30. Phải Hòa Hoãn

Thuật Nói Chuyện Hằng Ngày Hoàng Xuân Việt
Phần 030
Phải Hòa Hoãn
Chúng tôi muốn bạn hòa hoãn trong hai việc: Nghe ý kiến của người và
trình bài ý kiến của mình.
Bí quyết thần diệu để gây thù oán là nói với người đối thoại những tiếng:
"Ngài lầm quá! Ngài nói bậy. Ngu. Trật lất. Sai bét...".
Là một người có nghệ thuật nói chuyện, chắc chắn bạn không nói như
vậy. Bạn bình tĩnh nghe dư luận. Bởi bạn biết, nguời khôn ngoan như
socrate còn nói rằng: "Điều ông biết chắc, là ông không biết gì cả". Nên bạn
không quá tự mãn cho ai khác điều lầm. Bạn có thể tìm được chân lý, thì
thiên hạ cũng có thể gặp sự thật như bạn. Một vấn đề nào đó, được bạn và
nguời khác thảo luận. Bạn dùng lý kuận học để thấy sự thật, nhưng không
phải chỉ có thể mới đem con người đến chân lý. Người ta vẫn có thể nắm
trong tay sự thật bằng trực giác, bằng siêu hình học, bằng thí nghiệm.
Chúng tôi vẫn biết, sự thật thì có một vài tiêu chuẩn chung để nhận cái
đẹp. Nhưng bạn đừng quên rằng mình đang xã giao. Vả lại, nếu muốn
nguười nói chuyện với bạn chịu rằng bạn có lý, bạn phải dẫn dụ cách nào,
chớ cộc lốc bảo họ lầm, chúng tôi không tin họ nghe theo bạn. Cách hay
nhứt cho họ mến phục bạn, là bạn hoãn. Hòa hoãn không có nghĩa là phủ
nhận giá trị lối lý luận của mình, hay nói rằng, điều mình suy nghĩ bấy lâu là
lầm. Hòa hoãn cũng không đồng nghĩa với tán thành mọi ý kiến của người.
Thưa bạn, đức hòa hoãn mà chúng tôi muốn bạn thi hành, là lĩnh hội ý
kiến kẻ khác, với tinh thần khoa học. Bằng một tâm hồn khách quan, bình
tĩnh, bạn thu góp bất cứ điều gì kẻ khác nói. Có gì gây bất mãn: xin bạn
"cho thông qua". Thưa bạn, trong câu chuyện, có nhiều điều chúng ta phải
bỏ qua, không hơi sức nào chận lời tha nhân lại để đính chính, chỉ trích.
Không bổ ích gì cho mình, mà còn gây thù oán. Trong xã hội, có nhiều
người hay nói bậy, xét đoán theo thành kiến, thay đổi ý kiến như gió đổi
chiều. Vậy thượng sách, là hòa hoãn nghe, dù phải nghe một kẻ ngu dốt.
Đức hòa hoãn còn ảnh hưởng tới lời nói của bạn nữa. Chúng tôi không kể

những trường hợp bạn bình tĩnh. Chúng tôi chỉ muốn nói, những lúc bạn bị
kẻ khác chỉ trích. Rất ít người tự chủ trong những "ca" nầy, người ta lồng
lên, đem đủ thứ lý luận đem chọi vào mặt đối phương, để bắt họ nhận rằng,
họ lầm, và người ta có lý. Kết quả là bất hòa, và ai cũng tưởng mình nắm sự
thật. Chúng tôi, không muốn bạn đi theo đường lối ấy. Khi bị chọc tức, xin
bạn hãy tự chủ. Bạn trầm tĩnh trình bày ý kiến và những lý lẽ của mình. Bạn
cố gắng đặt mình ở lập trường tư tưởng của đối phương, để nhận ở họ những
điều có lý.
Nếu họ lầm, bạn lịch sự, êm dịu, giảng giải làm cho họ đổi ý kiến. Nếu
họ vẫn gân cổ lên, đánh lý lẽ của bạn, thì "dĩ đà vi thượng sách". Không ai
chiếm được cái chí của đứa thất phu. Cổ nhân đã cho chúng ta biết điều đó.
Bạn nhịn họ, giá như đồng ý, rồi qua vấn đề khác là hay hơn hết. Khi bạn
trầm tĩnh trình bày ý kiến, tránh nét mặt cau có, những cái nhìn như muốn
đánh lộn, khoa chân múa tay, chống nạnh, đấm bàn, tắc lưỡi. Tất cả, điều
gây nộ khí của đối phương, chớ không tăng sức mạnh cho lý lẽ của bạn.
Chúng tôi biết có người, vừa nghe bạn nói hơi tức lý, là chận lời bạn.
Xin bạn đừng tranh đấu với họ. Để họ nói cho thỏa dạ. Họ nói xong, bạn
khiêm tốn lấy lời lại.
Tánh hòa hoãn, cũng cấm bạn không được lập đi lập lại những lời kẻ
khác nói chạm tự ái bạn. hay nói lầm. Bạn phải tỏ ra mình độ lượng.
Tóm lại, bạn nên hòa hoãn. Hòa hoãn trong khi nghe cũng như khi nói.
Nóng nảy cọc cằn: tất cả là những lời gây thù oán. Khách quan khi nghe ý
kiến của người, khoan dung tha thứ lỗi lầm của người. Êm dịu khiêm tốn
trình bày ý kiến của mình, là bí quyết giúp bạn nói chuyện duyên dáng.