Luận văn thạc sĩ Báo chí học-đổi mới công tác tuyên truyền về học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức hồ chí minh ở thành phố hồ chí minh

1

MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Chúng ta đều biết, sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết
định mọi thắng lợi của cách mạng nước ta; công tác xây dựng Đảng luôn là
một nhiệm vụ đặc biệt có ý nghĩa sống còn đối với Đảng, chế độ ta. Mục tiêu
của Đảng ta là xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, xã hội dân
chủ, công bằng, văn minh. Thời gian từ nay đến năm 2020, đã được Đảng ta
xác định là thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, để biến
nước ta thành một nước công nghiệp theo hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục
tình trạng tụt hậu so với các nước khác trong khu vực và trên thế giới. Đây
không phải là mong muốn chủ quan, mà chính là yêu cầu khách quan của sự
nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay. Để thực hiện được mục tiêu trên
hơn ai hết chính là cán bộ, đảng viên; cán bộ, đảng viên có một vai trò rất
quan trọng. Vì cán bộ, đảng viên là cầu nối giữa Đảng với quần chúng nhân
dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh tâm niệm rằng: “Muôn việc thành công hay thất
bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Trong thời kỳ đổi mới, xây dựng văn minh
tinh thần, về căn bản là để nâng cao yếu tố chất người của con người Việt
Nam. Trong tố chất người (như sức khỏe, tâm lý, văn hóa, khoa học…) thì tố
chất tư tưởng nhân văn đạo đức có tác dụng chỉ đạo. Nó bao gồm thế giới
quan, nhân sinh quan, khuynh hướng chính trị, lý tưởng, đạo đức, tình cảm.
Nó như linh hồn của con người, là chủ của tất cả mọi hành động, quyết định
mục đích và phương thức hành động của con người.
Suốt cả quá trình đổi mới thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, nhiệm vụ cơ bản của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí
Minh là giáo dục chủ nghĩa yêu nước xã hội chủ nghĩa, chủ nghĩa tập thể,
mình vì mọi người, mọi người vì mình, tăng cường xây dựng đạo đức xã hội.
Đảng ta đã nhiều lần khẳng định, phát triển kinh tế là nhiệm vụ trọng
tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt. Đại hội XI của Đảng tiếp tục yêu

2

cầu phải xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư
tưởng, tổ chức, cán bộ, phương thức lãnh đạo,…năng cao năng lực lãnh đạo
và sức chiến đấu của Đảng. Đại hội đã đề ra tám nhiệm vụ cơ bản có tính hệ
thống, toàn diện về xây dựng Đảng cần phải thực hiện có hiệu quả. Tuy nhiên,
trong công cuộc đổi mới, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa đã xuất hiện nhiều hiện tượng tiêu cực như Nghị quyết 12-NQ/TW
của Ban chấp hành Trung ương ngày 16 tháng 01 năm 2012 nhận định: “Một
bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí
lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính
trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng,
sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền
tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc…”
làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Trong khi đó các thế lực thù
địch không từ bỏ âm mưu và hoạt động “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự
diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tăng cường các hoạt động chống phá, chia rẽ nội
bộ Đảng và phá hoại mối quan hệ gắn bó giữa Đảng với nhân dân, làm suy
yếu vai trò lãnh đạo của Đảng.
Việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng ta xác định “Là nhiệm vụ quan
trọng thường xuyên, lâu dài của cán bộ, đảng viên, của các chi bộ, tổ chức
đảng và các tầng lớp nhân dân”. So với nhiệm kỳ khóa X của Đảng, Chỉ thị
06-CT/TW của Bộ Chính trị triển khai xác định đây là “Cuộc vận động”. Vì
vậy, việc thực hiện đã thay đổi cả về nội dung và phương pháp. Do đó, công
tác tuyên truyền về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
cũng phải thay đổi cả về nội dung, hình thức và yêu cầu về chất lượng.
Đảng bộ Quận 8 trong tám năm qua, thực hiện chỉ đạo của cấp ủy các
cấp về việc học tập và làm theo tư tưởng tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đã

có nhiều biện pháp, cách làm, mô hình gắn với từng địa phương đơn vị. và đạt
được một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, việc tuyên truyền, giáo dục, đưa tư


3

tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vẫn còn hình thức, chưa có tác động tích cực
đến ý thức, hành động của cán bộ, đảng viên, vẫn còn cán bộ, đảng viên tư
tưởng dao động, lười lao động, không an tâm công tác, thiếu tinh thần trách
nhiệm, kèn cựa địa vị, có một số cán bộ lãnh đạo, đảng viên vi phạm với hình
thức phải kỷ luật, xóa tên đảng viên. Để tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về
tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh “ là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên, lâu dài của cán bộ, đảng
viên, của các chi bộ, tổ chức đảng và các tầng lớp nhân dân” (trang 257- văn
kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI) trong thời gian tới, kiên quyết
ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống
của một phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và củng cố niềm tin của đảng viên,
của nhân dân đối với Đảng đòi hỏi công tác tuyên truyền phải đổi mới với
nhiều phương thức, biện pháp phù hợp từng đặc thù địa phương, đơn vị, cơ
quan gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị…để đưa tư tưởng, tình cảm,
đạo đức, lối sống của Hồ Chí Minh đến với cán bộ, đảng viên, quần chúng
nhân dân lao động với hình thức, phương pháp khác nhau phù hợp với đặc
điểm, trình độ mỗi đối tượng để góp phần thực hiện tốt công tác xây dựng
Đảng trong bối cảnh hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
- Chỉ thị 23-CT/TW ngày 27 tháng 3 năm 2003 của Ban Bí thư Trung
ương Đảng khóa IX về việc đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư
tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới.
- Chỉ thị 06-CT/TW ngày 07 tháng 11 năm 2006 của Bộ Chính trị khóa
X triển khai Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí

Minh”.
- Chỉ thị 03-CT/TW ngày 14 tháng 5 năm 2011 của Bộ Chính trị khóa
XI về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh”.


4

- Tài liệu học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thực
hiện chương trình toàn khóa, nội dung học tập về tư tưởng đạo đức và tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh 4 năm qua từ năm 2007 -2010; 7 chuyên đề về
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
- Các bài viết tổng kết 01 năm, 02 năm, 03 năm, 04 năm triển khai
Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong
Sổ tay Báo cáo viên hàng năm do Ban Tuyên giáo Trung ương pháp hành.
- Các báo cáo tổng kết 01 năm, 02 năm, 03 năm và 04 năm việc triển
khai thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh” của Bộ Chính trị; Các báo cáo tổng kết thực hiện Chỉ thị 06CT/TW của Ban Thường vụ Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh; Của Đảng bộ
Quận 8.
- Các báo cáo tổng kết thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị về
việc tiếp tục đẩy mạnh việc học tập làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh của Trung ương, Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh, Đảng bộ Quận 8.
- Các bài viết chuyên đề về học tập và làm tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh trong “Tạp chí Cộng sản”, “Lý luận chính trị”, trong “Tạp chí Tuyên
giáo”,”Sổ tay Xây dựng Đảng”của Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh.
Cho đến nay, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về đề tài đổi
mới phương pháp tuyên truyền về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh ở Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Trên cơ sở nghiên cứu
thực tiễn và kế thừa kết quả triển khai thực hiện Cuộc vận động “Học tập và
làm theo” cho đến việc tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương

đạo đức Hồ Chí Minh tại Quận 8, tác giả đi vào nghiên cứu một cách cụ thể
và toàn diện việc đổi mới phương pháp tuyên truyền việc học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.


5

3. Mục đích, nhiệm vụ, phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục đích
Thông qua ưu điểm của thực trạng đề xuất một số phương pháp đổi mới
công tác tuyên truyền về học tập tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở
thành phố Hồ Chí Minh, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền tại
Quận 8 Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay.
3.2.Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề
- Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác tuyên truyền và nhu cầu cần
đổi mới công tác tuyên truyền về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh
- Đề xuất một số phương pháp đổi mới công tác tuyên truyền về học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở Quận 8 Thành phố Hồ Chí
Minh.
3.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Đổi mới phương pháp tuyên truyền về học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh ở Quận 8 thành phố Hồ Chí Minh.
- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trên địa bàn Quận 8 thành
phố Hồ Chí Minh trong thời gian từ năm 2007 tới nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
4.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được nghiên cứu dựa trên nguyên lý của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt
Nam về công tác tuyên truyền. Các văn kiện của Đảng, Ban chấp hành, Ban

Thường vụ Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh, Quận 8…


6

4.2 Cơ sở lý luận thực tiễn về công tác tuyên truyền
4.3. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp điều tra Xã hội học, phương pháp lịch sử,
logic, phương pháp lý luận và thực tiễn. Lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh…
5. Những đóng góp mới về khoa học của luận văn
- Luận văn làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về “Đổi mới phương pháp
tuyên truyền về học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Những
nội dung đổi mới, phương pháp tuyên truyền góp phần nâng cao chất lượng
công tác xây dựng Đảng, đặc biệt là công tác chính trị tư tưởng trong cán bộ,
đảng viên, công chức, viên chức,…tạo niềm tin của quần chúng nhân dân đối
với sự lãnh đạo của Đảng bộ Quận 8.
- Đánh giá đúng thực trạng công tác chính trị tư tưởng từ đó đổi mới
phương pháp tuyên truyền về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh; Nhằm thực hiện hiệu quả nhiệm vụ chính trị tại Quận 8 góp phần cùng
thành phố và cả nước thực hiện thành công, công tác xây dựng Đảng và bảo
vệ Tổ quốc.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Luận văn cung cấp những vấn đề có tính lý luận và thực tiễn. Đề tài
đề xuất những giải pháp chủ yếu để đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả công tác
tuyên truyền việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tại
quận 8, thành Thành phố Hồ Chí Minh tạo sự lan tỏa sâu rộng trong toàn
Đảng bộ, quần chúng nhân dân, trở thành việc làm thường xuyên của mỗi cán
bộ, đảng viên, công chức, viên chức và quần chúng nhân dân góp phần cùng
xây dựng Đảng bộ Quận 8 trong sạch vững mạnh, là đạo đức, văn minh.

7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
có kết cấu gồm 3 chương, 5 tiết.


7

CHƯƠNG 1:

ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP TUYÊN TRUYỀN VỀ HỌC TẬP
VÀ LÀM THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨCHỒ CHÍ MINH –
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Công tác tuyên truyền và phương pháp tuyên truyền
1.1.1 Khái niệm tuyên truyền, công tác tuyên truyền
Tuyên truyền (propaganda) có lịch sử hình thành hàng ngàn năm nó có
nghĩa là truyền bá, truyền đạt một quan điểm nào đó. Trong lịch sử hình
thành, khái niệm tuyên truyền biến đổi theo thời gian và thời cuộc.
Theo một số tài liệu, nhà thờ La Mã đã sử dụng thuật ngữ tuyên truyền
để chỉ hoạt động của các nhà truyền giáo với sứ mệnh thuyết phục, lôi kéo
người khác theo đức tin của đạo Kitô.
Theo Đại bách khoa toàn thư Liên Xô, thuật ngữ tuyên truyền có hai
nghĩa: nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, tuyên truyền là sự truyền bá
những quan điểm, tư tưởng về chính trị, triết học, khoa học, nghệ thuật… nhằm
biến những quan điểm, tư tưởng ấy thành ý thức xã hội, thành hành động cụ thể
của quần chúng. Theo nghĩa hẹp, tuyên truyền chính là truyền bá tư tưởng, tuyên
truyền chính trị, truyền bá những quan điểm lý luận mà mục đích của nó là hình
thành trong đối tượng tuyên truyền một thế giới quan nhất định, một kiểu ý thức
xã hội nhất định và cổ vũ tính tích cực xã hội của đối tượng tuyên truyền.
Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi bàn về người tuyên
truyền và cách tuyên truyền thì “tuyên truyền là đem một việc gì nói cho dân

hiểu, dân nhớ, dân theo, dân làm” [17, tr. 14].
Tuyên truyền là phổ biến, giải thích rộng rãi để thuyết phục mọi người
tán thành, ủng hộ, làm theo. Tuyên truyền còn là phân tích, giải thích, nói về
một chủ trương, đường lối, chính sách hoặc một nhiệm vụ cấp bách của Đảng,
Nhà nước, của một ngành, một giới, một đoàn thể, một địa phương,... trong


8

từng giai đoạn, từng thời kỳ cách mạng nhất định đến nhân dân để cổ vũ và
hướng dẫn hành động cách mạng của nhân dân.
Từ những cách lý giải đó, trong cuốn Học tập phương pháp tuyên
truyền cách mạng Hồ Chí Minh, PGS.TS Hoàng Quốc Bảo đã rút ra khái
niệm về tuyên truyền như sau: “Tuyên truyền là phổ biến, giải thích một tư
tưởng, một học thuyết, một quan điểm nào đó, nhằm hình thành hoặc củng cố
ở đối tượng tuyên truyền một thế giới quan, nhân sinh quan, một lý tưởng,
một lối sống… thông qua đó mà ảnh hưởng tới thái độ và tính tích cực của
con người trong thực tiễn xã hội”[17, tr.15].
Khái niệm tuyên truyền trên thể hiện rõ tuyên truyền là một dạng hoạt
động xã hội, có tính lịch sử cụ thể và mang bản chất giai cấp. Hoạt động
tuyên truyền vừa nhằm giải thích, phổ biến, vận dụng những giá trị của lý
luận vào thực tiễn, vừa phát triển những kết luận khoa học, cụ thể hóa chúng,
làm cho chúng phong phú hơn, vừa biến nó thành sức mạnh vật chất khi thâm
nhập vào quần chúng. Trong xã hội có giai cấp thì hoạt động tuyên truyền
luôn diễn ra thường xuyên, đó là quá trình chủ thể tác động nhằm làm cho đối
tượng hiểu, nắm vững thông tin, trên cơ sở đó mà có thái độ rõ ràng, có niềm
tin và đi đến hành động phù hợp với mục đích của chủ thể tuyên truyền.
Khái niệm công tác tuyên truyền
Khái niệm về công tác tuyên truyền được tiếp cận theo nhiều góc độ
khác nhau. Cho đến nay, khái niệm công tác tuyên truyền của Học viện Báo

chí và Tuyên truyền được sử dụng chính thức trong hoạt động giảng dạy
chuyên môn chuyên ngành công tác tư tưởng là khái niệm tương đối đầy đủ,
bao hàm được nội dung ý nghĩa của công tác tuyên truyền. Khái niệm về công
tác tuyên truyền trong cuốn Nguyên lý công tác tư tưởng tập 1 của Học viện
Báo chí và Tuyên truyền được nêu như sau:
Công tác tuyên truyền là một hình thái, một bộ phận cấu thành của
công tác tư tưởng nhằm truyền bá hệ tư tưởng và đường lối chiến lược, sách
lược của giai cấp trong quần chúng, xây dựng cho quần chúng thế giới quan


9

phù hợp với lợi ích của chủ thể hệ tư tưởng, hình thành và củng cố niềm tin,
tập hợp và cổ vũ quần chúng hành động theo thế giới quan và niềm tin đó [29,
tr.31].
Phương pháp tuyên truyền là con đường, là cách thức để chủ thể truyền
đạt và khách thể chiếm lĩnh nội dung, nhằm đạt mục đích đề ra.
Phương tiện tuyên truyền là những vật mang nội dung và phương pháp
tuyên truyền, là những công cụ mà chủ thể tuyên truyền sử dụng trong hoạt
động của mình và khách thể sử dụng để lĩnh hội, tiếp nhận nội dung.
Hình thức tuyên truyền biểu hiện bên ngoài, là cách thức sắp xếp nội
dung và tổ chức hoạt động giữa chủ thể và đối tượng tuyên truyền.
Hiệu quả tuyên truyền là mức độ đạt tới mục đích tuyên truyền đặt ra
sau mỗi một tác động tuyên truyền hay chu trình tuyên truyền.
Tất cả các yếu tố trên tác động qua lại lẫn nhau, qui định lẫn nhau,
thống nhất biện chứng với nhau trong một chỉnh thể và hình thành nên một hệ
thống hoạt động tuyên truyền. Hệ thống này với tư cách là một chỉnh thể,
cũng như các yếu tố cấu thành nó chịu sự tác động và qui định của các nhân
tố kinh tế, chính trị, văn hóa, hệ tư tưởng… của một chế độ xã hội nhất định[].
Công tác tuyên truyền là một hình thái, một bộ phận cấu thành của

công tác tư tưởng nhằm truyền bá hệ tư tưởng và đường lối chiến lược, sách
lược trong quần chúng, xây dựng cho quần chúng thế giới quan phù hợp với
lợi ích của chủ thể hệ tư tưởng, hình thành và củng cố niềm tin, tập hợp và cổ
vũ quần chúng hành động theo thế giới quan và niềm tin đó.
Trong công tác tư tưởng của Đảng và Nhà nước ta, công tác tuyên
truyền là hoạt động nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và
những tinh hoa văn hóa của dân tộc và nhân loại…làm cho chúng trở thành
những nhân tố chi phối, thống trị trong đời sống tinh thần của xã hội; động
viên, cổ vũ tính tích cực, tự giác, sáng tạo của nhân dân trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa[].


10

1.1.2 Phương pháp tuyên truyền:
Trong cuốn sách “Phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh” do GS.
Đặng Xuân Kỳ chủ biên các nhà nghiên cứu đã luận giải và đưa ra khái niệm
hết sức khoa học và thuyết phục về phương pháp. Theo các nhà nghiên cứu,
vấn đề phương pháp luôn được đặt ra trong mọi lĩnh vực hoạt động của con
người từ lao động sản xuất đến nghiên cứu khoa học hay sáng tạo văn học nghệ
thuật, từ những hoạt động chinh phục tự nhiên đến đấu tranh xã hội, trên tất cả
các lĩnh vực hoạt động chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại giao, văn hóa, giáo dục
v.v… vấn đề phương pháp bao giờ cũng được đặt ra để lựa chọn, sử dụng nhằm
thực hiện những ý tưởng, những mục tiêu đã định. Để cải tạo thế giới khách
quan, loài người đã sáng tạo ra rất nhiều phương pháp. Các phương pháp ấy
được kiểm nghiệm từ thực tiễn nhận thức và cải tạo thế giới, từ đó cho thấy
phương pháp nào đúng, phương pháp nào sai. Chỉ có phương pháp đúng đắn
mới giúp cho con người có được những tư tưởng đúng đắn và hiện thực hóa
những tư tưởng đúng đắn ấy trong đời sống của con người và xã hội, trong thực

tiễn cải tạo thế giới khách quan. Những phương pháp sai lầm, không còn phù
hợp sớm muộn sẽ bị loại bỏ, những phương pháp đúng đắn sẽ được giữ lại, tiếp
tục được bổ sung, phát triển. Phương pháp đúng đắn là công cụ để nhận thức
thế giới ngày càng đúng đắn hơn, sâu sắc hơn và để cải tạo thế giới ngày càng
hiệu quả hơn, theo những quy luật khách quan của nó.
Từ trước đến nay đã có nhiều định nghĩa về phương pháp. Không ít
người đã cho rằng phương pháp chỉ là sản phẩm thuần túy của tư duy, xuất
phát hoàn toàn từ ý muốn chủ quan của con người. Nhưng thực tiễn đã cho
thấy phương pháp không chỉ có tính chủ quan mà còn có tính khách quan
của nó. Phương pháp một mặt mang tính chủ quan vì do con người tìm kiếm,
lựa chọn, sử dụng, nhưng mặt khác lại mang tính khách quan vì nó gắn với
đối tượng mà con người muốn tác động bằng hoạt động nhận thức và hoạt
động thực tiễn của mình. Sự vận động của bản thân đối tượng là do các quy
luật khách quan quy định, không có vấn đề phương pháp trong đó. Nhưng


11

phương pháp mà con người tìm kiếm, lựa chọn, sử dụng lại nhất thiết phải
xuất phát từ cơ sở khách quan đó chứ không khác được. Sự phù hợp của hai
mặt chủ quan và khách quan là điều kiện quyết định để có được phương
pháp đúng đắn, khoa học.
Qua tìm hiểu tác giả nhận thấy, từ những kiến giải về phương pháp, các
nhà nghiên cứu đã rút ra một số kết luận sau:
Hoạt động của con người bất cứ trong lĩnh vực nào đều là hoạt động có
mục đích nhất định. Phương pháp chính là cách thức giúp con người định
hướng và điều chỉnh hoạt động để đi tới mục đích đó.
Cơ sở và cũng là điểm xuất phát của phương pháp phải là đối tượng mà
con người tác động bằng hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn nhằm biến
đổi đối tượng ấy. Vì vậy, phải hiểu rõ đối tượng thông qua những quy luật khách

quan quy định sự tồn tại và vận động của nó thì con người mới tìm được phương
pháp đúng đắn, thích hợp để tác động vào đối tượng có hiệu quả.
Có phương pháp đúng đắn và phương pháp sai lầm, phương pháp đúng
đắn còn được gọi là phương pháp khoa học. [34]
Từ những tiếp cận trên, có thể khái quát tổng hợp một khái niệm chung nhất:
Phương pháp là toàn bộ những cách thức, với tính chất là một hệ thống các
nguyên tắc xuất phát từ các quy luật tồn tại và vận động của đối tượng đã
được nhận thức, để định hướng và điều chỉnh hoạt động nhận thức cũng như
hoạt động thực tiễn của con người, nhằm tác động vào đối tượng để thực hiện
mục đích đã định [34, tr.25]
* Khái niệm phương pháp tuyên truyền
Đối tượng của công tác tư tưởng là con người có cá tính, có thói quen,
có tình cảm, biết tư duy, có ý thức. Vì thế, đối tượng không chỉ tiếp thu thụ
động mà còn có sự độc lập, chủ động, sáng tạo đối với những tác động của
chủ thể công tác tư tưởng. Mặt khác, đối tượng có tác động trở lại rất lớn đối
với chủ thể công tác tư tưởng, đòi hỏi chủ thể phải không ngừng cải tiến, hoàn
thiện phương pháp của mình.


12

Cần phân biệt phương pháp với các thành tố khác trong công tác tư tưởng
như hình thức, phương tiện. Phương pháp là con đường, cách thức, biện pháp để
truyền bá và lĩnh hội nội dung; phương tiện là những vật mang nội dung và
phương pháp tác động tư tưởng; hình thức là cách thức tổ chức, bố trí, sắp xếp
sao cho nội dung, phương pháp, phương tiện phát huy tốt nhất hiệu quả của nó.
Công tác tuyên truyền là một bộ phận của công tác tư tưởng, hoạt động
của công tác tuyên truyền hết sức đa dạng, phong phú và phức tạp để phổ biến
đường lối, chủ trương, quan điểm của Đảng vào trong quần chúng nhằm giáo
dục, vận động, thuyết phục quần chúng hiểu, tin và quyết tâm hành động theo

đường lối cách mạng của Đảng. Do vậy đòi hỏi tuyên truyền phải có phương
pháp và phương pháp tuyên truyền phải luôn đổi mới theo sự vận động, phát
triển của xã hội.
Theo PGS.TS Hoàng Quốc Bảo trong cuốn “Học tập phương pháp
tuyên truyền cách mạng Hồ Chí Minh” đã định nghĩa:
Phương pháp tuyên truyền là tổng hợp các phương tiện, thao tác,
cách thức, quy trình mà chủ thể sử dụng để cung cấp cho đối tượng những
thông tin nhất định nhằm củng cố, bổ sung hoặc xây dựng ở họ một thế giới
quan, nhân sinh quan mới hay nhận thức mới về tự nhiên hoặc xã hội,
thông qua đó tác động mạnh mẽ đến nhận thức, thái độ và hiệu quả hành
động thực tiễn của họ trong đời sống xã hội [17, tr.16].
- Phân loại phương pháp tuyên truyền:
Phương pháp tuyên truyền gồm có các hình thức và biện pháp sau:
+ Tuyên truyền miệng: Theo PGS.TS Lương Khắc Hiếu: “Tuyên truyền
miệng là một phương thức truyền thông bằng lời nói trực tiếp nhằm mục đích
nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và cổ vũ hành động của người nghe” [31,
tr.9]. Nhấn mạnh tuyên truyền miệng cũng là một phương thức truyền thông
bằng lời nói trực tiếp, xuất hiện đồng thời với khái niệm tuyên truyền, với việc
truyền bá hệ tư tưởng.


13

Trong chương trình bồi dưỡng chuyên đề công tác tuyên truyền miệng
báo cáo viên do Ban Tuyên giáo Trung ương biên soạn khẳng định “Tuyên
truyền miệng chủ yếu được tiến hành bằng lời nói. Ngày nay, người làm tuyên
truyền miệng có thể có thêm sự hỗ trợ của máy tính, màn hình, các chương
trình trình chiếu... nhưng phương tiện chủ yếu của họ vẫn là lời nói trực tiếp”
[5, tr.34]. Nhấn mạnh công cụ quan trọng của chủ thể tuyên truyền miệng là
lời nói trực tiếp đến với đối tượng tuyên truyền.

TS Nguyễn Thanh Thơi cho rằng tuyên truyền miệng là phương thức
tuyên truyền được tiến hành bằng lời nói trực tiếp giữa người nói và người
nghe mà không có sự ngăn cách nào nhằm mục đích nâng cao nhận thức,
củng cố niềm tin và cổ vũ tính tích cực hành động của người nghe. Nhấn
mạnh mục đích của hoạt động tuyên truyền miệng và không có khoảng cách
giữa người nói và người nghe.
Trong tài liệu Chương trình bồi dưỡng nghiệp vụ công tác tuyên giáo
cơ sở do Ban Tuyên giáo Trung ương phát hành năm 2008, định nghĩa “Tuyên
truyền miệng là hình thức tuyên truyền đặc biệt, quan trọng, được thực hiện
chủ yếu bởi đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên thông qua hình thức giao
tiếp trực tiếp, như nói chuyện thời sự, tọa đàm, hội thảo, kể chuyện gương
người tốt việc tốt…” [4, tr.64]. Xác định rõ vai trò của chủ thể tuyên truyền
miệng chính là đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên
Với cách tiếp cận trên, có thể quan niệm: “Tuyên truyền miệng là một
phương thức tuyên truyền được tiến hành bằng lời nói trực tiếp nhằm mục
đích nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và cổ vũ tính tích cực hành động
của người nghe”
Tuyên truyền miệng và hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên
truyền viên là một trong những kênh thông tin quan trọng nhất của công tác tư
tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Để tiến hành công tác tư tưởng, Đảng ta
sử dụng nhiều kênh, nhiều công cụ và phương tiện trong đó tuyên truyền
miệng và hoạt động của báo cáo viên, tuyên truyền viên là công cụ quan trọng


14

hàng đầu nhằm tuyên truyền, giáo dục đường lối, chính sách, truyền bá những
quan điểm của Đảng, đưa tiếng nói của Đảng đến quần chúng nhân dân.
Tuyên truyền miệng thường sử dụng các phương pháp gắn với nhiều loại hình
như: bài giảng, báo cáo chuyên đề, thông tin chính trị, thông tin thời sự, phát

biểu tại cuộc mít tinh, giới thiệu nghị quyết, kể chuyện, tọa đàm, thảo luận,
hỏi - đáp, gặp gỡ trao đổi trực tiếp,…
+ Tuyên truyền trực quan: Là loại hình tuyên truyền sử dụng các
phương pháp, hình thức tác động trực tiếp vào thị giác của đối tượng, làm cho
họ nhận thức đúng đắn nội dung tuyên truyền, giúp họ dễ hiểu, dễ nhớ và
hành động theo mục đích tuyên truyền.
Các hình thức tuyên truyền trực quan hiện nay là khẩu hiệu, biểu ngữ,
tranh cổ động, ảnh thời sự, bảng thi đua, áp phích ảnh, tờ rơi, bướm tin, phim
ảnh, triển lãm…
Ngày nay, trình độ khoa học, kỹ thuật phát triển ngày càng cao, thì các
hình thức tuyên truyền trực quan càng phong phú, đa dạng, sinh động và lôi
cuốn được đông đảo công chúng.
Khẩu hiệu, biểu ngữ, tranh cổ động là các loại hình phương tiện truyền
thông đại chúng sử dụng tổng hợp ngôn ngữ, hình ảnh, âm thanh, không gian,
thời gian để chuyển tải thông tin đến công chúng trong xã hội.
Khẩu hiệu là những câu văn ngắn gọn mang nội dung tuyên truyền, để
cổ vũ, động viên, tập hợp quần chúng; để bày tỏ quyết tâm hoặc để đấu tranh
với những biểu hiện, tiêu cực, lạc hậu trong xã hội.
Biểu ngữ là những tấm băng thường làm bằng chất liệu vải, trên đó
trình bày nội dung các khẩu hiệu được treo ở những nơi công cộng sang
trọng, nơi tập trung đông người hoặc đông người qua lại nhằm tác động đến ý
thức của mọi người
Tranh cổ động là các bức tranh được vẽ trên các panô, áp phích ở
những địa điểm công cộng. Nội dung nhằm tuyên truyền, cổ vũ các nhiệm vụ
chính trị.


15

+ Tuyên truyền qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ:

Là tuyên truyền được chuyển tải thông qua các hình thức như: bảo tàng,
thư viện, nhà truyền thống, văn học, âm nhạc, nhiếp ảnh, mỹ thuật, múa, sân
khấu, điện ảnh, các hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng, lễ hội, các trò
chơi giải trí…
Tuyên truyền bằng phương thức văn hóa, văn nghệ làm cho nội dung
tuyên truyền có sức hấp dẫn, cuốn hút, sinh động. Văn hóa, văn nghệ tác động
đến công chúng bằng cái đẹp, từ tình cảm đến lý trí làm thay đổi nhận thức và
hành vi con người một cách tự nguyện.
+ Tuyên truyền với nhiều hình thức như tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm:
Hội nghị được tổ chức để thống nhất nội dung nhận thức. Hội nghị do
lãnh đạo chủ trì tổ chức quán triệt, đại biểu tham gia thảo luận nội dung của
vấn đề, sau đó người lãnh đạo chủ trì kết luận.
Hội thảo là một cuộc thảo luận về một vấn đề nào đó có tính khoa học
(thảo luận, tranh luận giữa các nhà khoa học…)
Tọa đàm là một danh từ Hán Việt, có nghĩa là để trao đổi, trò chuyện, vì
thế có một qui mô nhỏ hơn so với một cuộc hội thảo, hội thảo là các thông tin
được trao đổi hai chiều.
+ Giáo dục : (tiếng Anh:education) theo nghĩa chung là hình thức học
tập theo đó kiến thức, kỹ năng, thói quen của một nhóm người được trao
truyền từ thế này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo, hay nghiên
cứu. Giáo dục thường diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác, nhưng cũng
có thể thông qua tự học.
+ Tuyên truyền với hình thức báo chí và truyền thông:
Báo chí là một loại phương tiện truyền thông đại chúng chuyển tải
thông tin qua các ấn phẩm định kỳ hoặc các phương tiện nghe, nhìn trong xã
hội.


16

Phát thanh là loại phương tiện truyền thông đại chúng thông tin mà
thông tin được chuyển tải qua âm thanh. Âm thanh trong phát thanh là lời nói,
âm nhạc…
Truyền hình là loại phương tiện truyền thông đại chúng chuyển tải
thông tin bằng hình ảnh động và âm thanh.
1.1.3 Vai trò của phương pháp trong công tác tuyên truyền
Vai trò của phương pháp tuyên truyền có ý nghĩa to lớn và tầm quan
trọng trong công tác tuyên truyền góp phần truyền bá, phổ biến các nội dung,
vấn đề, tạo sự chuyển biến từ nhận thức đến hành động của con người, khơi
gợi tính sáng tạo của quần chúng, động viên các lực lượng quần chúng tham
gia cùng nhau thực hiện nhiệm vụ chính của địa phương, đơn vị.
Vai trò của công tác tuyên truyền chính là làm cho “lý luận thâm nhập
vào quần chúng” để qua đó “ trở thành lực lượng vật chất”.
Sự giác ngộ của quần chúng về lý tưởng và nhiệm vụ cách mạng là sức
mạnh, thậm chí còn là nguồn gốc của các sức mạnh khác. Vì vậy, tạo ra sự
giác ngộ của đa số quần chúng có nghĩa là tạo nên nguồn sức mạnh vô địch.
Công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc của
nhân dân ta hơn 39 năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
đã minh chứng chân lý đó[].
Công tác tuyên truyền góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng con người Việt Nam có ý thức làm
chủ, ý thức trách nhiệm công dân; có tri thức và sức khỏe; sống có văn hóa và
tình nghĩa; giàu lòng yêu nước và tinh thần quốc tế trong sáng.
Công tác tuyên truyền góp phần đắc lực vào cuộc đấu tranh tư tưởng,
chính trị của đảng, đấu tranh chống âm mưu, thủ đoạn “ diễn biến hòa bình”
của các thế lực thù địch đối với cách mạng nước ta, chống “tự diễn biến”, “tự
chuyển hóa” của cán bộ, đảng viên, góp phần bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, giữ
vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

17

Tuyên truyền là một hoạt động đa dạng và phức tạp nhằm giáo dục, vận
động, thuyết phục cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân hiểu, tin và quyết
tâm hành động theo đường lối cách mạng của Đảng. Để thực hiện đạt hiệu
quả công tác tuyên truyền, cán bộ tuyên giáo phải có bản lĩnh chính trị vững
vàng, niềm tin sắt đá, có tri thức đầy đủ, có trình độ nghề nghiệp tinh thông,
nhiệt tình và có sức sáng tạo cao [].
1.2 Đổi mới phương pháp tuyên truyền về học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh
1.2.1 Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về việc học tập và làm
theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Trong Cương lĩnh và Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương
Đảng thông qua tại Đại hội VII khẳng định: Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động.
Sau Đại hội VII, Đảng ta tiếp tục có các nghị quyết trực tiếp hoặc gián
tiếp đề cập tới công tác nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, nổi bật là Nghị
quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị tháng 02 năm 1995 “Về một số định
hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay” khẳng định lại: “Chủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành
động của Đảng và của cách mạng Việt Nam”.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII năm 1996, Đảng ta đã rút ra
một số bài học chủ yếu, trong đó khẳng định cần: giữ vững mục tiêu độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong quá trình đổi mới; nắm vững hai nhiệm vụ
chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kiên trì chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh. Nghị quyết Đại hội khẳng định lại nhiều vấn đề tư tưởng
Hồ Chí Minh đã được nêu ở các Nghị quyết trước đây của Đảng và nhấn
mạnh việc thường xuyên bồi dưỡng cho cán bộ, đảng viên các vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; coi việc học tập là nghĩa
vụ bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên; đồng thời coi trọng việc bồi dưỡng lý

tưởng cách mạng, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cho thế hệ


18

trẻ. So với các Đại hội trước, Đại hội VIII đã có những định hướng nghiên
cứu, bồi dưỡng, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh tương đối cụ thể. Nghị quyết
Trung ương 2 (khóa VIII) tiếp tục quan điểm đưa tư tưởng Hồ Chí Minh vào
giảng dạy trong hệ thống nhà trường: “Tăng cường giáo dục công dân, giáo
dục tư tưởng, đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác - Lênin, đưa việc giảng
dạy tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhà trường phù hợp với lứa tuổi và từng bậc
học" bước đầu hình thành được khái niệm và hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh;
góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh, phê phán, bác bỏ sự xuyên tạc của
các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng - lý luận và tạo cơ sở dữ liệu, nội
dung, phương pháp nghiên cứu cho sự ra đời một chuyên ngành khoa học mới
- chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng tháng 4 năm 2001 đưa
ra khái niệm tương đối hoàn chỉnh về tư tưởng Hồ Chí Minh và nhấn mạnh:
“Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và
phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước
ta…". Ðể thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng Việt Nam trong thời kỳ
phát triển mới, Đảng chỉ rõ: cần thấm nhuần sâu sắc, vận dụng sáng tạo những
nguyên lý và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh để giải quyết những vấn đề nóng bỏng mà thực tiễn đang đặt ra; nghiên
cứu, tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh phải trở thành một nhiệm
vụ mấu chốt của công tác tư tưởng của Ðảng, cần được toàn Ðảng thực hiện
chặt chẽ, có chất lượng và hiệu quả.
Với tinh thần và ý nghĩa đó, ngày 27 tháng 3 năm 2003, Ban Bí thư đã
ra Chỉ thị số 23-CT/TW “Về đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư

tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới” và nhân dịp kỷ niệm 113 năm Ngày
sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã phát động tổ chức đợt tuyên truyền, giáo
dục sâu rộng tư tưởng Hồ Chí Minh. Ðây là một sinh hoạt chính trị rộng lớn,
rất quan trọng cần được tổ chức chặt chẽ, khoa học, có hệ thống và sau này


19

phải trở thành nền nếp thường xuyên trong hoạt động của Ðảng và trong đời
sống xã hội ta. Trong Chỉ thị, Đảng ta đã phân tích một cách toàn diện những
thành tựu và hạn chế trong công tác nghiên cứu, tuyên truyền, giáo dục tư
tưởng Hồ Chí Minh từ Đại hội VII năm 1991 đến năm 2003. Từ đó, Chỉ thị đề
ra mục đích, yêu cầu, đối tượng tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh
trong giai đoạn mới, vạch ra nội dung, nhiệm vụ công tác tuyên truyền, giáo
dục tư tưởng Hồ CHí Minh và việc tổ chức thực hiện.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng năm 2006 tiếp tục khẳng
định: “Sự nghiệp cách mạng của Đảng và của nhân dân ta 76 năm qua đã
khẳng định rằng, tư tưởng vĩ đại của Người cùng với chủ nghĩa Mác - Lênin
mãi mãi là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của Đảng và cách
mạng Việt Nam, là tài sản tình thần vô giá của Đảng và dân tộc ta".
Ngày 03-02-2007, Bộ Chính trị ra Chỉ thị số 06-CT/TW về tổ chức
Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong
toàn Đảng, toàn dân. Chỉ thị ra đời nhằm làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận
thức sâu sắc về những nội dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng đạo đức
và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; tạo sự chuyển biển mạnh mẽ về ý thức
tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh sâu rộng
trong toàn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội X của
Đảng. Đây là một chủ trương lớn vừa mang tính cấp bách trong bối cảnh tình
hình hiện nay, vừa có ý nghĩa lâu dài đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.

Những quan điểm chỉ đạo của Đảng là nhân tố tạo nên những thành tựu
bước đầu đối với công tác nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh trong
tám năm qua. Nghiên cứu, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) của Đảng “về
một số vấn đề cấp bách xây dựng Đảng hiện nay” chính là dịp để mỗi cán bộ,
đảng viên và quần chúng nhân dân Việt Nam tự nhìn nhận lại chính mình,
theo tinh thần Bác Hồ đã dặn: “Học để hành, để làm người, để phụng sự Tổ


20

quốc, phụng sự nhân dân, phụng sự giai cấp và nhân loại” []. Đưa việc học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành nhiệm vụ thường
xuyên của cán bộ, đảng viên, tổ chức Đảng. Mỗi cán bộ, đảng viên phải
không ngừng tu dưỡng, rèn luyện về bản lĩnh chính trị, phẩm chất, đạo đức,
lối sống; kiên quyết đấu tranh làm thất bại âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa
bình” của các thế lực thù địch; phê phán đẩy lùi những biểu hiện “tự diễn
biến”. Giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.
1.2.2 Đổi mới phương pháp tuyên truyền về học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh
Theo tự điển Tiếng Việt năm 1994 thì đổi mới là thay đổi so với
trước, tiến bộ hơn và khắc phục tình trạng lạc hậu, đáp ứng được yêu cầu của sự
phát triển. Theo từ điển triết học do các nhà khoa học Liên xô thực hiện thì đổi
mới là cái vốn có của mọi vận động và phát triển trong tự nhiên, trong xã hội
và trong tư duy của con người. Theo quan điểm của những người nghiên cứu
xã hội của Việt Nam thì đổi mới là bản chất mang tính tự nhiên của xã hội.
Trong tác phẩm “Dân vận” Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói đến vấn đề
đổi mới và cho rằng đổi mới và xây dựng là trách nhiệm của nhân dân. Có ba
nội dung cơ bản mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập:
- Đổi mới nhằm thay đổi, thắng sức ỳ, phong tục tập quán củ.

- Đổi mới là thay đổi cách sống của con người nhằm xác lập cách sống
mới đáp ứng nhu cầu phát triển tư duy, phát triển tổ chức, phong cách lãnh
đạo, công tác xây dựng Đảng và phát triển cách làm ăn.
- Đổi mới là đổi mới cách nghĩ, cách làm. Không có hố sâu ngăn cách
nào giữa đổi mới và phát triển.
Cụm từ đổi mới được Đảng dùng nhiều trong các văn kiện từ sau Đại
hội VI (1986) và được Nhân dân ta dùng nhiều trong các cuộc trao đổi thông
tin, sinh hoạt hàng ngày. Theo đó đổi mới với nghĩa là sự kế thừa và phát
triển, trên cơ sở kế thừa những thành tựu về kinh tế, văn hóa, xã hội của giai
đoạn trước, đổi mới là sự phát triển theo sự tiến bộ phù hợp với thực tiễn của


21

đất nước trong thời kỳ mới và phù hợp với quy luật phát triển chung của xã
hội loài người. Như vậy, đổi mới không phải là xóa bỏ toàn bộ cái củ mà ý
nghĩa chung của đổi mới là kế thừa những thành quả, những đúng đắn, ưu việt
của cái đã có trước, để phát huy, phát triển ngày càng trở nên tiến bộ, văn
minh phù hợp với điều kiện lịch sử cụ thể mới.
* Quan niệm về đổi mới phương pháp tuyên truyền
Trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa- hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế của Đảng và Nhân dân ta hiện nay, đổi mới và nâng cao chất lượng,
hiệu quả công tác tư tưởng là vấn đề cấp bách, sống c òn để xây dựng, củng
cố hệ tư tưởng vô sản; làm thất bại mọi âm mưu thâm độc và xảo quyệt của
kẻ thù tư tưởng đồng thời tiếp tục đưa ý thức hệ vô sản vào nhận thức,
niềm tin và hành động của quảng đại quần chúng nhân dân, gắn độc lập dân
tộc với chủ nghĩa xã hội, thực hiện dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh.
Tuyên truyền là một kênh, một phương tiện của công tác tư tưởng và đi
liền với nó là hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên. Điều

kiện khách quan không ngừng biến đổi, sự phát triển của nội dung công tác
tuyên truyền, trình độ nhận thức của đối tượng tuyên truyền không ngừng
tăng lên, các thế lực thù địch liên tục thay đổi thủ đoạn, phương pháp tấn công
vào hệ tư tưởng vô sản, đó là những vấn đề đặt ra yêu cầu các cấp ủy đảng,
báo cáo viên, tuyên truyền viên phải thường xuyên đổi mới phương pháp
tuyên truyền để đạt được hiệu quả cao nhất.
Tiêu chí để đánh giá được kết quả của việc đổi mới phương pháp tuyên
truyền là có sáng tạo ra những phương pháp hoàn toàn mới so với những
phương pháp đã thực hiện, đa dạng hoá theo hướng kết hợp các phương pháp
cũ, sử dụng lồng ghép nhiều phương pháp. Đổi mới phương pháp tuyên
truyền về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là để nâng
cao chất lượng nội dung học tập và làm theo Bác thành một việc làm thường
xuyên của cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân các giới.


22

Đổi mới phương pháp là đổi mới các biện pháp tác động vào tư tưởng
cán bộ, đảng viên, quần chúng các giới...với nhiều hình thức phù hợp với đặc
thù từng đối tượng góp phần nâng cao nhận thức và hành động của cán bộ,
đảng viên và các tầng lớp nhân dân, gồm các phương pháp sau:
+ Phương pháp tuyên truyền miệng (dùng lời nói): sử dụng phương tiện
lời nói để tác động trực tiếp đến đối tượng thông qua các hội nghị quán triệt,
triển khai Chỉ thị, Nghị quyết của cấp ủy các cấp, quán triệt chuyên đề để tác
động đến cán bộ, đảng viên, thông qua các hình thức thi thuyết trình, hội thi,
kể chuyện v.v.. .
+ Phương pháp trực quan: sử dụng phương pháp trực quan để tác động
tư tưởng như: pano, áp phích, băng rôn, tập san, triển lãm hình ảnh, chiếu
phim, hội diễn văn nghệ....
+ Phương pháp thuyết phục: dùng lý lẽ và thực tế có khoa học, có logic

để thuyết phục đối tượng hiểu và có niềm tin vào vấn đề cần tuyên truyền,
giáo dục thông qua các hội thảo chuyên đề, tọa đàm, hội thi “kể chuyện tìm
hiểu về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
+ Phương pháp nêu gương: nêu điển hình tốt đối tượng giáo dục học
tập, bắt chước và điển hình xấu để họ phê phán, lên án, tránh mắc phải.
+ Phương pháp giáo dục: tuyên truyền giáo dục thế hệ trẻ, sinh viên, học
sinh tại các trường hiểu và thực hiện việc học tập và làm theo tấm gương, đạo
đức Chủ tịch Hồ Chí Minh trở thành một việc làm thường xuyên giúp các em có
tinh thần yêu nước nồng nàn, có ý chí, bản lĩnh, có tinh thần đoàn kết, đùm bọc,
chia sẽ. có ý thức tổ chức kỷ luật, biết khiêm tốn, thật thà và dũng cảm.
Để việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành
công việc thường xuyên, quan trọng đối với cán bộ, đảng viên và nhân dân
cần đổi mới phương pháp tuyên truyền theo hướng là chúng ta sử dụng phối
hợp tất cả các phương pháp, coi trọng chất lượng tuyên truyền, tăng tính
thuyết phục, tính chiến đấu trong công tác tuyên truyền, đặc biệt quan tâm,
nghiên cứu, định hướng dư luận xã hội, thông qua báo chí, truyền thông, văn


23

hóa, văn nghệ, qua giáo dục, qua các hội thi…đặc biệt chú trọng việc nêu
gương, tiên phong gương mẫu của cán bộ chủ chốt. Bác Hồ đã từng khẳng
định “Một tấm gương sống còn hơn trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Tập
trung đẩy mạnh tuyên truyền bằng hình thức trực tiếp tuyên truyền miệng theo
từng nhóm, từng đối tượng theo đặc thù loại hình cơ sở, địa phương.
+ Sáng tạo những phương pháp mới phù hợp với việc tuyên truyền về
tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh


24

Đối với từng đặc thù cơ sở đảng, cơ quan, đơn vị, ta có thể linh động tổ
chức các nội dung, hình thức tuyên truyền phù hợp như tổ chức báo cáo, nói
chuyện chuyên đề (tuyên truyền miệng) cho công nhân hiểu về cuộc đời và sự
nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác Hồ với công nhân…tại các công ty, xí
nghiệp. Tuyên truyền về học tập và làm theo Bác từ đức tính trung với Đảng,
hiếu với dân trong dân quân thường trực; Bác Hồ với Phụ nữ cho các dì, các
chị là hội viên hội Liên hiệp phụ nữ phường, các chi, tổ hội…
* Phát động cơ sở đảng chọn câu nói, lời dạy của Bác gắn với từng loại
hình cơ sở, cơ quan đơn vị treo tại nơi trang trọng để tác động đến cán bộ,
đảng viên ý thức trách nhiệm việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh bằng những việc làm thiết thực cụ thể.
* Thực hiện các câu khẩu hiệu, biểu ngữ, cụm panô, áp phích tuyên
truyền trên các trục đường chính của quận nhằm tác động trực tiếp đến mọi
tầng lớp nhân dân.
* Thực hiện các bài viết chuyên đề về học tập và làm theo tấm gương
tuyên truyền trên hệ thống trang web, bản tin, loa phát thanh của quận, cơ sở.
* Tổ chức các hội thi, kể chuyện tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp, tấm
gương đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh từ cơ sở đến quận.
* Phối họp với Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh, Sở văn hóa Thông tin
thực hiện các hình ảnh khổ lớn tổ chức triển lãm chuyên đề về cuộc đời, sự
nghiệp Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác Hồ với chiến sĩ, Bác Hồ làm công tác Dân
vận; Bác Hồ với quần chúng, những tập thể, cá nhân điển hình tiêu biểu về
học tập tập và làm theo Bác... tại các công viên trên địa bàn quận, Trung tâm
văn hóa Quận, các cơ sở trường học, cơ quan đơn vị, các tổ chức tôn giáo trên
địa bàn.


25

* Tổ chức hội thi sáng tác thơ, nhạc, thực hiện các ấn phẩm chuyên đề về
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Qua hội thi, các tác
phẩm đạt giải (nhất, nhì, ba) được quận giữ lại thực hiện triển lãm tuyên
truyền trước tiền sãnh của các hội nghị cấp quận, hội nghị, hội thảo chuyên đề
về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
* Các đơn vị Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể (Liên đoàn lao động, Hội
Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên) quận phối hợp thực hiện các tờ bướm
tuyên truyền nội dung ngắn gọn, súc tích giới thiệu nội dung, mô hình, cách
làm về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của các đơn vị
gắn với đặc thù công nhân lao động, đoàn viên, hội viên, các tổ chức tôn giáo
nhằm tác động đến các giới về học tập và làm theo Bác. Qua đó đã tác động,
tạo sức lan tỏa trong tầng lớp nhân dân góp phần giúp cơ sở đảng, địa phương
hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị.
* Hàng năm gắn với từng chuyên đề, Ban chỉ đạo của quận tổ chức các
hội nghị báo cáo chuyên đề cho các vị là chức sắc, chức việc các tổ chức tôn
giáo trên địa bàn quận nắm từng nội dung, qua các vị thông qua các buổi
tuyên truyền các vị chức sắc, chức việc đã tác động đến nhận thức và hành
động của các giáo dân, phật tử học tập và làm theo với phương châm “Sống
tốt đời, đẹp đạo”.
* Cấp quận tổ chức các buổi hội thảo, hội nghị, tọa đàm chuyên đề về
“Nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ chủ chốt”, “Nâng cao ý thức công
vụ của cán bộ, công chức”, “ Nâng cao chất lượng tuyên truyền về học tập và
làm theo Bác trong học sinh tiểu học, trung học phổ thông, phổ thông trung
học”. Qua các buổi hội thảo, tọa đàm, hội nghị chuyên đề, sau phần kết luận
của người chủ trì là Thông báo kết luận những nội dung, biện pháp cần được
đẩy mạnh, nhân rộng việc triển khai thực hiện học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh theo từng đặc thù loại hình cơ sở đảng, từng cơ quan,
đơn vị, trường học.