lưu ý về môi trường dành cho hướng dẫn viên du lịch

CÁC YÊU CẦU ĐỐI VỚI HƯỚNG DẪN VIÊN KHI THỰC HIỆN VAI TRÒ
HƯỚNG DẪN ĐOÀN
Ngoài các công việc chuyên môn nghiệp vụ, hướng dẫn viên (HDV) cần đóng vai trò
tích cực trong việc tuyên truyền và thực hiện việc bảo vệ môi trường, tạo sự phát triển
du lòch bền vững ở đòa phương và cộng đồng.
Hầu hết các hãng du lòch hiện nay đều đã ký thỏa thuận cam kết thực hiện nghóa vụ
của mình trong việc cùng nhau phát triển bền vững, vì vậy cùng với các bộ phận khác
như bộ phận ký kết nhà hàng-khách sạn, hành chánh nhân sự, nhà xe, HDV sẽ phải là
người có hiểu biết và giúp khách nhận biết các giá trò lịch sử, văn hóa và tài nguyên
thiên nhiên của Việt Nam, mang đến cho khách sản phẩm đúng chất lượng, đồng thời
cùng chung tay bảo vệ các di sản thiên nhiên và lòch sử văn hóa đó, tránh gây tác
động/tác hại lên di sản.
Công ty chúng ta cũng đã tham gia Tổ chức quốc tế về du lòch bền vững (Sustainable
Travel International Organization) vì vậy sẽ có bên thứ ba theo dõi, đánh giá trong các
đoàn du lòch, vì vậy, các anh chò em lưu ý làm tốt vai trò của mình trong mỗi đoàn theo
các chỉ dẫn mà Phòng Hướng dẫn sẽ cung cấp sau đây:
I. Bản thân HDV:
-

-

HDV phải gương mẫu về việc tôn trọng danh lam thắng cảnh: không vứt rác bừa
bãi và thể hiện sự trân trọng di tích và văn hóa bản địa.
Nhắc nhở khách sử dụng tiết kiệm nguồn nước và năng lượng.
Nhắc khách những lưu ý khi chụp hình phong cảnh và người địa phương (nơi nào
được phép, nơi nào không được phép).
Khi tham quan bằng xe hai cầu, yêu cầu lái xe chạy cẩn thận, không lạng lách làm
hại cây rừng, hệ động thực vật....
Không khạc nhổ, xả rác không đúng nơi qui đònh.
Tạo điều kiện để khách thưởng thức và tiếp xúc với đời sống, sắc màu bản đòa,
sản vật đòa phương, nhưng tuyệt đối không giới thiệu, quảng cáo, chào mời khách

những động thực vật quý hiếm hoặc nằm trong danh sách cấm…
Đánh thức ở du khách mối quan tâm, lòng yêu thiên nhiên, yêu văn hóa đòa
phương và môi trường.
HDV cần nhìn thấy trước để dặn dò và ngăn chặn những hành vi xâm hại thiên
nhiên, và di sản văn hóa (nếu có) của du khách. ]

Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 1


-

-

-

-

-

HDV cũng cần góp phần chỉ dẫn, nhắc nhở các điểm tham quan, nhà hàng, … để
họ tuân thủ tốt việc an toàn lao động, lưu thông đường thủy, giữ gìn vệ sinh, có
thùng rác và nhà vệ sinh để khách sử dụng, …
HDV nắm rõ và dặn dò du khách về luật bảo vệ di sản trước khi đến một di sản
thiên nhiên, văn hóa, lòch sử hoặc trước khi khách thưởng thức một chương trình tái
hiện một giá trò văn hóa phi vật thể.
HDV dặn dò khách trước về cách ăn mặc phù hợp với điểm tham quan.
Thông tin về những tác hại con người vô tình hay cố ý gây ra đối với môi trường
sống phải là một trong các đề tài mà HDV truyền đạt đến khách trong mỗi chuyến

đi.
Việc bóc lột lao động trẻ em và xâm hại tình dục trẻ em là không thể chấp nhận.
Cần sử dụng sản phẩm thân thiện môi trường hay có thể tái chế. Ủng hộ những nơi
sản xuất có hệ thống xử lý chất thải tốt và hạn chế tác động sinh ra do hiệu ứng
nhà kính.
Bảo đảm du khách thoải mái và hài lòng sau chuyến đi.

II. Những điều cần biết thêm để chuyện trò và đònh hướng hành động cho khách:
i. Các tác động của du lòch đến con người:
- Cơ sở hạ tầng phục vụ du lòch sẽ có những tác động tiêu cực nhất đònh đối với tài
nguyên thiên nhiên và môi trường sống của dân bản đòa.
- Du lòch càng phát triển, nguồn tài nguyên nước và năng lượng càng bò ảnh hưởng
và dễ bò ô nhiễm, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa.
- Các hoạt động du lòch như thể thao, tham quan, lặn biển, mua hàng lưu niệm sẽ
làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái, tầng san hô,…
- Số lượng rác thải rắn khổng lồ 35 triệu tấn/năm từ ngành du lòch, tương đương số
lượng rác thải của nước Pháp/năm.
- Các hoạt động vận chuyển và du lòch, nghỉ dưỡng làm gia tăng lượng khí thải,
chiếm từ 4–6% tổng lượng khí thải toàn cầu và bằng lượng khí thải của Canada,
Hàn Quốc và Brazin cộng lại.
ii.Tầm quan trọng của đa dạng sinh học:
- Nhờ vào các nguồn tài nguyên rừng, sản phẩm nông nghiệp và nguồn tài nguyên
nước, các quốc gia đang phát triển đang thu hút số lượng lớn khách du lòch từ khắp
nơi.
- 60% các tour du lòch là nhằm khám phá thiên nhiên và người ta thấy 1,8 triệu
chủng loài động thực vật trên trái đất bò ảnh hưởng và tuyệt chủng là do tác động
của con người, nhanh hơn 100 lần so với tốc độ tự nhiên.
Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 2

- Các hoạt động của con người, sự khai thác quá mức các nguồn tài nguyên thiên
nhiên, biến đổi khí hậu toàn cầu và ô nhiễm đe dọa đến hệ sinh thái.
- Để phát triển du lòch tốt, chúng ta cần có những chính sách và hướng dẫn cho du
khách các thói quen du lòch nhằm bảo vệ hệ động thực vật và nguồn tài nguyên
nước, rừng....
iii.Nước sạch cho mọi người: thách thức của thế kỷ 21:
- Dân số thế giới sẽ tăng nhanh từ 6,7 tỉ người năm 2010 lên 8 tỉ người năm 2030. 1,1
tỉ người sẽ khơng có cơ hội tiếp cận nguồn nước sạch và gần 900 triệu người sử dụng
nước khơng sạch
- 3900 trẻ em tử vong mỗi ngày vì sử dụng nước bẩn và điều kiện vệ sinh kém.
- 2,5 triệu người còn thiếu những điều kiện vệ sinh tối thiểu.
- Dân số tăng nhanh sẽ làm tăng lượng nước tiêu thụ. Các hoạt động nơng nghiệp tiêu
thụ đến 70 % lượng nước sử dụng tồn cầu. Các quốc gia phương Tây và các hoạt
động du lịch sử dụng q mức nguồn nước.
- Sinh hoạt hàng ngày, sử dụng hóa chất và rác thải là những ngun nhân chính gây ra
ơ nhiễm nguồn nước ngầm.
- Nguy cơ xảy ra xung đột giữa các quốc gia nhằm tiếp cận nguồn nước sạch.
- Nguồn nước sẽ càng khan hiếm do hạn hán ngày càng tăng.
iv.Sự tuyệt chủng của các loài động vật q hiếm:
- Biến đổi khí hậu, ơ nhiễm, thiếu nước, hoạt động con người là những tác nhân chính
làm biến mất ngày càng nhiều các lồi động vật
- Một hoặc nhiều lồi động vật sẽ bị ảnh hưởng, thậm chí có nguy cơ tuyệt chủng khi
một lồi động vật biến mất.
- Cuộc sống của 15.589 lồi động vật bị đe dọa. 700 lồi động vật có nguy cơ tuyệt
chủng trong đó có 23% động vật có vú, 12% lồi chim , 42% lồi rùa và 32% lồi
lưỡng tính. 1% lồi động vật biến mất mỗi năm.
- Hoạt động bn bán động thực vật là một trong những ngun nhân làm biến mất
một số lồi vẹt, đồi mồi, …

- Hoat động du lịch làm xáo trộn mơi trường sống, hoạt động đi săn trong du lịch ngày
càng tăng làm thay đổi, mất đi hình ảnh của hình thức săn bắn truyền thống vì nhu
cầu dinh dưỡng và làm biến mất một số lồi động vật.
v.Việc bảo vệ tài nguyên biển:
- Hệ sinh thái biển là tập hợp các lồi động vật ( tơm cá, động vật có vú… ) và hệ thực
vật ( san hơ, rong tảo….) có quan hệ hữu cơ mật thiết với nhau.
- Du lịch biển thu hút nhiều du khách, các hoạt động du lịch như bơi lặn, câu, tham
quan bằng thuyền …. làm gia tăng lượng rác thải .
- Các du khách thường có xu hướng đưa mồi cho cá ăn để dụ chúng đến gần quan sát,
điều này làm thay đổi thói quen ăn tự nhiên của một số lồi, chúng suy yếu dần và
chết. Một số du khách vơ ý thức quăng ném vơ tội vạ túi ni lơng, rác thải trực tiếp
xuống biển gây tổn hại đến các sinh vật biển, đặc biệt là rùa.
Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 3


- Biển ðịa Trung Hải là một trong 25 vùng có hệ sinh thái biển đa dạng nhất hành tinh,
chỉ chiếm 0,8% diện tích đại dương và 0,3% trữ lượng nước nhưng có đến 12000 lồi
được xác định, chiếm khoảng 7-8%.
- ðược mệnh danh là Amazone của các đại dương, vùng biển xung quanh 6 quốc gia
Indonesia, Philippin, Malaysia, Papouasie New Guinee, Quần đảo Salomon và ðơng
Timor có diện tích 5,7 triệu km2, nơi tập trung của 30% lượng san hơ với 76% lồi
san hơ và hơn 35 % lồi cá sống trong các dãy san hơ, là nguồn dinh dưỡng ni sống
cho hơn 100 triệu người.
vi.Những tảng san hô ngầm:
- Gần 1/3 lượng san hơ biến mất hoặc hư hại do các hoạt động khai thác q mức, du
lịch và hiện tượng Trái đất nóng dần lên. ðiều này làm hàng triệu lồi động, thực vật
bị nguy hại, ảnh hưởng đến đời sống của hàng tỉ người.
- Mặc dù chỉ chiếm 0,25 diện tích nước, những rặng san hơ là nguồn sống cho hơn 1,5

tỉ người, là “mái ấm” cho khoảng từ 1 đến 3 triệu lồi sinh vật biển ( chúng ta cũng
chỉ xác định tên của 10% lồi)…1/3 lồi cá có nguy cơ bị tiêu diệt.
- Tổng diện tích san hơ ước tính trải dài từ 112.000 km2 đến 4 triệu km2 tại hơn 100
quốc gia.
- Khoảng 500 triệu người phụ thuộc vào nguồn thủy sản từ các rặng san hơ.
- 70 % các dãy san hơ bị thiệt hại do sự bất cẩn của du khách khi bơi lặn, rác thải trực
tiếp xuống biển và các nguồn ơ nhiễm khác.
- Chúng ta cần thay đổi hành vi, thói quen du lịch, mỗi du khách tham gia hành động
góp phần bảo vệ nguồn tài ngun vơ giá này.
vii.Rừng ngập mặn:
- Các rễ, nhánh cây rừng ngập mặn là thành lũy thiên nhiên làm giảm sức mạnh các
cơn sóng thần. Năm 1960, khơng người nào thiệt mạng khi sóng thần tràn vào vùng
biển Banglades và khá nhiều người dân đào Nias ở Indonesia may mắn sống sót trong
đợt sóng thần ngày 26/12/2004 nhờ vào hệ thống rừng ngập mặn này dù cho đảo Nias
nằm ngay sát vùng tâm chấn.
- Nơi lưu trữ nhiều hệ thực vật, cung cấp gỗ tốt bền cho xây dựng và chất đốt sưởi cho
người dân trong vùng. Theo y học cổ truyền của người Philippin, rễ cây sú, vẹt giúp
điều trị một số căn bệnh, trong khi đó người dân Kenya và Cộng hòa Tanzania dùng
gỗ đước làm hệ thống kèo cột khi xây dựng nhà ở.
- Mang lại nguồn sống q giá cho cư dân, thống kê cho thấy mỗi hecta rừng ngập mặn
tại Philippin cung cấp mỗi năm 400 kg cá, tơm, cua và động vật thân mềm.
- Góp phần ngọt hóa các vùng ngập mặn. Nhưng hiện các vùng ngập mặn đang trong
tình trạng báo động, một lượng lớn rừng ngập mặn đã biến mất từ 20 năm trở lại đây.
Diện tích rừng ngập mặn giảm từ 19,8 triệu ha năm 1980 xuống còn 15,2 triệu ha
năm 2005.
- ðược trồng nhiều tại vùng biển của 96 quốc gia (Indonesia, Úc, Braxin, Nigeria,
Mexico…)
Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 4

- Chúng ta phá bỏ các khu rừng ngập mặn tự nhiên, lấn biển xây dựng các khu nghĩ
dưỡng, villa, khách sạn.
- Vì những đặc tính quan trọng nêu trên, chúng ta cần ý thức sừ dụng có trách nhiệm
và hợp lí nguồn tài ngun thiên nhiên này.
viii.Núi và các khu bảo tồn tự nhiên:
- Nhiều thắng cảnh đẹp, hệ sinh thái đa dạng, khơng khí trong lành là những yếu tố
khiến 20% du khách chọn lựa du lịch tại các vùng núi và số lượng khách ngày càng
gia tăng. Hơn 1/2 dân số thế giới khai thác nguồn tài ngun này.
- Ngành du lịch góp phần phát triển kinh tế địa phương, nâng cao đời sống cư dân
vùng núi nhưng cũng là mối nguy cho cơng việc bảo tồn các tài ngun thiên nhiên
và giá trị văn hóa.
- Khoảng 12% dân số sinh sống ở các vùng núi, 14% khác cư ngụ gần các khu vực
này.
- Con người khai thác 80% trữ lượng nước ngọt tồn cầu cũng như lương thực, năng
lượng, than củi và khống sản từ các vùng địa lí này.
- Mật độ dân số tại các vùng núi Nam Mỹ, Hymalaya, Châu Phi khá cao.
- Cư dân vùng cao sống rải rác theo từng cộng đồng nhỏ riêng biệt, hoạt động thương
mại chủ yếu dựa trên sự trao đổi hàng hóa và nơng nghiệp phụ thuộc vào nguồn tài
ngun thiên nhiên nên dễ dàng bị tác động bởi các hoạt động du lịch như cắm trại,
hoạt động leo núi, du ngoạn, trò chơi dưới nước, trượt tuyết. Du khách thường tập
trung co cụm tại một số nơi nhất định, góp phần gia tăng tiếng ồn, ơ nhiễm và tiêu thụ
tài ngun thiên nhiên ….Chúng ta cần hạn chế các hoạt động du lịch và phân bố số
lượng du khách một cách khoa học nhằm hạn chế tối đa những tác động tiêu cực đến
mơi trường sống.
ix.Tài nguyên rừng và đa dạng sinh học:
- là nguồn sống của nhân loại: rừng giúp giữ đất, bảo vệ bầu khí quyển và giảm thiểu
tác hại của hiện tượng Trái đất nóng dần lên.
- 6 tỉ người trên thế giới sử dụng cây rừng như là nguồn cung cấp gỗ để xây dựng nhà

cửa, sưởi ấm, sản xuất giấy, đồ gỗ gia dụng, áp lực của con người lên hệ thống rừng
là rất lớn.
- Tổng diện tích rừng tồn cầu là xấp xỉ 4 tỉ hecta.
- 13 triệu hecta rừng biến mất mỗi năm, nghĩa là 28 hecta mỗi phút, nơi mà 50% hệ
động thực vật hiện diện.
- Gỗ là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho 3 tỉ người trên hành tinh.
- 75 % dân số thế giới sử dụng cây cỏ để chữa bệnh
- Các hoạt động du lịch ngày càng tăng, xáo trộn khơng gian n tĩnh của các lồi động
vật làm thay đổi thói quen sinh hoạt của chúng.
- Nạn cháy rừng ngày càng thường xun, một sơ suất nhỏ của du khách (tàn thuốc,
chai thủy tinh, que diêm….) có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
x. Sự dễ bò tác động của các sa mạc:
Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 5


- Sa mạc chiếm 34 % diện tích đất liền và là nơi sinh sống của khoảng 2 tỉ người.
- Mỗi vùng sa mạc thường có những giá trị truyền thống văn hóa đặc trưng độc đáo
(tác phẩm nghệ thuật, cơng cụ lao động, đồ trang sức, vũ khí, lăng mộ…..) những giá
trị nhân văn này thường dễ dàng bị tác động khi ngày càng nhiều du khách tới tham
quan tìm hiểu nên việc quảng bá cần được thực hiện một cách hợp lí để đảm bảo sự
bền vững.
- Cư dân vùng sa mạc thường bị buộc phải rời xa nơi sinh sống lâu đời của họ và theo
thời gian cũng như khoảng cách địa lí họ sẽ đánh mất truyền thống và tri thức. Khai
thác du lịch có kiểm sốt và tơn trọng văn hóa địa phương sẽ góp phần “giữ chân” cư
dân bản địa và bảo tồn giá trị truyền thống.
- Cảm giác tự do khi thăm quan các sa mạc vơ tình làm cho du khách qn mất rằng họ
đang sử dụng các phương tiện gây ơ nhiễm, thoải mái xả rác và khai thác q mức
các tài ngun thiên nhiên, nguồn nước, tha hồ dẫm đạp các sa mạc…Chính sự dửng

dưng này theo nhiều cấp độ khác nhau gây tổn hại đến hệ sinh thái và đa dạng sinh
học của vùng hoang mạc.
xi. Sự mài mòn các giá trò truyền thống và văn hóa đòa phương:
- Bản sắc văn hóa là linh hồn của một quốc gia, khi du lịch trở nên phổ biến, sự giao
lưu của các dân tộc có nguồn gốc khác nhau dẫn đến những biến đổi về văn hóa và
truyền thống. Hiện tượng giao thoa văn hóa được xem như hiển nhiên. Khi mà các du
khách mang theo mình máy quay phim, chụp ảnh, thiết bị khoa học cơng nghệ, trang
sức, tiền bạc…., lối sống phương Tây và chủ nghĩa tiêu thụ được tơn vinh sẽ ảnh
hưởng nhất định đến văn hóa bản địa.
- Lối sống, văn hóa, truyền thống là yếu tố hấp dẫn du khách, chúng ta cần bảo tồn các
giá trị này để giữ vững bản sắc riêng chứ khơng nhằm thỏa mãn nhu cầu sở thích của
du khách. Thật đáng tiếc khi một số các lễ hội và hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc
tại một số quốc gia được tổ chức một cách hình thức và người dân buộc phải tham gia
“đóng kịch”.
- Các hoạt động văn hóa truyền thống dần bị thay thế bởi những hoạt động văn hóa
mang hình thức du lịch khi du khách tràn tới. Người dân “kiếm tiền” dễ dàng hơn
nhưng nên nhớ là du lịch chỉ nhất thời, khơng bền vững và có thể chấm dứt ngày một
ngày hai, người dân khơng nên đặt cược tất cả vào du lịch và chỉ nên xem du lịch như
là một nguồn thu nhập thêm và sẽ rất nguy hại khi du khách bỏ đi vì khi đó họ khơng
còn nguồn thu nhập hấp dẫn nữa.
- Khi con người mất niềm tin vào nền văn hóa riêng của họ và khi giới trẻ đoạn tuyệt
với các giá trị truyền thống, họ sẽ dễ dàng du nhập các giá trị văn hóa khác phù hợp
với họ.
xii. Du lòch tình dục:
- Gần 3 triệu trẻ em là nạn nhân của các vụ xâm hại tình dục
- 1/3 gái mại dâm tại Thái Lan dưới 18 tuổi.
- Khoảng 100.000 gái mại dâm trong đó 20% -30% là trẻ em tại các thành phố lớn của
Ấn ðộ.
Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 6


- Số lượng lớn trẻ em bị bỏ rơi hoặc sống lang thang trên đường phố được ghi nhận tại
các quốc gia Nam Mỹ.
- Tại nhiều quốc gia, trẻ em tuổi vị thành niên bị xâm hại tình dục gánh chịu những
hậu quả tâm sinh lí nặng nề, kéo dài và dễ dàng trở thành thành viên của các băng
nhóm tội phạm trẻ em.
- Một số du khách có nhu cầu tình dục tại địa phương nơi đến do họ nghĩ rằng mình có
tiền, thích những trải nghiệm mới, khơng bị trừng phạt bởi pháp luật, xa gia đình nên
khơng ai biết hoặc còn do họ nắm thơng tin sai lệch về đất nước mà họ tham quan.
Họ thường biện hộ rằng đó khơng phải là xâm hại tình dục mà “đơn giản chỉ là giúp
đối tượng tình dục kiếm sống và phụ giúp gia đình họ” hoặc “ tại quốc gia đó, phong
tục tập qn hồn tồn khác”.
- Ngay cả khi lạm dụng trẻ em ở nước ngồi, du khách vẫn sẽ bị truy tố trước pháp
luật.
xiii. Tiêu thụ hàng giả, hàng nhái:
- Nạn sản xuất hàng nhái gây nguy hại đến nhân quyền, làm gia tăng tình trạng lao
động bất hợp pháp trong điều kiện làm việc tồi tàn, lạm dụng lao động trẻ em.
- Việc tiêu thụ hàng giả (quần áo, thiết bị điện tử, thuốc men, đồ dung lắp ghép….) góp
phần làm gia tăng tình trạng bn lậu (ma túy, đồ trộm cắp…) và mang lại nguồn tài
chính cho các băng đảng tội phạm.
- Hàng giả kém chất lượng gây nguy hại đến an tồn và sức khỏe của du khách. Các
sản phẩm này thường khơng tái chế được, gây ơ nhiễm.
- Những mặt hàng thường bị sao chép: túi da, mắt kiếng, đồng hồ, quần áo thời trang
của các nhãn hiệu danh tiếng, các mặt hàng thủ cơng mỹ nghệ (nữ trang, tranh
tượng…) ảnh hưởng đến ngành nghề thủ cơng truyền thống và cuộc sống của cư dân
địa phương.

PHÒNG HƯỚNG DẪN

(Nội dung này có tham khảo tài liệu của hãng CLUBMED gởi ngày 15/7/2011)

Phòng Hướng dẫn quốc tế Saigontourist

Page 7