SKKN một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi trong trường mầm non làm quen với văn học

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu
Giáo dục mầm non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc
dân, là cấp học đặt nền móng cho các cấp học sau này với mục tiêu là giúp trẻ
phát triển về thể chất tình cảm, trí tuệ, thẩm mĩ hình thành những yếu tố đầu tiên
về nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1
Trẻ trong lứa tuổi mầm non và đầu tiểu học luôn có nhu cầu được nói
chuyện, chia sẻ với người thân mỗi ngày. Con không tìm kiếm lời khuyên, sự răn
dạy mà cần được bố mẹ lắng nghe, trò chuyện cùng. Hãy kể cho con nghe
những câu chuyện thú vị trước giờ đi ngủ và dành thời gian chơi đùa cùng con
để tình cảm gia đình gắn kết, bền chặt!( Câu danh ngôn của người Mỹ)
Theo Usinxkin: “Ngôn ngữ là cơ sở của mọi sự phát triển trí tuệ và là kho
tàng của mọi kiến thức. Tất cả mọi sự hiểu biết đều bắt đầu từ ngôn ngữ, thông
qua ngôn ngữ và trở lại cũng bằng ngôn ngữ.”
Xuất phát từ những quan điểm đó cho chúng ta thấy ở trường mầm non
việc giáo dục ngôn ngữ cho trẻ là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng để phát triển
toàn diện nhân cách, trí tuệ cho trẻ. Chính vì vậy mà việc cho trẻ làm quen văn
học là một hoạt động không thể thiếu được đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non, Làm
quen với tác phẩm văn học nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị
nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động,
hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay
cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính
chất văn học nghệ thuật như đọc thơ. Kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch; Cao
hơn là tiến tới sáng tạo ra những vần thơ, câu chuyện theo tưởng tượng của
mình, góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ.
Từ khi còn nằm trong nôi, ở lớp nhà trẻ trẻ đã được đắm mình trong
những lời hát ru của cô, được nghe những âm thanh nhịp điệu, những bài hát,
những câu chuyện, bài thơ cô đọc, cô kể. Thế giới thơ ca đó nó đã để lại trong
tâm trí của trẻ từ những ấn tượng sâu sắc về những ông bụt, bà tiên, âm hưởng
thơ ca cổ tích. Những âm hưởng ấy rất gần gũi, dịu hiền là nguồn nước trong

lành, tưới mát tâm hồn trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, trẻ được hoá
thân vào những nhân vật ngộ nghĩnh, ly kỳ trong những câu chuyện cổ tích,
những bài ca dao, đồng dao ...mang truyện, thơ đến cho trẻ, hay nói cách khác
cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học đã mở mang nhận thức của trẻ. Có thể
nói tác phẩm văn học phản ánh muôn mặt của thế giới xung quanh trẻ. Thông
qua đó giúp trẻ chính xác hoá các biểu tượng về thực tế xã hội xung quanh. Dần
dần từng bước cung cấp cho trẻ những khái niệm mở rộng.
Văn học đã góp phần giáo dục đạo đức và bồi dưỡng những phẩm chất
tâm hồn cho trẻ, giáo dục trẻ tình yêu gia đình, yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ
những người xung quanh gần gũi với trẻ, sống ngay thẳng, sống chân thật, dũng
cảm, khiêm tốn, vị tha ... Biết phân biệt cái thiện, cái ác. Thông qua các câu
1


chuyện, bài thơ giáo dục cho trẻ tình cảm thẩm mỹ, phát triển vốn từ, tích luỹ
vốn kinh nghiệm văn học. Để giúp trẻ có tâm thế vững chắc bước vào bậc học
tiếp theo.
Trong những năm qua lớp 5 Tuổi C luôn được Ban Giám hiệu quan tâm
đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học để phục vụ chuyên đề. Như sách
truyện, tranh ảnh minh họa thơ, truyện, đồ chơi…Trong quá trình dạy trẻ tôi
nhận thấy được đặc điểm của bộ môn văn học rất phù hợp với việc phát triển
ngôn ngữ cho trẻ. Văn học giúp trẻ tích lũy được, vốn từ ngữ phong phú, đa
dạng giúp trẻ nói rõ ràng, nói chuẩn tiếng việt, diễn đạt ngôn ngữ mạch lạc rõ
ràng hơn. Chính vì vậy mà tôi đã đi sâu vào nghiên cứu chọn đề tài: “Một số
biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong trường mầm non
làm quen với văn học” để phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách tốt nhất tạo tiền
đề cho trẻ vào lớp 1
2. Tên sáng kiến: “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo
5-6 tuổi trong trường mầm non làm quen với văn học” .
3. Tác giả sáng kiến

- Họ và tên: Vũ Thị Việt
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường mầm non Tam Dương
- Số điện thoại: 0989132563
- Gmail:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Vũ Thị Việt
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phát triển ngôn ngữ
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử
Từ tháng 2/2018 đến tháng 2/2019
7. Mô tả bản chất của sáng kiến
7.1. Nội dung của sáng kiến
7.1.1. Cơ sở lý luận khoa học liên quan đến việc cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học
Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là làm quen với tác phẩm nghệ
thuật. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là thực hiện nhiệm vụ trọng tâm
của ngành học Mầm non đó là lĩnh vực phát triển ngôn ngữ – giáo dục nghệ
thuật. Vậy thế nào là cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học? Từ những vẻ đẹp
nhỏ nhặt thường ngày trong cư xử mang tính người mà nảy sinh ra những hành
động cao thượng, tính cách nhân ái vì con người. Những tác phẩm văn học cho
trẻ Mầm non có ảnh hưởng lớn đến việc giáo dục đến phát triển ngôn ngữ cho
trẻ. Những hình tượng tươi sáng, những bức tranh giàu chất thơ của thiên nhiên
được vẽ lên trong tác phẩm, nhạc điệu của những vần thơ, tính chuẩn xác, biểu
cảm của ngôn ngữ được các cháu yêu thích. Cảm nhận được vẻ đẹp của ngôn
ngữ từ đó trẻ ghi nhớ và hứng thú đọc và kể lại câu chuyện, bài thơ. Vốn từ ngữ
2


tăng lên, ngôn ngữ của trẻ trở nên phong phú, tích cực. Tình yêu ngôn ngữ nghệ
thuật của trẻ cần được giáo dục ngay từ thời thơ ấu trẻ sẽ mang tình yêu đó đến
trường phổ thông và mai sau các cháu sẽ thêm yêu văn học nước nhà.
Trong thực tế việc dạy trẻ Mầm non làm quen với tác phẩm văn học chỉ mang

tính chất đáp ứng đủ chương trình mà chưa chú ý đến việc hình thành cảm thụ
văn học cho trẻ, chưa chú ý đến vẻ đẹp nội dung cũng như hình thức của các tác
phẩm văn học trong quá trình dạy, giáo viên còn thiếu sự nhạy cảm và linh hoạt
trong việc sử dụng biện pháp thủ thuật khi dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn
học. Vì vậy giờ học vẫn chưa đạt kết quả cao. Bên cạnh đó còn nguyên nhân
khách quan là giáo viên mới thực hiện chương trình Giáo dục Mầm non còn hạn
chế về hình thức tổ chức, cách lựa chọn nội dung theo chủ đề, theo hướng mở
nên phần nào ảnh hưởng đến việc tổ chức các hoạt động nhằm nâng cao chất
lượng cho trẻ làm quen với văn học trong nhà trường.
7.1.2. Ý nghĩa của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
Việc giáo dục trẻ mầm non có một vị trí vô cùng quan trọng như nhà văn AS
Makarenco đã viết “Những cơ sở căn bản của việc giáo dục con người đã được
hình thành trước 5 tuổi. Những điều dạy cho trẻ trong thời kì này chiếm 90%
tiến trình giáo dục của cuộc đời. về sau việc giáo dục vẫn được tiếp tục nhưng
đó là lúc hái hoa nếm quả, còn những nụ hoa đã được vun trồng ngay trong 5
năm đầu tiên”
Từ quan điểm trên cho thấy để phát triển toàn diện về mọi mặt cho trẻ thì việc
giáo dục ngôn ngữ cho trẻ là hết sức quan trọng và phải bắt đầu từ rất sớm, vì
ngay từ khi sinh ra trẻ đã có khả năng ngôn ngữ và người lớn phải thực hiện sự
giáo dục ngôn ngữ cho trẻ bằng tiếng mẹ đẻ qua các hình thức khác nhau. Ngoài
sự giáo dục của gia đình, trường mầm non cũng là môi trường đầu tiên trong hệ
thống giáo dục quốc dân, đảm nhận việc giáo dục ngôn ngữ cho trẻ. Trong đó
văn học là một bộ môn không thể thiếu được trong chương trình giáo dục mầm
non. Nó góp phần hình thành trí tuệ, tình cảm, đạo đức và phát triển vốn ngôn
ngữ tốt nhất cho trẻ. Những ấn tượng đẹp đẽ về những hình tượng nghệ thuật
trong tác phẩm sẽ thúc đẩy ham muốn sáng tạo nghệ thuật của trẻ. Những bài
thơ, câu chuyện, tranh vẽ… là mô hình mô phỏng thế giới bên ngoài để trẻ thỏa
mãn nhu cầu tự thể hiện mình qua các tác phẩm.
7.1.3. Vai trò của văn học đối với trẻ mầm non
Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là cơ sở căn bản đầu tiên trong

việc giáo dục con người, nếu không có văn học sẽ không bao giờ giúp trẻ hiểu
sâu được những cái hay cái đẹp của con người mới trong cuộc sống xung quanh
trẻ. Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành,
biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ.
Hơn nữa cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học còn là phương tiện phát
triển ngôn ngữ cho trẻ, trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt ngắn gọn
biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen

3


với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát
triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ.
Khi trẻ có vốn ngôn ngữ phong phú và trẻ luôn biết nhận ra điều hay lẽ phải
thì đó là những cơ sở tất yếu để hình thành nên những con người có ích cho xã
hội
Thông qua nội dung của tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành,
biết ơn, kính yêu ông bà cha mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ
a) Khái niệm và đặc trưng của truyện, thơ, ca dao, đồng dao.
Theo tác giả Nguyễn Xuân Nam trong cuốn “Từ điển văn học”: “Truyện
thuộc loại tự sự, có hai thành phần chủ yếu là cốt truyện và nhân vật. Thủ pháp
nghệ thuật chính là kể. Truyện thừa nhận vai trò rộng rãi của hư cấu và tưởng
tượng. Tùy theo nội dung phản ánh, dung lượng, chủ thể sáng tác cụ thể mà
truyện được chia làm nhiều loại: Truyện dân gian, truyện ngắn, truyện vừa,
truyện dài (Cũng gọi là tiểu thuyết), truyện nôm, truyện khuyết danh”.
Truyện là phương tiện quan trọng với sự phát triển nhân cách nói chung,
sự phát triển ngôn ngữ của trẻ nói riêng. Ở mỗi lứa tuổi trẻ khác nhau truyện lại
mang những đặc điểm riêng phù hợp với trình độ nhận thức, nét tâm lý bao trùm
của lứa tuổi bên cạnh tính đặc trưng của thể loại.
Những tác phẩm truyện dành cho lứa tuổi trẻ mầm non thường ngắn gọn,

rõ ràng. Sự ngắn gọn không chỉ thể hiện ở dung lượng tác phẩm mà còn thể hiện
trong cả câu văn, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Truyện thường có
kết cấu đối lập, tương phản, giúp cho trẻ dễ nắm bắt được cốt truyện, dễ hiểu nội
dung, ý nghĩa của câu truyện và có thể kể lại truyện một cách dễ dàng. Nhân vật
trong truyện ít, không có tâm trạng phức tạp, mâu thuẫn, được thể hiện nổi bật
qua ngôn ngữ, hành động, cử chỉ trở thành đại diện cho một đức tính nào đó của
con người. Chẳng hạn như truy ện “Nhổ củ cái” các nhân vật trong câu truyện
như ông lão, bà lão, cô cháu gái, trong câu truyện thể hiện tình yêu thương giúp
đỡ mọi người. Thế giới nhân vật trong truyện rất gần gũi quen thuộc. Ngôn ngữ
trong truyện giản dị trong sáng, kích thích trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ. Nội
dung truyện thường ngắn gọn, đơn giản, đề cập đến con người, sự vật gần gũi
xung quanh trẻ. Các truyện chủ yếu xoay quanh chủ đề: Thế giới động vật, thế
giới thực vật, bản thân, phương tiện giao thông,..từ ngữ trong truyện dễ hiểu,
miêu tả gần gũi với tâm lý trẻ thơ.
Trẻ Mầm non không thể cảm nhận được nội dung nghệ thuật của bài thơ
câu chuyện, khi thiếu sự tác động của cô giáo và người lớn xung quanh. Bởi trẻ
chưa biết đọc mà phải nhờ vào sự tổ chức, hướng dẫn của cô giáo qua giọng đọc
kể của cô giáo làm cho tác phẩm văn học đến với các cháu trở thành nhân tố
giúp trẻ phát triển tư duy, trí tưởng trợng, ngôn ngữ, thẩm mỹ, hình thành nhận
cách và giáo dục đạo đức cho trẻ.
Bộ môn văn học nói chung và văn học trẻ thơ nói riêng là kho tàng quý
báu được khai thác không ngừng phục vụ cho việc bồi dưỡng tâm hồn trẻ. Đặc
biệt là các tác phẩm thơ dành cho trẻ Mầm non với hình tượng nghệ thuật gần
4


gũi phù hợp với nhận thức của trẻ được áp dụng theo từng lứa tuổi. Đã từng
bước chắp cánh cho trẻ vươn tới bao ước mơ, bao điều tốt đẹp.
b) Đặc điểm cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi
Văn học là nghệ thuật ngôn từ cho nên việc cảm thụ tác phẩm văn học là

một quá trình hoạt động tâm lý hết sức phức tạp. Nó gồm các hoạt động cảm
giác, xúc giác, nhận thức và nó còn huy động cả thế giới tình cảm của con
người.
Qua nghiên cứu người ta thấy rằng, quá trình cảm thụ một tác phẩm văn
học của trẻ được chia làm 3giai đoạn:
+ Tri giác trực tiếp tác phẩm, tái tạo lại hình tượng nghệ thuật trong tác
phẩm và đồng chủ đạo trong giai đoạn này là tư tưởng của tác phẩm.
+ Hiểu nội dung tư tưởng tác phẩm ở mức độ sâu hơn, nắm bắt được các ý
nghĩa nội dung của bài thơ, câu truyện. Đây chính là cuộc giao tiếp, đối thoại tự
do giữa người đọc và tác giả.
+ Ta thấy được ảnh hưởng của tác phẩm văn học đối với người đọc, người
nghe. Đây là kết quả của quá trình cảm thụ tác phẩm văn học. Nhờ được tri giác
liên tưởng, cắt nghĩa, tưởng tượng của người đọc mà các tác phẩm truyện thơ ca
ngụ ngôn trở nên sống động, hoàn chỉnh.
Tuy nhiên trẻ mới chỉ cảm thụ bằng trực giác qua câu văn giàu hình ảnh...
Với vai trò là trung gian nhiệm vụ của người giáo viên là thấy được tầm quan
trọng trong việc tổ chức các hoạt động dạy trẻ tiếp thu các tác phẩm văn học trong
nhà trường. Sản phẩm lao động của người giáo viên có ảnh hưởng đến xã hội,
kinh tế, chính trị, văn hóa. Vì vậy đòi hỏi giáo viên phải có học vấn, có kinh
nghiệm, có phẩm chất đạo đức tốt và phải tìm ra những đặc điểm của trẻ để có
phương pháp tác động phù hợp đến nhận thức của trẻ để thúc đẩy sự phát triển
toàn diện cho trẻ.
7.1.4. Thực trạng của việc dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học tại lớp 5
tuổi C trường mầm non Tam Dương – Huyện Tam Dương – Tỉnh Vĩnh Phúc.
Được sự quan tâm và chỉ đạo của phòng giáo dục và đào tạo của nhà trường
về việc thực hiện chuyên đề cho trẻ làm quen với văn học nên bản thân tôi nhận
thấy việc dạy trẻ 5 - 6 tuổi làm quen văn học có tầm quan trọng trong việc phát
triển nhận thức, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ và thông qua đọc thơ kể
chuyện làm giàu vốn từ cho trẻ, rèn luyện khả năng phát âm và cách diễn đạt
mạch lạc. Các tác phẩm thơ chuyện chỉ có thể phát huy tác dụng của nó khi cô

biết truyển tải được tư tưởng cảm xúc của tác giả và nội dung tác phẩm thông
qua các hình thức nghệ thuật hấp dẫn, phong phú, đa dạng, chính vì vậy mà
trước khi thực hiện đề tài này tôi đã tiến hành rà xoát lại cơ sở vật chất , trình độ
nhận thức của giáo viên, trẻ và phụ huynh học sinh và tiến hành khảo sát trẻ đầu
năm học cụ thể như sau:
*Thuận lợi
5


- Đầu năm được BGH trang bị các loại tài liệu tham khảo, có đầu tư trang
thiết bị như tranh ảnh minh họa thơ, truyện, và đàn để hỗ trợ tiết dạy phong phú.
- Nhà trường luôn tổ chức các buổi bồi dưỡng chuyên môn và tổ chức các
tiết dạy mẫu cho giáo viên trao đổi và thảo luận nên giáo viên đã nắm được các
phương pháp tổ chức các hoạt động dạy trẻ.
- Được sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh để mua sắm tài liệu,
đồ dùng, sách truyện để phục vụ chuyên đề.
- Trẻ cùng độ tuổi tốt cho việc học của trẻ, trẻ đi học đều đạt chuyên cần
96% trở lên
* Khó khăn
- Diện tích lớp học còn chật chội chưa đảm bảo theo quy định.
- Đa số trẻ ở lớp tập trung từ nhiều xã khác nhau trong huyện nên ngôn
ngữ còn ảnh hưởng nhiều theo tiếng địa phương, trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh
dạn tự tin trong giao tiếp.
- Trên thực tế thì giáo viên chưa biết cách khai thác môi trường vật chất
và môi trường ngôn ngữ của trẻ. Vì ngoài giờ học giáo viên chưa chủ động tích
cực cho trẻ làm quen với các mô hình truyện kể hay tranh ảnh minh họa của các
tác phẩm văn học nên chưa phát huy được tính tích cực, khả năng ngôn ngữ và
sự tự tin mạnh dạn cho trẻ.
- Hơn 50% số trẻ trong lớp còn ngọng khi đọc thơ, ca dao, đồng dao giữa
từ l-n và trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, trẻ chưa quen với việc đọc

diễn cảm hoặc kể lại một câu chuyện theo trí nhớ nên việc cho trẻ làm quen với
tác phẩm văn học còn gặp nhiều khó khăn.
- Đa số phụ huynh bận công việc nên ít quan tâm đến việc đọc sách, kể
chuyện cho trẻ nghe và ít cung cấp sách truyện cho trẻ; Chính vì điều đó nên họ
cũng chưa hoặc ít quan tâm nhiều đến việc phối hợp với giáo viên để cùng giáo
dục trẻ.
Trước khi thực hiện đề tài này tôi đã cho trẻ làm quen với nhiều tác phẩm
văn hoc qua nhiều hoạt động khác nhau (Trong chương trình 5 -6 tuổi) của trẻ.
Lớp 5-6 tuổi C trường mầm non Tam Dương số trẻ là 28 trẻ, vào đầu năm học
tôi khảo sát chất lượng trẻ và thu được kết quả như sau:
Qua kết quả khảo sát đầu năm cho thấy:
Biểu 1: Khảo sát trẻ lớp 5 tuổi C trường MN Tam Dương Lần 1)
Tốt

Khá

STT

Nội dung

Số
trẻ

Tỷ lệ

8/28

1

- Trẻ tự tin khi giao tiếp,

hứng thú tham gia hoạt
động

TB

Tỷ lệ

%

Số
trẻ

28

10/28

36

%

Số
trẻ

Tỷ lệ
%

10/28 36

6

2

- Trẻ có kỹ năng đọc thơ,
ca dao, đồng dao diễn cảm,
kể truyện, đóng kịch, diễn
đạt ngôn ngữ nhân vật

7/28

3

- Trẻ thích nghe cô kể
truyện, đọc thơ, đọc đồng
dao, ca dao

9/28

25

29

8/28

8/28

29

32

13/28

46

11/28 39

7.1.4. Thực trạng của việc dạy trẻ làm quen với tác phẩm văn học tại lớp 5- 6
tuổi A trường mầm non Hoàng Hoa – Huyện Tam Dương – Tỉnh Vĩnh Phúc
*Thuận lợi
- Được sự quan tâm của phòng giáo dục Tam Dương cùng với sự chỉ đạo sát
sao của ban giám hiệu trường MN Hoàng Hoa, luôn đầu tư mua sắm trang thiết
bị đồ dùng cho lớp như tranh thơ, tranh truyện, sách tuyển tập thơ ca cho trẻ,
máy tính, loa, máy chiếu, đồ dùng đồ chơi cho trẻ thực hiện tốt chuyên đề phục
vụ trong công tác giảng dạy; Mở các lớp tập huấn để giáo viên trao đổi học tập
nâng cao trình độ chuyên môn.
- Bản thân cô giáo luôn luôn được sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp,
được trẻ
yêu quý, cha mẹ trẻ tin tưởng; Bản thân và giáo viên trong trường nắm chắc
phương pháp tổ chức giáo cho trẻ làm quen văn hoc, luôn học hỏi để nâng cao
trình độ chuyên môn.
- Đa số trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động giáo dục do cô tổ chức;
- Môi trường lớp học đẹp hấp dẫn trẻ.
- Một số phụ huynh nhận thức tốt về chuyên đề nên đã quan tâm đến việc
học của con và đã đồng tình ủng hộ nhà trường mua sắm một số trang thiết bị đồ
dùng cho việc học rất cần thiết, thường xuyên trao đổi về nội dung giáo dục để
cùng tham gia giáo dục chuyên đề cho trẻ đạt hiệu quả tốt.
* Khó khăn
- Cơ sở vật chất còn thiếu chưa đáp ứng được nhu cầu đổi mới phương
pháp cho hoạt động dạy học, lớp học trang trí còn chưa hấp dẫn trẻ.
- Giáo viên chưa biết cách khai thác môi trường vật chất còn chưa có thời

gian làm đồ dùng dạy trẻ như làm rói dẹt, tìm đọc nghiên cứu nội dung dạy trẻ
- Đa số trẻ là con em nông thôn, mấy năm trước còn là vùng khó khăn, trẻ
còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp.
- Một số trẻ ở lớp còn nhút nhát, sử dụng ngôn ngữ địa phương nhiều nên
cũng ảnh hưởng đến việc cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ và trình độ nhận
thức của trẻ không đồng đều, trẻ chưa quen với việc đọc diễn cảm hoặc kể lại
một câu chuyện theo trí nhớ hay việc sử dụng ca dao đồng dao trong khi chơi trò
7


chơi còn chưa được thường xuyên nên việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn
học còn gặp nhiều khó khăn.
- Đa số phụ huynh bận công việc nên ít quan tâm đến việc đọc sách, kể
chuyện cho trẻ nghe và ít cung cấp sách truyện cho trẻ.
Biểu 2: Khảo sát trẻ lớp 5 tuổi B trường mầm non Hoàng Hoa (Lần 1)
Tốt
STT Nội dung

1

2

3

Số
trẻ

- Trẻ tự tin trong giao tiếp, 6/30
hứng thú khi tham gia hoạt
động

- Trẻ có kỹ năng đọc thơ,
ca dao, đồng dao diễn cảm, 5/30
kể truyện, đóng kịch, diễn
đạt ngôn ngữ nhân vật
- Trẻ thích nghe cô kể 6/30
truyện, đọc thơ, đọc đồng
dao, ca dao

Khá
Tỷ lệ Số
trẻ
%

TB
Tỷ lệ Số
trẻ
%

Tỷ lệ
%

20

12/30 40

12/30 40

16

11/30 37

14/30 47

20

11/30 37

13/30 43

Nhìn vào 2 biểu trên tôi thấy kết quả khảo sát trẻ về thói quen giao tiếp
ứng xử đầu năm còn rất thấp, số lượng có thói quen giao tiếp ứng xử là rất hạn
chế. Khả năng phát triển của trẻ ở 2 trường là không đồng đều thể hiện khá rõ:
Trường tôi nằm trên thị trấn Hợp Hòa nên mọi phương diện về kinh tế, chính trị
văn hóa xã hội đều phát triển hơn so với trường mầm non Hoàng Hoa (một vài
năm trước vẫn thuộc xã miền núi khó khăn). Chính vì sự khác biệt rõ nét như
trên, là một giáo viên tôi luôn băn khoăn suy nghĩ tìm nhiều biện pháp giáo dục
cho trẻ làm quen với văn học được tốt hơn.
7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến
Sau một thời gian nghiên cứu dựa trên những đặc điểm, phương pháp phát
triển ngôn ngữ cho trẻ hay cụ thể hơn nữa là phương pháp tổ chức cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học và để giải quyết được các vấn đề đã nêu ở trên, tôi
mạnh dạn đưa ra một số giải pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học một
cách có hiệu quả như sau:
* Giải pháp 1: Xác định các mục tiêu giáo dục trong soạn giảng
Đối với trẻ ở lứa tuổi này rất dễ nhớ nhưng cũng rất mau quên, tư duy của
trẻ còn hạn chế, vốn kinh nghiệm chưa cao, sự hiểu biết về cuộc sống chưa có
8


kinh nghiệm. Vì vậy khi cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học giáo viên cần

xác định rõ các mục tiêu trong soạn giảng để giúp trẻ hình thành và phát triển
ngôn ngữ, lĩnh hội kiến thức được dễ dàng. Cụ thể như sau:
- Xác định mục đích yêu cầu của từng tiết dạy để xây dựng và tiến trình tổ
chức cho trẻ hoạt động một cách phù hợp.
- Giáo viên phải quan tâm đến đặc điểm cá nhân ở từng trẻ, vì mỗi cháu là
một cá nhân khác nhau, có trẻ tiếp thu nhanh, có trẻ tiếp thu chậm. Cô cần dạy
từ khái quát trước rồi đi vào chi tiết cho từng trẻ.
Ví dụ: đối với những trẻ tiếp thu chậm cô có thể cho trẻ đọc tác phẩm
nhiều lần và khuyến khích trẻ tham gia đóng kịch hoặc chơi các trò chơi ghép
với các bạn có trí nhớ tốt hơn như cho trẻ đóng những vai có lời thoại ngắn như
vai dê trắng trong truyện: Dê đen, dê trắng. vai sóc trong truyện “Ba cô gái”…
để trẻ mạnh dạn tham gia hoạt động và có khả năng tiếp thu nhanh hơn.
- Dạy trẻ theo phương pháp tích hợp nhằm pháp triển toàn diện cho trẻ.
Giúp trẻ có được vốn kiến thức về tự nhiên và xã hội. Trong mọi giờ học khác
đều có thể tích hợp môn làm quen văn học có thể là những bài thơ, đồng dao,
câu chuyện đã học hoặc chưa được học.
Ví dụ: Giờ học: Tìm hiểu về môi trường xung quanh chủ điểm gia đình
"Gia đình của bé". Cô trò chuyện với trẻ về gia đình, gia đình con có những ai,
có bao nhiêu người, thuộc gia đình đông con hay ít con, gia đình lớn hay gia
đình nhỏ. Trong giờ học cô nên giáo dục trẻ thương yêu những người trong gia
đình, giúp đỡ bố mẹ, ông bà. Cho trẻ đọc thơ "Thương ông, giúp mẹ "...Hoặc
dạy trẻ "Làm chú bộ đội". Có thể tích hợp vào văn học cung cấp vốn từ cho trẻ
qua việc cô trò chuyện với trẻ về chú đội đưa vào bài thơ " Chú bộ đội hành
quân trong mưa"... Qua các giờ học khác ta tích hợp cho trẻ làm quen văn học
vào những lúc trò chuyện với trẻ theo đề tài đưa vào thơ chuyện, đồng dao vào
giờ học. Bên cạnh việc cung cấp vốn từ cho trẻ còn giúp trẻ tìm hiểu về xung
quanh. Hình thành cho trẻ tình cảm đối với con người, cuộc sống, giúp cho các
giờ học sinh động, hấp dẫn tránh sự nhàm chán vào giờ học giúp trẻ lĩnh hội
kiến thức dễ dàng.
* Giải pháp 2: Lôi cuốn và thu hút sự chú ý của trẻ trong tiết dạy

Để lôi cuốn và thu hút được sự chú ý của trẻ cô giáo cần sử dụng trình
chiếu trên máy các tác phẩm văn học, nhằm gây sự chú ý dễ nhớ cho trẻ. Cô cài
kết hợp một số âm thanh, nền nhạc, hiệu ứng có liên quan đến hình ảnh, sự kiện
như: sự xuất hiện và biến mất của ông “Bụt”, hình ảnh đang bay của “Bướm,
chim…” thao tác đi đứng của con người. Hoạt động này trẻ rất hứng thú vì sẽ
được nghe và quan sát các hình ảnh sinh động lời thoại hấp dẫn.
9


Đối với trẻ mầm non bản tính hiếu động khả năng chú ý có chủ định còn
hạn chế vì vậy để thu hút được trẻ thì các bài giảng của giáo viên phải sinh
động, có hình ảnh đẹp hấp dẫn trẻ.
Ví dụ: Trong giờ học kể chuyện
Giáo viên có thể sử dụng phần mềm biên soạn giáo án điện tử E-learning
để tạo những câu hỏi trắc nghiệm cho trẻ trả lời trên mà hình giúp trẻ hứng thú
tham gia, khắc ghi nhanh và nhớ lâu.

Ảnh trẻ ngồi học trong giờ kể truyện
Cô phải tập đọc diễn cảm vì đọc diễn cảm sẽ giúp trẻ cảm nhận được tác
phẩm văn học, hiểu được sâu sắc nội dung tác phẩm. Đọc, kể diễn cảm sẽ gây sự
chú ý tập trung cho trẻ, dẫn dắt trẻ vào hồn của tác phẩm. Giọng kể có một vị trí
rất quan trọng trong tiết dạy kể chuyện. Có làm cho trẻ hứng thú và cảm nhận
được nội dung tỏc phẩm, nhớ được cốt truyện, kể lại được truyện hay không.
10


Phần lớn phụ thuộc vào giọng kể của cô. Từ nhận thức trên tôi đã khắc phục hạn
chế của bản thân bằng cách đọc kể nhiều lần câu truyện mình sắp dạy để hiểu
nội dung câu truyện, tính cách nhân vật, lời thoại trong câu truyện để tìm ra ngữ
điệu giọng cho phù hợp, thể hiện được tình cảm, ý nghĩa chân thực của câu

truyện và tôi còn tập kể nhiều lần trước gương để tìm ra cử chỉ điệu bộ, nét mặt
cho phù hợp với nhân vật, nội dung, lời thoại trong câu truyện để điều chỉnh cho
phù hợp.
Ví dụ: Câu truyện “Cáo, thỏ và gà trống”
Giọng cáo: Cáo, nhanh nhảu
Giọng bác gấu: Hiền từ, chậm rãi, trầm ấm
Giọng gà trống: Dõng dạc, hùng dũng thể hiện mức độ cương quyết tăng
dần sau cùng quát lên như ra lệnh
Giọng thỏ: Buồn, thể hiện sự thất vọng tăng dần đến mếu máo
Biết sử dụng tốt hệ thống đặt câu hỏi: Câu hỏi phải từ dễ đến khó, đảm
bảo tính khoa học. Động viên khuyến khích trẻ tự tin để có thể kể lại câu chuyện
hay hơn, hấp dẫn hơn.
Trong bất kì trường hợp nào, cô giáo cũng cần phải biết lựa chọn những
tác phẩm có yếu tố ngôn ngữ có tính biểu cảm, đồng thời phải làm cho chúng
tiếp thu một cách dễ dàng tùy theo lứa tuổi. Các kỹ năng đọc diễn cảm vẫn cần
được cũng cố và hoàn thiện trong suốt những năm ở trường mầm non.
Việc cho các cháu tự đánh giá mình đọc sẽ giúp các cháu tự điều chỉnh
cách đọc của mình đạt đến mục đích của việc đọc diễn cảm. Như đã nêu ở trên,
trong quá trình trẻ đọc diễn cảm, cô giáo cần phải đánh giá việc đọc của trẻ, tìm
ra những thiếu sót trong cách đọc của trẻ và nêu lên biện pháp khắc phục những
thiếu sót đó. Việc làm đó của cô giáo vừa giúp trẻ đọc tiến bộ hơn lại vừa giúp
trẻ tập nhận xét đánh giá và phê bình cách đọc của bạn.
Chúng ta cần phát triển hứng thú, năng lực của mỗi cá nhân và đọc cá
nhân là một hình thức của giờ học đọc, trong đó có tính đến những đặc điểm khả
năng của từng em. Việc đọc của từng cá nhân đặc biệt quan trọng, nhờ đó cô
giáo có thể tác động đến từng cá nhân.
Để dạy trẻ học và đọc thuộc bài thơ, bài đồng dao có tình cảm, để bài thơ,
bài đồng dao làm rung động tâm hồn trẻ, cô giáo phải gây hứng thú để trẻ bước
vào hoạt động văn học nghệ thuật, gợi lại cho trẻ ấn tượng về bài thơ, bài đồng
dao, tên tác giả, tác phẩm qua phần gây hứng thú, hát, xem trình chiếu hình ảnh

có liên quan. Sau đó, cô giáo đọc lại bài thơ hoặc bài đồng dao thật diễn cảm,
nghệ thuật để gợi cảm xúc thẩm mĩ, hướng trẻ ghi nhớ học thuộc lòng và đọc lại
diễn cảm.

11


Học thuộc lòng bao giờ cũng gắn với việc đọc diễn cảm và cũng phải là
một quá trình sáng tạo. Sự sáng tạo được bắt đầu bằng sự cố gắng tưởng tượng
những hình ảnh miêu tả trong bài thơ, trong nhịp điệu bài đồng dao. Trong lúc
học thuộc lòng, trẻ đã tham gia từ tự phát đến tự giác vào quá trình cảm thụ thơ.
Khi đã thuộc, đã cảm hiểu được phần nào chất thơ với những xúc động mãnh
liệt vào lời thơ, với trò chơi ngôn ngữ, cô giáo khéo léo tổ chức cho trẻ “học mà
chơi, chơi mà học”, đưa trẻ vào hoạt động mang màu sắc văn học nghệ thuật rõ
nét.
Cần sử dụng đồ dùng dạy học phong phú sẽ kích thích được trí tưởng
tượng của trẻ (trình chiếu trên máy, tranh ảnh, mô hình,

* Giải pháp 3: Lồng ghép, tích hợp vào các môn học khác
Tìm hiểu về một số con vật sống trong gia đình có hai chân có mỏ, lồng
vào trẻ đọc bài thơ "con gà". Tôi đã và đang thường xuyên tiến hành dạy lồng
ghép làm quen văn hoc vào các môn học khác cho trẻ để gây hứng thú và kết
thúc bài, như tiết âm nhạc, tạo hình, thể dục, môi trường xung quanh, toán….
+ Trong tiết học âm nhạc:
Ví dụ: Dạy vận động hàt bài "cháu yêu bà"
Cô có thể lồng vào cho trẻ đọc bài thơ "giúp bà" nhằm giáo dục trẻ yêu bà và
giúp đỡ bà
+ Trong tiết học MTXQ:
Ví dụ: Tìm hiểu về "một số loại rau" tôi lồng vào cho trẻ đọc bài thơ "họ nhà
rau", "cây cải nhỏ".

Tìm hiểu về Bác Hồ, cô lồng vào bài thơ "Ảnh Bác".
+ Trong tiết học môn toán:
Ví dụ: dạy số lượng 5, lồng vào trẻ đọc bài thơ "Họ nhà rau" hỏi trẻ trong bài
12


thơ kể về mấy loại rau.
Trẻ đến và nói kết quả 5 loại rau
Hoặc cho trẻ chuyển tiếp vừa đi vừa đọc bài thơ "đi cầu đi quán", vừa cất đồ
dùng, quay sang hỏi trẻ trong bài thơ "đi cầu đi quán, đi bán lợn con", mua về
được những gì? cho trẻ kể xem được bao nhiêu thứ (trẻ nói kết quả).
Ví dụ: Vào đầu năm học tôi thường tìm những bài thơ như "Bạn mới đến
trường", vào giờ đón trẻ cho trẻ đọc thơ "lời chào buổi sáng"... nhằm giúp trẻ
hiểu và lễ phép chào hỏi, biết thương yêu quan tâm giúp đỡ bạn.
Hay nhân dịp 8/3 tôi đưa vào cho trẻ đọc một số bài thơ, câu chuyện có ý nghĩa
về bà, mẹ, cô giáo, chị như bài thơ "quà 8/3", "giúp bà", "cô và mẹ"...
Quá đó giúp trẻ hiểu về ý nghĩa của ngày 8/3 ngày của bà, mẹ, cô giáo... từ đó
trẻ biết quan tâm đến bà, mẹ, cô giáo, bạn gái…
Việc liên kết môn học trong các môn học khác là vô cùng quan trọng, điều đó
giúp trẻ được tiếp xúc với văn học bằng nhiều hình thức và nhiều phương diện.
Ví dụ: Môn thể dục: Khi chơi trò chơi cô cho trẻ đọc bài đồng dao hoặc ca dao
sao cho có nhịp điệu nhanh, dí dỏm giúp trẻ thực hiện tốt các động tác của bài
thể dục. Như vậy, việc cho trẻ làm quen với văn học thông qua các môn học
khác giúp trẻ cảm nhận được tác phẩm văn học một cách sâu sắc hơn.
Như vậy khi tổ chức lồng luồn, tích hợp vào các hoạt động khác và dạy ở mọi
lúc, mọi nơi, tôi thấy trẻ thực sự cảm thấy thoải mái, không gò bó “Học mà chơi,
chơi mà học”. Trẻ rất hứng thú khi học các môn học khác...
- Với hoạt động này thì việc cho trẻ làm quen với tác phẩm ở mọi lúc mọi nơi là
rất cần thiết và thuận tiện. Tôi thường tận dụng những giờ đón trả trẻ, những giờ
dạo chơi ngoài trời, giờ vui chơi, sinh hoạt chiều để cho trẻ được làm quen với

tác phẩm. Khi trẻ đã nắm được nội dung câu chuyện thì tôi tiến hành hoạt động
chính rất dễ dàng.
Ví dụ: khi đón trẻ tôi ngồi với một nhóm và kể cho cháu nghe qua câu chuyện,
khi dạo chơi ngoài trời tôi trò chuyện với nhóm trẻ đó về nội dung câu chuyện,
rồi giờ vui chơi tôi phân vai tập cho cháu đọc kịch, giờ sinh hoạt chiều tôi lại kể
lại câu chuyện này cho cả lớp nghe, và giờ trả trẻ những trẻ chưa có bố mẹ đón,
tôi tiếp tục phân vai và hướng dẫn trẻ đóng kịch, Ngoài ra trong các hoạt động
khác tôi cũng xen kẻ vào cho cháu đọc những bài thơ, nhằm giúp trẻ ôn luyện và
ghi nhớ thêm về tác phẩm.
* Giải pháp 4: Tạo môi trường văn học thân thiện trong lớp học
Mỗi một chủ đề tôi trang trí, thay đổi hình ảnh tạo môi trường thân thiện,
khác nhau nhằm giúp trẻ làm quen với các câu từ, các tình tiết qua tranh ảnh,
giúp cho trẻ có sự tưởng tưởng về tác phẩm đó.
Ví dụ: Ở chủ đề “nghề nghiệp” tôi dán tranh ảnh có nội dung về anh em nhà thỏ
trồng rau để trẻ có thể kể chuyện theo trình tự và sáng tạo. Hay ở chủ đề “ Thế
13


giới động vật” tôi cho trẻ làm quen bài thơ “ Mèo đi câu cá’’ tôi đã dán hình ảnh
chú hai anh em mèo trắng và nội dung bài thơ để trẻ có thể vừa tư duy , sáng tạo
và ghi nhở khi tôi dạy trẻ vào những thời điểm phù hợp. Đối với góc vận động
tôi có thể trang trí hình ảnh trò chơi “lộn cầu vông” là trẻ nhớ ngay đến bài đồng
giao khi chơi.
* Giải pháp 5: Trong hoạt động khác
Trong một giờ hoạt động chung trẻ không thể thuộc được câu chuyện hoặc
thuộc bài thơ, vì ở lứa tuổi này trẻ rất dễ nhớ mà mau quên. Ta cần cho trẻ làm
quen văn học ở mọi lúc mọi nơi và hoạt động góc. Gìờ hoạt động góc trẻ được
tham gia chơi rất hồn nhiên mạnh dạn, có thể chơi trò chơi:" cô giáo" ở góc phân
vai, một cháu làm cô giáo dạy cháu đọc thơ hoặc kể chuyện giúp trẻ nhớ lại trình
tự chuyện hoặc cũng cố những bài thơ đã được học .

Ví dụ : Chơi về chủ điểm : "Nghề nghiệp" và chủ đề nhánh ngày 20/11 cô tổ
chức cho trẻ chơi ở góc phân vai trò chơi " Cô giáo " dạy cháu đọc thơ :" Cô
giáo của con ", "cô dạy "... Hoặc trẻ được chơi ở góc học tập xem sách, truyện
tranh chữ to truyện “Món quà của cô giáo”, tạo cho trẻ cảm giác là trẻ có thể đọc
được quyển truyện đó hoặc có kể biết rằng quyển truyện đó nói về cái gì? trẻ có
thể dựa vào tranh để khám phá ra các nhân vật, khám phá nghĩa của từ của câu,
hoặc trẻ có thể tự vẽ, cắt dán tập làm sách, truyện tranh theo chủ điểm. Tôi nhận
thấy qua giờ họat động góc trẻ mạnh dạn, thích giao tiếp và phát triển nhiều vốn
từ, cũng cố lại những kiến thức đã học. Đặc biệt là trẻ rất thích tự lập trong lúc
tự làm sách truyện tranh, phấn khởi và rất thích tham gia chơi ở góc này.

Ảnh trò chơi: Bé kể chuyện theo tranh. Góc học tập và sách
Ngoài ra cô giáo còn khéo léo kết hợp với các giờ học khác như thể dục,
âm nhạc, toán, tìm hiểu môi trường để giúp trẻ làm quen với văn học. Bên cạnh
14


đó, cô giáo còn thông qua hoạt động trong ngày như hoạt động ngoài trời, tổ
chức các trò chơi văn học cho trẻ như:
Đóng kịch

Ảnh trẻ đóng kịch câu chuyện “Qua đường”
+ Nghe giọng đoán tên nhân vật
+ Nhìn mô hình kể lại chuyện
+ Kể nối tiếp
+ Kể phân vai
+ Kể sáng tạo theo ý câu chuyện, có diễn cảm
Với quan điểm tích hợp này, đòi hỏi cô giáo mầm non phải được trang bị,
bồi dưỡng kiến thức, ngôn ngữ văn học, các kỹ năng, các phương pháp, rồi tự
tiến hành năng lực sư phạm tổng hợp, để hướng dẫn giúp đỡ trẻ ham thích văn

học.
Giáo viên phải tự học tự bồi dưỡng và tham khảo nhiều loại sách báo, tài
liệu có liên quan về bộ môn để giúp người giáo viên xây dựng tốt tiến trình hoạt
động phù hợp với trẻ, tham khảo và thảo luận giáo án cho tốt, dự giờ chéo các
bạn đồng nghiệp.
* Giải pháp 6: Làm quen văn học thông qua các ngày hội, ngày lễ
Qua các buổi sinh hoạt văn nghệ cuối tháng, qua các ngày hội, ngày lễ
của nhà trường cũng cần cho trẻ Làm quen với văn học, trong đó có hát múa đọc
thơ, ca dao, đồng dao, kể chuyện, đóng kịch, có chuẩn bị mũ các con vật, phụ
họa văn nghệ ... Tôi nhận thấy trẻ rất thích hào hứng đến buổi chiều cuối tuần,
giống như trẻ được chơi thoải mái, được nghỉ sau một tuần học, thế nào trẻ vẫn
có học, cũng cố lại kiến thức đã học, học dưới hình thức biểu diễn văn nghệ
15


Cứ vào cuối tháng đoàn thanh niên của trường lại phát động ngoại khóa
hát múa đọc thơ, diễn kịch và có đánh giá về lớp. Trong những đợt ngoại khóa
đó có đông đảo phụ huynh của lớp tham dự. Nhận thấy nhiều phụ huynh rất
phấn khởi về những kết quả của con mình, có tác dụng rất lớn đến việc đưa con
tới lớp Mẫu giáo. Để phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ, trong cuộc
thi kể truyện đọc thơ trẻ rất hào hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào hoạt động,
thích được biểu diễn và say mê khi biểu diễn.
Trong các ngày hội, ngày lễ tôi hay đưa ra ý kiến với ban giám hiệu nhà
trường nên dành nhiều thời gian cho các cháu được tham gia kể chuyện, đọc thơ,
đóng kịch. Đó cũng là một hình thức tuyên truyền ngành học rất lớn, trẻ rất thích
tự làm và được khen giúp trẻ phát triển về trí tuệ, nhanh nhẹn, mạnh dạn trước
mọi người và cảm nhận được vẽ đẹp, cái hay của văn học .
Qua việc áp dụng một số biện pháp trong và ngoài giờ học. Tôi thấy chất
lượng về môn Làm quen văn học tăng lên khá rõ, Các cháu rất thích học bộ môn
này, rất mạnh dạn khi giao tiếp, thích trò chuyện cùng người lớn và đặc biệt rất

thích tham gia vào hoạt động không chỉ có làm quen văn học.
* Giải pháp 7: Làm đồ dùng đồ chơi sáng tạo, mới lạ và hấp dẫn
“Trò chơi hay đồ chơi đẹp” là sách giáo khoa cho trẻ, là đồ dùng đồ chơi,
là vật không thể thiếu được trong cuộc sống của trẻ. Ngay từ khi trẻ còn nằm
trong nôi trẻ đã biết hứng thú hớn hở nghe tiếng súc xắc leng keng hay những
quả bóng đỏ xanh, những con gấu, con thỏ búp bê... Đồ chơi trong mắt trẻ luôn
là thế giới thần tiên riêng biệt vì đồ chơi thỏa mãn nhu cầu giải trí vui chơi của
trẻ vì vậy đồ chơi cho trẻ phải phong phú, đẹp, hấp dẫn, an toàn thỏa mãn nhu
cầu của trẻ.
Đồ chơi giúp trẻ học mà chơi, chơi mà học và đồ chơi còn giúp trẻ thỏa
mãn nhu cầu giao tiếp. Hàng ngày trẻ được trò chuyện cùng búp bê, gấu bông,
từ đó ngôn ngữ của trẻ được phát triển và kích thích sự hứng thú của trẻ giúp trẻ
16


dễ nhớ, lâu quên và tạo không khí buổi học thoải mái, vui vẻ đạt kết quả cao
nhưng với điều kiện cô giáo phải sử dụng đồ dùng đồ chơi đó sao cho đúng lúc
đúng chỗ phù hợp với nội dung bài dạy, lứa tuổi trẻ. Vì thế hàng ngày hàng giờ
tôi cùng các chị em trong trường, cùng phụ huynh sưu tầm các nguyên vật liệu
thiên nhiên, tận dụng những nguyên vật liệu sẵn có như chai, lọ, vải vụn… sau
đó dựa vào nội dung câu truyện làm sa bàn, làm các nhân vật, con rối bằng xốp,
củ quả, chai lọ, que, giấy bóng...

Ảnh đồ dùng đồ chơi do giáo viên tự làm
VD: Làm rối bằng chai, lọ,vải vụn, vỏ xốp làm đầu bọc vải gắn len làm tóc, vẽ
mắt mũi mồm… sau đó cắt vải cuốn quanh làm áo, váy cho nhân vật.
Làm rối ngắn tay: Lấy quả bóng làm đầu nhân vật, vẽ mắt, mũi, tai… Sau
đó lấy bìa cứng cuộn lại làm thân lồng vào tay.
Làm rối dẹt: Vẽ hình nhân vật vào giấy rồi tô màu, cắt dán vào bìa cứng
để cô và trẻ dễ sử dụng

* Giải pháp 8: Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động
Hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong hoạt động khá phổ
biến đối với giáo viên mầm non, nhất là trong hoạt động làm quen văn học này,
khi tôi chọn một đề tài để dạy thì bản thân tôi tạo cho mình một Powerpoint sinh
động. Tôi thường xuyên lên mạng internet tham khảo những Powerpoint bài
giáo án điện tử, lấy những thông tin hỗ trợ từ những trang websait dành cho giáo
viên trong cách soạn giáo án điện tử, tôi chọn lọc những cái cần thiết và tạo cho
mình một kho tàng giáo án điện tử, kể từ đó bản thân tôi có rất nhiều những bài
giảng về văn học.
Khi tổ chức cho trẻ làm quen với câu chuyện, tôi trình chiếu cho trẻ xem
về nội dung câu chuyện đó, tôi thấy trẻ thích thú hơn, nhất là khi được xem trên
màn trình chiếu rộng.
17


Trẻ tham gia hoạt động truyện “giọt nước tí xíu”
* Giải pháp 9: Phối hợp với phụ huynh
Thông qua các buổi họp phụ huynh, qua công tác tuyên truyền để phụ
huynh theo dõi và hỗ trợ GV giúp trẻ thuộc thơ, đồng dao, thuộc truyện nhanh
hơn, khuyến khích phụ huynh tích cực trò chuyện, kể chuyện cho trẻ nghe thêm
ở nhà.
Mời phụ huynh tham gia các hội thi có liên quan đến bộ môn làm quen văn
học như: hội thi bé khỏe bé ngoan, hội thi gia đình nhà trường và sức khỏe trẻ
thơ…để qua các hội thi đó phần nào các bậc phụ huynh cũng ý thức được tầm
quan trọng của việc dạy trẻ nhất là cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm văn học để
trẻ có được vốn ngôn ngữ phong phú hơn.
Đặc biệt giáo viên khuyến khích phụ huynh cung cấp sách truyện cho trẻ
nhiều hơn và trong khi giao tiếp với trẻ tránh sử dụng những ngôn ngữ địa
phương và thường xuyên kiểm tra, khuyến khích trẻ đọc, kể lại các bài thơ, câu
chuyện mà trẻ học ở lớp để phối hợp với giáo viên đánh giá sự tiến bộ của trẻ.

Với 9 giải pháp nêu trên đã giúp cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non đạt
được một số kết quả nhất định. Theo tôi những giải pháp trên cũng có thể áp dụng
cho tất cả các trường mầm non trong huyện.
8. Những thông tin cần được bảo mật
Không có
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
- Về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ chuyên đề
+ Lớp được ban giám hiệu nhà trường và các bậc phụ huynh quan tâm
mua bổ sung cho các đồ dùng, học liệu và phương tiện dạy học như: Tập tranh
ảnh minh họa thơ truyện, các loại sách, truyện,… Nên việc dạy và học của cô và
trò rất thuận lợi.
+ Nhà trường đã đầu tư mua máy chiếu và một số đồ dùng (mũ các con
vật, quần áo,..) phục vụ cho việc giảng dạy của giáo viên.
+ Giáo viên đã tích cực làm nhiều loại đồ chơi đẹp, hấp dẫn bổ sung cho
các tiết dạy.
+ Nhà trường đã bổ sung thêm nhiều mô hình truyện kể, tranh ảnh đẹp
trong khu vườn cổ tích. Có khuân viên cây xanh, vườn hoa sạch đẹp nên giúp
cho các hoạt động cho trẻ làm quen tác phẩm văn học ngoài giờ học được thuận
tiện và mang lại hiệu quả, hứng thú cho trẻ.
- Nguồn lực: 100% cán bộ quản lí và giáo viên trong trường được tập huấn
và bồi dưỡng hàng năm về nội dung, phương pháp dạy trẻ làm quen văn học và
cam kết thực hiện đầy đủ các nội dung theo kế hoạch năm học đã đề ra.
Phụ huynh đồng tình ủng hộ, tích cực phối hợp với giáo viên cùng dạy trẻ.

18


- Không gian: Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6
tuổi làm quen với văn học ở trường mầm non trong huyên - Huyện Tam Dương
– Tỉnh Vĩnh Phúc năm học 2018 – 2019.

- Thời gian: Tiến hành từ tháng 2/2018 đến tháng 2 năm 2019, chia thành 3
giai đoạn như sau:
* Giai đoạn 1: Từ tháng 2/2018 đến tháng 9/2018
Tìm đọc tài liệu nghiên cứu phân tích so sánh những số liệu có liên quan
đến đề tài. Khảo sát tình hình cơ sở vật chất của lớp 5 tuổi C tại trường Mầm
Non Tam Dương.
* Giai đoạn 2: Từ tháng 10/2018 – 12/2018.
Đề ra các biện pháp nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6
tuổi làm quen với tác phẩm văn học và áp dụng thực tế vào thực hiện tại lớp 5
tuổi C ở trường Mầm Non Tam Dương.
* Giai đoạn 3: Từ 1/2019 – 2/2019.
Đánh giá hiệu quả áp dựng đề tài so sánh đối chiếu số liệu đầu năm và cuối năm.
Rút ra bài học kinh nghiệm và một số kiến nghị đề xuất kiến nghị với cấp
trên để đưa ra kết luận đề tài.
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng
kiến
10.1. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả
Sau một năm đi sâu nghiên cứu và áp dụng đề tài này vào thực tế giảng
dạy ở lớp, tôi đã thu được kết quả như sau:
Bản sáng kiến kinh nghiệm này áp dụng tại trường mầm non Tam Dương
nói riêng và có thể áp dụng nhân rộng ra các trường mầm non trong toàn huyện.
* Đối với giáo viên
- Giáo viên nắm vững các kiến thức, kỹ năng tổ chức hoạt cho trẻ làm
quen với văn học trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ, góp ý trao đổi, rút kinh
nghiệm để tổ chức hoạt động làm quen với văn học phù hợp với độ tuổi trẻ trong
toàn trường và trong toàn huyện Tam Dương.
- Cô giáo biết cách tổ chức linh hoạt nhiều hoạt động khác nhau nhằm củng
cố kỹ năng đọc, nghe, kể truyện, đóng kịch, giữa cô và trẻ, giữa trẻ và trẻ, giữa trẻ
và cha mẹ...

- Tạo được môi trường thân thiện, ứng xử đúng đắn với mọi người, xã hội
xung quanh trẻ giáo viên đã vận dụng được các phương pháp phù hợp với đặc
điểm và cuộc sống thực của trẻ. Đã tích lũy được kinh nghiệm trong việc tham
gia hoạt động làm quen văn học cho trẻ
- Giáo viên tích cực làm nhiều đồ dùng, đồ chơi từ những phế liệu để phục vụ
chuyên đề: con giống, con rối từ những vải vụn, hột hạt, vỏ trai, bìa cát tông...
19


- Trò chuyện gần gũi trẻ nhiều hơn để giúp trẻ mạnh dạn, tự tin khi đóng
kịch, kể truyện, đọc thơ, đồng dao, ca dao, hoạt động qua hội thi.
- Giáo viên đã hiểu được tầm quan trọng của hoạt động cho trẻ làm quen với
văn học
* Đối với phụ huynh
- Giáo viên đã tuyên truyền với phụ huynh cùng giúp trẻ tự tin tham gia
hoạt động làm quen với văn học ở mọi lúc mọi nơi.
- Phụ huynh quan tâm, mua tranh truyện, kể truyện, đọc thơ ca hò vè cho
trẻ nghe khi ở nhà...và chỉnh sửa cho trẻ đọc đứng nhịp điệu vần điệu của nội
dung bài khi trẻ đọc.
- Thường xuyên trao đổi, kết hợp cùng cô giáo để rèn trẻ phù hợp hoàn
cảnh, cá nhân trẻ
* Đối với trẻ
- Trẻ trong lớp tích cực tham gia hoạt động do cô tổ chức
- Kỹ năng kể truyên, đống kịch, đọc thể hiện diễn cảm ngày càng được
nâng cao rõ rệt
- Trẻ có khả năng cảm nhận được nội dung truyện qua từng tính chất nhân
vật trong câu truyện.
Bằng một số kinh nghiệm của mình mà tôi đã áp dụng trong việc cho trẻ
làm quen với văn học trong năm học và kết quả đạt được như sau:
Biểu 3: Khảo sát trẻ lớp 5TC trường mầm non Tam Dương (lần 2)

Tốt
STT Nội dung

1

2

- Trẻ tự tin khi giao tiếp,
hứng thú khi tham gia hoạt
động

Số
trẻ

Khá
Tỷ lệ Số
trẻ
%

TB
Tỷ lệ Số
trẻ
%

16/28

57

12/28

43

0

- Trẻ có kỹ năng đọc thơ,
khả năng cảm nhận được
vần điệu, nhịp điệu của bài
thơ, ca dao, đồng dao, trẻ 12/28
kể truyện diễn cảm, đóng
kịch, diễn đạt ngôn ngữ
nhân vật

43

15/28

54

1/28

Tỷ lệ
%

0

3

20

3

- Trẻ thích nghe cô kể
truyện, đọc thơ, ca dao,
đồng dao

15/28

53

13/28

47

0

0

Biểu 4: Khảo sát trẻ lớp 5- 6Tuổi B trường mầm non Hoàng Hoa(lần 2)
Tốt
STT Nội dung

1

2

3

Khá

Số
trẻ

- Trẻ tự tin khi giao tiếp,
hứng thú khi tham gia hoạt
động

Tỷ lệ Số
trẻ
%

15/30 50

TB
Tỷ lệ Số
trẻ
%

15/30 50

0

Tỷ lệ
%

0

- Trẻ có kỹ năng đọc thơ,
khả năng cảm nhận được
vần điệu, nhịp điệu của bài

thơ, ca dao, đồng dao, trẻ 12/30
kể truyện diễn cảm, đóng
kịch, diễn đạt ngôn ngữ
nhân vật

40

16/30

53

2/30

6

- Trẻ thích nghe cô kể
truyện, đọc thơ, ca dao,
đồng dao

37

16/30

53

0

0

14/30

Đối chiếu biểu 1 và biểu 3 ( Trường MN Tam Dương)
Đầu năm
TT Nội
dung

Cuối năm

Tăng

Giảm

Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ Số
%
%
%
trẻ

Tỷ lệ
%

- Trẻ tự tin khi giao tiếp, hứng thú khi tham gia hoạt động
1

Loại tốt

8

29

16

57

8

29

Loại khá

10

36

12

43

2

6

Loại TB

10

36

0

0

10

36

- Trẻ có kỹ năng đọc thơ, khả năng cảm nhận được vần điệu, nhịp điệu
của bài thơ, ca dao, đồng dao, trẻ kể truyện diễn cảm, đóng kịch, diễn đạt
ngôn ngữ nhân vật

21


2

Loại tốt

7

25

12

43

5

18

Loại khá

8

29

15

54

7

25

Loại TB

13

46

1

3

0

12

43

- Trẻ thích nghe cô kể truyện, đọc thơ, ca dao, đồng dao

3

Loại tốt

9

32

15

54

6

21

Loại khá

8

29

13

46

5

18

Loại TB

11

39

0

0

11

39

Đối chiếu biểu 2 và biểu 4 ( Trường MN Hoàng Hoa)
Đầu năm
TT Nội
dung

Cuối năm

Tăng

Giảm

Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ Số
%
%
%

trẻ

Tỷ lệ
%

- Trẻ tự tin khi giao tiếp, hứng thú khi tham gia hoạt động
1

Loại tốt

6

20

15

50

9

30

Loại khá

12

40

15

50

3

10

Loại TB

12

40

0

0

0

0

12

40

- Trẻ có kỹ năng đọc thơ, khả năng cảm nhận được vần điệu, nhịp điệu
của bài thơ, ca dao, đồng dao, trẻ kể truyện diễn cảm, đóng kịch, diễn đạt
ngôn ngữ nhân vật

2

Loại tốt

5

17

12

40

7

23

Loại khá

11

36

16

53

5

17

Loại TB

14

47

2

6

0

12

40

13

43

- Trẻ thích nghe cô kể truyện, đọc thơ, ca dao, đồng dao

3

Loại tốt

6

20

14

47

8

27

Loại khá

11

37

16

53

5

17

Loại TB

13

43

0

0

0

* Nhận xét các kết quả trẻ đã đạt được sau khi áp dụng đề tài
+ Trẻ tự tin, hứng thú tham gia giờ học không mệt mỏi.
22


+ Trẻ tiếp thu nhanh và nhớ được nội dung của tác phẩm truyện thơ, ca
dao, đồng dao.
+ Trẻ tích cực chủ động hơn, tự tin hơn khi tham gia vào giờ học của bộ môn làm
quen với văn học
+ Giờ học luôn chú ý lắng nghe đạt kết quả cao.
+ Trẻ nắm bắt nhanh các câu hỏi tình huống, các vấn đề cô đặt ra một cách dễ
dàng.
+Trẻ biết cách đọc thơ diễn cảm và xem sách kể truyện theo tranh. Trẻ nhận
ra các chữ cái trong từ.
Tổng hợp, đối chiếu giữa thực trạng chất lượng lần 1 và lần 2 của trẻ lớp
mẫu giáo 5- 6 tuổ C trường mầm non Tam Dương và lần 1 và lần 2 lớp mấu giáo
5-6 tuổi B trường mầm non Hoàng Hoa khi tham gia hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học vào đầu năm và cuối năm học, tôi thu được số liệu sau:
* Bài học kinh nghiệm
Khi thực hiện đề tài này tôi gặp không ít khó khăn như nhận thức của trẻ
chưa đồng đều nhau, còn có trẻ nói ngọng, ít nói nhút nhát trước động
người...nhưng với niềm say mê của mình tôi không nản lòng và quyết tâm tìm
biện pháp để giải quyết để thực hiện chuyên đề tốt hơn.
Qua thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này, để trẻ có khả năng cảm thụ và
bộc lộ được cảm xúc khi làm quen với văn học, để ngôn ngữ trẻ càng được trau
chuốt cũng như sẽ tự tin hơn trong giao tiếp, bản thân có những bài học kinh
nghiệm bổ ích đó là
Giáo viên phải luôn học hỏi và thay đổi cái mới, luôn sáng tạo trong mọi

mặt, đồ dùng dạy học phải đẹp và màu sắc phải hài hòa để hấp dẫn trẻ.
Phải theo sát phương pháp bộ môn, lấy trẻ làm trung tâm, thường xuyên rèn
luyện trẻ về ngôn ngữ về kỹ năng diễn đạt.
Giáo viên mầm non cần phải tự bồi dưỡng cho mình về nghệ thuật đọc - kể
tác phẩm văn học.
Phải biết tập hát, hò, thuộc nhiều câu đố… để tạo giờ dạy thêm sinh động.
Luôn tạo môi trường hoạt động tích cực cho trẻ.
Thường xuyên trao đổi kinh nghiệm chuyên môn với các đồng nghiệp.
Dạy mọi lúc mọi nơi, khéo léo sử dụng các quan điểm tích hợp.
Bản thân phải có kiến thức về việc thiết kế giáo án điện tử.
Thường xuyên nêu gương và khích lệ tinh thần cho trẻ phấn đấu vươn lên.
10.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân
- Ban giám hiệu: Rút ra được một số bài học kinh nghiệm áp dụng vào
công tác chỉ đạo và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên.
23


- Đối với giáo viên: Nắm chắc nội dung và phương pháp tổ chức giáo dục
văn học cho trẻ. Biết lựa chon linh hoạt các tác phẩm trong mọi hoạt động để
giáo dục trẻ. Hơn nữa giáo viên còn biết trao đổi và phối hợp với phụ huynh
trong việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
- Đối với phụ huynh: Nhận thức tốt về tầm quan trọng của việc thực hiện
chuyên đề, luôn quan tâm và ủng hộ về cơ sở vật chất cho nhóm lớp.
- Đối với trẻ: Trẻ có kĩ năng cảm thụ các tác phẩm văn học, biết tái tạo lại
tác phẩm theo cách của mình.
11. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp
dụng sáng kiến lần đầu (nếu có)
Số
TT

1

Tên tổ chức/cá
nhân

Địa chỉ

Phạm vi/Lĩnh vực
áp dụng sáng kiến

Trường mầm nonHợp Hòa - Tam Dương-- Phạm vi: Các trường mầm
Tam Dương
Vĩnh Phúc
non trong huyện
(Lớp 5- 6TC)

2

- Lĩnh vực: Phát triển ngôn
ngữ

Trường mầm nonHoàng Hoa - Tam Dương
Hoàng Hoa
- Vĩnh Phúc
(Lớp 5- 6TB)

Tam Dương, ngày tháng 2 năm 2019
HIỆU TRƯỞNG

Tam Dương, ngày tháng 2 năm 2019

Tác giả sáng kiến

24


TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ từ 5- 6 tuổi.
- Bồi dưỡng thường xuyên
- Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua bộ môn LQVH.

25