Nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình nông nghiệp, nông thôn tỉnh Bạc Liêu

NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ DỰ ÁN
ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH NÔNG NGHIỆP, 
NÔNG THÔN TỈNH BẠC LIÊU
Thông qua dữ  liệu thứ  cấp thu thập được từ  Cục thống kê tỉnh Bạc Liêu, Sở  Nông  
nghiệp và Phát triển Nông thôn, Ban Quản lý dự  án công trình đầu tư  nông  
nghiệp tỉnh Bạc Liêu giai đoạn 2013­2017, nghiên cứu đã sử  dụng phương pháp  
tổng hợp, đánh giá, phân tích, so sánh thực trạng quản lý các công trình dự  án  
đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn trên địa bàn  
tỉnh Bạc Liêu trong thời gian qua.
Đồng thời, nhóm tác giả  tiến hành khảo sát ý kiến chuyên gia để  đưa ra giải pháp giúp 
hoàn thiện công tác quản lý dự  án đầu tư  xây dựng các công trình nông nghiệp và phát  
triển nông thôn ở tỉnh Bạc Liêu.
Trong công tác quản lý đầu tư xây dựng nói chung và lĩnh vực Nông nghiệp và phát triển  
nông thôn nói riêng, giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thẩm định dự  án, thực hiện đầu tư, quản  
lý tiến độ, chất lượng công trình và nghiệm thu thanh quyết toán hoàn thành công trình là 
những công việc quan trọng của quản lý đầu tư xây dựng. Tại tỉnh Bạc Liêu, hầu hết các  
dự án thuộc lĩnh vực Nông nghiệp cơ bản đảm bảo được công năng sử dụng theo yêu cầu 
thiết kế, không có sai sót lớn về kỹ thuật và phát huy được hiệu quả kinh tế ­ xã hội. Tuy 
nhiên, trong thực tế, vẫn còn một số dự án khiếm khuyết về chất lượng hoặc để  xảy ra 
sự  cố  kỹ  thuật, chậm tiến độ  gây lãng phí và bức xúc trong dư  luận xã hội, làm giảm 
hiệu quả, mục tiêu đầu tư.
Ban Quản lý dự  án đầu tư  xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn 
tỉnh Bạc Liêu trong quá trình hoạt động nói chung còn tồn tại một số hạn chế như: Lực  
lượng nhân sự  quản lý dự  án còn thiếu tính chuyên nghiệp; bản lĩnh; tính độc lập; sáng 


tạo chưa cao; công nghệ áp dụng chưa hiện đại; hệ thống văn bản pháp quy chưa rõ ràng,  
chồng chéo; quy trình quản lý chưa được hoàn thiện, chưa thực hiện đúng các quy chế,  
quy trình quản lý dự án. Quy trình quản lý chưa thực sự phù hợp với thực tế thi công, ảnh  
hưởng đến hiệu quả triển khai dự án. Vì vậy, vấn đề  hoàn thiện công tác quản lý dự  án  
đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn trên địa bàn tỉnh Bạc 

Liêu là vấn đề cần xem trọng.
Công tác quản lý dự  án xây dựng các công trình nông nghiệp, nông thôn tỉnh Bạc  
Liêu
Một số kết quả đạt được
Giai đoạn 2013 ­ 2017, Ban Quản lý dự án xây dựng công trình nông nghiệp nông thôn tỉnh  
Bạc Liêu đã tập trung đẩy mạnh thực hiện những nhiệm vụ được UBND Tỉnh giao, kết  
quả đạt được khá tích cực. Bộ máy tổ chức của Ban, hoạt động ổn định nề nếp.

Số  lượng công trình mà Ban Quản lý dự  án xây dựng công trình nông nghiệp, nông thôn 
tỉnh Bạc Liêu được giao quản lý trong giai đoạn 2013 ­ 2017 là 230 công trình (bao gồm  
các công trình do Ban làm chủ đầu tư và tư vấn cho các chủ đầu tư). Ban đã thực hiện tốt 


nhiệm vụ quản lý và sử dụng vốn của Nhà nước để  đầu tư xây dựng các công trình trên  
từng lĩnh vực theo quy định của pháp luật hiện hành về quản lý đầu tư xây dựng. Việc tổ 
chức thực hiện dự án từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư  đến hoàn thành dự 
án đưa vào khai thác sử dụng bước đầu được thực hiện nhịp nhàng, bài bản theo đúng các  
quy định của Nhà nước về quản lý đầu tư xây dựng.
Quá trình quản lý dự  án xây dựng các công trình chưa xảy ra hiện tượng công trình bị 
chậm tiến độ  nghiêm trọng. Ban Quản lý dự  án thường xuyên tổ  chức họp giao ban với 
đơn vị  thi công, đơn vị  tư  vấn giám sát để  tháo gỡ  các khó khăn, vướng mắc trong quá  
trình triển khai thực hiện thi công.
Nhìn chung, các dự án đều được đầu tư đúng mục đích, phục vụ đời sống an sinh xã hội.  
Việc quản lý dự án cho từng công trình cơ bản tuân thủ các quy định của pháp luật về xây  
dựng cơ bản. Mặc dù, tiến độ  thực hiện của một số công trình bị  chậm so với kế hoạch  
của dự  án, song vẫn nằm trong khả  năng kiểm soát và đã được gấp rút triển khai. Kế 
hoạch vốn được giao hàng năm cho Ban Quản lý dự án làm chủ đầu tư đều thực hiện giải 
ngân đạt từ 92% so với kế hoạch cấp trên giao.
Tình hình giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản công trình nông nghiệp
Giai đoạn 2013 ­ 2017, Ban Quản lý dự án đã thực hiện tốt công tác quản lý dự án, từ khâu 

lựa chọn tư vấn thiết kế cho đến khâu thẩm tra, thẩm định; lựa chọn nhà thầu thi công;  
lựa chọn tư vấn giám sát và thanh toán các khối lượng công việc hoàn thành trong 03 giai 
đoạn đầu tư, từ chuẩn bị dự án, thực hiện dự án và kết thúc xây dựng, đưa công trình vào  
khai thác sử dụng. Các công trình đều đảm bảo tiến độ thi công, đạt chất lượng, đưa vào  
sử dụng mang lại hiệu quả đầu tư.
Những tồn tại trong công tác quản lý dự án xây dựng


Tồn tại trong khâu quản lý, điều hành dự án của Ban Quản lý dự án: Khâu quản lý dự án 
hiện nay vẫn còn hạn chế, công tác lựa chọn nhà thầu tư vẫn chưa đảm bảo, dẫn đến lựa 
chọn phải đơn vị tư vấn có năng lực kém. Đáng chú ý, năng lực, trình độ chuyên môn của 
một số cán bộ, công chức tham gia công tác Quản lý dự  án còn hạn chế, thiếu tinh thần 
trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ; kỹ năng nhận thức, phối hợp làm việc với các cơ 
quan liên quan chưa đạt hiệu quả cao, trong quá trình thực hiện còn để xảy ra thiếu sót, vi  
phạm.
Tồn tại trong khâu khảo sát, lập dự  án đầu tư: Chất lượng hồ  sơ  thiết kế, dự toán còn 
nhiều hạn chế, thiếu chuẩn xác. Trong công tác thiết kế, còn chưa đưa ra được giải kế 
phù hợp với điều kiện cụ thể của công trình. Thiết kế dựa vào các số liệu khảo sát chưa 
chính xác dẫn đến nhiều chi tiết thiếu khả  thi, phải thiết kế  điều chỉnh, bổ  sung, làm  
chậm tiến độ, gây lãng phí, hiệu quả công trình thấp.
Một số  dự  án bản vẽ  thiết kế thi công chất lượng còn chưa đạt yêu cầu, nhiều chi tiết  
thiếu kích thước, mặt cắt, quy cách cấu tạo, dự  toán lập không chính xác, tính sai khối 
lượng, áp sai đơn giá và chế  độ  chính sách làm tăng chi phí đầu tư. Hoạt động giám sát  
của đơn vị tư vấn chưa nghiêm túc, trách nhiệm chưa cao.


Tồn tại trong khâu thẩm tra dự án: Độ chính xác của công tác thẩm tra chưa cao do chất  
lượng hồ sơ dự án cũng như thiết kế, tổng dự toán chưa đề cập hết các nội dung của một  
dự  án theo quy định về  số  liệu khảo sát, nghiên cứu hiện trạng, công tác dự  báo... Cơ 
quan thẩm tra cũng chưa tập trung xem xét kỹ  các nội dung của dự  án và chủ  quan tin 

tưởng hồ sơ do chủ đầu tư cung cấp và sự giám sát của đơn vị tư vấn, chỉ tập trung vào  
kiểm tra các thủ tục pháp lý. Điều này dẫn tới tình trạng, nhiều dự án được tư vấn, thẩm  
tra sơ sài, khi triển khai lại phải điều chỉnh thiết kế ­ dự toán làm tăng tổng mức đầu tư.
Một số  đơn vị  tư  vấn thẩm tra còn thiếu tinh thần trách nhiệm, trong quá trình thẩm tra 
không phát hiện ra các sai sót của tư vấn khảo sát thiết kế, dự toán. Khâu đóng dấu thẩm  
tra không thực hiện kiểm soát hồ  sơ  dẫn đến còn có những bất hợp lý trong thiết kế, 
hoặc có sự không thống nhất giữa các bản vẽ và dự toán.
Tồn tại trong khâu triển khai đấu thầu, lựa chọn nhà thầu thi công: Nhận thức, hiểu biết 
của những người làm công tác đấu thầu còn chưa đúng, chưa đầy đủ. Việc xây dựng tiêu 
chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu không được chỉ dẫn cụ thể, thiếu đào tạo cơ bản, điều này  
dẫn đến tình trạng lạm dụng quyền để  thực hiện các hành vi như  gạt bỏ  các nhà thầu 
không mong muốn và tạo cơ hội thắng thầu cho các nhà thầu có chủ định.
Các quy định về  điều kiện tiên quyết đối với các nhà thầu được áp dụng một cách tuỳ 
tiện, dẫn đến tình trạng coi những điều kiện không cơ bản trở thành điều kiện tiên quyết 
để gạt nhà thầu và ngược lại chuyển điều kiện cơ bản thành điều kiện không tiên quyết  
để  tạo cơ  hội cho các nhà thầu không đủ  tiêu chuẩn lọt vào danh sách, thậm chí thắng  
thầu.
Chất lượng nhiều công trình đưa vào sử dụng kém, không mang lại hiệu quả do năng lực 
nhà thầu yếu: Rất nhiều nhà thầu thi công không thực hiện đúng cam kết trong hợp đồng 
thi công về năng lực máy móc thiết bị, khả  năng ứng vốn, tiến độ  thi công. Nhiều hạng  
mục thi công không đúng thiết kế  được duyệt nhưng vẫn nghiệm thu, thanh toán đúng 


như  bản vẽ  thi công được duyệt. Việc lập hồ  sơ  hoàn công cũng không đúng quy định:  
ghi nhật ký, lập bản vẽ hoàn công không đúng thực tế thi công (thường lấy bản vẽ thiết  
kế làm bản vẽ hoàn công).
Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án xây dựng công trình nông nghiệp, nông 
thôn
Để phát huy các kết quả đạt được trong công tác quản lý dự án xây dựng công trình nông  
nghiệp, nông thôn, khắc phục những tồn tại, hạn chế, thời gian tới, Ban Qu ản lý dự  án  

đầu tư xây dựng tỉnh Bạc Liêu cần tập trung thực hiện các giải pháp về tổ  chức quản lý 
dự án xây dựng dự án, nâng cao công tác lựa chọn và quản lý nhà thầu thiết kế, công tác  
thẩm tra dự án, đấu thầu, lựa chọn nhà thầu thi công… Cụ thể:
Thứ nhất, hoàn thiện tổ chức quản lý dự án xây dựng: Cần nâng cao chất lượng đội ngũ 
cán bộ  chuyên môn của Ban Quản lý dự  án; nghiên cứu và bố  trí cán bộ  sao cho đúng 
chuyên môn nghiệp vụ, có hiệu quả. Đặc biệt, cần tiêu chuẩn hóa cán bộ  và tổ  chức tốt  
công tác tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cũng như  xác định chính thức chức  
danh kỹ sư quản lý dự án để có cơ sở tiêu chuẩn hóa nhân lực. Cán bộ quản lý dự án xây  
dựng phải có đầy đủ chứng chỉ hành nghề theo quy định. Cần hoàn thiện bộ máy quản lý 
đồng bộ thống nhất trong việc tổ chức thực hiện dự án và điều hành quản lý dự  án. Đây  
là yêu cầu khách quan, phù hợp với quy luật phát triển của xã hội.
Để quản lý có hiệu quả, vấn đề chuyên môn hóa bộ máy quản lý là cần thiết, tránh chồng  
chéo trong công tác quản lý. Các cán bộ quản lý phải có chứng chỉ hành nghề quản lý, có 
trình độ  năng lực chuyên môn phù hợp, có phẩm chất đạo đức nghề  nghiệp tốt và đặc 
biệt là am hiểu về pháp luật. Trách nhiệm của từng tổ chuyên môn làm công tác tổ  chức  
và quản lý cần được phân công rõ ràng, thống nhất trong chỉ đạo và hướng dẫn, không để 
xảy ra tình trạng chồng chéo gây khó khăn cho từng tổ chuyên môn. Đồng thời, cần từng  
bước thiết lập bộ  máy Quản lý dự  án chuyên nghiệp và đạt hiệu quả. Đây là giải pháp 


mang tính tổng hợp, đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ  giữa các tổ  chuyên môn  
trong đơn vị.
Thứ hai, nâng cao công tác lựa chọn và quản lý nhà thầu thiết kế:  Cụ thể là cần lựa chọn 
nhà thầu thiết kế  có đủ  tư  cách pháp nhân, đủ  năng lực để  thực hiện nhiệm vụ  tư  vấn  
thiết kế các dự án theo đúng ngành nghề đã đăng ký; Phải chịu trách nhiệm trước chủ đầu  
tư, trước pháp luật về sản phẩm tư vấn xây dựng mà đơn vị lập ra.


Đồng thời, thay đổi cách tính chi phí thiết kế  không theo hướng xác định theo tỷ  lệ  dự 
toán công trình để tránh việc nhà thầu tư vấn thiết kế nâng giá công trình để được hưởng 

chi phí chênh lệch thiết kế, giảm trách nhiệm đối với sản phẩm, gây lãng phí vốn đầu tư 
và kéo theo nhiều vấn đề tiêu cực khác.
Tư vấn thiết kế khi nhận thiết kế cho công trình hay một dự án yêu cầu phải có ít nhất 3 
phương án thiết kế, có giải pháp tối ưu về  mặt kỹ thuật và kinh tế  để  chủ  đầu tư  chọn 
một trong các phương án đó. Hồ  sơ  thiết kế  ­ dự  toán công trình phải được cơ  quan  
chuyên môn quản lý nhà nước về xây dựng tổ chức thẩm tra, thẩm định và phê duyệt theo 
quy định. Đối với các dự án lớn, phức tạp cần mời tư vấn độc lập kiểm tra và phản biện,  
để có được phương án tối ưu và đạt hiệu quả cao.
Nên có quy định cụ  thể  tỷ  lệ  được phép sai sót của tư  vấn thiết kế  khi lập bản vẽ  kỹ 
thuật và dự  toán. Nếu vượt quá tỷ  lệ  thì phải quy định mức bồi thường cụ  thể  (có thể 
bằng với số tiền vượt tỷ lệ). Những đơn vị tư vấn có năng lực yếu kém, đề  xuất các cơ 
quan quản lý nhà nước hoạt động lĩnh vực xây dựng nên mạnh dạn rút giấy phép hành  
nghề, công bố  trên trang thông tin đấu thầu và không cho tham gia các dự  án tại địa  
phương.
Thứ ba, nâng cao công tác thẩm tra dự án: Tổ chức, cá nhân khi tham gia hoạt động thẩm  
tra phải có đủ điều kiện năng lực phù hợp với công việc thực hiện; có hệ  thống quản lý  
chất lượng và chịu trách nhiệm về chất lượng các công việc do mình thực hiện trước chủ 
đầu tư và trước pháp luật. Cùng với đó, đầu tư đào tạo và nâng cao trình độ, năng lực của 
công tác thẩm tra hồ sơ thiết kế. Tuân thủ  các quy định của pháp luật về  Quản lý dự  án  
đầu tư xây dựng, quản lý chất lượng công trình xây dựng trong quá trình thực hiện công 
tác thẩm tra. Đặc biệt, cần chú trọng các điểm sau: Đề xuất ứng dụng các các giải pháp 
thiết kế  phù hợp, đảm bảo an toàn, tiết kiệm, tuân thủ  các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện  
hành; Đảm bảo sự phù hợp giữa khối lượng dự toán và hồ sơ thiết kế; đơn giá định mức  


công việc so với biện pháp thi công; giá cả vật liệu phù hợp với thị trường và yêu cầu sử 
dụng để tránh lãng phí, thất thoát trong quá trình triển khai dự án.
Thứ tư, nâng cao chất lượng công tác đấu thầu, lựa chọn nhà thầu thi công:  Trong công 
tác lập hồ sơ mời thầu, phải ban hành các tiêu chí rõ ràng, cụ thể và công khai nhằm tránh  
tình trạng hạn chế số lượng nhà thầu tham gia dự thầu do những tiêu chí đánh giá đưa ra  

quá cao. Quy định cụ thể hơn nữa tiêu chuẩn đối với thành viên tổ  chuyên gia, số  lượng  
chuyên gia xét thầu, đảm bảo quá trình xét thầu, tổ  chuyên gia phải độc lập với các nhà 
thầu.
Ngoài ra, cần có những chế tài cụ thể xử phạt nghiêm minh hiện tượng thông thầu, chống 
phá giá trong đấu thầu. Đồng thời, gắn với trách nhiệm của chủ  đầu tư  trong quá trình  
thực hiện công tác đấu thầu. Đối với các gói thầu có giá trúng thầu thấp hơn giá gói thầu 
được phê duyệt trên 10%, cần có quy định cụ thể  tăng mức tiền bảo lãnh thực hiện hợp  
đồng để  ràng buộc và nâng cao trách nhiệm của nhà thầu trúng thầu và nâng cao chất 
lượng công trình xây dựng.
Bên cạnh đó, cần rà soát lại tất cả các nhà thầu có năng lực yếu kém, thi công công trình  
không đạt chất lượng trước đây để có chế tài thích hợp. Đối với những nhà thầu có hình 
thức gian lận trong đấu thầu như  mượn pháp nhân, mượn các nguồn năng lực của nhà  
thầu khác để tham gia đấu thầu hoặc đấu thầu xong rồi bán thầu... tùy theo mức độ  cần  
có hình thức xử lý thật thích đáng. Nặng thì cấm tham gia hoạt động đấu thầu vĩnh viễn,  
nhẹ thì cấm tham gia trong 5 năm, đồng thời công khai thông tin về sai phạm đó.
Thứ  năm, nâng cao chất lượng công tác giám sát thi công: Các đơn vị  tư  vấn giảm sát 
cũng như chủ đầu tư khi phân công cán bộ giám sát phải có sự lựa chọn cá nhân tham gia  
quản lý giám sát thi công có trách nhiệm, năng lực đúng với chuyên môn, có kinh nghiệm  
thực tế  phong phú, nhanh nhẹn, nhạy bén trong quá trình xử  lý công việc, có phẩm chất  
đạo đức tốt và phải có chứng chỉ hành nghề theo quy định. Song song đó, cần cử cán bộ 


của đơn vị  mình tham gia các lớp tập huấn nhằm nâng cao kỹ  năng giám sát, nắm bắt  
được các quy định pháp luật mới về  giám sát thi công công trình để  tổ  chức thực hiện  
đúng. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của  
dự án.
Thứ sáu, phương hướng hoàn thiện khâu thanh, quyết toán công trình:  Thời gian nghiệm 
thu, thời gian thanh toán phải được quy định rõ ràng trong hợp đồng giao nhận thầu thi  
công, vốn đầu tư trong năm phải nghiệm thu xác nhận khối lượng, giá trị thực hiện trong  
năm làm cơ sở thanh, quyết toán vốn đầu tư năm đó.

Như  vậy, mới nâng cao trách nhiệm đối với chủ  đầu tư, tránh tình trạng chủ  đầu tư 
không làm thủ  tục, gây khó khăn, không nghiệm thu kịp thời cho các nhà thầu. Trường 
hợp chủ đầu tư  không làm hoặc chần chừ trong thực hiện các thủ  tục nghiệm thu thanh  
quyết toán cho nhà thầu khi nhà thầu đủ điều kiện thì phải quy trách nhiệm vật chất cho  
chủ đầu tư.
Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng theo hướng tăng mức  
xử phạt đối với từng hành vi vi phạm kỷ luật lập và phê duyệt báo cáo quyết toán dự án  
đầu tư xây dựng hoàn thành nhằm chấm dứt tình trạng chậm quyết toán vốn đầu tư đang 
diễn ra phổ biến hiện nay.
Cụ  thể, quy định mức phạt đối với nhà thầu, chủ  đầu tư  khi lập và gửi báo cáo quyết  
toán công trình chậm, có thể  là 0,2% so với giá trị  quyết toán hạng mục công trình, công  
trình, dự  án hoàn thành cho một ngày gửi chậm báo cáo quyết toán vốn đầu tư  đến cơ 
quan thẩm tra.
Đồng thời, chủ đầu tư phải kiểm điểm quy rõ trách nhiệm cá nhân của đơn vị trong việc  
lập, gửi báo cáo quyết toán chậm và cá nhân đó phải bồi thường để  cá nhân đó rút kinh  
nghiệm trong những công trình sau.


Bên cạnh đó, cần công khai quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư, công khai quyết  
toán. Kho bạc Nhà nước chủ động hướng dẫn các chủ đầu tư hoàn tất các hồ sơ pháp lý  
để làm cơ sở tạm ứng và kiểm soát thanh toán vốn đầu tư; Niêm yết công khai quy trình 
kiểm soát thanh toán vốn đầu tư theo hướng dẫn của Bộ Tài chính.        
Tài liệu tham khảo:
1.

Nghị định số 32/2015/NĐ­CP ngày 25/3/2015 về quản lý chi phí đầu tư xây dựng;

2.

Nghị định số 46/2015/NĐ­CP ngày 12/5/2015 về quản lý chất lượng và bảo trì công  

trình xây dựng;
3.

Nghị định số 59/2015/NĐ­CP ngày 18/6/2015 về quản lý dự án đầu tư xây dựng;

4.

Thông tư  số  09/2016/TT­BTC ngày 18/01/2016 về  quy định quyết toán dự  án hoàn  

thành thuộc vốn nhà nước;
5.

Phạm Phú Cường (2016), “Hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại  

Ban quản lý dự án chuyên ngành giao thông vận tải”, Tạp chí giao thông vận tải...