SKKN một số biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học chấn hưng – vĩnh tường – vĩnh phúc

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
Một số biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao chất
lượng giảng dạy ở trường Tiểu học Chấn Hưng – Vĩnh Tường – Vĩnh Phúc.
1.Lời giới thiệu
Khi bàn về vai trò giáo dục trong sự phát triển nhân cách con người, Bác Hồ
đã nói:
“Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”
Giáo dục là nền móng của sự phát triển khoa học- kĩ thuật, giáo dục mang lại
sự phát triển cho nền kinh tế quốc dân, nền văn minh của đất nước. Với mục tiêu
giáo dục của Việt Nam là đào tạo con người, đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam phát triển
tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ, có nghề nghiệp và kĩ năng sống
có thể đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển đất nước trong thời kì cơng
nghiệp hóa- hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Trong thời đại cơng nghiệp hố, hiện đại hoá đất nước hiện nay, việc đào tạo
thế hệ trẻ trở thành những người lao động có ích cho xã hội là việc làm cấp bách và
cần thiết, địi hỏi sự dày cơng của người giáo viên, bởi yêu cầu ngày càng cao của
xã hội. Bên cạnh đó những tệ nạn xã hội đang tồn tại và diễn ra ngay trước mắt các
em, nó cũng chính là động lực lơi cuốn các em vào những thói hư tật xấu. Do đó,
địi hỏi người giáo viên phải có trình độ, có năng lực phẩm chất đạo đức tốt, tâm
huyết với nghề, yêu thương tận tụy với học sinh. Muốn vậy phải qua cả một q
trình lâu dài và có sự kết hợp của nhiều ngành, nhiều bộ phận có liên quan. Trong
đó, giáo dục đóng vai trị quan trọng vì mọi kiến thức, hành vi và phẩm chất đạo
đức được hình thành ở nhà trường đặc biệt là cấp tiểu học. Hơn nữa giáo viên tiểu
học là người đại diện cho nhà trường trực tiếp giảng dạy và giáo dục các em học
sinh, ngoài việc cung cấp kiến thức, văn hố cịn dạy các em về nề nếp, cách sống,
cách làm người và làm chủ tương lai của đất nước.
Từ nhận thức trên, người giáo viên chủ nhiệm lớp hết sức quan trọng trong
việc hướng dẫn, chỉ đạo lớp và đào tạo thế hệ trẻ theo mục đích giáo dục tồn diện.
Người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò quan trọng: Vừa là thầy dạy học vừa là

người cha, người mẹ và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó
1


có thể uốn nắn các em đi theo quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo, quản lí lớp
tốt thì mới dẫn đến việc giảng dạy tốt. Khi mọi hoạt động của lớp đã đi vào nề nếp
thì việc học tập của các em chắc chắn sẽ tốt hơn. Hơn thế nữa: Họ là người thay
mặt Hiệu trưởng quản lý, giáo dục toàn diện học sinh một lớp học, là cố vấn cho
những hoạt động tự quản của tập thể học sinh, người tổ chức phối hợp các lực
lượng trong giáo dục trong và ngồi nhà trường. Với lịng yêu nghề mến trẻ, tinh
thần hăng say học tập, rèn luyện, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, tích cực tham gia
phong trào dạy học, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục tồn diện học sinh ở
trường Tiểu học, tơi quyết định lựa chọn và nghiên cứu sáng kiến: “Một số biện
pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao chất lượng giảng
dạy ở trường Tiểu học Chấn Hưng – Vĩnh Tường – Vĩnh Phúc”.
2. Tên sáng kiến:
Một số biện pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao
chất lượng giảng dạy ở trường Tiểu học Chấn Hưng – Vĩnh Tường – Vĩnh Phúc.
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Tô Thị Loan
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường Tiểu học Chấn Hưng - Vĩnh Tường –
Vĩnh Phúc
- Số điện thoại: 0345940788
E_mail:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tô Thị Loan
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Công tác chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu : 01/9/2017.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Về nội dung của sáng kiến:

7.1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản của đề tài nghiên cứu:
7.1.1.1.Vị trí, vai trị của người giáo viên chủ nhiệm:
Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng phân công chịu trách nhiệm
phụ trách một lớp, là người thay mặt hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản lý toàn
diện lớp học từ giáo dục văn hóa cho đến giáo dục đạo đức nhân cách. Chính vì thế
2


có thể nói giáo viên chủ nhiệm là cầu nối đa chiều giữa các lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm.
Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp học, là người góp phần khơng
nhỏ hình thành và ni dưỡng nhân cách học sinh, những chủ nhân tương lai của
đất nước. Ngày nay, với sự nhận thức ngày càng đúng đắn và sâu sắc về giáo dục,
có thể coi giáo viên chủ nhiệm như một nhà quản lý với các vai trò: Người lãnh đạo
lớp học; người điều khiển lớp học; người làm công tác phát triển lớp học; người
làm công tác tổ chức lớp học; người giúp hiệu trưởng bao quát lớp học; người giúp
hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của học sinh; người
có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp. Một người giáo viên chủ nhiệm giỏi sẽ góp
phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể lớp giỏi sẽ xây dựng nên một
nhà trường vững mạnh.
Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường - gia đình và xã hội. Nếu thực
hiện thành cơng cơng tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau này trở
thành thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và tài năng.
7.1.1.2. Nhiệm vụ, chức năng của người giáo viên chủ nhiệm trong
trường tiểu học:
a. Nhiệm vụ
Thứ nhất, giáo viên chủ nhiệm phải là người lãnh đạo, điều khiển lớp học,
bao quát toàn bộ các phương diện của lớp học, thực hiện việc kiểm tra, đánh giá sự
tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu của học sinh.
Thứ hai, giáo viên chủ nhiệm phải là cầu nối giữa Ban Giám hiệu nhà trường,

các tổ chức trong trường, các giáo viên với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Nói
cách khác, giáo viên chủ nhiệm phải là người đại diện cho cả hai phía là đại diện
cho các lực lượng trong nhà trường và đại diện cho tập thể học sinh lớp chủ nhiệm
về mọi mặt một cách hợp lí.
Thứ ba, giáo viên chủ nhiệm có nhiệm vụ giáo dục học sinh thơng qua tập
thể giúp các em hiểu và giải quyết mối liên hệ giữa cá nhân với tập thể qua việc
phân công nhiệm vụ một cách kịp thời cân đối, giúp học sinh tự giải quyết những
vấn đề gắn liền với hoạt động xã hội, hoạt động tập thể như cắm trại, tham quan,
sinh hoạt đội, sinh hoạt chủ điểm hàng tháng qua các tiết hoạt động ngoài giờ. Giáo
viên chủ nhiệm cần tổ chức các hoạt động tập thể như: Tham quan, thăm hỏi, giúp
đỡ cơng việc gia đình của những em học sinh có hồn cảnh khó khăn, neo đơn,…
Giáo viên chủ nhiệm phải biết cách tổ chức, lôi cuốn học sinh vào hoạt động tập thể
để giáo dục dễ dàng, có hiệu quả hơn.
3


b.Chức năng
Phát hiện, bồi dưỡng và cử đội ngũ cán bộ lớp và phân công nhiệm vụ nhằm
giúp các em tổ chức thực hiện tốt mọi hoạt động của lớp, của trường.
Định hướng, tư vấn và giúp các em tổ chức thực hiện các mặt hoạt động của
lớp.
Tổng hợp tình hình, đề xuất các giải pháp để tham mưu cho Trường về công
tác giáo dục, rèn luyện của học sinh.
Nắm chắc tư tưởng, tinh thần thái độ và kết quả học tập, rèn luyện của học
sinh; phối hợp với gia đình và đồn thể để giúp đỡ, cảm hố học sinh trong rèn
luyện để trở thành người tốt cho xã hội.
c. Quyền hạn
Được mời dự họp hoặc là thành viên hội đồng giải quyết các vấn đề về học
sinh của lớp mình phụ trách.
Được liên hệ với các giáo viên bộ mơn, Tổ trưởng tổ chun mơn, Ban giám

hiệu, Đồn thanh niên, Ban đại diện Cha mẹ học sinh để phản ánh tình hình giảng
dạy của giáo viên, tình hình học tập, rèn luyện của học sinh và bảo vệ quyền lợi
chính đáng của học sinh lớp mình phụ trách.
Được quyền cho học sinh nghỉ học (khi học sinh có đơn với lý do chính
đáng) một ngày trong phạm vi gần trường.
Được gọi học sinh cá biệt đến nơi làm việc để giáo dục học sinh.
Được mời phụ huynh học sinh đến trường để phối hợp giáo dục khi
cần thiết. Giáo viên chủ nhiệm là người chủ chốt của nhà trường làm công tác giáo
dục đạo đức, lối sống cho học sinh..
Ngồi các nhiệm vụ như giáo viên bộ mơn, giáo viên chủ nhiệm cịn có
những chức năng, nhiệm vụ sau đây:
+ Tìm hiểu và nắm vững học sinh trong lớp về mọi mặt để có biện pháp tổ
chức giáo dục sát với đối tượng nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của từng học sinh và của
cả lớp.
+ Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung,
phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với
hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học
sinh.
4


+ Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng; Tham gia
hướng dẫn hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục và rèn luyện học sinh do nhà
trường tổ chức.
+ Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ mơn, Đội
Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ
trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ
nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà
trường.
+ Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kỳ và cuối năm học; đề nghị

khen thưởng và kỷ luật học sinh; đề nghị danh sách học sinh được lên lớp thẳng,
phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kỳ nghỉ hè, phải ở lại lớp;
hoàn chỉnh việc ghi Bảng tổng hợp kết quả đánh giá giáo dục và học bạ học sinh;
+ Báo cáo thường kỳ hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng,
hoặc phó hiệu trưởng khi được uỷ quyền.
+ Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp, thường xuyên hướng dẫn học sinh
tạo dựng môi trường thân thiện trong mỗi lớp học; là thành viên tích cực trong
phong trào thi đua xây dựng “ Trường học thân thiện – Học sinh tích cực”.
Giáo viên chủ nhiệm có một vai trị hết sức quan trọng trong việc thực hiện
các nhiệm vụ giáo dục của nhà trường.Vì vậy đề nghị các giáo viên chủ nhiệm nêu
cao tinh thần trách nhiệm, với mục đích “ Tất cả vì học sinh thân u” tích cực tổ
chức thực hiện các nhiệm vụ, góp phần giáo dục nhân cách học sinh có hiệu quả và
nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện của nhà trường.
7.1.2.Cơ sở thực tiễn
Hiện có những thay đổi và tác động của môi trường kinh tế xã hội cũng như
môi trường giáo dục đối với nhà trường phổ thông và các hoạt động giáo dục trong
nhà trường, trong đó có các hoạt động thuộc cơng tác giáo viên chủ nhiệm lớp.
Theo đó, cần thiết phải chú trọng hơn nữa đến công tác chủ nhiệm lớp và đề cao vai
trị của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Ngồi việc tực tiếp giảng dạy ở lớp chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm trước
hết phải là nhà giáo dục, là người tổ chức hoạt động giáo dục, quan tâm tới từng
học sinh, chăm lo đến việc rèn luyện đạo đức, hành vi, những biến động về tư
tưởng, nhu cầu, nguyện vọng của các em. Đồng thời, người giáo viên chủ nhiệm
lớp bằng chính nhân cách của mình, là tấm gương tác động tích cực đến việc hình
thành các phẩm chất đạo đức, nhân cách của học sinh. Mặt khác, họ còn là cầu nối
5


giữa tập thể học sinh với các tổ chức – xã hội trong và ngoài trường, là người tổ
chức phối hợp các lực lượng giáo dục. Người giáo viên chủ nhiệm lớp là người đại

diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh, bảo vệ học sinh về mọi mặt một cách
hợp lý, phản ánh trung thành mọi nhu cầu, tâm tư, nguyện vọng của học sinh với
Ban giám hiệu nhà trường, với các giáo viên bộ môn, với gia đình học sinh, với
cộng đồng và với các đồn thể xã hội khác.
Trên cơ sở xác định phẩm chất và năng lực của giáo viên chủ nhiệm lớp, cần
chú ý đến các điều kiện để người giáo viên có thể làm công tác chủ nhiệm hiệu quả.
Các điều kiện này rất đa dạng. Bên cạnh đó, trong q trình lao động nghề nghiệp,
giáo viên phải được bồi dưỡng về công tác chủ nhiệm lớp với nội dung như:
phương pháp xây dựng hồ sơ công tác chủ nhiệm, kỹ năng làm công tác chủ nhiệm,
kỹ năng tổ chức các hoạt động xã hội…
Kinh nghiệm của các giáo viên chủ nhiệm lớp cũng chỉ rõ: Thành công của
phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” ở mỗi nhà trường
phụ thuộc rất nhiều vào người giáo viên chủ nhiệm lớp. Điều này khẳng định, hơn
những giáo viên khác, người giáo viên chủ nhiệm lớp không chỉ nắm vững mục
tiêu, nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh
tích cực” mà cịn thuần thục trong phương pháp triển khai phong trào thi đua này,
có kỹ năng tích hợp nội dung của phong trào thi đua với nội dung của công tác chủ
nhiệm lớp.
Quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm đối với ban giám hiệu, đồng nghiệp, phụ
huynh, cha mẹ học sinh và cộng đồng.
* Quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm đối với Ban giám hiệu:
Mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm lớp với Ban giám hiệu và hoạt động
giáo dục nhà trường là mối quan hệ của người bị quản lý đối với lãnh đạo, vì thể nó
cần thiết phải thực hiện những công việc sau:
Tiếp nhận chủ trương, kế hoạch và những định hướng cho từng hoạt động cụ
thể của Ban giám hiệu và hoạt động giáo dục nhà trường.
Xây dựng kế hoạch và chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch cho phù hợp
với tình hình của lớp chủ nhiệm. Trong quá trình xây dựng và triển khai kế hoạch,
nếu xuất hiện những khó khăn hoặc những tình huống đột biến khơng thể hoặc
khơng thuộc quyền xử lý thì cần báo cáo kịp thời với Ban giám hiệu và Hoạt động

giáo dục để lấy ý kiến chỉ đạo, bổ sung, điều chỉnh kế hoạch hoặc thay đổi phương
pháp, hình thức tổ chức hoạt động tận dụng sự hỗ trợ về tinh thần và vật chất của
cấp trên.
6


Báo cáo kế hoạch hoạt động chủ nhiệm lớp theo định kỳ (cuối học kỳ, cuối
năm học) hoặc đột xuất nếu có với Ban giám hiệu và Hoạt động giáo dục theo
hướng dẫn chung của nhà trường (đánh giá, xếp loại học tập, rèn luyện đạo đức và
các mặt hoạt động khác của từng học sinh và của cả lớp).
Đề đạt nguyện vọng chính đáng của học sinh lớp chủ nhiệm với Ban giám
hiệu và Hoạt động giáo dục nhà trường, đề xuất các phương án giải quyết với sự
suy nghĩ thấu đáo, cẩn trọng.
Phản ánh những ý kiến nguyện vọng của gia đình học sinh về sự đồng tình
hay phản bác đối với những chủ trương, quy định của trường trong các mặt hoạt
động giáo dục để cấp trên có sự xem xét, giải đáp hoặc sửa đổi cho phù hợp với
thực tế.
* Quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm đối với đồng nghiệp:
- Trong nhà trường các em được học tốt tất cả các môn theo qui định. Ngồi
cơng tác chủ nhiệm, giáo viên chủ nhiệm cịn phải phụ trách các bộ mơn chun
mơn vì thế viếc phối hợp với giáo viên bộ môn là hết sức quan trọng và cần thiết.
- Phối hợp với các lực lượng khác như: bảo vệ, thư viện, y tế, đặc biệt là các
tổ chức đoàn thể và bộ phận giám thị… để giáo dục học sinh. Giáo viên chủ nhiệm
cần phản ánh nguyện vọng của học sinh, đề xuất yêu cầu và đề nghị các lực lượng
này cùng phối hợp tác động tới học sinh, hỗ trợ các hoạt động của lớp khi cần thiết.
* Quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm đối với Phụ huynh, cha mẹ học sinh
và cộng đồng:
Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên liên lạc, trao đổi với phụ huynh về
tình hình học tập của các em trong nhà trường (qua số điện thoại, liên lạc trực
tiếp…).

Vậy khi đặt mình vào vị trí của người phụ huynh, thì hãy suy nghĩ họ mong
muốn điều gì ở người giáo viên chủ nhiệm? Chính vì thế giáo viên chủ nhiệm phải
thật sự quan tâm phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để cùng nhau tìm ra phương
pháp hiệu quả nhất nhằm hạn chế những tiêu cực làm sa sút về nhân cách đạo đức
con người mà trong đó có con em chúng ta. Hãy đến nhà của các em thường xun
vi phạm để có thể nắm tình hình một cách chính xác nhất, đừng ngồi chờ phụ
huynh học sinh đến rồi mới phản ánh ý kiến, khi thấy sự việc là cần thiết!
Trong quá trình đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy và hưởng ứng
cuộc vận động: “ Nói khơng với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo
dục, vi phạm đạo đức nhà giáo ...”, xây dựng “ Trường học thân thiện” và hưởng
7


ứng cuộc vận động “ Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” của
ngành Giáo dục - Đào tạo. Đòi hỏi mỗi giáo viên trong ngành giáo dục phải nỗ lực
hết mình để từng bước nâng cao chất lượng giáo dục. Ngồi kiến thức chun mơn,
mỗi giáo viên phải thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng đạo đức nhà giáo, đặc biệt
giáo viên chủ nhiệm lớp phải nỗ lực hết mình “Vì đàn em thân yêu” để hồn thành
tốt nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao phó.
Muốn đạt được mục đích này, giáo viên được chủ nhiệm lớp phải tận tụy với
nhiệm vụ được giao, phải có kế hoạch cụ thể trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm hỗ
trợ cho học sinh có ý thức phấn đấu trong học tập, rèn luyện để trở thành học sinh
có năng lực tồn diện.
7.1.3.Thực trạng cơng tác chủ nhiệm lớp ở trường Tiểu học Chấn Hưng Vĩnh Tường- Vĩnh Phúc
Năm học 2018- 2019, tôi được phân công nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 3E. Số
liệu thống kê cụ thể:

TSH
S

41

Nữ

23

Đúng
tuổi

Hơn 1
tuổi

Mồ côi

Khuyết
tật

Hộ
nghèo

TS

Nữ

TS

Nữ

TS

Nữ

TS

Nữ

TS

Nữ

41

23

0

0

1

1

0

0

0

0

Ghi
chú

a. Thuận lợi
- Đa số học sinh lớp tôi nhà gần trường. Hầu hết các em đi học đúng độ tuổi,
ngoan ngoãn, lễ phép.
- Trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy tương đối đầy đủ cho từng khối
lớp nên giờ học rất sinh động.
- Đội ngũ giáo viên luôn đồn kết, có tinh thần trách nhiệm cao, thường
xun trao đổi và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, cùng nhau dạy tốt.
- Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường tạo mọi điều kiện
thuận lợi để giáo viên yên tâm công tác.
- Ban đại diện Hội phụ huynh học sinh của lớp, trường rất nhiệt tình gắn bó
với các hoạt động của nhà trường về mọi mặt, góp phần động viên CB – GV - NV
nhà trường hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
8


- Mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình học sinh rất chặt chẽ.
b. Khó khăn
- Là một trường nằm trên địa bàn xã, nên học sinh lớp tôi chủ yếu là con em
nông dân, công nhân, các em thiếu sự quan tâm, nhắc nhở của cha mẹ, nên đa số
các em chưa có ý thức học tập.
- Có những em rất ngoan, rất có ý thức, nhưng hồn cảnh kinh tế gia đình lại
khó khăn, khơng có thời gian học tập, nên kết quả đạt được không cao.
- Một số em gia đình có điều kiện đầy đủ cho các em nhưng các em lại ham
chơi, không chú ý học tập.
- Cịn có một số phụ huynh học sinh có tư tưởng khốn trắng cho nhà trường
và thầy cơ trong việc giáo dục con em mình.
- Một số em học yếu khơng có hứng thú học tập, rụt rè, khơng tự tin khi đến

lớp.
- Vẫn khơng ít học sinh chưa chuẩn bị bài và đồ dùng học tập trước khi đến
lớp.
Thấy được những thuận lợi và khó khăn như vậy nên tôi luôn coi công tác
chủ nhiệm lớp là việc làm quan trọng hàng đầu. Công tác chủ nhiệm có tốt thì học
sinh mới có nề nếp, kết quả học tập và năng lực, phẩm chất mới đạt kết quả cao.
Đã nhiều năm làm giáo viên chủ nhiệm lớp, phần nào đã có chút ít kinh
nghiệm nhưng tơi vẫn thấy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học
là rất nặng nhọc, rất phức tạp. Mỗi giáo viên muốn làm tốt công tác chủ nhiệm thì
phải vừa là một giáo viên giỏi về chun mơn, vừa phải là một nhà tâm lí giỏi để
hiểu học sinh, để xử lí các tình huống rắc rối sao cho khéo léo, tế nhị và đạt hiệu
quả giáo dục cao. Nếu giáo viên không tâm huyết với nghề, không có tinh thần
trách nhiệm cao thì khó mà hồn thành nhiệm vụ. Chất lượng học tập của học sinh,
nhân cách, đạo đức, lối sống,...của học sinh rồi sẽ ra sao? Chính vì hiểu rõ điều đó
nên trong những năm học qua, song song với việc giảng dạy tốt các môn học theo
quy định, tôi luôn cố gắng phấn đấu làm tốt vai trò, nhiệm vụ của một giáo viên
chủ nhiệm lớp. Để làm được điều đó, tơi ln quan tâm đến việc tìm các biện pháp
để cơng tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả.
7.1.4. Một số biện pháp để làm tốt cơng tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng
cao chất lượng giảng dạy ở trường Tiểu học Chấn Hưng – Vĩnh Tường – Vĩnh
Phúc.
9


Biện pháp 1. Tìm hiểu học sinh lớp mình phụ trách.
a, Tìm hiểu hồn cảnh gia đình học sinh
Nhà giáo dục học K.Đ.Usinxki nói: “Muốn giáo dục cho con người mọi mặt
thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Cơng tác chủ nhiệm đòi hỏi phải hiểu học
sinh một cách đầy đủ, cụ thể và tồn diện nhằm có thể lựa chọn những tác động sư
phạm phù hợp, có khả năng mang lại hiệu quả cao nhất. Thực tiễn giáo dục đã cho

thấy nhiều trường hợp thất bại đáng tiếc của giáo viên thậm chí gây thương tổn
nặng nề cho cả hai phía do các thầy cơ khơng hiểu biết đầy đủ về học sinh. Hiểu
học sinh còn là điều kiện cần trong việc thiết lập quan hệ giao tiếp thuận lợi giữa
giáo viên chủ nhiệm và học sinh, là tiền đề cho việc hình thành tình cảm thầy trị
thơng hiểu, gắn bó.
Mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp, muốn hồn thành tốt nhiệm vụ của mình,
muốn đề ra các biện pháp giáo dục học sinh phù hợp, đạt hiệu quả thì trước hết giáo
viên phải hiểu học sinh, phải nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng học
sinh. Muốn giáo dục học sinh thì phải hiểu được tâm tư tình cảm nguyện vọng của
các em. Nhưng làm thế nào để hiểu được những đều ấy một cách tường tận? Theo
tôi để thực hiện tốt chức năng quản lý, giáo dục học sinh, ngay từ khi nhận lớp,
giáo viên chủ nhiệm lớp phải tìm hiểu và nắm vững về từng học sinh lớp mình phụ
trách. Sau khi nhận lớp xong, tơi tiến hành điều tra lí lịch của từng học sinh thông
qua phiếu. Tôi phát cho mỗi em một phiếu điều tra sau đây và yêu cầu các em điền
đầy đủ thông tin trong phiếu.
GIỚI THIỆU BẢN THÂN
1. Họ và tên:……………………………………………………………..
2. Là con thứ……trong gia đình.
3. Hồn cảnh gia đình (khá giả, đủ ăn, nghèo)............................................
4. Kết quả học tập năm lớp 2: ........................
5. Mơn học u thích:..................................................................................
6. Mơn học cảm thấy khó:...........................................................................
7. Góc học tập ở nhà: (Có, khơng)..............................................................
8. Những người bạn thân nhất trong lớp:....................................................
9. Sở thích:..................................................................................................
10. Địa chỉ gia đình: ..................................................................................
10


Số điện thoại của gia đình:......................................................................

Qua phiếu điều tra này, tôi nắm được đầy đủ các thông tin cần thiết về từng
học sinh. Và quan trọng hơn cả là tôi đã hiểu một phần về học sinh của mình, điều
đó rất có lợi cho tơi trong cơng tác giảng dạy và giáo dục học sinh.
Lớp 3E có 41 học sinh trong đó có 23 học sinh nữ, 18 học sinh nam. Khơng
có học sinh lưu ban.
* Trước tiên, tơi biết được về thành phần gia đình từng cá nhân học sinh:
- Cha mẹ làm ruộng : 13/41
- Cha mẹ làm công nhân: 10/41
- Cha mẹ buôn bán: 5/41
- Cha mẹ làm thuê: 5/41
- Cha mẹ là viên chức Nhà nước: 8/41
* Hồn cảnh gia đình:
- Số học sinh sống cùng với cả bố mẹ: 34/41
- Số học sinh được sống cùng mẹ hoặc bố: 2 (1 học sinh bố mẹ đã li dị, 1 học
sinh bố đã mất)
- Số học sinh sống cùng ông bà: 5/41 (do bố mẹ đi làm ăn xa)
* Sự quan tâm của mỗi gia đình đối với học sinh:
- 27 em có góc học tập riêng, số cịn lại khơng có góc học tập riêng.
- 19 em được bố, mẹ hoặc anh chị kiểm tra, nhắc nhở việc học ở nhà.
- 41 em có đầy đủ sách vở và dụng cụ học tập.
* Về tình trạng sức khỏe:
- Sức khỏe bình thường: 38/41
- Nhìn khơng tốt: 2/41
- Sức khỏe yếu: 1/41
Qua việc tìm hiểu trên có thể giúp tơi lựa chọn được những phương pháp
giáo dục phù hợp đối với từng học sinh. Đặc biệt, sau khi tìm hiểu được hồn cảnh
của các em, tơi nhận thấy rằng muốn các em thật sự tin yêu và gắn bó với mình thì
bản thân tơi phải đến với các em bằng tấm lòng của người thầy, bằng tình cảm của
một người chị, của một người bạn. Vì trẻ em khơng phải em nào cũng có tính cách
11

giống nhau. Có em khi sai phạm ta phải hết sức nghiêm khắc, nhưng cũng có em
thì các hình thức trách phạt không phải là biện pháp tốt để uốn nắn, sửa chữa mà ta
lại phải mềm mỏng, nhẹ nhàng phân tích lỗi lầm của trẻ mới nhận ra.
b, Tình hình học tập
Với học sinh, sau ba tháng nghỉ hè, quả là một khoảng thời gian khá dài
khiến các em qn đi kiến thức cũ. Chính vì lẽ đó mà tơi ln phải có sự chắt lọc
kiến thức đầu năm chính xác, để có phương pháp giáo dục thích hợp nhất với sự
tiếp thu của từng học sinh.
Kết hợp ngay trong tuần ổn định, tôi kiểm tra phần đọc và viết của học sinh
bằng các bài viết chính tả, đọc văn. Qua đó tơi thấy chữ viết của các em phần lớn
rất xấu, sai chính tả, nhiều em đọc bài rất chậm.
Sau 1 tuần ổn định, tôi tiếp tục tiến hành kiểm tra kiến thức về Toán học, dựa
vào chương trình mà các em đã học ở lớp 2. Để nắm rõ tình hình học tập của các
em như thế nào? Kết quả như sau:
TSHS
41

Chưa hoàn thành

Hoàn thành

Hoàn thành tốt

TS

%

TS

%

TS

%

8

19,5

31

75,6

2

4,9

Ghi chú

Từ kết quả trên, tôi nhận thấy phần lớn các em đã qn kiến thức cũ, có
những em khơng thực hiện được phép tính đơn giản, đặc biệt là nhân chia.
Bên cạnh đó, nề nếp lớp học khơng có, cịn gây mất trật tự trong giờ học, cịn
tình trạng học sinh làm việc riêng trong giờ học. Hơn nữa các em chưa tự ý thức
được các việc trong lớp cũng như nội quy ra vào lớp, nội quy của nhà trường đề ra.
Để ổn định học sinh và đưa nề nếp của các em đi vào quỹ đạo của mình là điều rất
khó và phải mất một thời gian dài mới ổn định được.
Ngay trong tuần đầu, tôi đã gặp gỡ giáo viên chủ nhiệm năm lớp 2, giáo viên
bộ môn, xem lại kết quả học tập của các em qua sổ chủ nhiệm, nghiên cứu sổ bàn

giao của năm học trước, đặc biệt là phần nhận xét của giáo viên trong việc theo dõi
q trình học tập, nhằm có kế hoạch rèn luyện cho các em đạt kết quả cao hơn. Tôi
đã thống kê và phân loại như sau:
- Về năng lực, phẩm chất: Bản thân đã điều tra học sinh trong lớp xem em
nào đã thực hiện ở mức tốt về năng lực, phẩm chất; em nào ở mức đạt và em nào
chưa đạt để có kế hoạch bồi dưỡng, giáo dục các em.
- Về tình hình học tập trong giờ học trên lớp:
12


+ Nhận thức nhanh, hoạt bát, có ý thức xây dựng bài, ngoan ngoãn: 9 em
+ Học tiến bộ, ngoan nhưng thụ động: 15 em
+ Tiếp thu bài chậm, thụ động: 12 em
+ Học tính tốn khá chậm: 5 em. Trong trường hợp này có 3 em hay nghỉ học
khơng phép, đi học không chú ý theo dõi bài và làm bài, gây mất trật tự trong lớp,
cịn nói tục; chữ viết sai lỗi chính tả nhiều lại rất ít chuẩn bị bài ở nhà.
Biết được đặc điểm, tính cách, sức học của từng em, tôi đã tiến hành sắp xếp
chỗ ngồi cho phù hợp. Một em nhìn kém ngồi phía trên gần bảng hơn những bạn
khác. Những em thấp, nhỏ ngồi trước, những em cao lớn ngồi phía sau. Tôi sắp xen
kẽ giữa những học sinh khá, giỏi là những học sinh trung bình, yếu. Đặc biệt là
những em nghịch được tơi bố trí ở chỗ tơi dễ quan sát và ngồi cạnh những em hiền
ngoan, lễ phép, chăm học để những em này có cơ hội học ở bạn những điều mình
chưa có.
Bản thân tơi ln xác định rằng, tìm hiểu nắm vững đối tượng giáo dục
khơng phải là việc làm có thời hạn, chóng vánh trong một, hai ngày, cũng không
phải là công việc chỉ được tiến hành trong giai đoạn đầu mới nhận lớp mà phải là
công việc thường xuyên, liên tục trong suốt năm học sao cho có thể hiểu học sinh
một cách cập nhật, đầy đủ, toàn diện và sâu sắc nhất.
Khi đã phân loại từng đối tượng học sinh đầu năm. Tôi đã trực tiếp trao đổi
với phụ huynh về từng đối tượng học sinh và đồng thời nhận được những thông tin

từ phía phụ huynh, từ đó kịp thời có những kế hoạch cụ thể để tập trung cho từng
học sinh.
Biện pháp 2. Xây dựng nề nếp lớp học.
Học nội quy nhà trường, thảo luận và đề ra nội quy của lớp. Nội quy sau khi
được thống nhất, một bản phụ huynh sẽ giữ để thường xuyên theo dõi tình hình học
tập của con.
Với đối tượng là học sinh lớp 3, các em có thể phát huy khả năng tự quản,
phát huy trách nhiệm của bản thân, trong mọi công việc trên tinh thần dân chủ, tôi
luôn tôn trọng tin tưởng và giáo dục cho các em ý thức tự giác, tích cực phê bình và
tự phê bình. Kích thích tính tự trọng và tình đồn kết, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ
ở mỗi học sinh. Để xây dựng một tập thể tự quản tốt, muốn ổn định nề nếp học tập
thì cần có đội ngũ cán bộ, cán sự lớp năng động, trách nhiệm nhưng phải phát huy
được tất cả thế mạnh của các em. Việc bầu chọn và xây dựng đội ngũ Ban Cán sự
lớp là một công việc rất quan trọng mà người giáo viên chủ nhiệm nào cũng cần
13


phải làm ngay sau khi nhận lớp. Tiến trình bầu chọn Ban Cán sự lớp được diễn ra
như sau:
-Trước hết, tơi phân tích để các em hiểu rõ về vai trị và trách nhiệm của
người lớp trưởng, lớp phó.
- Tơi khuyến khích các em xung phong ứng cử. Sau đó chọn 5 học sinh tiêu
biểu để cả lớp bầu chọn.
- Tổ chức cho học sinh bỏ phiếu: Lớp trưởng cũ phát cho mỗi học sinh 1
phiếu trống (phiếu chỉ có chữ kí của tơi). Tơi hướng dẫn học sinh cách bầu chọn:
ghi tên 3 bạn mình chọn vào phiếu.
- 3 học sinh đạt số phiếu cao nhất sẽ được bốc thăm để nhận “chức vụ” của
mình (lớp trưởng, lớp phó học tập và lớp phó lao động).
Lần đầu tiên các em được bỏ phiếu, được thể hiện quyền “dân chủ’ của mình,
tơi thấy các em rất vui, rất hào hứng và 3 em được bầu chọn cũng cảm thấy tự hào.

* Xây dựng nội quy lớp học:
1/ Đi học đúng giờ, nghỉ học phải có giấy xin phép phải có ý kiến, chữ kí của
phụ huynh.
2/ Phải trật tự nghe giảng, làm bài nghiêm túc, học thuộc bài trước khi đến
lớp, giờ nào việc ấy, không làm việc riêng trong lớp.
3/ Lễ phép, kính trọng vâng lời thầy giáo, cơ giáo, người lớn tuổi, tôn trọng
và thương yêu giúp đỡ bạn bè và các em nhỏ.
4/ Ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ, biết giữ vệ sinh cá nhân và môi trường.
5/ Khơng nói tục, chửi thề ,đánh nhau, chia bè kết cánh gây mất đoàn kết.
6/ Tham gia đầy đủ các hoạt động do Nhà trường , Đội, lớp tổ chức .
7/ Biết bảo vệ và giữ gìn của cơng, không bẻ cành hái lá, vẽ bậy, viết bậy,
làm bẩn các bức tường lớp học .
8/ Thực hiện đầy đủ các quy định của nhà trường và xã hội; chấp hành tốt
Luật Giao thông đường bộ .
Biện pháp 3. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho Ban Cán sự lớp.
Sau khi đã bầu chọn được Ban Cán sự của lớp, tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho
từng em như sau:
* Nhiệm vụ của lớp trưởng:
14


- Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
- Điểm danh và ghi sĩ số của lớp vào góc trên (bên phải bảng) ngay sau khi
xếp hàng vào lớp.
- Điều khiển các bạn xếp hàng vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng
tập thể dục.
- Giữ trật tự lớp khi giáo viên chữa bài, khi giáo viên có việc phải ra khỏi lớp
và khi lớp dự lễ chào cờ đầu tuần.
- Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân hoặc các Ban có thành
tích tốt.

* Nhiệm vụ của lớp phó học tập:
- Tổ chức lớp truy bài 15 phút đầu giờ; giúp đỡ các bạn học yếu học bài,
hướng dẫn làm bài.
- Điều khiển các bạn trao đổi, thảo luận hoặc trả lời câu hỏi trong tiết học khi
giáo viên yêu cầu.
- Theo dõi việc học tập của lớp.
- Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.
* Nhiệm vụ của lớp phó văn thể:
- Phân cơng, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt
đèn, quạt khi ra về.
- Theo dõi, kiểm tra các bạn khi tham gia các buổi lao động do trường, lớp
tổ chức.
* Nhiệm vụ tổ trưởng: Theo dõi các hoạt động của tổ, nắm kết quả học tập của
từng tổ viên, xếp loại đánh giá tổ viên và báo cáo cho lớp trưởng tổng hợp.
Biện pháp 4. Xây dựng mối quan hệ thầy- trò và bạn bè trong lớp.
* Xây dựng mối quan hệ thầy – trị.
Khi nói chuyện, khi giảng bài, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm
của học sinh, tôi luôn thể hiện cho các em thấy tình cảm yêu thương của một người
thầy đối với học trị. Theo qui luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy trước sau
cũng sẽ được đáp lại bằng tình cảm của học trị. Lịng nhân ái, bao dung, đức vị tha
của người thầy ln có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. “Lớp học
thân thiện” chỉ có được khi người thầy có tấm lịng nhân hậu, bao dung, hết lịng vì
15


học sinh thân u của mình. Có một người thầy như vậy thì chắc chắn học sinh sẽ
chăm ngoan, tích cực và ham học, thích đi học.
Khi có học sinh mắc sai lầm, thiếu sót, tơi ln cố gắng kiềm chế và tơn
trọng học sinh, tìm hiểu cặn kẽ thấu đáo nguyên nhân để có biện pháp giúp đỡ các
em sửa chữa; khơng nên có những lời nói, cử chỉ xúc phạm các em. Ở lứa tuổi này,

lòng tự trọng của các em rất cao, chỉ một lời nói xúc phạm sẽ làm các em chán nản,
nhụt chí phấn đấu.
Hàng ngày, tơi ln khích lệ và biểu dương các em kịp thời, khen ngợi những
ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình. Tơi cố tìm ra những ưu điểm nhỏ nhất
để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen, tôi cũng không quên chỉ ra
những thiếu sót để các em khắc phục và ngày càng hồn thiện hơn.
Trong lớp tơi ln khuyến khích học sinh giúp đỡ lẫn nhau trong học tập
cũng như trong cuộc sống hằng ngày như: Hướng dẫn bạn cách làm bài; thăm hỏi
khi có bạn trong lớp bị ốm...
* Xây dựng mối quan hệ bạn bè.
Trong cuộc sống của mỗi con người, ngồi những người thân trong gia đình
ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh Tiểu học cũng vậy. Nếu các em có
nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp
đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học giỏi sẽ giúp những em học yếu; ngược lại, em học
yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà không phải e ngại, xấu hổ.
Để xây dựng mối quan hệ bạn bè thân thiết, đoàn kết, gắn bó, sẵn sàng giúp
đỡ nhau trong học tập, tơi ln tạo ra các hoạt động, các vấn đề địi hỏi sự hợp tác
của nhiều học sinh.Tơi khuyến khích học sinh tự viết ra những điều em chưa đồng
ý về việc làm, cách cư xử của lớp trưởng, lớp phó hoặc của một bạn nào đó trong
lớp chứ khơng nói xấu, không xa lánh bạn. Căn cứ vào những điều các em viết ra,
nếu là những điều tốt thì tơi đọc cho cả lớp nghe rồi tuyên dương ngay trước lớp.
Cịn những điều các em phê bình thì tơi phải điều tra nắm rõ đúng hay sai. Sau đó
mới góp ý riêng với những học sinh bị bạn phê bình, yêu cầu các em phải xin lỗi
bạn và phải sửa chữa.
Để tạo dựng cho các em một tình bạn bền đẹp với những kỉ niệm sâu sắc của
tuổi học trò, tôi tổ chức sinh nhật cho học sinh ngay tại lớp học trong giờ ra chơi.
Những em có ngày sinh trùng vào ngày thứ bảy, chủ nhật thì sẽ được tổ chức vào
chiều thứ sáu. Hình thức tổ chức do các em trong ban cán sự quyết định. Nhưng
chủ yếu chỉ là múa hát, là những lời chúc mừng và một món quà nhỏ khoảng vài
chục ngàn đồng do cả lớp đóng góp. Có những em do điều kiện gia đình nên chưa

16


lần nào được bố mẹ tổ chức sinh nhật, chưa bao giờ được nhận một món quà mang
ý nghĩa sâu sắc. Vì vậy, khi được cả lớp tổ chức sinh nhật, nhiều em rất xúc động.
Biện pháp 5. Trang trí lớp học gần gũi với học trò.
Lớp học thân thiện phải ln sạch sẽ, ngăn nắp và được trang trí đẹp, đảm
bảo tính thẩm mĩ và tính giáo dục cao. Trang trí lớp đẹp, hài hịa đảm bảo tính thẩm
mĩ và tính giáo dục. Phần trang trí lớp, tơi giao trực tiếp cho từng tổ: mỗi tổ phải tự
làm sản phẩm vẽ tranh, viết bài, sáng tác truyện, gấp, cắt dán thủ công phù hợp với
từng chủ điểm của tháng. Chính vì vậy, các em ln coi lớp học là nhà của mình,
gần gũi, thân thương.
Ngồi việc tạo mối quan hệ với các em, tơi cịn cùng học sinh và nhờ một số
phụ huynh hỗ trợ để trang trí lớp học. Ngay khi mới bước vào cửa lớp các em đã
được nhìn thấy bức tranh có hình ảnh cơ giáo đang chào đón các em đến lớp, trơng
thật vui và gần gũi, câu khẩu hiệu "Mỗi ngày đến trường là một ngày vui". Có góc
cài hoa điểm tốt để khuyến khích các em trong học tập giành nhiều bơng hoa điểm
tốt, góc về các mơn học để giúp các em tham khảo về các kiến thức trong bài học
cũng như các nội dung tạo sự tò mò để các em tìm hiều và phát triển trí tưởng
tượng, khả năng tư duy,óc sáng tạo của các em. Cùng với đó là gây hứng thú học
tập cho các em.
Sự gần gũi hơn nữa là góc "Chúc mừng sinh nhật". Tên mỗi em là một bơng
hoa, hình trái tim có ghi ngày tháng năm sinh. Cứ vào mỗi dịp đến ngày sinh nhật
của các em tôi lại tổ chức để chúc mừng sinh nhật. Mọi thành viên trong lớp đều
chúc mừng bạn bằng những câu chúc, bài hát, bài thơ. Nhìn vẻ mặt hân hoan của
các em khi mừng sinh nhật bạn, tôi lại thấy lịng mình ấm lại vì đã làm cho các em
vui, khơng cịn cảm giác ngại đến trường. Những học sinh nghịch ngợm cũng cảm
thấy ngoan hơn.
Các em được tự do bày tỏ những khúc mắc, băn khoăn, của bản thân về cuộc
sống quanh các em, về trường, lớp, bạn bè và thầy cơ. Đó cịn là nơi để các em chia

sẻ những những tâm tư, nguyện vọng và cả những ước mơ của mình về tương lai
rồi gắn vào góc "Điều em muốn nói". Căn cứ vào những điều các em viết ra, nếu là
những điều tốt thì tôi đọc cho cả lớp nghe rồi tuyên dương ngay trước lớp. Cịn
những điều các em phê bình thì tơi phải điều tra nắm rõ đúng hay sai. Sau đó mới
góp ý riêng với những học sinh bị bạn phê bình, yêu cầu các em phải xin lỗi bạn và
phải sửa chữa.
Xây dựng “Thư viện lớp học” với các đầu sách: báo chí, sách tham khảo,
17


truyện, đố vui, .... nhằm tạo cho các em có văn hóa đọc sách. Hướng dẫn đọc sách
đúng lúc, khơi dậy tinh thần ham học hỏi và tìm hiểu thế giới xung quanh. Các em
có thể lựa chọn sách đề đọc trong giờ truy bài, giờ ra chơi, về nhà, .... Đồng thời
rèn cho các em có ý thức giữ gìn sách cẩn thận, sạch sẽ.
Bên cạnh những việc làm để cho các em có một mơi trường học tập thân
thiện, thì việc giúp cho các em tích cực hơn trong học tập là mục đích quan trọng
và cũng là mục đích cuối cùng trong cơng tác giảng dạy. Mơi trường học tập thân
thiện là cơ sở, là đòn bẩy để giúp các em tích cực hơn trong học tập. Để giúp các
em tích cực hơn trong học tập bản thân tôi, đã tự nghiên cứu kĩ về tâm sinh lí của
học sinh khối lớp bốn, các em từ tư duy trực quan, từ hình ảnh và các thao tác để
các em tìm ra nội dung bài học, nắm bắt nội dung cụ thể hơn và nhớ lâu hơn. Nắm
được phương pháp trực quan là chủ đạo để dạy học cho học sinh . Vì vậy tơi đã
nghiên cứu kĩ từng bài học để có kế hoạch làm đồ dùng phù hợp và thiết thực, để
giúp các em tiếp thu bài dễ dàng và hứng thú hơn trong học tập, đạt hiệu quả cao
trong tiết học. Các em đến trường, cô giáo chủ nhiệm cũng như người mẹ của các
em, đều phải tìm hiểu xem các em cần gì và muốn gì. Hơn thế nữa các em chưa
quen với mơi trường học tập hay quên công việc cô giáo giao, quên sách vở, đồ
dùng học tập, cũng như mọi thứ các em mang đến trường. Nên thời gian đầu năm
học mặc dù một số buổi không phải là buổi dạy của mình, tơi thường đến trường
vào những phút cuối giờ dạy buổi chiều để nhắc nhở các em, nhằm giúp các em tập

thói quen cẩn thận và ghi nhớ những việc cơ giáo dặn dị. Đó là cơng việc của giáo
viên chủ nhiệm lớp.Tuy kiến thức trong bài học không cao đối với giáo viên, nhưng
để giúp được cho các em nắm được những kiến thức đó để cuối năm đạt được
những kiến thức và kĩ năng cơ bản quả khơng phải là dễ. Phải có lịng u nghề
mến trẻ thì mỗi giáo viên mới hồn thành được trách nhiệm của mình.
Qua những năm làm cơng tác chủ nhiệm lớp, tơi biết rằng có những em học
yếu hoặc có hơm khơng học bài, làm bài nhưng lỗi khơng phải hồn tồn là do các
em. Có em ham chơi nên qn học bài, cũng có em chưa học tốt, hoặc khơng học
bài làm bài là do những điều kiện khách quan. Có những gia đình bố mẹ đang phải
lo đi làm thuê, làm mướn kiếm sống hoặc vì ốm đau bệnh hoạn,...nên khơng quan
tâm gì đến việc học của con cái, thậm chí các em cịn bị mắng chửi, bị đánh đập, có
em cịn mồ cơi cả cha lẫn mẹ, về nhà khơng có người kèm cặp học hành,... Những
sóng gió đó đã tác động đến tâm lí trẻ thơ, cản trở việc học tập của các em. Nếu
như giáo viên khơng biết được những ngun nhân đó thì rất dễ nổi giận đùng
đùng, rồi la mắng, trừng phạt các em. Điều đó rất bất lợi cho quan hệ thầy- trị sau
này. Vì vậy, đứng trước một học sinh quậy phá, hay lơ đãng không học bài, làm bài,
18


tơi khơng kết án trừng phạt ngay mà bình tĩnh chờ đến hết buổi học gặp riêng các
em để hỏi cho rõ nguyên nhân. Lần đầu các em vi phạm, tôi nhẹ nhàng nhắc nhở.
Nếu lần thứ hai, các em vẫn tái phạm, tơi phải đến nhà tìm hiểu ngun nhân để có
biện pháp giúp đỡ, giáo dục các em.
Hàng ngày, tơi ln khích lệ và biểu dương các em kịp thời, khen ngợi những
ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình khuyết điểm. Tơi cố tìm ra những ưu
điểm dù nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen, tôi cũng
không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục và ngày càng hồn thiện
hơn.
Khi nói chuyện, khi giảng, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm của
học sinh, tơi ln thể hiện cho các em thấy tình cảm u thương của một người

thầy đối với học trò. Theo qui luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy trước sau
cũng sẽ được đáp lại bằng tình cảm của học trò. Lòng nhân ái, bao dung, đức vị tha
của người thầy ln có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. Lớp học
thân thiện chỉ có được khi người thầy có tấm lịng nhân hậu, bao dung, hết lịng vì
học sinh thân u của mình. Có một người thầy như vậy thì chắc chắn học sinh sẽ
chăm ngoan, tích cực và ham học, thích đi học.
Biện pháp 6. Xây dựng tiêu chí thi đua và nề nếp cho học sinh
6.1. Xây dựng tiêu chí thi đua cụ thể
Căn cứ vào đặc điểm tình hình lớp, tơi lập tiêu chí thi đua, mục tiêu cụ thể,
các giải pháp thực hiện rồi công bố trước lớp được tập thể học sinh nhất trí tại cuộc
họp Chi đội, thông qua và xin ý kiến phụ huynh tại cuộc họp phụ huynh đầu năm.
Sau đó thống nhất, đưa ra cho tập thể lớp thực hiện, lấy đó làm cơ sở để xếp loại thi
đua.
Có sự điều chỉnh và thay đổi, bổ sung kịp thời tùy theo tình hình thực hiện
nội quy, nề nếp và ý thức rèn luyện của học sinh.
Đề ra định mức khen thưởng và kỉ luật kịp thời thông qua cuộc họp phụ
huynh đầu năm, cuối kì,...
6.2. Xây dựng nề nếp lớp học
Trong học tập khơng những chỉ chú trọng rèn luyện cho học sinh bằng nhiều
hình thức khác nhau mà cịn chú trọng khâu nề nếp ngay từ đầu năm như truy bài
đầu giờ, trật tự nghe giảng trong giờ học, trong lớp tổ tự quản kiểm tra bài tập về
nhà của các bạn trong tổ ... Vì nề nếp tốt là cực kì quan trọng, nó góp một phần lớn
quyết định kết quả học tập của học sinh. Chính vì thế ngay từ đầu năm học giáo
19


viên phải quán triệt nề nếp bằng cách:
- Cho cả lớp học nội quy lớp học, và mọi quy định của giáo viên. Nội quy
của nhà trường.
- Giáo viên hướng dẫn các em làm quen với kí hiệu của giáo viên để tập

trung sự chú ý của học sinh trong khi nghe giảng bài.
Ví dụ: Phía trên tay trái góc bảng ghi rõ lớp, sĩ số học sinh, dưới sĩ số là các
kí hiệu ở góc bảng: +, B, V, S
Chỉ vào + là cả lớp trật tự lắng nghe giáo viên giảng bài.
Khi viết kí hiệu B là cả lớp lấy bảng con cá nhân làm bài.
Khi viết kí hiệu S là học sinh mở sách, kí hiệu V là lấy vở ra để ghi hoặc làm
bài tập tại lớp. Sau khi học sinh làm xong thì giáo viên xố các kí hiệu đó đi, học
sinh sẽ cất sách hoặc vở đi.
- Thường xuyên giáo dục các em có nề nếp tốt trong mọi hoạt động, sinh
hoạt ngồi giờ.
Ví dụ: Bắt đầu có trống báo là các em có mặt đầy đủ ở lớp để lớp trưởng, lớp
phó, tổ trưởng kiểm tra việc chuẩn bị bài ở nhà sau đó các em ngồi vào truy bài
dưới sự chỉ đạo của lớp trưởng, tổ chức cho các em đi vào nề nếp truy bài, tuy giáo
viên khơng có mặt ở lớp các em vẫn làm tốt.
- Khơng phó mặc cho cán bộ lớp, giáo viên phải kiểm tra đột xuất 1, 2 bài
của học sinh trong mỗi tổ. Áp dụng biện pháp này đỡ tốn thời gian, không chiếm
mất giờ dạy mà cịn rèn cho học sinh tính tự giác cao, đồng thời hạn chế việc mất
trật tự của các em khi chưa vào học.
- Giao quyền tự quản cho Ban cán sự lớp trong những hoạt động mà các em
đã được hướng dẫn để phát huy tính năng động cho học sinh (thể dục giữa giờ, sinh
hoạt đội, nhặt rác, …).
- Tuyên dương, nhắc nhở kịp thời với những cá nhân tiến bộ và chưa tiến bộ
trong việc thực hiện nề nếp chung của lớp. Ví dụ: Đi học đúng giờ, nghỉ học phải
xin phép. Các em đi học mặc đồng phục, vệ sinh cá nhân, vứt rác đúng nơi quy
định, … Từ đó tạo cho các em sự tự giác biết tự lo cho bản thân, tự giác học tập, thi
đua để tạo thành tích giữa các thành viên trong lớp và thi đua giữa các khối lớp
trong toàn trường.
Khi kết hợp chặt chẽ những hoạt động trên thì nề nếp lớp học sẽ đi vào
20

khn khổ và điều đó sẽ là một phần quan trọng giúp giáo viên tiến hành các hoạt
động học tập dễ dàng hơn.
6.3. Xây dựng nề nếp xếp hàng vào lớp và khi ra về
Nề nếp này phải được tiến hành thường xuyên theo từng buổi học. Đây là nề
nếp mang tính trật tự, kỉ luật cần được duy trì suốt năm học. Để làm tốt công tác
này, tôi đã tiến hành từng bước như sau:
- Tôi quy định khi các em xếp hàng vào lớp các em đứng thành 3 hàng ứng
với 3 tổ (tổ trưởng đứng đầu, tổ phó đứng cuối).
- Tơi cho các em đánh số thứ tự cho mình trong buổi xếp hàng đầu tiên và
yêu cầu học sinh phải nhớ số thứ tự.
- Khi xếp hàng ra về các em xếp thành hàng đôi: Lớp trưởng đi đầu hàng,
tiếp theo là thành viên tổ 1 và thành viên tổ hai, ở hàng hai là lớp phó sẽ dẫn đầu tổ
3 và phía sau là thành viên tổ.
- Mỗi khi xếp hàng vào lớp các em chỉ cần nhớ số thứ tự và vị trí của mình
mà vào ngay hàng ngũ. Cũng như khi ra về ban cán sự lớp đi xen kẽ như vậy để
nhắc nhở các bạn đi cho ngay ngắn, không chen lấn, xô đẩy, đùa giỡn gây mất trật
tự, ảnh hưởng đến thi đua của lớp. Bắt đầu từ tháng 11 về sau các em đã quen dần
và đi vào nề nếp.
Khi việc xếp hàng đã đi vào nề nếp thì thời gian tiến hành sẽ rất nhanh, tốn ít
thời gian và không gây mất trật tự trước lớp học.
6.4. Xây dựng nề nếp chuẩn bị đồ dùng học tập
Thường ngày các em thường phải mang tất cả đồ dùng học tập mà các em có
đến lớp, đơi lúc cặp khơng cịn chỗ chứa, rất nặng nề so với thể trạng của các em.
Nhưng bên cạnh đó cịn một số em lại quên mang sách vở đã gây khó khăn cho
việc dạy - học. Vì thế tơi từng bước hướng dẫn các em mang sách, vở đúng theo
quy định phân môn và thời khóa biểu.
- Ghi thời khóa biểu dán ngay góc học tập ở nhà.
- Sách vở học để ngay ngắn, không vứt lung tung. Bao và ghi nhãn vở đầy
đủ.

- Cuối mỗi buổi học trước khi về nhà tôi dành vài phút để hướng dẫn các em
đem theo sách, vở gì cho ngày mai và gọi học sinh nhắc lại.
- Dặn học sinh tối học bài xong phải chuẩn bị sách, vở và đồ dùng học tập
cho ngày mai. Tránh sáng dậy trễ các em lúng túng nên soạn không đầy đủ .
21


- Vào đầu buổi học các tổ trưởng kiểm tra lại, nếu em nào thực hiện không
đúng tôi sẽ hướng dẫn lại, sai phạm nhiều lần sẽ báo phụ huynh nhờ sự giúp đỡ.
Với các bước thực hiện như trên cho đến học kì một thì các em đã có thói
quen chuẩn bị sách vở đúng theo quy định, các em cảm thấy thoải mái khơng cịn lo
sợ khi đến lớp mà quên mang sách, vở nên việc học tập diễn ra nhẹ nhàng hơn.
6.5. Xây dựng nề nếp học tập
-Tổ chức có kế hoạch hoạt động học tập cho học sinh nhằm nâng cao kết quả
học tập là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của giáo viên chủ nhiệm.
Kết quả hoạt động học tập không những thể hiện ở kết quả nắm tri thức, kỹ năng,
kỹ xảo mà còn thể hiện ở kết quả phát triển năng lực của trí tuệ, năng lực tư duy
sáng tạo ở học sinh.
- Mỗi ngày tôi đều đến lớp sớm (15 phút) dành thời gian để quan tâm tới các
em, tạo cho các em sự gần gũi, tin cậy, hướng dẫn các em truy bài. Khi tôi gần gũi
với các em thì các em khơng cịn e dè, các em đã biết hoạt động học tập ở trường là
vì thích hơn là vì nghĩa vụ.
- Tơi u cầu các em viết cụ thể thời gian biểu ở nhà của mình
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà của học sinh qua việc kiểm tra bài cũ.
- Hướng dẫn cha mẹ học sinh quản lý học sinh học tập ở nhà (có góc học tập
ở nhà và thời gian biểu cho học sinh)
- Tơi tích cực đổi mới phương pháp dạy và học phù hợp với đối tượng học
sinh mình phụ trách, để tăng cường tính tự học của học sinh, thường xuyên sử dụng
tranh ảnh, đồ dùng học tập mang tính minh họa cao để tạo hứng thú học tập cho các
em.

- Tạo cho học sinh có thói quen tự lực, không dựa dẫm vào bạn khi làm bài ở
lớp, khi kiểm tra. Trong các kì kiểm tra học sinh làm bài nghiêm túc, khơng có hiện
tượng quay cóp, gian lận.
Phân loại học sinh để có kế hoạch phụ đạo và bồi dưỡng:
* Đối với học sinh hoàn thành, hồn thành tốt nội dung các mơn học: Trong
các tiết dạy, tôi đưa ra từ 1 đến 2 câu hỏi với yêu cầu cao hơn, dạng các câu hỏi sao
(*) hoặc các bài tập nâng cao. Để ra các câu hỏi này, tôi luôn nghiên cứu kỹ nội
dung bài dạy, tìm hiểu ở các tài liệu có liên quan nhằm mục đích hướng dẫn, kích
thích học sinh (nhất là học sinh khá giỏi) tự tìm ra kiến thức mới, mở rộng tầm hiểu
biết của học sinh.
22


* Đối với học sinh chưa hoàn thành: Các em chán học do bị mất căn bản ở
lớp dưới. Học sinh cảm thấy việc học rất nặng nề. Qua tìm hiểu theo dõi trong q
trình giảng dạy tơi nắm được những kiến thức do học sinh bị hổng. Tôi đưa ra bài
tập dễ, sử dụng câu hỏi nhỏ, đơn giản, phù hợp với sức học của mỗi em, gọi các em
trả lời hoặc giải bài tập, đồng thời tuyên dương kịp thời cũng như động viên giúp
đỡ các em trong quá trình thực hiện các bài tập. Từ các bài tập dễ tôi nâng dần lên
theo sự tiến bộ của học sinh. Bên cạnh đó, thành lập các đơi bạn cùng tiến, xếp cho
học sinh học tốt ngồi gần bạn học chậm. Qua một thời gian tôi thấy các em chưa
hoàn thành tiến bộ hẳn lên.
Thường xuyên trao đổi học tập kinh nghiệm của đồng nghiệp để bổ sung
phương pháp phụ đạo và bồi dưỡng cho bản thân nhằm nâng cao hiệu quả bồi
dưỡng và phụ đạo mà mình đã đặt ra.
Tạo cho học sinh thói quen và sự say mê đọc sách bằng cách khuyến khích
các em đọc sách báo ở thư viện mỗi tuần 1 – 2 lần vào giờ ra chơi .
Tôi cố gắng xây dựng ở các em những động cơ học tập, khích lệ các em vượt
mọi trở ngại bằng sự quan tâm, nhắc nhở có sự khen thưởng kịp thời.
* Kết quả đạt được học kì I mơn Tốn, Tiếng Việt như sau:

Mơn

TSHS

Chưa hồn thành

Hồn thành

Hồn thành tốt

TS

%

TS

%

TS

%

Tiếng Việt

41

0

0

25

61,0

16

39,0

Tốn

41

0

0

23

56,1

18

43,9

Ghi
chú

Với kết quả trên, tơi thấy sự nỗ lực rèn luyện của tôi cho các em đã dần có
kết quả. Tập thể lớp giữa học kỳ một được thầy cô bộ môn cũng như nhà trường
đánh giá ngoan và nề nếp.

6.6 . Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà
Một học sinh muốn có kết quả học tập tốt ngoài việc tiếp thu những kiến
thức ở trên lớp thôi chưa đủ mà việc học bài cũ, chuẩn bị bài mới tại nhà cũng vô
cùng quan trọng. Trong khi đó, tơi thấy điều kiện gia đình, khơng gian sống của học
sinh cũng như nhận thức của cả phụ huynh lẫn học sinh chỉ dừng lại ở nhận thức
học tại lớp là đủ.Và điều này làm ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập của các
em. Muốn học sinh tự học ở nhà có kết quả thì các em phải có góc học tập và mỗi
em phải có phương pháp tự học ở nhà. Về phương pháp học tập, tơi có thể hướng

23


dẫn cho từng em. Nhưng cịn góc học tập thì gia đình phải làm cho con em của
mình.
Dựa vào phiếu điều tra lí lịch đầu năm, cộng với việc điều tra qua học sinh,
qua phụ huynh, qua bạn bè gần nhà của học sinh. Nhưng để biết chính xác , tơi phải
đến từng nhà học sinh để tìm hiểu. Qua tìm hiểu, tơi biết được lớp tơi có 22 em có
góc học tập phù hợp, 5 em có góc học tập nhưng chưa đạt yêu cầu (chỗ đặt chưa
phù hợp; độ rộng, chiều cao của bàn ghế chưa phù hợp với tầm vóc của các em); 14
em khơng có góc học tập, khi học các em phải nằm sấp trên giường hoặc trên nền
nhà, cịn sách vở thì các em để lên giường hoặc trên nóc tủ ti vi.
Đối với những em có góc học tập nhưng chỗ đặt chưa phù hợp, tôi trao đổi
với phụ huynh sắp xếp lại vị trí sao cho sáng sủa và thống mát về ban ngày, đầy đủ
ánh sáng về ban đêm. Tôi hướng dẫn học sinh cách sắp xếp tập vở, đồ dùng học tập
ngăn nắp, tiện lợi và trang trí góc học tập bằng cách cắt gấp những bông hoa, lọ hoa
bằng giấy để trưng bày và những cái hộp xinh xinh để đựng đồ dùng.
Đối với những em chưa có góc học tập, tơi giải thích, động viên để gia đình
hiểu rằng góc học tập là nơi để các em học bài, nghiên cứu bài và làm bài tập ở nhà.
Có góc học tập sẽ giúp các em hứng thú và có ý thức cao hơn trong việc học ở nhà.
Ngồi ra, góc học tập cịn là nơi để các em rèn luyện tính cẩn thận, ngăn nắp và

phát triển óc thẩm mĩ của bản thân. Phụ huynh chỉ cần mua cho con em của mình
một cái bàn và một cái ghế nhựa (như kiểu bàn ghế ở các quán nước nhỏ) hoặc mua
một cái bàn gấp nhỏ theo kiểu để trong màn học cho khỏi bị muỗi đốt.
Sau một khoảng thời gian nhất định, tôi lên kế hoạch kiểm tra cụ thể để nắm
chính xác tình hình. Chỉ trong 1 buổi tơi đã đi hết tất cả các gia đình những em
chưa có góc học tập hoặc có góc học tập nhưng chưa đáp ứng yêu cầu. Lúc đầu, có
phụ huynh cịn e ngại, thậm chí cịn bảo tơi “bày vẽ”. Nhưng thấy tơi quan tâm và
hết lịng vì học sinh nên dần dần phụ huynh cũng hiểu ra và nhiệt tình hưởng ứng.
Hồn cảnh của một số gia đình học sinh còn rất nghèo nhưng phụ huynh cũng đã cố
gắng tạo cho con em mình một góc học tập ở nhà. Tuy chưa đáp ứng được đầy đủ
các yêu cầu song quan trọng là các em đã có chỗ để học, không phải nằm sấp trên
nền nhà, trên giường nữa. Và phụ huynh cũng thấy được tầm quan trọng của việc tự
học ở nhà của con em mình, phối hợp với tôi trong việc dạy dỗ và giáo dục các em
nên người.
Khi các em đã có góc học tập, tôi yêu cầu mỗi em phải lập thời gian biểu
buổi chiều và buổi tối thật cụ thể, phù hợp với tình hình của gia đình và phải được
cha mẹ kí xác nhận. Thông qua thời gian biểu, tôi biết được chính xác thời gian học
24


bài ở nhà của từng em. Sau đây là mẫu thời gian biểu tôi làm mẫu để hướng dẫn
học sinh:
THỜI GIAN BIỂU Ở NHÀ
Thời gian

Công việc

17 giờ - 19 giờ 30 phút

Giúp đỡ bố mẹ việc nhà (quét sân, quét nhà, nấu cơm,

cho gà ăn....), tắm rửa, ăn tối, trò chuyện với gia đình.

19 giờ 30 phút - 21 giờ

Ơn lại bài cũ, chuẩn bị bài mới.

21 giờ

Đi ngủ.

Căn cứ và thời gian học bài ở nhà của từng em, tôi đi kiểm tra, hướng dẫn
các em tự học ở nhà. Việc kiểm tra các em học bài ở nhà được tơi thực hiện đều đặn
và duy trì thường xun. Lúc đầu, tôi trực tiếp kiểm tra và hướng dẫn tỉ mỉ phương
pháp học tập cho những em học chưa tốt .
Khi việc học bài ở nhà của học sinh đã đi vào nề nếp, tôi phân chia lớp thành
các nhóm theo khu vực dân cư (theo xóm) và phân cơng mỗi nhóm một nhóm
trưởng. Em nhóm trưởng sẽ kiểm tra và báo cáo với tơi tình hình tự học ở nhà của
các thành viên trong nhóm và đặc biệt lưu ý đến những bạn học chưa tốt hoặc chưa
có ý thức tự học ở nhà. Thấy tôi quan tâm đến việc học ở nhà của con em mình nên
phụ huynh cũng nhiệt tình phối hợp với tơi: nhắc nhở, kiểm tra và tạo điều kiện cho
con em mình học tập ở nhà. Sự tiến bộ của học sinh “cá biệt” được tơi thường
xun thơng báo cho gia đình biết qua điện thoại. Vì vậy, phụ huynh rất vui và càng
quan tâm đến việc học của các em.
Biện pháp 7.Tổ chức các hoạt động tập thể và các trò chơi vui tươi lành
mạnh.
Thích sinh hoạt tập thể và tham gia các trị chơi bổ ích là nhu cầu, là sở thích
của hầu hết các học sinh Tiểu học. Vì vậy, khi tổ chức cho các em sinh hoạt tập thể
và tham gia các trò chơi là giáo viên đã giúp các em “Học mà chơi, chơi mà học”
thông qua các trị chơi: Rung chng vàng, Hái hoa dân chủ, Đuổi hình bắt chữ,...
Thơng qua sân chơi này, kiến thức và kĩ năng ở mỗi em sẽ được hình thành và rèn

luyện một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, không gây căng thẳng, gị bó đối với các em.
Giữa hai tiết học căng thẳng, tôi thường tổ chức cho các em chơi trị chơi,...
Nhờ vậy, các tiết học chính khóa trở nên sôi nổi, các em rất hào hứng tham gia.
Thông qua các hoạt động vui chơi, các em được làm, được trải nghiệm như trong
25