skkn một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc

SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

A. PHẦN THỨ I
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
1. Cơ sở lý luận
Ngôn ngữ trước hết là một phương tiện hình thành và phát triển nhận thức về
thế giới xung quanh của con người. Trong trường mầm non phát triển ngôn ngữ
cho trẻ là không thể thiếu, nó gắn liền trong suốt qua trình chăm sóc giáo dục
trẻ. Đặc biệt là đối với trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi, việc phát triển ngôn ngữ mạch
lạc cho trẻ là một nội dung vô cùng quan trọng, nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá,
nhận thức về môi trường xung quanh thông qua cử chỉ và lời nói của người lớn.
Từ sinh hoạt hàng ngày trẻ làm quen với các sự vật, hiện tượng có trong môi
trường xung quanh để từ đó hiểu được những đặc điểm, tính chất, công dụng của
các sự vật cùng với từ tương ứng. Nhờ có ngôn ngữ trẻ nhận biết ngày càng
nhiều các sự vật, hiện tượng mà trẻ được tiếp xúc trong cuộc sống hàng ngày.
Ngoài ra, ngôn ngữ còn hỗ trợ trẻ giao lưu cảm xúc với những người xung
quanh giữa trẻ với trẻ, đặc biệt là những cảm xúc tích cực. Qua giao tiếp trẻ có
thêm cơ hội phát triển ngôn ngữ: Nói trọn câu, nói câu có nghĩa, điều chỉnh
những câu nói lắp, nói ngọng...
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là phát triển khả năng nghe, hiểu ngôn ngữ,
khả năng trình bày có logic, trình tự, chính xác, đúng ngữ pháp và có hình ảnh
một nội dung nhất định. Vì thế, sự mạch lạc của lời nói rất cần thiết. Nó được
phát triển ngay từ khi trẻ bắt đầu học nói. Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ
thực chất là rèn luyện khả năng tư duy ngôn ngữ và sử dụng lời nói để giao tiếp
bởi vì sự mạch lạc của ngôn ngữ chính là sự mạch lạc của tư duy. Dạy lời nói
mạch lạc có hai dạng là đối thoại và độc thoại.
Dạy lời nói mạch lạc trong ngôn ngữ đối thoại: Dạy trẻ biết nghe và hiểu lời nói
đối thoại, biết nói chuyện, trả lời câu hỏi và biết đặt ra các câu hỏi. Khi nói
chuyện, cần phải biết điều khiển bản thân một cách có văn hoá, cần phải lịch sự
khi trả lời và đặt câu hỏi.

Dạy lời nói mạch lạc trong ngôn ngữ độc thoại: Dạy trẻ biết kể lại những truyện
trẻ được nghe; biết kể lại những gì trẻ được chứng kiến; biết tự đặt được tên
truyện đơn giản mà nội dung và hình thức của truyện cần phải thể hiện tính độc
lập và sáng tạo của trẻ...
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thực chất là phát triển hoạt động lời nói. Quá trình
phát triển lời nói của trẻ gắn bó rất chặt chẽ với 2 cơ chế của hoạt động lời nói
đó là sản sinh ngôn ngữ và tiếp nhận ngôn ngữ. Quá trình hình thành lời nói ở
1/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

trẻ gắn bó rất chặt chẽ với hoạt động của tư duy. Sự mạch lạc trong lời nói của
trẻ thực chất là sự mạch lạc của tư duy.Việc tiếp thu ngôn ngữ có nhiều đặc điểm
khác với việc tiếp thu kiến thức trong các lĩnh vực khác. Ngôn ngữ được hình
thành từ rất sớm. Ban đầu trẻ không có ý thức về ngôn ngữ và học nói theo cách
tự nhiên; về sau, khi tư duy phát triển thì có thể tổ chức học nói có ý thức
hơn.Tâm lí của trẻ trước tuổi học được chia thành nhiều thời kì, do vậy cần dựa
vào đó để tìm ra phương pháp, hình thức tổ chức dạy nói cho phù hợp. Phương
pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ góp phần thực hiện các mục tiêu giáo dục trẻ.
Từ mục tiêu chung đó, phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ xác định mục
đích của mình là phát triển ngôn ngữ cho trẻ để giao tiếp và tư duy. Có kiến thức
về ngôn ngữ học sẽ là những kiến thức cơ sở giúp cho các nhà giáo dục hiểu
đúng nhiệm vụ, nội dung, tìm ra các phương pháp, biện pháp hữu hiệu để phát
triển ngôn ngữ cho trẻ. Vì thế cần phải phát triển ngôn ngữ cho trẻ đúng lúc mới
đạt kết quả tốt.
2. Cơ sở thực tiễn :
Qua quá trình nghiên cứu, tôi đã nhận thấy rõ tầm quan trọng của việc dạy trẻ
phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Trên cương vị là một giáo viên chủ nhiệm lớp 4
tuổi, tôi luôn chú trọng đến vấn đề phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Song

trên thực tế, tôi nhận thấy quá trình phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ ở lớp
tôi còn rất nhiều hạn chế.
Cụ thể: Trẻ chưa mạnh dạn, tự tin, còn nhút nhát rụt rè, vốn từ còn hạn chế, trẻ
nói ngọng rất nhiều, nói và trả lời các câu hỏi chưa đầy đủ câu, thậm chí khi
nghe cô nói hoặc hỏi trẻ một vấn đề gì đó thì trẻ chỉ gật đầu hoặc lắc đầu mà
không trả lời cô.
Ví dụ: Khi tôi hỏi trẻ “ Hôm nay ai đưa con đến lớp?”, trẻ trả lời “ mẹ hoặc mẹ
ạ”
Hoặc “ Con làm bài xong chưa?”, trẻ trả lời “ rồi ạ, hoặc chưa ạ”. Hay thay vì trả
lời thì trẻ chỉ gật hoặc lắc đầu.
Hay ví dụ về việc trẻ nói ngọng: “ chon thưa cô cho chon vào nớp”
(Con thưa cô cho con vào lớp)...
Hay trẻ gọi tên của bạn thì lại gọi là: Hôi ( Thay vì Khôi )
Chính vì điều này đã khiến tôi rất trăn trở làm thế nào để có biện pháp phát triển
ngôn ngữ cho trẻ đạt kết quả cao nhất, tạo cho trẻ có một tâm thế vững vàng để
bước vào trường tiểu học. Từ những trăn trở đó tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “
Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch
lạc”.
2/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

II. Mục đích nghiên cứu:
Tôi thực hiện đề tài này với mong muốn đề ra các biện pháp phát triển ngôn ngữ
mạch lạc cho trẻ 4 tuổi một cách có hệ thống từ dễ đến khó, phù hợp với khẳ
năng nhận thức của trẻ từ yếu đến giỏi dể cải thiện phần nào tình hình khó khăn
trong việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ ở nhóm lớp mà tôi đang dạy nói
riêng, bên cạnh đó làm tư liệu cho các giáo viên dạy trẻ cùng lứa tuổi khác nói
chung có thể tham khảo để dạy trẻ 4 tuổi nói được ngôn ngữ mạch lạc. Đồng

thời từ đó có cơ sở khoa học để tuyên truyền cho các bậc phụ huynh phối hợp
rèn luyện ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thêm ở nhà một cách hiệu quả.
III. Đối tượng nghiên cứu
- Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi tại
trường mầm non Tiên Phong.
IV. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm
- 33 trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi - B3
V. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp thực hành
VI. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
* Phạm vi thực hiện.
- Đề tài được thực hiện áp dụng tại lớp mẫu giáo nhỡ 4 tuổi B3.
* Kế hoạch thực hiện đề tài.
- Từ tháng 9 năm 2018 đến tháng 4 năm 2019

3/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

B. PHẦN THỨ II
NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Khảo sát thực trạng
Mặc dù ngôn ngữ là phương tiện chủ yếu để trẻ 4 tuổi giao tiếp và được
sử dụng thường xuyên mỗi ngày, nhưng trẻ diễn đạt ngôn ngữ còn nhiều hạn
chế, nguyên nhân là do:
- Các giờ học phát triển ngôn ngữ hiện nay chủ yếu chỉ là tích hợp, lồng
ghép thêm trong các giờ hoạt động khác nên không có đủ thời gian để rèn luyện

cho trẻ yếu.
- Trong phương pháp giảng dạy còn chạy theo giáo án, chưa dành thời gian
cho trẻ diễn đạt ngôn ngữ mạch lạc mà chỉ cần trẻ trả lời được nội dung trọng
tâm mà giáo viên yêu cầu hoặc chỉ chú ý gọi một trẻ số trẻ đã diễn đạt được
ngôn ngữ mạch lạc mà chưa chú ý đến giáo dục ngôn ngữ mạch lạc cho cá nhân
trẻ còn yếu.
- Chưa biết tận dụng môi trường ngôn ngữ. Vì ngoài giờ học hoặc trong các
giờ hoạt động khác trong ngáy giáo viên chưa tích cực trò chuyện , giao tiếp để
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
- Giáo viên còn dạy theo quán tính, kinh nghiệm của bản thân, chưa tích cực
tìm hiểu các biện pháp giáo dục ngôn ngữ mạch lạc qua các tài liệu nên việc
phát triển ngôn ngữ mạch lạccho trẻ chưa đạt kết quả cao.
- Một số trẻ có phát âm còn hạn chế ( nói ngọng, nói lắp..) do bệnh lí, do bắt
chước sử dụng ngôn ngữ địa phương của bố mẹ nên cũng làm cản trở việc sử
dụng ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
Bên cạnh những tồn tại chung đã nêu trên, lớp tôi còn có những thuận lợi
và khó khăn sau:
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường, đặc biệt là bên chuyên môn
khối mẫu giáo đã chỉ đạo rất sát sao việc thực hiện kế hoạch chăm sóc giáo dục
trẻ theo chương trình giáo dục mầm non mới do Bộ giáo dục và đào tạo ban
hành.
- Trẻ đến lớp chuyên cần đạt tỉ lệ từ 90 - 95%.
- Trẻ có sức khỏe tốt.
- Trẻ hồn nhiên, dễ dàng hòa nhập và bắt chước.
- Nhà trường đầu tư đầy đủ đồ dùng, đồ chơi cần thiết theo thông tư 02 về mua
sắm trang thiết bị đồ dùng đồ chơi cho trẻ 4 tuổi.
- Trình độ giáo viên trên chuẩn và có lòng yêu trẻ, nhiệt huyết với nghề.
4/15

SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

- Bản thân luôn tự trau dồi ngôn ngữ nói và lĩnh hội những lời hay ý đẹp.
2. Khó khăn:
- Do ảnh hưởng của tiếng địa phương nên đa số trẻ đều nói ngọng.
- Trẻ đầu năm còn nhút nhát và rụt rè, vốn từ của trẻ còn hạn chế
- Phụ huynh quan tâm đến trẻ là chưa đồng đều, 100% phụ huynh là nông thôn
nên việc nói ngọng giữa chữ l - n; tr - ch; s- x…hoặc dấu ngã thành dấu sắc còn
tồn tại rất nhiều.
- Phụ huynh chưa quan tâm đến việc phối hợp với giáo viên để phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ, vẫn để tình trạng trẻ nói tự do, nói theo ý thích là chủ yếu.
- Người lớn xung quanh trẻ chưa có ý thức trong việc nói và phát âm trước trẻ
cũng như trong giao tiếp.
- Tài liệu tham khảo còn hạn chế.
3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
Năm học 2018- 2019, tôi được nhà trường phân công phụ trách đứng lớp
4 tuổi - B3, với tổng số cháu là 33 cháu. Qua kinh nghiệm của bản thân và quá
trình theo dõi trẻ những tháng đầu năm tôi nhận thấy có một số trẻ thường mắc
lỗi như: không nói gì chỉ gật đầu hoặc lắc đầu, nói trống không, nói ngọng
những phụ âm đầu l - n; s - x; r - d; phát âm dấu ngã (~) thành dấu sắc () Tôi đã
khảo sát 100% số trẻ trong lớp, nên tôi đã đưa ra số liệu cụ thể như sau:
Mức độ
STT

Nội dung khảo sát
Tốt

1

2
3
4
5

Nghe hiểu một số từ khái quát chỉ 13/33 trẻ
sự vật, hiện tượng đơn giản, gần = 40%
gũi
Phát âm chuẩn
17/33 trẻ
= 51,6%
Đọc thơ diến cảm, kể lại truyện 17/33 trẻ
mạch lạc, logic
= 51,6%
Diễn đạt được nhu cầu, mong 13/33 trẻ
muốn của bản thân
= 40%
Trả lời được các câu hỏi rõ ràng, 11/33 trẻ
đủ câu, đủ ý.
= 33%

II. Những biện pháp chính thực hiện đề tài.
5/15

Khá
11/33 trẻ
= 33%

Trung
bình

9/33 trẻ
= 27%

8/33 trẻ
= 24,2%
8/33 trẻ
= 24,2%
9/33 trẻ
= 27%
13/33 trẻ
= 40%

8/33 trẻ
= 24,2%
8/33 trẻ
= 24,2%
11/33 trẻ
= 33%
9/33 trẻ
= 27%


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

Để giúp trẻ 4-5 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc tôi đã xây dựng và lựa
chọn một số biện pháp sau:
1. Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ của trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
2. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động học.
3. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các trò chơi dân gian, trò chơi học
tập. 4. Phối hợp với phụ huynh để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc.

III. Biện pháp cụ thể
1. Biện pháp 1: Rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ của trẻ ở mọi lúc mọi
nơi.
Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ hòa nhập với cộng đồng và trở thành một
thành viên của cộng đồng thông qua sự chỉ dẫn của người lớn. Trẻ có thể dùng
công cụ này để bày tỏ những nhu cầu, mong muốn của mình với các thành viên
để dễ dàng hòa nhập với cộng đồng. Đặc biệt nhờ có ngôn ngữ, thông qua những
câu chuyện kể trẻ dễ dàng tiếp nhận những chuẩn mực đạo đức xã hội và hòa
nhập vào xã hội tốt hơn.
Để có biện pháp giáo dục phù hợp, nguyên tắc đầu tiên là tôi phải nắm
vững được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của từng trẻ trong lớp mình để đưa ra
biện pháp giáo dục phù hợp. Do đó tôi nhận thấy nên rèn luyện kĩ năng sử dụng
ngôn ngữ của trẻ ở mọi nơi mọi lúc. Đối với trẻ cá biệt cần có sự quan tâm ân
cần và luôn tạo ra niềm tin, sự hứng thú cho trẻ. Thông qua trò chơi, câu đố, thơ
ca, hò vè… để giúp trẻ định hình ngôn ngữ. Đây là con đường đơn giản và có
hiệu ứng cao nhất.
Cụ thể trong giờ đón, trả trẻ, giờ hoạt động ngoài trời, giờ chơi tự do hay ngay
cả trong giờ ăn, giờ ngủ của trẻ… Tôi luôn tận dụng thời gian có thể để trò
chuyện với trẻ, kích thích, khơi gợi để trẻ kể lại những câu chuyện hàng ngày trẻ
đã trải qua hoặc những sự kiện quan trọng mà trẻ được tham gia.
* Ví dụ: Trong giờ đón hoặc trả trẻ cô trò chuyện với trẻ “ Hôm qua, chủ nhật
được nghỉ ở nhà, các con có chuyện gì vui thì kể cho cô và cả lớp cùng nghe
nào.

6/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

Hình ảnh: Cô và trẻ cùng trò chuyên trong giờ đón trả trẻ

Hoặc tôi cho trẻ đọc những bài ca dao, bài thơ, câu đố…trước khi ăn hoặc
trước khi trẻ ngủ, trong giờ chơi tự do…
* Ví dụ : Khi tôi tổ chức cho trẻ đọc bài thơ: “ Tình bạn”
Hôm nay đến lớp
“ Mèo tôi mua chanh
Thấy vắng thỏ nâu
Đánh đường mát ngọt”
Các bạn hỏi nhau
Hươu mua sữa bột
Thỏ đi đâu thế?
Nai, sữa đậu nành
Gấu liền nói khẽ:
Chúc bạn khỏe nhanh
“Thỏ bị ốm rồi!
Cùng nhau đến lớp
Này các bạn ơi!
Học tập thật tốt
Đi thăm thỏ nhé!
Xứng đáng cháu ngoan
Gấu tôi mua khế
Trò giỏi kết đoàn
Khế ngọt lại thanh”
Thắm tình bè bạn.
Trong bài thơ này có rất nhiều lỗi trẻ thường mắc phải và tôi cần phải sửa cho
trẻ như: l - n; s - x; hoặc từ khó như: hươu - trẻ thường đọc là hiêu. Đồng thời
qua nội dung bài thơ tôi giáo dục trẻ cùng một lớp phải biết yêu thương đoàn
kết, quan tâm giúp đỡ lẫn nhau.
Như vậy chỉ cần qua những câu chuyện kể của trẻ hoặc qua nội dung một bài
thơ, ca dao… ở mọi lúc, mọi nơi tôi đã có thể giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch
lạc, đồng thời sửa được những lỗi phát âm trẻ hay mắc phải và giúp trẻ hoàn

thiện câu.
2. Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động học
7/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

* Giờ học Làm quen với tác phẩm văn học:
Có thể nói giờ học làm quen với tác phẩm văn học là một trong những nội dung
quan trọng và thiết thực nhất trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Chúng ta dễ
dàng có thể thấy được vai trò của nó trong việc giáo dục toàn diện nhân cách trẻ
em cả về đạo đức, trí tuệ và tình cảm thẩm mĩ.
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ chính là dạy trẻ ngôn ngữ độc thoại
và ngôn ngữ đối thoại. Muốn thực hiện được nhiệm vụ này cần cho trẻ đàm
thoại thông qua hoạt động học: Thơ, chuyện, kể lại chuyện, kể truyện theo
tranh, kể truyện theo kinh nghiệm, kể truyện sáng tạo…
Để làm được những yêu cầu trên tôi thường trò chuyện, đặt ra các yêu cầu, các
câu hỏi để trẻ phải trả lời.
Ví dụ: Trong giờ kể truyện “ Tích chu”, tôi đặt câu hỏi để hỏi trẻ: Cậu bé đã đi
đâu? Chuyện gì đã xảy ra? Các con thấy thế nào khi nghe xong câu chuyện? Các
con cảm thấy mình cần phải làm gì? ….
Cứ như vậy, tôi khai thác ở trẻ những vốn từ mới, khả năng tư duy, diễn đạt mới
giúp cho ngôn từ của trẻ phong phú hơn, phát âm chính xác hơn.

Hình ảnh trong giờ kể chuyện ‘ Tích Chu”
Nhằm phát triển lời nói độc thoại mạch lạc cho trẻ tôi thường cho trẻ hóa thân
vào các nhận vật trong truyện. Để đóng kịch tốt trẻ phải biết rõ tính cách, giọng
điệu, điệu bộ của từng nhân vật ra sao.
8/15

SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

Ví dụ : Dạy trẻ đóng kịch “ Cáo, Thỏ và Gà Trống”, trẻ phải biết rõ thỏ thông
minh lanh lợi, dũng cảm và mưu trí thì giọng của gà Trống , Bác gấu thì ồm ồm,
còn sói hung ác thì giọng như thế nào? Khi nào cần lên giọng? Khi nào cần
xuống giọng?
Nội dung kể chuyện theo tranh và kể chuyện sáng tạo là nội dung rất khó đối với
trẻ mầm non. Thế nhưng qua nội dung này lại có thể phát triển khả năng tư duy,
óc tưởng tượng phong phú, cao nhất cho trẻ. Vì thế đây là nội dung tôi đặc biệt
quan tâm.
Để giúp những trẻ hay nói lắp, nói ngọng phát âm chính xác hơn tôi
thường cho trẻ đọc các bài đồng dao hoặc, ca dao.
Ví dụ: Cho trẻ đọc một số bài đồng dao như:
“ Lúa ngô là cô đậu nành
Đậu nành là anh dưa chuột
Dưa chuột là ruột dưa gang
Dưa gang là nàng dưa hấu
Dưa hấu là cậu lúa ngô
Lúa ngô là cô đậu nành...”
Hoặc:
Dung dăng dung dẻ
Dắt trẻ đi chơi
Đến hỏi ông trời
Xin vài cái bánh
Gặp xe thì tránh
Đội mũ trên đầu
Đi chậm đi mau
Lâu lâu lại ngồi.
Với hình thức cho trẻ luyện đọc nhiều, đọc đi đọc lại các bài đồng dao, ca

dao trên lớp như vậy, đã giúp trẻ phát âm chính xác hơn, mạch lạc rõ ràng hơn.
Đặc biệt trẻ đã có ý thức tự sửa lỗi sai và phát hiện từ sai của mình.
3. Biện pháp 3: Phát triển ngôn ngữ thông qua các trò chơi dân gian, trò
chơi học tập
*Phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua các trò chơi dân gian:
Trò chơi dân gian trẻ em là một loại hoạt động văn hóa dân gian dành
cho trẻ em, được lưu truyền từ vùng này sang vùng khác, từ đời này sang đời
khác nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi giải trí và giáo dục trẻ em một cách
tinh tế nhẹ nhàng. Những trò chơi này được tổ chức nhằm tạo cho trẻ những
cảm giác hứng thú, thoải mái, phát triển vận động kết hợp với lời nói.
9/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

Có thể nói rằng những hiểu biết về đặc điểm phát triển ngôn ngữ của trẻ
là cơ sở lí luận để người viết nghiên cứu những phương pháp, biện pháp phát
triển ngôn ngữ ở trẻ qua hoạt động vui chơi, cụ thể ở đây là những trò chơi dân
gian.
Xuất từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ em và nhu
cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi nhận thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò
chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Bởi lẽ “ Trò chơi dân
gian nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc dân
tộc. Không chỉ có vậy mà trẻ còn hiểu thêm về tình bạn, tình yêu gia đình, quê
hương đất nước”.
Ví dụ : Trò chơi: Mèo đuổi chuột.

Hình ảnh: Các cháu chơi trò chơi “ Mèo đuổi chuột”
Ví dụ:
“ Rồng rắn lên mây

Có cây lúc lắc
Có nhà khiển binh
Hỏi thăm thầy thuốc có nhà hay không?...”
Có thể là những câu, từ không có ý nghĩa chỉ mang tính chất vần câu, vần
từ khó mà giải thích. Nhưng xét cho kỹ, nó vẫn có cái lý của nó, vì nó được trẻ
em thích thú, phù hợp với đặc điểm trí lực của các em.
Ví dụ:
“ Chi chi chành chành
Cái đanh thổi lửa
Con ngựa đứt cương
Ba vương ngũ đế
Bắt dế đi tìm
Con chim làm tổ
Ù à ù ập
10/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

Đóng sập cửa lại ”

4. Phối hợp với phụ huynh để giúp trẻ phát triển tốt khả năng ngôn ngữ mạch
lạc.
Để ngôn ngữ của trẻ phát triển toàn diện hơn thì việc phối hợp với phụ
huynh để khắc phục một số lỗi cần tránh trong việc giao tiếp và phát triển kĩ
năng ngôn ngữ cho trẻ là rất cần thiết. Kinh nghiệm cho thấy, không nên lặp lại
lỗi phát âm của trẻ như: Con xỏ (con thỏ), bạn hóc (bạn khóc), hông có (không
có)... Đây là việc làm vô tình giúp trẻ hình thành thói quen khó sửa, dễ bị nói
ngọng. Để làm gương, phụ huynh nên phát âm thật chính xác, chuẩn theo tiếng
phổ thông. Nếu trẻ nói sai thì lựa lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng kiên quyết uốn

ngay và khuyến khích nói lại cho đúng. Ngoài ra cha mẹ không nên tước mất cơ
hội giao tiếp của trẻ. Nếu trẻ chỉ vào bình nước thì cha mẹ phải tập cho trẻ phát
âm đúng sự vật trước khi rót nước cho trẻ uống. Khi dạy phải áp dụng nguyên
tắc đi từ dễ tới khó, từ đơn giản đến phức tạp. Ngôn ngữ con người có sức hút
thần kỳ và việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là công việc hàng đầu của giáo dục
để trẻ có được cái gốc làm người giúp trẻ trưởng thành nhanh chóng trở thành
thành viên của xã hội. Với tinh thần trách nhiệm và tấm lòng thương yêu trẻ,
chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng khả năng ngôn ngữ trẻ sẽ được phát triển
thuận lợi. Đó là phương tiện cần thiết để phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ
mầm non.
Như vậy việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một nội dung quan trọng
trong việc giáo dục trẻ. Nó là cơ sở thành lập câu và phát triển ngôn ngữ mạch
lạc. Việc phát triển ngôn ngữ phải được thực hiện trong tất cả các hình thức dạy
nói cho trẻ và phải có kế hoạch cụ thể trong từng ngày, từng tuần.
5. Kết qủa thực nghiệm
Mức độ phát triển
Trung
STT
Khả năng ngôn ngữ của trẻ
Tốt
Khá
bình
1
Nghe hiểu một số từ khái quát chỉ sự 28/33 trẻ 5/33 trẻ
vật, hiện tượng đơn giản, gần gũi
= 84,8% = 15,2%
0
2
3

Phát âm chuẩn

27/33 trẻ
= 81,8%
Đọc thơ diến cảm, kể lại truyện mạch 23/33 trẻ
lạc, logic
= 69,6 %
11/15

6/33 trẻ
= 18.2%
10/33 trẻ
=30,4 %

0
0


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

4
5

Diễn đạt được nhu cầu, mong muốn 31/33 trẻ
của bản thân
= 93,9%
Trả lời được các câu hỏi rõ ràng, đủ 29/33 trẻ
câu, đủ ý
= 87,8%

2/33 trẻ
= 6,1%
4/33 trẻ
= 12,2%

0
0

Trên đây là kết quả đạt được cửa lớp tôi. Trẻ của lớp tôi đã mạnh dạn tự tin hơn
nhiều so với đầu năm học. Trẻ đã chủ động giao tiếp với cô và bạn bè mà không
còn rụt rè nữa. Với kết quả đạt được ban đầu như thế tôi mong sẽ được triển khai
các biện pháp này tới các đồng nghiệp, thong qua các buổi họp chuyên môn. Để
các cháu trong trường tôi đều phát triển ngôn ngữ một cách tích cực nhất.
6. Bài học kinh nghiệm
- Phát triến ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là một mục tiêu to lớn đối với giáo dục
màm non. Đây là một mục tiêu khó đòi hỏi phải có sự kiên trì lâu dài vì vậy giáo
viên cần:
- Giáo viên cần nâng cao trình độ ngôn ngữ của chính bản thân mình, coi ngôn
ngữ là một phương tiện giáo dục chủ đạo.
- Giáo viên phải thật sự kiên trì và nhẫn lại, yêu trẻ như con của mình. Gần gũi
và trò chuyện nhiều hơn trong nhóm lớp của mình để có thể nắm bắt được kinh
nghiệm, khả năng của trẻ để có biện pháp phát triển ngôn ngữ phù hợp cho từng
cá nhân trẻ.
- Phối hợp với phụ huynh để động viên giáo dục trẻ thực hiên tốt yêu cầu cần
đạt.

C. PHẦN THỨ III
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Qua quá trình nghiên cứu, học tập, rèn luyện, tìm tòi, khám phá bản thân

tôi đã rút ra những bài học kinh nghiệm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo
4 tuổi như sau:
- Giáo viên phải nắm được đặc điểm nhận thức,tâm sinh lý và sự phát triển ngôn
ngữ của trẻ ở từng lứa tuổi.
- Thường xuyên tổ chức cho trẻ đi dạo chơi ngoài trời, quan sát môi trường xung
quanh trẻ, nghe các câu truyện, bài thơ, bài đồng dao. Trong quá trình đó cô luôn
đặt ra các câu hỏi để kích thích sự tò mò ham hiểu biết của trẻ, để trẻ được nói
lên những suy nghĩ của mình.
- Lựa chọn các nội dung giáo dục phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ.
12/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

- Sưu tầm đồ dùng trực quan, vật thật, kết hợp sử dụng các phương tiện hiện đại,
công nghệ thông tin để gây hứng thú và kích thích sự tò mò với trẻ.
- Lựa chọn các hình thức tổ chức mềm dẻo, linh hoạt, tích hợp các nội dung giáo
dục nhẹ nhàng, tạo tâm thế thoải mái cho trẻ.
- Sử dụng các hệ thống câu hỏi gợi mở, kích thích tính tò mò, phát triển tư duy
cho trẻ.
- Trẻ phải được trải nghiệm nhiều, được tìm tòi, khám phá và phải được nói lên
những hiểu biết của mình bằng ngôn ngữ
- Trẻ được trao đổi kinh nghiệm với cô giáo và các bạn trong lớp một cách thoải
mái, tự nhiên.
- Tăng cường đặt câu hỏi với từng cá nhân trẻ, chú ý những trẻ nhút nhát, ít nói.
- Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường, các bậc phụ huynh, bạn bè đồng
nghiệp để tìm ra các biện pháp tốt nhất phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách
toàn diện.
2. Một số ý kiến đề xuất và khuyến nghị
* Đối với Phòng giáo dục:

- Cần quan tâm hơn nữa đến việc trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng
đồ chơi, đồ dùng dạy học cho trẻ. Đặc biệt là những đồ dùng, các phương tiện
hiện đại.
- Mở các lớp tập huấn về chuyên môn cũng như làm đồ dùng đồ chơi để nâng
cao hơn nữa kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên.
- Thường xuyên mở các chuyên đề về các hoạt động cho trẻ đặc biệt là
chuyên đề về lĩnh vực phát triển ngôn ngữ, hoạt động làm quen văn học, kể
truyện sáng tạo....
* Đối với nhà trường
- Ban giám hiệu, tổ chuyên môn nhà trường cần quan tâm hơn nữa đến công tác
bồi dưỡng về chuyên môn cho giáo viên.
- Bản thân giáo viên phải luôn tự học hỏi, tham khảo tài liệu, tìm tòi khám phá
để tự trau dồi kiến thức, tích lũy kinh nghiệm trong công tác chăm sóc giáo dục
trẻ.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân về một số biện pháp giúp
trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Kính mong sự góp ý chân
thành của hội đồng khoa học các cấp để bản thân có thêm nhiều kinh nghiệm
trong công tác giảng dạy của mình.
Xin chân thành cảm ơn !
Tiên Phong, ngày 20 tháng 4 năm 2019
13/15


SKKN: “ Một số biện pháp giúp trẻ mẫu giáo nhỡ 4 tuổi phát triển ngôn ngữ mạch lạc”

Tôi xin cam đoan bài viết này là của mình
tự viết không sao chép của người khác.

14/15