skkn một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

MỤC LỤC
Tiêu đề
Trang
PHẦN THỨ NHẤT. ĐẶT VẤN ĐỀ
2
I. Lý do chọn đề tài
2
1.1. Cơ sở lý luận
2
1.2. Cơ sở thực tiễn
3
II. Xác định mục đích nghiên cứu
4
III. Đối tượng nghiên cứu
4
IV. Đối tượng thực nghiệm
4
V. Phương pháp nghiên cứu
4
VI. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
4
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
5
I. Cơ sở lý luận để giải quyết vấn đề
5
II. Điều tra thực trạng của vấn đề nghiên cứu
6
III. Những biện pháp tiến hành để giải quyết vấn đề
10

1. Biện pháp 1: Xây dưng môi trường khám phá lấy trẻ làm trung
10
tâm.
2. Biện pháp 2: Lựa chọn các nội dung khám phá phù hợp với từng
13
hoạt động, từng lứa tuổi.
3. Biện pháp 3: Sử dụng câu hỏi mở,câu hỏi kích thích trẻ tư duy.
15
4. Biện pháp 4: Tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động trải
16
nghiệm,thí nghiệm, thực hành.
5. Biện pháp 5:Gây hứng thú cho trẻ trong giờ hoạt động khám phá.
22
6. Biện pháp 6: : Thực hiện công tác tuyên tryền với phu huynh
25
IV. Kết quả thực hiện
27
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
29
I. Kết luận
29
II. Các đề xuất và kiến nghị
30
PHẦN THỨ TƯ: TÀI LIỆU THAM KHẢO
32

1/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
1.1. Cơ sở lý luận:
“Hôm nay chúng em tự hào về nhà trường
Ngày mai nhà trường tự hào về chúng em”
Mỗi một đứa trẻ lớn lên muốn phát triển toàn diện thì phải có những yếu tố
quan trọng giúp cho sự phát triển nhân cách sau này.Có nhiều khía cạnh khác
nhau để phát triển trẻ, bao gồm phát triển cảm xúc, thể chất phát triển ngôn ngữ
và phát triển nhận thức.Theo đó nhận thức của trẻ được phát triển theo những
giai đoạn khác nhau.Hiểu được những giai đoạn trong giáo dục phát triển nhận
thức của trẻ sẽ giúp cha mẹ, thầy cô có thể theo sát và có những quyết định hỗ
trợ cần thiết cho sự phát triển nhận thức của trẻ.
Hoạt động khám phá là một trong những nội dung thuộc lĩnh vực phát
triển nhận thức cho trẻ mẫu giáo đó là hoạt động cơ bản trong chương trình giáo
dục mầm non mới, nó có tác dụng giáo dục về mọi mặt đối với trẻ như:nhận
thức, trí tuệ, đạo đức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, thể lực,.... Đó thực sự là một hoạt
động hấp dẫn làm thỏa mãn nhu cầu nhận thức của trẻ, ở đó mở cho trẻ cánh cửa
để bước vào một thế giới rộng lớn hơn. Trong các hoạt động khám phá trẻ được
tích cực sử dụng các giác quan ( thị giác, thính giác, xúc giác, khứu giác, vị
giác), chính nhờ đó mà các cơ quan giác quan của trẻ ngày càng phát triển nhanh
nhạy và chính xác hơn. Bên cạnh đó, khám phá về tự nhiên và thế giới xung
quanh còn giúp trẻ có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên và cởi mở, yêu quý bảo vệ
thiên nhiên hơn. Thông qua hoạt động khám phá, trẻ phát hiện thấy sự cân đối,
hài hòa, cảm nhận được màu sắc, hình dạng, mùi vị, âm thanh của cỏ cây hoa lá,
từ đó trẻ biết rung động trước cái đẹp, trước sự phong phú đa dạng của thiên
nhiên và cuộc sống . Khám phá chính là phương tiện giao tiếp và làm quen với
môi trường xung quanh, môi trường xã hội để từ đó trẻ được giao lưu, bày tỏ
nguyện vọng của mình và đồng thời là công cụ của tư duy.
Ở Việt Nam, vấn đề cho trẻ làm quen với hoat động khám phá được các

nhà giáo dục quan tâm đến từ những năm 50- 60 của thế kỉ XX. Thời kỳ đó, cho
trẻ làm quen với thế giới tự nhiên được coi như phương tiện nhằm mục đích phát
triển ngôn ngữ,phát triển nhận thức ở đó từ nội dung đến phương pháp còn rất
nhiều phiến diện và đơn điệu. Đến năm 1980, khi chương trình dự thảo và cải
cách mẫu giáo được biên soạn thì “ Làm quen với môi trường xung quanh” được
tách ra như một lĩnh vực tương đối độc lập với tên gọi “ Phương pháp cho trẻ
2/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

làm quen với môi trường xung quanh”. Trải qua những năm tháng phát triển của
đất nước, giáo dục nước ta có rất nhiều đổi mới. Với tư tưởng kế thừa những
kinh nghiệm tiên tiến trước đây, khắc phục những hạn chế của chương trình cải
cách chỉ nặng về cung cấp kiến thức mà ít tổ chức các hoạt động nhằm phát triển
năng lực cho trẻ, đồng thời cập nhật những kiến thức mới của các chương trình
trên thế giới và thành tựu nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, đến năm
2009, giáo dục mầm non thí điểm chương trình giáo dục mầm non mới. Khám
phá là một hoạt động quan trọng trong giáo dục phát triển nhận thức cho trẻ
mầm non. Ở đó, khám phá phát triển ở trẻ năng lực nhận thức, khả năng khám
phá bản chất của sự vật, hiện tượng để có thể giải quyết những vấn đề nảy sinh
trong cuộc sống hàng ngày, các kỹ năng về tư duy logic ngày càng được hoàn
thiện hơn.
1.2. Cơ sở thực tiễn:
Trong chương trình giáo dục mầm non lĩnh vực phát triển nhận thức là
một nội dung giáo dục quan trọng, có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển trí tuệ,
ngôn ngữ, đạo đức của trẻ nên được nhà trường rất quan tâm, chú trọng.Tôi luôn
mong muốn khơi dậy sự tò mò tự nhiên và tạo cơ hội cho trẻ khám phá.Khám
phá không chỉ là kiến thức mà còn là quá trình hay con đường tìm hiểu , khám
phá thế giới vật chất, thế giới xã hội.

Hiểu được tầm quan trọng của hoạt động khám phá đối với sự phát triển
của trẻ, trường tôi đã tổ chức các hoạt động khám phá trên từng tiết dạy và trong
các hoạt động để giúp giáo viên và học sinh có những cách tiếp cận phong phú
về môn học này. Tuy nhiên ở nhóm lớp 3 tuổi C4 do tôi phụ trách, trong quá
trình giảng dạy tôi nhận thấy sự tập trung chú ý, tích cực tham gia vào các buổi
học khám phá mà cô tổ chức còn chưa cao, nhận thức của các con về thế giới
xung quanh còn chưa chắc chắn, trẻ còn hay quên, hay nhầm lẫn, kiến thức còn
mờ nhạt.
Trẻ có thể móc nối các sự kiện khi thảo luận nhưng có thể gặp khó khăn
trong phát âm,diễn đạt bằng lời nói.Trẻ cần được người lớn chú ý nghe và nói lại
rõ ràng hơn những gì trẻ nói. Trẻ hay đặt câu hỏi nhưng không phải lúc nào cũng
hiểu câu trả lời.
Để nâng cao tính tích cực và hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ trong
lớp, bản thân tôi nhận thấy mình cần phải có kế họach xây dựng môi trường để
kích thích sự tò mò hứng thú của trẻ,lựa chọn nội dung khám phá, sử dụng các
câu hỏi, trò chơi trong hoạt động khám phá,…..hiệu quả sẽ cao hơn.

3/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Với chuyên đề :Phát triển nhận thức năm học 2017-2018 là một trong các
chuyên đề trọng tâm của ngành học mầm non huyện Ba vì nói chung và của
trường tôi đang công tác nói riêng.Nhận thức được điều đó tôi đã suy nghĩ và
lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3 tuổi tham gia
hoạt động khám phá”
II.Xác định mục đích nghiên cứu.
Nhằm tìm ra những phương pháp, những biện pháp để có hướng giải
quyết tốt để tạo tính tích cực, nâng cao chất lượng hoạt động khám phá cho trẻ

mẫu giáo bé (3– 4 tuổi). Từ đó kích thích sự tò mò, lòng say mê, sự hứng thú
của trẻ đối với các hoạt động khám phá xã hội và khám phá khoa học góp phần
giáo dục phát triển nhận thức của trẻ nói riêng và phát triển toàn diện nhân cách
trẻ nói chung.
III. Đối tượng nghiên cứu.
- Một số biện pháp giúp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3-4 tuổi tham gia
hoạt động khám phá.
IV. Đối tượng thực nghiệm.
- Thực nghiệm trên các cháu Mẫu giáo bé 3- 4 tuổi lớp 3tuổi C4 nơi tôi
đang trực tiếp giảng dạy.
V. Phương pháp nghiên cứu.
Tôi sử dụng kết hợp các phương pháp như sau:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Phương pháp thực hành, trải nghiệm.
- Phương pháp trực quan – minh họa.
- Phương pháp dùng lời.
- Phương pháp lựa chọn tổng hợp nội dung
- Phương pháp tuyên truyền,kiểm tra,đánh giá.
VI. Phạm vi nghiên cứu và thời gian thực hiện đề tài.
* Phạm vi thực hiện:
Đề tài của tôi được nghiên cứu và áp dụng tại lớp 3 tuổi C4 nơi tôi đang
trực tiếp giảng dạy.
• Thời gian nghiên cứu:
- Từ tháng 9- 2017 đến tháng 4 năm 2018.

4/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận để giải quyết vấn đề.
Việc tạo tính tích cực cho trẻ tham gia hoạt động khám phá đòi hỏi giáo
viên cần có kiến thức phong phú về mọi lĩnh vực khoa học tự nhiên, lĩnh vực xã
hội hiểu được quy luật phát triển của nó, biết giải thích đúng theo quan điểm duy
vật về mối quan hệ giữa sự vật hiện tượng diễn ra trong tự nhiên.
Tạo tính tích cực cho trẻ tham gia hoạt động khám phá có vai trò đặc biệt
quan trọng đối với trẻ nhỏ. Có thể nói tự nhiên là nguồn gốc của các tri giác cụ
thể đầu tiên của con người. Trẻ em ở khắp nơi luôn tiếp xúc với tự nhiên bằng
mọi cách. Tất cả các sự vật hiện tượng tự nhiên đều có thể làm trẻ chú ý, làm
chúng phấn khởi và kích thích mong muốn tìm hiểu thế giới xung quanh và
mong muốn lĩnh hội kiến thức, cung cấp tri thức phong phú cho sự phát triển và
hình thành tình yêu quê hương đất nước.
Nhà giáo dục cần phải hiểu tại sao mỗi cá nhân trở thành người theo các
cách khác nhau? Do đâu mà mỗi cá nhân tích lũy được kinh nghiệm xã hội khác
nhau. Điều này đòi hỏi cần phải xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình
phát triển của đứa trẻ trong quan hệ với hiện thực.
Sự mở rộng và làm phong phú kinh nghiệm xã hội của trẻ diễn ra trong
quá trình giao tiếp giữa trẻ với bạn, với người lớn khi trẻ đến trường mầm non,
nhờ đó mà trẻ không chỉ nhận được thông tin ở môi trường xung quanh mà còn
nắm được cách thể hiện hành vi mối quan hệ tình cảm giữa người với người.
Qua các kết quả nghiên cứu tâm lý khẳng định rằng trẻ 3- 4 tuổi rất thích
các hoạt động chân tay và khám phá bằng giác quan. Có thể nắm các thông tin
qua giao tiếp.
Trẻ ở tuổi này lĩnh hội các biểu tượng khái quát về sự vật hiện tượng hiểu
được mối quan hệ và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa chúng. Nếu được giáo dục một
cách đúng đắn trẻ không những chỉ lĩnh hội tri thức về sự vật, hiện tượng xung
quanh, mà còn học được cách tiếp cận đối tượng, cách thức khám phá sự vật
hiện tượng trong môi trường xung quanh. Chính quá trình khám phá môi trường
đã tạo điều kiện để trẻ phát triển thể chất,phát triển ngôn ngữ thẩm mỹ đạo đức

và lao động cho trẻ.
Tạo tính tích cực với hoạt động khám phá là phương thức hoạt động gắn
bó giữa giáo viên và trẻ nhằm tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với môi trường xung
quanh để trẻ thích ứng với môi trường, nhận thức về môi trường, tích cực tham
gia cải tạo môi trường thỏa mãn nhu cầu khám phá và phát triển bản thân trẻ.
5/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Để giúp trẻ làm tốt vai trò chủ thể của quá trình khám phá thế giới xung quanh
giáo viên cần quan tâm đến nhu cầu, hứng thú của trẻ tận dụng các biện pháp,
các cơ hội trong cuộc sống cho trẻ được khám phá sự vật hiện tượng xung quanh
chúng cho trẻ được trải nghiệm cảm xúc, tích lũy kinh nghiệm để đi đến hiểu
biết bản chất của sự vật hiện tượng và có kỹ năng sống phù hợp.
Chuyên đề “Phát triển nhận thức”là một trong những chuyên đề trọng tâm của
năm học 2017-2018, để chuyên đề đạt kết quả cao, ngay từ đầu năm học tôi đã
suy nghĩ và lựa chọn: “Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3 – 4 tuổi
tham gia hoạt động khám phá”
II. Điều tra thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
1.Khảo sát thực tế.
Năm học 2017 - 2018 tôi được phân công giảng dạy lớp 3 tuổi C4 với số
lượng trẻ là 25.
Trong đó có 13 trẻ nữ và 12 trẻ nam. Tôi nhận thấy những mặt thuận lợi
và khó khăn như sau:
a, Thuận lợi
Trường mầm non nơi tôi đang công tác thuộc địa bàn tiểu khu 7 có điều
kiện kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn. Trường tôi luôn nhận được sự quan tâm
của các cấp Ủy Đảng, chính quyền địa phương và đặc biệt là sự chỉ đạo sâu sát
về chuyên môn của Phòng giáo dục và đào tạo huyện Ba Vì trong các hoạt động

của nhà trường.
Cấp ủy chi bộ - Ban giám hiệu nhà trường luôn có tinh thần đoàn kết và
trách nhiệm cao trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo. Quan tâm đến công tác bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên và nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ.
Ban giám hiệu mua sắm các đồ dùng trang thiết bị cho các nhóm như: ti
vi, máy chiếu, máy in…để giáo viên có thể tra cứu, tìm hiểu các thông tin để
phục vụ cho công việc giảng dạy của mình.
Nhà trường đặc biệt chú trọng bổ sung, mua sắm đồ dùng đồ chơi phục vụ
cho các hoạt động đầy đủ theo thông tư 02 của Bộ giáo dục và đào tạo, phòng
học thoáng mát, có đủ ánh sáng và có cảnh quan sư phạm xanh - sạch - đẹp.
Bản thân tôi là giáo viên có trên 10 năm công tác với lòng yêu nghề mến trẻ,
ham học hỏi và có tinh thần tìm tòi sáng tạo trong giảng dạy.
Các cháu có độ tuổi đồng đều, nhanh nhẹn khỏe mạnh các cháu đều ngoan
và ham học .

6/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Phụ huynh học sinh, nhiệt tình, đưa và đón con đúng giờ,đóng góp đầy đủ
theo quy định.
b. Khó khăn
Bên cạnh những mặt thuận lợi trên thì còn không ít những khó khăn
vướng mắc như sau:
Do lớp diện tích phòng học còn hẹp nên không gian các hoạt động của trẻ
bị hạn chế, hiệu quả tổ chức các hoạt động chưa cao.
Cảnh quan thiên nhiên trong trường còn sơ sài, chưa được hoàn thiện.
Qua khảo sát thực tế tôi nhận thấy tỉ lệ con em nông thôn chiếm 85%, một
số trẻ có hoàn cảnh khó khăn nên ít được sự quan tâm, chăm sóc, bồi dưỡng của

bố mẹ, khả năng hiểu biết của trẻ còn hạn chế.
Một số cháu còn thuộc diện thấp còi và sức khỏe yếu nên đi học chưa
được chuyên cần vì vậy còn nhút nhát, rụt rè,chưa hứng thu với các hoạt động
khả năng nhận biết của các cháu về tất cả các lĩnh vực còn yếu hơn so với các
bạn trang lứa. Trẻ có thể móc nối các sự kiện khi thảo luận nhưng có thể gặp khó
khăn trong phát âm,diễn đạt bằng lời nói.
Nhận thức của các con về thế giới xung quanh còn chưa chắc chắn, trẻ òn
hay quên, hay nhầm lẫn, kiến thức còn mờ nhạt.
Kiến thức của giáo viên về các nội dung khám phá chưa phong phú, chưa
đầy đủ, toàn diện.
Lựa chọn nội dung khám phá: Giáo viên còn lúng túng trong việc lựa
chọn nội dung, lựa chon nội dung nào cho phù hợp với trẻ để giải quyết vấn đề.,
kiến thức đưa ra còn chưa phù hợp với lứa tuổi của trẻ, còn ôm đồm quá nhiều
nội dung khi lựa chọn hoạt động khám phá.
Ngại thay đổi, không dám thay đổi và bảo vệ chính kiến, ý tưởng của bản
thân. Thích sử dụng, coppy những nội dung đã cũ, thành lối mòn, truyền
thống…không dám lựa chọn các nội dung mới mang tính đột phá.
Phụ thuộc quá nhiều vào các nội dung được gợi ý sẵn trong chương trình.
Đa số giáo viên còn đưa ra các dạng câu hỏi mang tính chất liệt kê: Chưa
lựa chọn hình thức khám phá phù hợp.( Thí nghiệm, trải nghiệm, quan sát…)
phù hợp với hệ thống câu hỏi để làm rõ vấn đề cần khám phá.
Giáo viên còn lựa chọn các trò chơi ôn luyện không có nội dung liên quan
đến các vấn đề vừa được khám phá.
Giáo viên còn nói nhiều hơn trẻ, phần lớn trẻ ngồi học hình chữ u tập
trung vào giáo viên trẻ chưa thực sự được hoat động trải nghiệm, thí nghiệm,thử
nghiệm, xem phim, tranh ảnh, mô hình, đọc sách, kể chuyện....với học liệu, đồ
7/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

dùng,vật thật,thiên nhiên một cách hiệu quả.Chưa cho trẻ phát huy hết khả năng
của trẻ. Hình thức tổ chức hoạt động khám phá còn nghèo nàn.
Chưa quan tâm tới việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực, đổi
mới hình thức tổ chức hoat động giúp trẻ trải nghiệm, tự tìm hiểu, rút ra kết
luận… do giáo viên chưa có kỹ năng tổ chức và kiến thức phong phú để thực
hiện.
Giáo viên còn cứng nhắc khi tổ chức các hoạt động khám phá.Vì vậy
nhiều hoạt động khám phá chưa đạt hiệu quả cao( Vận dụng phương pháp tổ
chức hoạt động một cách cứng nhắc, áp đặt, không sáng tạo). Chưa chủ động,
linh hoạt tận dụng các thời điểm, các sự kiện phù hợp để khai thác vố hiểu biết
của trẻ và tích hợp hoạt động phát triển nhận thức cho trẻ trong các hoạt động
khác ột cách hợp lý.
Giáo viên còn khó khăn trong việc đưa các hoạt động khám phá vào các
hoạt động trong ngày phù hợp.
Một trong những khó khăn của trẻ và là nguyên nhân của các hạn chế trên
là do Gv chưa đủ năng lực trong quản lý trẻ, gợi mở cho trẻ giúp trẻ sáng tạo
theo khả năng và đặc biệt là không chấp nhận sự sáng tạo của trẻ (do năng lực
đánh giá của giáo viên còn hạn chế) dẫn đến trẻ chưa biết cách tư duy mang tính
mục tiêu, hiệu quả khi tham gia hoạt động khám phá.
Một số phụ huynh còn chưa nắm rõ được tầm quan trọng của hoạt động
khám phá đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nên chưa có sự hợp tác, quan
tâm cùng với cô giáo để củng cố, khơi gợi và tích lũy, mở rộng thêm kiến thức
cho trẻ về môn học.
Qua nghiên cứu tài liệu và thực tế tôi thấy việc tổ chức hoạt động khám
phá trong chương trình giáo dục mầm non là rất cần thiết. Tôi luôn mong muốn
sẽ tìm ra những biện pháp hay để tạo hứng thú cho trẻ tham gia hoạt động khám
phá. Chính vì thế tôi đã dành nhiều thời gian để tiến hành khảo sát thực tế hoạt
động khám phá của trẻ lớp mình ở mọi lúc mọi nơi và rút ra được kết quả khảo
sát trên trẻ qua bảng sau:

* Khảo sát thực tế trước khi thực hiện đề tài:
Bước vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát 24 trẻ và việc chuẩn bị
của giáo viên cụ thể như sau:
Kết quả khảo sát trên trẻ:
STT

Nội dung

Kết quả
Số lượng
8/32

Tỷ lệ %


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

1

Số trẻ hứng thú

5/24

21

19/24

79

2

Số trẻ chưa hứng thú
Khả năng khám phá
Tốt

4/24

17

Khá

7/24

29

Trung bình

11/24

46

Yếu
Trẻ tích cực tự giác trong
hoạt động

2/24

8

Tốt

5/24

21

Khá

6/24

25

Trung bình

10/24

42

3/24

13

3

Yếu
Kết quả khảo sát của giáo viên
STT

Đối
với
giáo

viên

Nội dung áp dụng

Trước khi áp dụng đề tài
Tốt

Khá

Giáo viên có khả năng lập kế hoạch, lựa
chọn nội dung phù hợp.

0

1

0

Gây hứng thú cho trẻ hiệu quả.

0

1

0

Giáo viên biết tận dụng nguyên liệu sẵn có
để tạo môi trường sinh động

0

1

0

0

1

0

Môi
trường Cách sắp xếp môi trường trong và ngoài lớp
giáo
hợp lý, khoa học.
dục

ĐYC

III. NHỮNG BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường khám phá lấy trẻ làm trung
tâm .
9/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Với trẻ mầm non thì môi trường như “người giáo viên thứ hai” có thể
khuấy động sự tò mò, ham thích khám phá của trẻ. Môi trường do giáo viên xây
dựng sẽ đặt vào vị thế chủ thể tích cực của quá trình lĩnh hội, góp phần hình

thành qua điểm, chính kiến riêng, sáng tạo của trẻ. Môi trường với nội dung
hoạt động mang chất phát triển nhận thức luôn đặt ra cho trẻ sự tìm tòi khám phá
trong các hình thức hoạt động khám phá hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tích cực hứng thú
tham gia hoạt động một cách tự nhiên.
Môi trường xung quanh trẻ không chỉ là đối tượng hướng dẫn trẻ làm
quen mà còn là phương tiện để giáo dục trẻ. Từ khi sinh ra, trẻ đã tiếp cận với
các yếu tố của môi trường ( con người, không khí, nước, ánh sáng, động vật,
thực vật). Theo quá trình lớn lên, phạm vi tiếp xúc của trẻ với các yếu tố này
ngày càng rộng dần. Tuy nhiên, không phải tất cả các yếu tố của môi trường đều
trở thành phương tiện để giáo dục trẻ, mà chỉ yếu tố nào gần gũi với trẻ, có quan
hệ thân thiết với cuộc sống của chúng và được tiếp cận dưới hình thức phù hợp
mới trở thành phương tiện hướng dẫn trẻ làm quen với môi trường xung quanh.
Trong trường mầm non, cần phải tạo ra môi trường tự nhiên với không gian mở
tạo điều kiện cho trẻ được tiếp xúc thường xuyên với môi trường tự nhiên. Xây
dựng môi trường giáo dục, khung cảnh sư phạm thân thiện, sáng - xanh - sạch đẹp - an toàn, đảm bảo vệ sinh sạch sẽ. Đồ chơi trong lớp đa dạng được sắp xếp,
bố trí khoa học, thẩm mỹ, đảm bảo an toàn an toàn cho trẻ khi sử dụng- Thiết kế
và xây dựng môi trường sáng tạo, độc đáo, ấn tượng tạo nên phong cách riêng
của nhà trường và hướng đến lấy trẻ làm trung tâm.
Vì vậy tôi đã chú ý đến việc xây dựng môi trường trong và ngoài lớp học.
*Tạo môi trường hoạt động trong lớp:
Trong lớp học tôi luôn bố trí sao cho có một khoảng không gian hoạt
động. Các góc chơi sắp xếp ngăn nắp, gọn gàng, sạch sẽ, khoa học, hợp lí, linh
hoạt đảm bảo an toàn và thuận tiện cho trẻ và giáo viên sử dụng.Trang trí phòng
lớp màu sắc trang nhã, thân thiện, phù hợp lứa tuổi, chiều cao phù hợp tầm nhìn
của trẻ. Có đa dạng đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu cho trẻ hoạt động, kích
thích sự phát triển của trẻ. Tạo được không khí giao tiếp tích cực, vui tươi giữa
cô với trẻ gần gũi, yêu thương. Môi trường học tập là môi trường thật quan
trọng cho hoạt động khám phá cho trẻ mầm non. Khi chuẩn bị cho trẻ tham gia
hoạt động khám phá tôi phải kiểm soát và loại bỏ các mối nguy hiểm như đồ
nhọn, sắc, hạt nhỏ….để đảm bảo môi trường an toàn cho trẻ.Tận dụng môi

trường, học liệu sẵn có, thế mạnh tại địa bàn để giúp trẻ học hiệu quả.Trong quá

10/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

trình hoạt động trẻ được sử dụng linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả phương tiện đồ
dùng, đồ chơi trong lớp

Hình ảnh: Môi trường trong lớp học.
*Tạo môi trường bên ngoài lớp học:
Khi xây dựng môi trường góc thiên nhiên bên ngoài lớp học, khi lựa chọn
đối tượng cần đảm bảo các điều kiện sau: Các đối tượng là động vật, thực vật
phải là các đối tượng điển hình cho loài. Trong đó, cần hướng dẫn trẻ làm quen
với những đặc điểm đặc trưng cơ bản của chúng, có khả năng thu hút sự chú ý
của trẻ và duy trì hứng thú của trẻ trong thời gian dài. Việc bố trí các đối tượng
trong góc thiên nhiên cần chú ý đến đặc điểm sinh lý và nhu cầu của nó: một số
loại cây cần nhiều ánh sáng hơn một số loại cây khác, có một số loại chỉ sống ở
nơi ẩm ướt,…

11/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Hình ảnh 2:Cô và trẻ cùng hoạt động khám phá tại góc thiên nhiên của lớp

Hình ảnh :Trẻ tham gia hoạt động tập thể ngoài sân trường.
Bên cạnh góc thiên nhiên thì vườn trường cũng là một môi trường không

thể thiếu được trong quá trình tham gia hoạt động khám phá . Đây là nơi để trẻ
có thể chơi, đi dạo, học, quan sát và đặc biệt là một số hoạt động tìm hiểu về sự
vật. Việc lựa chọn đồ dùng và sắp xếp chúng có ý nghĩa to lớn trong quá trình
giáo dục trẻ. Nắm được tầm ý nghĩa đó, trường tôi đã bố trí và quy hoạch vườn
12/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

trường theo hình thức mở để có thể tạo điều kiện cho trẻ được thường xuyên
tham gia vào các hoạt động chăm sóc cây xanh và khám phá chúng.
2. Biện pháp 2: : Lựa chọn các nội dung khám phá dựa trên nhu cầu
khả năng và sự hứng thú của trẻ.
Trong hoạt động khám phá có rất nhiều các nội dung khám phá, mỗi nội
dung đều có hình thức tổ chức khác nhau. Việc tổ chức cho trẻ trong các giờ học
nếu giáo viên lựa chọn được chủ đề, đề tài, nội dung khám phá dựa trên mục tiêu
khám phá, kinh nghiệm, nhu cầu, trình độ, khả năng của trẻ, phù hợp với thực tế
của địa phương thì hiệu quả sẽ cao.
Ví dụ: Ở thành phố có thể cho trẻ khám phá tìm hiểu cốm làng
Vòng…..Tìm hiểu Đền Gióng. Ở địa phương tôi cho trẻ tìm hiểu về Đình làng,
hạt đỗ, hạt lạc………….

Hình ảnh 3:Trẻ tìm hiểu về lễ hội Đình làng Thanh lũng,
Ngoài ra khi lựa chon nội dung khám phá cần thể hiện rõ tính đồng tâm,
phát triển giữa các độ tuổi.
Ví dụ: Chủ đề:” Bản thân”.ở lứa tuổi nhà trẻ dạy trẻ tên của bé,nhận biết
một vài bộ phận của cơ thể nhưa mái tóc, khuôn mặt, đôi mắt,tai, mũi, đôi bàn
tay, đôi bàn chân(tên gọi và chức năng).Nhưng sang lứa tuổi mẫu giáo bé dạy trẻ
nhận biết về bản thân, sở thích, một số trạng thái cảm xúc cơ bản của bé, tìm
hiểu đặc điểm, chức năng, cấu tạo ngoài, cách giữ gìn, bảo vệ một số bộ phận

của cơ thể.

13/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Khi lựa chọn nội dung giáo dục tôi mở rộng thêm các nội dung dựa vào
phạm trù khoa học như: Chất nào tan trong nước, nước bốc hơi như thế nào,…
Lựa chọn cách khai thác các nội dung đối với các độ tuổi khác nhau theo các
khía cạnh khác nhau.Như nội dung tìm hiểu về động vật ở lứa tuổi mẫu giáo bé
một số con vật sống dưới nước tôi cho trẻ khám phá sâu về một con vật để trẻ
khắc sâu :

Hình ảnh 4: Trẻ tham gia hoạt động khám phá con cá vàng.
Ví dụ: Khám phá con cá vàng.
Khi lựa chọn tôi đã đan xen nội dung khám phá vào các hoạt động trong
chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ một cách hợp lý: Họat động học, hoạt động
chơi, Hoạt động mọi lúc mọi nơi.
Ví dụ: Hoạt động khám phá về các bộ phận của cây .
+ Hoạt động học: Gợi ý trẻ bộc lộ kinh nghiệm về các bộ phận và một số
đặc điểm đặc trưng rõ nét,sự đa dạng của các loại cây.Trẻ đặt câu hỏi những gì
trẻ muốn biết về các bộ phận của cây. Quan sát, ghi chép về đặc điểm, chức
năng của các bộ phận ở một cây tiêu biểu.
+ Hoạt động chơi: Tạo môi trường cho trẻ chơi,vẽ, nặn,xé dán các bộ
phận cây.
14/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

+ Hoạt động ngoài trời: Quan sát các bộ phận của các loại cây khác,liên
hệ trải nghiệm bản thân.
+ Hoạt động mọi lúc mọi nơi: Tìm kiếm thông tin trong góc sách, tham
gia chăm sóc cây, chia sẻ thông tin với cô, tìm kiếm thông tin từ cha mẹ.
3. Biện pháp 3: Sử dụng câu hỏi mở, câu hỏi kích thích trẻ tư duy.
Với hoạt động khám phá giáo viên phải đặt được câu hỏi mang tính kích
thích, tích cực, tạo điều kiện tối đa để phát huy năng lực tự học,tự nghiên cứu,
tìm kiếm kiến thức của trẻ đòi hỏi người giáo viên phải sử dụng câu hỏi mở kích
thích trẻ tìm tòi cách thức khám phá và tính tò mò.
Khi đặt câu hỏi tôi đã đảm bảo yêu cầu sau:
- Câu hỏi phải liên quan trực tiếp đến việc thực hiện mục tiêu bài học.
- Câu hỏi ngắn gọn, dễ hiểu.
- Phù hợp với trình độ của trẻ.
- Không ghép nhiều câu hỏi thành một câu hỏi móc xích.Câu hỏi rõ ràng và đơn
nghĩa để trẻ có thể trả lời được dễ dàng.
- Câu hỏi được sử dụng hỏi trẻ có cấu trúc đúng ngữ pháp, nên thể hiện rõ mục
đích muốn hỏi:
Ví dụ: Ai đang nấu ăn?( Ở đây cần làm rõ là ai)
Bé làm gì trên sân khấu? ( Bé khóc vì lại kẹp tay)
Tại sao bé lại khóc? (Bé khóc vì bị kẹp tay)
- Khuyến khích sử dụng câu hỏi mở.
- Sau khi đặt một câu hỏi, chú ý tới thời gian ‘chờ đợi”
- Khuyến khích sự tham gia của tất cả trẻ trong nhóm/ lớp. Với những trẻ nhút
nhát, giáo viên có thể lôi kéo sự tham gia của cháu bằng những câu “Bây giờ
chúng ta sẽ nghe một ai đó chưa phát biểu ý kiến”.
- Khi trẻ có câu trả lời sai, không được chế giễu trẻ. Giáo viên gợi ý hoặc dẫn
dắt trẻ tới câu trả lời đúng.
- Khi trẻ có câu trả lời ngoài dự kiến, tôi đã không bác bỏ ý kiến của trẻ.Mà suy
nghĩ về câu trả lời.Cố gắng hiểu xem trẻ nói gì và có thể diễn đạt lại ý của mình

để kiểm tra xem mình có hiểu đúng hay không hoặc tìm hiểu xem sao trẻ lại có
câu trả lời như vậy.
Ví dụ: Hệ thống câu hỏi kích thích trẻ tìm tòi cách thức khám phá và tính tò mò
của trẻ:
+ Có cách nào để biết chất này tan hay không tan trong nước?
15/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

+ Muốn biết trong túi có gì chúng ta sẽ làm thế nào?
* Câu hỏi kích thích trẻ tri giác:
+ Vật này trông như thế nào?
+ Vật này cứng hay mềm?nóng hay lạnh / nhẵn hay sần ?
+ Cái này có mùi gì? Cái nào thơm, không thơm?
+ Cái này có vị gì? Chua hay ngọt?
* Hệ thống câu hỏi nhằm kích thích trẻ phán đoán, dự đoán:
+ Điều gì sẽ xảy ra khi cho đường vào trong nước?
+ Cái này sẽ như thế nào nếu không được tưới nước?
* Hệ thống câu hỏi nhằm khơi gợi kinh nghiệm của trẻ:
+Với những loại thức ăn này thì con thỏ sẽ ăn loại thức ăn nào?
+ Trong dịp Tết Trung thu sẽ có bánh gì?
* Hệ thống câu hỏi kích thích trẻ phân biệt, so sánh,khái quát hóa,suy
luận:
+ Hai cái này cái nào nặng hơn/ nhẹ hơn.?
+ Những đồ chơi này có điểm gì giống nhau/khác nhau?
+ Vì sao con biết?
+ Bạn nào có ý kiến khác không?
Ví dụ: Hoạt động khám phá con cá vàng:
Các con hãy quan sát xem cô có con gì đây?(Cô bỏ tấm khăn che bể cá).

Để trẻ tự quan sát, trao đổi, chia sẻ, bộc lộ cảm xúc, thông tin với nhau khi giao
nhiêm vụ quan sát.cho trẻ.
Hướng sự tập trung chú ý của trẻ vào đối tượng quan sát và đặt câu hỏi về đăc
điểm mà trẻ cần phát hiện.
- Các con quan sát thật kỹ, thật tinh xem con cá vàng nó như thế nào? Nó dùng
vây, đuôi để làm gì? Mồm để làm gì?
Đưa tình huống có vấn đề để trẻ suy nghĩ và tìm cách giải quyết và duy trì sự
hứng thú, chú ý của trẻ vào đối tượng quan sát.
- Không biết con cá vàng này thích ăn gì nhất nhỉ? Làm thế nào để biết bây giờ?
Tùy vào từng đối tượng quan sát mà tôi có thể kết hợp cho trẻ phân biệt, so
sánh:
- Mắt con cá với mắt của chúng mình có giống nhau không? Khác nhau ở chỗ
nào?

16/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Khi trẻ đưa ra các phương án giải quyết tôi tổ chức cho trẻ trải nghiệm:
- Trẻ tự tay thả thức ăn cho cá và quan sát xem cá ăn cái gì?
Cho trẻ thực hiện một số hành động, vận động đơn giản nhằm mô phỏng đối
tượng quan sát .
Trẻ dùng tay hoặc miệng mô phỏng động tác đớp mồi của con cá.
4. Biện pháp 4: Gây hứng thú cho trẻ trong giờ hoạt động khám phá.
* Sử dụng các trò chơi :
Đối với trẻ mầm non thì việc “Chơi mà học, học mà chơi” sẽ giúp trẻ tiếp
thu một cách dễ dàng và sâu sắc nhất. Sau thời gian trò chuyện, đàm thoại với cô
trẻ được hoạt động, được tham gia vào các trò chơi hứng thú. Qua đó trẻ không
chỉ ngồi nghe cô nói và trả lời các câu hỏi của cô mà trẻ còn có cơ hội để bộc lộ

các hiểu biết của mình thông qua các trò chơi. Ngoài ra trò chơi còn có tác dụng
củng cố, bổ sung và phát triển thêm các tri thức mà trẻ vừa lĩnh hội, tái tạo lại
biểu tượng đã học thông qua các hoạt động thực tiễn đồng thời thỏa mãn nhu
cầu chơi của trẻ, giúp trẻ có hứng thú, tích cực tham gia vào trò chơi để nắm bắt
kiến thức một cách chắc chắn hơn. Do đó trò chơi cũng cố trong giờ hoạt động
khám phá môi trường xung quanh là rất quan trọng. Trò chơi càng phong phú đa
dạng bao nhiêu thì các tri thức trẻ lĩnh hội càng sâu sắc và trẻ càng nhớ lâu bấy
nhiêu. Trong các giờ hoạt động khám phá tôi đã tổ chức một số trò chơi để trẻ
được trực tiếp tham gia và gây được sự hứng thú của trẻ vào tiết học và thu kết
quả tốt

17/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Hình ảnh chơi trò chơi: “Bé khám phá với dòng chảy của nước”
* Ví dụ : Trò chơi: “Bé tập làm các bác nông dân”
- Sử dụng trong tiết Khám phá xã hội: Tìm hiểu nghề nông.
- Chuẩn bị : Rau các loại,mẹt,dây buộc,gầu tát nước,thùng tưới nước,vồ
đập đất, rau trồng trong thùng xốp.
- Cách tiến hành:
+ Sau khi khám phá tìm hiểu về nghề nông, tôi cho trẻ chơi trò chơi “Bé
tập làm các bác nông dân ” để củng cố kiến thức cho trẻ.
+ Tôi cho trẻ chơi theo bốn nhóm, mỗi nhóm có nhiệm vụ mô phỏng các
công việc của bác nông dân. Ví dụ: Bác nông dân tưới nước cho rau…. Thông
qua trò chơi kích thích được lòng ham muốn, say mê khám phá và trẻ tiếp thu
bài một cách dễ dàng hơn.

18/32

Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Hình 7: Trẻ chơi trò chơi học tập
Qua sự biểu hiện của nét mặt rạng ngời, đôi mắt mở to tròn nhìn ngắm, và
thái độ chăm chú, hào hứng, tích cực tham gia trò chơi khiến tôi biết rằng: việc
thiết kế, sử dụng và tổ chức trò chơi hấp dẫn trong hoạt động khám phá là việc
làm rất quan trọng góp phần nâng cao chất lượng hoạt động khám phá môi
trường xung quanh và khơi gợi được sự hứng thú, niềm đam mê khám phá ở mỗi
trẻ.
Trong số các hoạt động vui chơi dành cho trẻ, thì cho trẻ tiếp xúc với
thiên nhiên thông qua hoạt động ngoài trời là hoạt động trẻ rất thích. Bởi trong
khi dạo chơi ngoài trời, trẻ có điều kiện tiếp xúc trực tiếp với môi trường thiên
nhiên và môi trường xã hội; từ đó góp phần hình thành cho trẻ những biểu tượng
ban đầu chân thực về thế giới khách quan, giúp trẻ tích lũy kiến thức và ứng
dụng vào thực tiễn, phát triển và rèn luyện cho trẻ các kỹ năng nhận thức như so
sánh, quan sát, nhận xét…Với mong muốn cho các con được trải nghiệm học tập
từ thiên nhiên với những cơ hội tuyệt vời để học về những loại cây khác nhau từ
cây cảnh, cây hoa, cây ăn quả đến những vườn rau xanh mướt.

19/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Hình 9: Trẻ quan sát hoa, cây cảnh trên sân trường
Giờ hoạt động ngoài trời trẻ còn tích lũy thêm được nhiều kiến thức về
các hiện tượng tự nhiên như: Mây, mưa, nắng, gió… bầu trời thay đổi như thế
nào? Thời tiết ra sao? Tại sao lại có gió? Sau đó cho trẻ tìm xem những cây con

lớn lên từ hạt mọc ở đâu? Ở những bồn cây có cỏ mọc thì cho trẻ nhổ cỏ bỏ vào
thùng rác. Qua hoạt động này không chỉ cung cấp kiến thức cho trẻ mà còn hình
thành ở trẻ những ấn tượng cảm xúc tích cực, tạo điều kiện cho việc giáo dục trẻ
ý thức chăm sóc, yêu cây xanh và bảo vệ cây xanh.
*Sử dụng đồng dao, ca dao, câu đố bài hát để trẻ phán đoán suy luận
để giáo viên giới thiệu vào hoạt động khám phá……
* Sử dụng đồ dùng trực quan, kết hợp xem phim,xem tranh.
Trẻ 3 - 4 tuổi trí tưởng tượng chưa phong phú, kinh nghiệm sống của trẻ
còn ít nên tôi thường xuyên sử dụng các vật thật để dạy trẻ, để trẻ được ngắm
nhìn, sờ, ngửi, nếm,được quan sát các sự vật hiện tượng đang chuyển động. Khi
cho trẻ được tiếp xúc với vật thật tôi nhận thấy trẻ rất hào hứng, chăm chú vào
hoạt động và trẻ nắm bắt kiến thức một cách rõ ràng nhất.
Để khơi dạy tính tò mò tự nhiên và tạo cơ hội cho trẻ khám phá về điểm nổi bật
và lợi ích của cây cối, một vài mối liên hệ đơn giản giữa cây với môi trường
sống, cách chăm sóc và bảo vệ chúng, đồng thời trau rồi óc quan sát,so sánh,
nhận xét và phán đoán của trẻ,hình thành ở trẻ tình cảm,thái độ đugs đắn với cây
cỏ,hoa lá
Ví dụ: Trong giờ hoạt động “Tìm hiểu một số loại rau”, khi tìm hiểu về
quả dứa tôi dùng quả dứa thật để cho trẻ quan sát và trải nghiệm. Tôi đặt ra các

20/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

câu hỏi để kích thích tư duy, các giác quan của trẻ vào khám phá đối tượng :
+Muốn biết trong túi có gì chúng ta sẽ làm thế nào?
+ Đây là quả gì? Quả dứa có màu gì?
+ Quả này trông như thế nào?
+ Quả này nhẵn hay sần ?

+ Hãy sờ xem vỏ của chúng có đặc điểm gì?
+ Quả này có mùi gì? thơm hay không thơm?
+ Quả này có vị gì?Chua hay ngọt? Muốn biết quả dứa có mùi gì các con hãy
đưa lên mũi ngửi xem nào?
+ Cuối cùng tôi bổ quả dứa cho trẻ quan sát đặc điểm bên trong quả dứa có gì và
cho trẻ nếm thử vị quả dứa sau đó hỏi trẻ về vị của quả dứa. Từ đó tôi giải thích
“Quả dứa chưa chín có màu xanh, vị chua, còn quả dứa chín có màu vàng, vị
ngọt”. Khi được trải nghiệm thực tế trẻ vui vẻ, hào hứng và tiếp thu bài một cách
dễ dàng hơn.

Hình 10 : Trẻ khám phá một số loại quả
Việc kết hợp sử dụng các loại đồ dùng trực quan trong tiết học sẽ giúp cho
trẻ có cảm giác mới lạ, hấp dẫn trẻ, lôi cuốn trẻ, thu hút được sự chú ý của trẻ, từ
đó trẻ sẽ tham gia hoạt động để khám phá kiến thức một cách tích cực và có hiệu
quả hơn.
21/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Ví dụ: Trong tiết dạy “Tìm hiểu một số loại hoa” tôi xây dựng mô hình
vườn hoa có nhiều loài hoa khác nhau và cho trẻ đi thăm quan nông trại trồng
hoa của các bác nông dân để gây hứng thú cho trẻ vào hoạt động. Phần cung cấp
kiến thức tôi cho trẻ làm quen với các loại hoa thật để trẻ được quan sát, thảo
luận với các bạn, đưa ra ý kiến nhận xét để khái quát chính xác biểu tượng về
một số loại hoa, qua đó làm cho hoạt động khám phá trở nên sôi nổi, hào hứng
hơn.
* Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động.
Ngày nay lĩnh vực công nghệ thông tin phát triển với tốc độ nhanh chóng,
cung cấp nhiều điều kì thú, những thông tin hữu ích, hấp dẫn mà đôi khi ở trong

sách vở chúng ta không thể tìm thấy được. Vì vậy việc ứng dụng phần mềm tin
học vào tổ chức một số hoạt động cho trẻ nhằm tạo một môi trường lớp học thân
thiện, mới lạ, phong phú, bắt mắt thu hút trẻ, kích thích trẻ tích cực hoạt động
ham học hỏi, tìm tòi khám phá để trẻ phát triển toàn diện tạo cơ sở bước đầu
vững chắc cho tương lai của trẻ là việc làm rất cần thiết. Đặc biệt là môi trường
xung quanh đối với trẻ vô cùng rộng lớn, khó hiểu, trẻ lại rất tò mò, hiếu động,
trẻ luôn đặt ra vô vàn những câu hỏi : Nó là cái gì ? Nó như thế nào ? Vì sao nó
lại như vậy ?.... Do vậy, việc tổ chức cho trẻ khám phá môi trường xung quanh
cần được linh hoạt, hệ thống, khoa học với những màu sắc sặc sỡ, hình ảnh rõ
nét, âm thanh “thật” sẽ giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, trẻ thỏa
mãn được mọi thắc mắc của mình. Trên thực tế có nhiều hoạt động cho trẻ làm
quen với môi trường xung quanh, giáo viên không thể có đủ điều kiện cho trẻ
cầm, nắm, sờ hay trực tiếp tri giác.
Ví dụ 1: Khi tổ chức hoạt động cho trẻ tìm hiểu một số con vật sống trong
rừng, nếu chỉ quan sát tranh thì hoạt động sẽ trở nên đơn điệu, trẻ sẽ nhàm chán,
hiệu quả giờ học sẽ có phần hạn chế. Nhưng thay vào đó tôi ứng dụng bài giảng
điện tử trên chương trình powerpoint cho trẻ quan sát các con vật đang chuyển
động với những hình ảnh “thật”,đặc biệt trẻ tập trung chú ý khi được xem con sư
tử chạy đuổi bắt con nai, sư tử gầm… tôi thấy trẻ rất thích thú, hào hứng, tập
trung chú ý và thông qua đó giờ học đạt kết quả cao.

22/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Hình 11 : Trẻ quan sát màn hình máy chiếu khi tham gia hoạt động khám phá.

Hay trong giờ “Tìm hiểu một số loại rau” tôi sử dụng chương trình
powerpoint để mở rộng hiểu biết của trẻ bằng cách cho trẻ xem một số loại rau

phổ biến qua các hình ảnh trên powerpoint và củng cố kiến thức cho trẻ về một
số loại rau thông qua trò chơi “Rau gì biến mất” ở trên máy tính. Nhờ đó mà các
biểu tượng về sự vật hiện tượng của trẻ được chính xác hóa và hoạt động trở nên
thú vị, cuốn hút trẻ tham gia.
5. Biện pháp 5: Tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động trải nghiệm
qua các thí nghiệm thực hành.
Việc thực hiện đổi mới phương pháp giáo dục mầm non ngày càng giúp phát
huy tính sáng tạo của giáo viên và khuyến khích sự ham thích học hỏi của trẻ
mầm non đã đặt ra những yêu cầu mới đối với giáo viên mầm non trong quá
trình lựa chọn và tổ chức các hoạt động khám phá khoa học cho trẻ. Nếu trong
chương trình giáo dục mầm non cải cách giáo viên chủ yếu sử dụng phương
pháp trực quan và dùng lời để dạy trẻ hoạt động khám phá, thì trong chương
trình giáo dục mầm non mới lại yêu cầu giáo viên phải tăng cường sử dụng các
phương pháp thí nghiệm, thực nghiệm để giúp trẻ được trải nghiệm, được khám
phá khi tham gia các hoạt động khám phá. Tôi đã xây dựng và tổ chức lựa chọn
các hoạt động thí nghiệm thực nghiệm ngay tại lớp mình phụ trách, khuyến
khích và trực tiếp sáng tạo những thí nghiệm hay cho trẻ thực hành. Ví dụ như:
23/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Đặc biệt đối với trẻ 3 - 4 tuổi được trực tiếp làm thí nghiệm với các vật mà
mình đang được học quả là một điều thích thú đối với trẻ. Không phải thí
nghiệm nào cũng là một phát minh tuy nhiên không có một phát minh nào là
không có thí nghiệm. Trẻ được hoạt động, được thử đúng - sai, được làm những
thí nghiệm nhỏ, đơn giản, dễ tiến hành nhưng lại hiệu quả và đem đến cho trẻ
những hiểu biết về thế giới xung quanh, từng bước trẻ sẽ có điều kiện để suy
nghĩ, khám phá những bí ẩn của cuộc sống. Dưới đây là một số thí nghiệm mà
tôi đã tiến hành và kết quả thu được ở các con rất tốt, các con rất hứng thú, say

mê tham gia vào hoạt động làm thí nghiệm.
* Thí nghiệm 1: Chất nào tan trong nước.
- Mục đích yêu cầu:
+ Trẻ biết được một vài chất tan trong nước: Đường, Muối.
- Chuẩn bị:
+ Mỗi trẻ 1 cốc thủy tinh,1 thìa,1hộp đựng muối,1 hộp đựng đường,1 ca đựng
nước, khay.
+ Trẻ nhận biết được sự tồn tại của không khí.
- Cách tiến hành:
+ Bước 1:
Cô cho trẻ quan sát và gọi tên các đồ dùng mà cô chuẩn bị.
+ Bước 2:
Cô cho trẻ rót nước ở trong ca vào cốc thủy tinh sau đó cho trẻ lấy thìa xúc
đường đổ vào cố nước vừa rót rồi khuấy đều lên.
Cô cho trẻ quan sát và dự đoán xem điều gì xảy ra với đường(Có thể cho
trẻ nếm một chút nước đường).Sử dụng câu hỏi như:
+ Sau một thời gian khuấy đều nước thì điều gì đã xảy ra?
+ Đường biến đi đâu? ...
+ Điều gì sẽ xảy ra nước không được khuấy lên?
Giải thích: Khi cho đường vào nước và khuấy đều lên đường là chất tan trong
nước nên chúng ta không nhìn thấy đường đâu.Khi cây nến cháy sẽ sử dụng khí
ô xi ở bên trong chiếc cốc.
-Tương tự với muối.

24/32


Một số biện pháp nâng cao tính tích cực cho trẻ 3- 4 tuổi tham gia hoạt động khám phá

Hình ảnh trẻ làm thí nghiệm chất nào tan trong nước.

* Thí nghiệm 2: Sự nảy mầm và lớn lên của cây?
- Mục đích yêu cầu:
+ Trẻ nhận biết sự phát triển của cây từ lúc gieo hạt đến khi ra quả ( hạt ->
nảy mầm -> cây lớn lên -> cây trưởng thành -> cây ra hoa kết trái ).
- Chuẩn bị:
+ Hạt đậu, đất, chậu đựng đất, nước, bình tưới.
- Tiến hành:
+ Bước 1:
Cô cho trẻ chơi trò chơi dân gian “ Gieo hạt” để gây hứng thú và dẫn dắt
đưa trẻ vào hoạt động khám phá.
Cho trẻ quan sát và gọi tên các đồ dùng mà cô đã chuẩn bị.
Cô hỏi trẻ khi gieo hạt vào đất thì điều gì xảy ra? Muốn biết điều gì xảy ra
và có giống chúng mình dự đoán không thì chúng mình hãy cùng chờ đợi và
hàng ngày quan sát nhé.
+ Bước 2:
Cô hướng dẫn trẻ cách gieo hạt vào chậu. Cô cho trẻ gieo hạt vào 2 chậu:
Một chậu có đất và một chậu không để trẻ so sánh quá trình nảy mầm của 2 hạt
đậu.
Hàng ngày cô cho trẻ tưới nước và quan sát sự phát triển của cây.
25/32