién
Dén thàng
4-2007

San phàm
khoa hoc
Tdng quan TL

Thòi gian
Tu thàng
4-2006

TT


4

Thu mua màu thuc vàt nghién cùu

4-2006

4-2007

Lày màu NC

4

Xù li va dinh danh màu thuc vàt nghién cùu

4-2006

4-2007

Tiéu bàn T.vàt

5

Nghién cùu càc qui trình chiét can tdng

4-2006

4-2007

D/che can chiét

6

Phàn tich thành phàn hoà hoc càc can chiét

5-2006

5-2007

Phàn tich can

7

6-2006

6-2007

8

Khào sàt càc diéu kién phàn làp càc chat tu
can chiét cuà càc dUdc liéu quan tàm
Khào sàt càu trùc cùa càc chat phàn làp

8-2007

10-2007

Phàn lap càc
chat tinh khiét
Xàc djnh C/trùc

9

Khào sàt boat tinh

10-2007

1-2008

Khào sàt H/tinh

10 Viét bào cào tdng két de tài

2-2008

3-2008

B/ cào tdng két

11 Bào cào va nghiém thu de tài

3-2008

4-2008

Nghiém thu DT

12


DAI HOC QUÒC GIÀ HA NÓI
TRirÒNG KHOA HOC TlT NHIÉN
*

•

DE TÀI NGHIÉN CÙU DÀC BIÉT

BÀO CÀO TÓNG HOP
KÉT QUA NGHIÉN ClTU CÙA DE TÀI

TENDE TAI:

NGHIÉN ClTU QUI TRÌNH PHAN LÀP VA KHÀO SÀT
HOAT TINH SINH HOC CÙA CÀC HOP CHAT TERPENOIT
VA FLAVONOIT TU CÀY THUÒC VIÈT NAM
MA SO:

QG 06-07

CHU NHIÉM DE TÀI:
PCS. TS. Nguyen Vàn Dàu

HA NOI- 2008


DAI HOC QUÒC GIÀ HA NÓI

TRUÒNG KHOA HOC TlS NHIÈN

DE TÀI NGHIÉN CÙU DÀC BIÉT

BÀO CÀO TÓNG HOP
KÉT QUA NGHIÉN ClTU CÙA DE TÀI

rÉNDÈTAI:

NGHIÉN c ù u QUI TRÌNH PHÀN LÀP VA KHÀO SÀT
HOAT TINH SINH HOC CÙA CÀC HOP CHAT TERPENOIT
VA FLAVONOIT TU CÀY THUÓC VIÉT NAM
VIA SO:

QG 06-07

: H U N H I É M D E TAI:

PGS. TS. Nguyen Vàn Dau

HA NÓI- 2008


MUC LUC
•

•

PHÀN A
BÀO CÀO TOM TÀT

1. Bao cào tóm tat
2. BriefReport

2
7

PHÀNB
BÀO CÀO TÓNG HO?
l.Mòdàu

12

2. Noi dung nghién cùu cùa de tài
2.1 Muc tiéu cùa de tài
2.2 Noi dung nghién cùu cùa de tài

13

3. Thuc nghiém
3.1 Diéu ehé càc can chiét
3.2 Phàn tich thành phàn càc phàn chiét bang SKLM
3.3 Phàn tàch càc phàn chiét bang SKC
3.4 Xàc dinh càu trùc phàn tii' cita chat phàn lap
3.5 Khào sàt hoat tinh sinh hoc

15

4. Ket qua dat duoc
4.1 Cày xuyén tàm lién
4.2 Cày xa den

4.3 Cày voi
4.4 Co nho noi

20

5. Ket luan

26

6. Tài lieu tham khào

27

PHÀNC
PHÀN CUOI BÀO CÀO
1. Phu lue càc còng trình
2. Tóm tat càc còng trình NCKH cùa cà nhàn
3. Scientific Project
4. Phiéu dàng ki két qua nghién cùu KH-CN

28
29
35
39


PHAN A

BÀO CÀO TÓM TÀT
A. TÉN DE TÀI

Nghién cùu qui trình phàn lap va khào sàt hoat tinh sinh hoc cùa càc hop
chat terpenoit va flavonoit tu' cày thuoc Viet Nam
MA SO: QG-06-07
B. CHÙ TRI DE TÀI
PGS.TS. Nguyén Vàn Dàu
C. CÀC CÀN BO THAM GIÀ
Càc hoc vién cao hoc:
1. Nguyen Dinh Chung
2. Do thj Thanh
3. Tran thj Hiéu
4. Tran Thi Vàn

Càc sinh vién khóa luàn tòt nghiép

1. Le Duy Hiéu
2. Pham Huyén Trang
3. Nguyén thi Bich
4. Le thj Huyén
5. Hòang Nhu Trung
Càc càn ho phói hop

Ngu\'én Nghla Thìn
Tran van On
Le Mai Huang
Danu Vù LuQ-ne


D. MUC TIÉU VA NÓI DUNG NGHIÉN CUU
1. Muc tiéu cùa de tài
Nghién cufu phàn lap càc hoat chat chinh tu mot so cày thuóc Viet Nam va khào sàt

sa bp hoat tinh sinh hoc cùa càc chat phàn lap.
2. Noi dung nghién curu cùa de tài
Nói dung nghién cùu bao gòm càc chuyén de sau:
1- xày di/ng qui trinh thich hdp de chiét càc hoat chat co trong cày thuóc .
2- tò'i u'u hóa qui trình phàn tàch va tinh che de thu càc hoat chat ò dang tinh khiét.
3- xàc dinh cà'u trùc cùa càc chat phàn lap.
4- khào sàt sd bo boat tinh sinh hoc cuà can chiét tong va cùa càc chat phàn làp.
5- dành già hiéu qua chCi'a bénh cùa cày thuóc dua trén két qua nghién cù'u.
Càc i&p chat quan tàm phàn iap:
1- Càc hgp chat terpenoit
2- Càc hgp chat flavonoit
Càc Ioai hoat tinh sinh hoc dà khào sàt:
Càc chat phàn lap sé du'dc khào sàt theo càc Ioai hoat tinh sinh hoc sau:
1. Khà nàng chóng oxi hoà
* phàn ù'ng cùa indigocarmin vói peroxidaza màu ngUòi;
* phàn ù'ng vói 2,2-dlphenyl-1-picrylhydrazil (DPPH))
2. Khà nàng khàng mot so vi sinh vàt
* vi khuà'n Gr(+)
* VI khuan Gr(-)
* nàm moc
* nam men).
3. Khà nàng khàng té bào ung thu
* KB:

té bào ung thu" bieu mò

* FL:

té bào ung thu màng tu' cung

* RD:

té bào ung thu màng tim

* Hep-2: té bào ung thu" gan.
* Lu:

té bào ung thu' phói


Càc cày thuoc dà dux>^ khào sàt
1. Xuyén tàm lién {Andrographis paniculatai Nees.), ho Òro {Acanthaceae)
2. Cày xa den (Celastrus Hindsu Benth). ho Day rói (Celastraceae)
3. Cày vói (Cleistocalyx operculatus Roxb.), ho Sim (Myrtaceae)
4. Co nho nói {Eclipta alba Hassk., ho Cùc, Asteraceae )

E. CÀC KÉT QUA DAT DU'OC
1. Két qua khoa hoc
1.1 Phàn làp va nhàn dang 9 hap chat terpenoit sau:
a. Càc hdp chat sesquiterpen tu' cày co nho nói
1. Wedelolacton
2. Desmetylwedelolacton
b. Càc hdp chat diterpen tu' cày xuyén tàm lièn
1. Andrographolide
2. Neoandrographolide
3. 14-deoxyandrographolide (DA)
4. 14-deoxy-11,12-didehidroandrographolide
e. Càc hdp chat triterpen tu' cày vói va cày xa den
1. Axit ursolic
2. Axit oleanolic

3. p-Amyhn (5a-olean-12-en-3p-ol)
1-2 Phàn làp va nhàn dang 4 hap chat flavonoit sau:
a. Hdp chat flavonoit tu' co nho nói
1. Luteolin
b. Càc hdp chat flavonoit tu' cày vói
1. 2,4-dihidroxi-6-metoxi-3,5-dimetylchaleon
2. 7-hidroxi-5-metoxi-6,8-dimetylflavanon
3. 3,5,7,4'-tetrahidroxiflavon (kaempferol)
1.3 Càc chat khàc tu cày xa den
1. 6-metoxy-2,2-dimetyl-5-nitro-2H-chromen-7-ol.
2. p-AmyrJn-3-O-sucxlnat (dièu ehé tu p-Amyrin),


1.4 Khào sàt hoat tinh sinh hoc
1. Hoat tinh khàng vi sinh vat dà tién hành vó-i:
a. 2,4-dihidroxi-6-metoxi-3,5-dimetylehalcon
b. andrographolide
e. neoandrographolide
2. Hoat tinh chóng oxi hóa dà tién hành vó-i:
a. Wedelolacton
b. Desmetylwedelolacton
3. Hoat tinh chóng ung thu- gan dà tién hành vai:
a. Wedelolacton
b. Desmetylwedelolacton
e. 5a-olean-12-en-3p-oi (p-Amyrin)
d. p-Amyrin-3-O-sucxinat
e. 6-metoxy-2,2-dimetyl-5-nitro-2H-chromen-7-ol
4. Hoat tinh chóng ung thu phói dà tién hành vó-i:
a. 5a-olean-12-en-3p-ol (p-Amyrin)
b. p-Amyrin-3-O-sucxinat

e. 6-metoxy-2,2-dimetyl-5-nitro-2H-chromen-7-ol

2. Két qua dào tao

2.1 Thae sT dà bào ve thành còng: 4
2. Nguyén Dình Chung
3. Do thi Thanh
4. Tran thi Hiéu
5. TvC\n thi Vàn
1

21 Cu nhan tòt nghiép: 5
1. Le Duy Hiéu
2. Pham Huyén Trang
3. Nguyén thi Bieh
4. Le thi Huvèn


2. Còng trình dà còng bó

So lugng bài bào lién quan dén de tài

:4

So lugng bào cào khoa hoc lién quan dén de tài: 2
F. TÌNH HÌNH KINH Pffl CÙA DE TÀI
Kinh phi cap nàm 2006: 30.000.000 d
Kinh phi càp nàm 2007: 30.000.000 d
Tinh hình sur dung kinh phi
Kinh phi dà

chi
1.000.000
200.000
4.000.000
3.000.000
26.000.000
24.000.000

Nói dung chi
Vat tu vàn phòng
Thóng tin lién lac
Hói nghi
Cóng tàc phi
Thué muón nhàn còng
Chi phi chuyén món

KHOA QUAN LY
(Ky va ghi rÓ ho tén)

Nàm 2006

Nàm 2007

500.000
100.000
2.000.000
1.500.000
13.000.000
12.000.000

500.000
100.000
2.000.000
1.500.000
13.000.000
12.000.000

CHU TRI DE TAI
(Ky va ghi rò ho tèn)

v^' r
'il'
PGSTS Ngu>en Van Nói

Nguyén Vàn Dàu

TRU^ÒNG DAI HOC KHOA HOC TU NHIÈN
HIEU TRUONG

'^--^\^^^3SJS.K3ùl^4in,Vw7n,


2.

BRIEF REPORT

a. Project Title:
Study on the isolation procedure and examination on biological actìvìties of
terpenoids and flavonoids from Vietnamese medicinal plants

Code: QG-06-07
b. Project Leader
Ass. Prof. Dr. Nguyen van Dau
e. Participants
Graduate students (MS):
1. Nguyén Dình Chung
2. Do thi Thanh
3. Tran thi Hiéu
4. Tran thi Vàn
Undergraduate students (BS)
1. Le Duy Hiéu
2. Pham Huyén Trang
3. Nguyén thi bieh
4. Le thi Huyén
5. Hòang Nhu trung
Co-Operators
Nguyén NghTa Thìn
Tran vàn On
Le Mai Htrong
Dang Vù Luang
d. Aim and Research Tasks
1. The Project Aim
Study on the isolation of the prineiple eompounds from se\eral Vietnamese
medicinal plants and preliminarily biological examination of the isolates.


2. The Research Tasks

Include the followings:
1- To work-up the convenient procedure for isolating the prineiple eompounds

from the interested plants.
2- To work-up the isolation process and purification method for the prineiple
eompounds.
3- To elucidate structure of the isolates.
4- To carry out preliminarily biological examination on the isolates.
5- To estimate roughly the pharmacologieal property of the medicinal plant
based on the research resulls.
The famiiy of eompounds interested:

Terpenoids and Flavonoitds
Biological examination:

The isolates were examined in the following bioactivities:
1. Anti-oxidative activity
* reaetion of indigocarmine with the human peroxidase;
* reaetion with 2,2-diphenyl-l-pierylhydrazil (DPPH))
2. Anti-bacterial activity
* baeteria Gram Negative, Gr(-)
* baeteria Gram Positive, Gr(+)
* Fungi
* Yeast.
3. Anti-cancerous actìvìties
* human cancer celi line, KB
* human cancer celi line, FL
* human cancer celi line, RD
* human cancer celi line, Hep-2
* human cancer celi line, Lu


Medicinal Plants investìgated:

1. Andrographis paniculatai ì:^e^s, Family Acanthaceae
2. Celastrus Hindsu Benth, Family Celastraceae
3. Cleistocalyx operculatus Roxb., Family Myrtaceae
4. Eclipta alba Hassk, Family Asteraceae
e. Achieved Results
/. Scentific Results
1.1 Isolation and idetification of 9 terpenoids as below:
a. Sesquiterpenoids from Eclipta alba Hassk
1. Wedelolactone
2. Desmethylwedelolaetone
b. Diterpenoids from Andrographis paniculatai ^:^tts
5. Andrographolide
6. Neoandrographolide
7. 14-deoxyandrographolide (DA)
8. 14-deoxy-11,12-®idehidroandrographolide
e. Triterpenoids from Cleistocalyx operculatus Roxb and Celastrus Hindsu Benth
1. Ursolic acid
2. Oleanolic acid
3. P-Amyrin (5a-olean-12-en-3P-ol)
1.2 Isolation and ìdentìfication of 4 flavonoids as below.
a. Flavonoid from Eclipta alba Hassk
1. Luteolin
b. Flavonoit from Cleistocalyx operculatus Roxb
1. 2,4-dihydroxy-6-methoxy-3,5-dimetylehaleone
2. 7-hidroxy-5-methoxy-6,8-dimethyltla\anone
3. 3,5,7,4'-tetrahydroxyflavone (kaempferol)
1.3 Other eompounds from Celastrus Hindsu Benth
1. 6-methox>-2,2-dimethyL5-nitro-2H-ehromen-7-ol.

2. p-Amyrin-3-O-suecinate (prepared from P-Amyrin).
1.4 Biological examinations
1. Anti-bacterial activity has been examined with:
a, 2,4-dihydroxy-6-methoxi-3,5-dimethylehalcone
b. andrographolide
e. neoandrographolide
2. Anti-oxidative activity has been tested with:
a. Wedelolactone
b. Desmethylwedelolaetone
3. Anti-liver cancerous activity has been examined with:
a. Wedelolactone
b. Desmethylwedelolaetone
e. 5a-olean-12-en-3P-ol (P-Amyrin)
d. p-Amyrin-3-O-sueeinate
e. 6-methoxy-2,2-dimethyl-5-nitro-2H-ehromen-7-ol
4. Anti-lung cancerous activity has been examined with:
a. 5a-olean-12-en-3p-ol (P-Amyrin)
b. P-Amyrin-3-O-suecinate
e. 6-methoxy-2,2-dimethyl-5-nitro-2H-chromen-7-ol
2. Educational Results
2.1 Graduated Students (MS): 4
1. Nguyén thj Viét Thanh
2. Nguyén Dình Chung
3. Dò thj Thanh
4. Tran thi Hiéu
2.2 Undergraduated Students (BS): 5
1. Nguyén vàn Thuàn
2. Le Duy Hiéu
3. Pham Huyén Trang
4. Nguyén thi Bich

5. Le thi Huyén


PHÀN B
BÀO CÀO TÓNG HOP
I.MÒDÀU
Càc hdp chat thién nhién dóng mot vai trò quan trong trong viéc phàt trien càc thuoc chua
bénh. Phan lón càc dUdc pham déu dUdc phàt hién va phàt trién tC/ càc hdp chat phàn lap tir càc
dóng, thUc vat. Nhiéu hdp chat thién nhién dUdc sCr dung truc tiép nhu là thành phan hoat chat
chinh cùa thuò'c, mot so khàc dUdc su' dung làm chat dau hoac chat màu de tong hdp ra càc hdp
chat co hoat tfnh hdn, hoac dUdc dùng làm "chat màu" sinh hóa de nghién cùu dUdc li va làm sàng
tò Cd che tàc dung cùa thuoc,...
Viét nam co mot he thuc vat rat da dang va phong phù vói hdn 12.000 loài, 1200 chi thuóc
hdn 300 ho thUc vàt, trong dò co khoàng 3.200 loài cày dUdc su'dung trong y hoc dàn toc [1]. Chinh
vi vày, viéc nghién cùu phàt hién va khai thàc tài nguyén vó già này nhàm tìm ra càc hdp chat co
hoat tinh sinh hoc cao là mot còng viéc co y nghla khoa hoc va thuc tién.
Trong so càc nhóm bénh pho bién va nguy hiém nén y hoc luón phài dó'i mat vói càc bénh d i
gay nguy ed bùng phàt thành dai djch, nhu lày nhiem do virus (gan, HIV, cùm,...), càc dang ung
thu, d| LTng, ... Nhùng chùng bénh này gay nén suton thàt nàng né cho xà hòi, làm ành huòng tram
trong dén nhàn lue san xuàt cùa nén kinh té,...
Do vày, viéc tìm kiém càc hoat chat tu' càc dUdc liéu truyén thó'ng, va tiép theo là phàt trién
thành càc dUdc pham co nguón góc thién nhién vùa rè lai co hiéu qua va tfnh an toàn cao là mot
nhiém vu chién lUdc quan trong trong viéc phòng va chij'a bénh ma càc nhà khoa hoc càn phài
quan tàm va co tràch nhiém chia sé.
càc bénh gay ra do virus (càc dang viém gan virus A, B, C, E,... HIV, cùm,...), càc dang ung
thu,... chiém mot ti le khà cao trong ed càu càc bénh pho bién trén toàn the giòi. Vi du, d Viet Nam,
héng so nguòi bi nhiém virus gan chiém khoàng 20% dàn so; bénh vién U buòu va bénh vién K d
Ha Nói va tp. Ho Chi Minh luón trong trình trang qua tài bénh nhàn. Xuàt phàt tu'thuc trang cùa xà
hòi, viéc phàt trién dUdc liéu trén ed so tài nguyén san co cuà dàt nUóc là mot nhu càu càp bàch va
co tfnh khà thi cao. Trong nhùng nàm gàn day cùng vói su lón manh cùa dói ngù càc nhà nghién

cùu khoa hoc, su quan tàm cuà Nhà nuòc trong ITnh vUc dòng dUdc dà dem lai nhùng thành tuu
dàng ké.
DUa trén kinh nghiém làu dòi cùa nén y hoc co truyén ve viéc su' dung càc dUdc liéu qui trong
diéu tri càc bénh pho bién, de tài nghién cùu này dUdc xày dung nhàm dóng góp vào chién lUdc
phòng chóng va chùa tri càc bénh pho bién va hiém nghèo d nuòc ta. Su thành cóng cùa de àn
chic chàn sé làm phong phù thém nguón dUdc phà'm cùng nhu làm giàm àp lUc ve tàm li va kinh té
dói vói còng dóng, dac biét dói càc bénh nhàn nghèo.

12