SKKN mot so bien phap giup hoc sinh lop 1 giai toanco loi van

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
MT S BIấN PHAP GIP HC SINH LP 1
GII TON Cể LI VN

Phn 1: C s khoa hc
I C s lý lun
S nghip cụng nghip húa, hin i húa t nc v s thỏch thc trc nguy c
tt hu trong cnh tranh trớ tu ang ũi hi phi i mi giỏo dc, trong ú cú s
i mi c bn v phng phỏp dy hc. Nhng phng phỏp dy hc kớch thớch
s tỡm tũi, ũi hi s t duy ca hc sinh c c bit chỳ ý. Mc tiờu giỏo dc
ca ng ó ch rừ: o to cú cht lng tt nhng ngi lao ng mi cú ý
thc v o c xó hi ch ngha, cú trỡnh vn hoỏ ph thụng v hiu bit k
thut, cú k nng lao ng cn thit, cú úc thm m, cú sc kho tt. Mun t
c mc tiờu ny thỡ dy v hc Toỏn trong trng ph thụng l mt khõu quan
trng ca quỏ trỡnh dy hc. C th tng Phm Vn ng cng núi v v trớ vai trũ
ca b mụn Toỏn: Trong cỏc mụn khoa hc v k thut, toỏn hc gi mt v trớ
ni bt. Nú cú tỏc dng ln i vi k thut, vi sn xut v chin u. Nú l mt
mụn th thao ca trớ tu, giỳp chỳng ta nhiu trong vic rốn luyn phng phỏp suy
ngh, phng phỏp suy lun, phng phỏp hc tp, phng phỏp gii quyt cỏc vn
, giỳp chỳng ta rốn luyn trớ thụng minh sỏng to. Nú cũn giỳp chỳng ta rốn luyn
nhiu c tớnh quý bỏu khỏc nh: Cn cự v nhn ni, t lc cỏnh sinh, ý chớ vt
khú, yờu thớch chớnh xỏc, ham chung chõn lý. ỏp ng nhng yờu cu m xó
hi t ra, Giỏo dc v o to phi cú nhng ci tin, iu chnh, phi thay i v
ni dung chng trỡnh, i mi phng phỏp ging dy cho phự hp. Hi ngh
BCH trung ng khoỏ VIII ln th 2 ó ch rừ: i mi mnh m phng phỏp
giỏo dc v o to, khc phc li truyn th mt chiu, rốn luyn tduy sỏng to
ca ngi hc. Tng bc ỏp dng phng phỏp tiờn tin, phng phỏp hin i
vo quỏ trỡnh dy hc. Trong lut Giỏo dc, Khon 2, iu 24 ó ghi: Phng
phỏp giỏo dc ph thụng phi phỏt huy tớnh tớch cc, t giỏc , ch ng sỏng to
ca hc sinh; phự hp vi c im ca tng lp hc, mụn hc; bi dng phng
phỏp t hc, rốn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin, tỏc ng n tỡnh

cm, em li nim vui, hng thỳ hc tp cho hc sinh. i mi cỏch thc hin
PPDH l vn then cht ca chớnh sỏch i mi giỏo dc Vit Nam trong giai
on hin nay. i mi cỏch thc hin PPDH s lm thay i tn gc np ngh, np
lm ca cỏc th h hc trũ ch nhõn tng lai ca t nc. Nh vy, i mi
PPDH s tỏc ng vo mi thnh t ca quỏ trỡnh giỏo dc v o to. Nú to ra s
hin i hoỏ ca quỏ trỡnh ny. i mi PPDH thc cht khụng phi l s thay th
cỏc PPDH c bng mt lot cỏc PPDH mi. V mt bn cht, i mi PPDH l i
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song
1.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
mi cỏch tin hnh cỏc phng phỏp, i mi phng tin v hỡnh thc trin khai
phng phỏp trờn c s khai thỏc trit u im cỏc phng phỏp c v vn dng
linh hot mt s phng phỏp mi nhm phỏt huy ti a tớnh tớch cc, ch ng,
sỏng to ca ngi hc. Mc ớch ca i mi PPDH chớnh l lm th no HS
phi thc s tớch cc, ch ng, t giỏc, luụn trn tr tỡm tũi, suy ngh v sỏng to
trong quỏ trỡnh lnh hi tri thc v lnh hi c cỏch thc cú c tri thc y
nhm phỏt trin v hon thin nhõn cỏch ca mỡnh.Mt khỏc mụn toỏn thit thc
gúp phn thc hin mc tiờu giỏo dc tiu hc theo c trng v kh nng ca mụn
Toỏn, c th l chun b cho hc sinh nhng tri thc , k nng toỏn hc c bn cn
thit cho vic hc tp hoc bc vo cuc sng lao ng.
i vi mụn Toỏn lp 1, mụn hc cú v trớ nn tng, l cỏi gc, l im xut phỏt
ca c mt b mụn khoa hc. Mụn Toỏn m ng cho cỏc em i vo th gii k
diu ca toỏn hc. Ri mai õy, cỏc em ln lờn , nhiu em tr thnh v nhõn, tr
thnh anh hựng, nh giỏo, nh khoa hc, nh th tr thnh nhng ngi lao ng
sỏng to trờn mi lnh vc sn xut v i sng ; trờn tay cú mỏy tớnh xỏch tay,
trong tỳi cú mỏy tớnh b tỳi nhng khụng bao gi cỏc em quờn c nhng ngy
u tiờn n trng hc m v tp vit 1, 2, 3 hc cỏc phộp tớnh cng, tr
Cỏc em khụng quờn c vỡ ú l k nim p nht ca i ngi v hn th

na, nhng con s, nhng phộp tớnh y cn thit cho sut c cuc i.
i vi mch kin thc : Gii toỏn cú li vn, l mt trong nm mch kin thc
c bn xuyờn sut chng trỡnh Toỏn cp tiu hc. Thụng qua gii toỏn cú li vn,
cỏc em c phỏt trin trớ tu, c rốn luyn k nng tng hp: c, vit, din t,
trỡnh by, tớnh toỏn. Toỏn cú li vn l mch kin thc tng hp ca cỏc mch kin
thc toỏn hc, gii toỏn cú li vn cỏc em s c gii cỏc loi toỏn v s hc, cỏc
yu t i s, cỏc yu t hỡnh hc v o i lng. Toỏn cú li vn l chic cu ni
gia toỏn hc v thc t i sng, gia toỏn hc vi cỏc mụn hc khỏc.
II C s thc tin
1) V hc sinh
Trong cỏc tuyn kin thc toỏn chng trỡnh toỏn Tiu hc thỡ tuyn kin thc
Gii toỏn cú li vn l tuyn kin thc khú khn nht i vi hc sinh, v cng
khú khn hn i vi hc sinh lp Mt. Bi vỡ i vi lp Mt: Vn t, vn hiu
bit, kh nng c hiu, kh nng t duy lụgic ca cỏc em cũn rt hn ch. Mt nột
ni bt hin nay l núi chung hc sinh cha bit cỏch t hc, cha hc tp mt cỏch
tớch cc. Nhiu khi vi mt bi toỏn cú li vn cỏc em cú th t v tớnh ỳng phộp
tớnh ca bi nhng khụng th tr li hoc lý gii l ti sao cỏc em li cú c phộp
tớnh nh vy. Thc t hin nay cho thy, cỏc em thc s lỳng tỳng khi gii bi toỏn
cú li vn. Mt s em cha bit túm tt bi toỏn, cha bit phõn tớch toỏn tỡm ra
ng li gii, cha bit tng hp trỡnh by bi gii, din t vng v, thiu lụgic.
Ngụn ng toỏn hc cũn rt hn ch, k nng tớnh toỏn, trỡnh by thiu chớnh xỏc,
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

2.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
thiu khoa hc, cha cú bin phỏp, phng phỏp hc toỏn, hc toỏn v gii toỏn mt
cỏch mỏy múc nng v rp khuụn, bt chc.
1.1. Kt qu kho sỏt gia k II

bi: Lp 1A trng c 24 cõy, lp 1B trng c 30 cõy. Hi c 2 lp trng
c bao nhiờu cõy?
Gii 9 , 10
1/7
Trỡnh by cũn bn
Khỏ 7 , 8
2/7
Trỡnh by cũn bn, cõu li gii cha chun
Trung bỡnh
5,6
2/7
Ch lm ỳng phộp tớnh, v ỏp s ỳng, sai tờn n v, sai cõu li gii
Yu Di 5
2/7
Khụng bit lm bi.
2.2 u im
- Phn ln hc sinh bit lm bi toỏn cú li vn. Kt qu ca bi toỏn ỳng.
- Hc sinh ham hc, cú hng thỳ hc tp mụn Toỏn núi chung v Gii bi toỏn cú
li vn núi riờng.
- Hc sinh bc u bit vn dng bi toỏn cú li vn vo thc t.
2.3. Hn ch
- Trỡnh by bi lm cũn cha sch p.
- Mt s hc sinh cha bit cỏch t cõu li gii phự hp.
- Mt s ớt hc sinh khụng hiu ni dung bi toỏn cú li vn dn n khụng lm
c bi.
2) V dựng dy hc :
T duy ca hc sinh lp Mt l t duy c th, hc sinh hc tt Gii toỏn cú li
vn trong quỏ trỡnh ging dy rt cn dựng thit b dy hc minh ho.
Trong nhng nm qua, cỏc trng tiu hc ó c cung cp khỏ nhiu trang thit
b v dựng dy hc ng b dy cho c cp hc v nhng b va-li dy theo

lp nhng s lng vn cha ỏp ng c y yờu cu dy Gii toỏn cú li
vn.
3) V giỏo viờn
Vn cũn mt s giỏo viờn chuyn i phng phỏp ging dy cũn lỳng tỳng, cha
phỏt huy c tớch cc ch ng ca hc sinh. Mt s giỏo viờn cha bit cỏch dy
loi Toỏn cú li vn, khụng mun núi l lm cho bi toỏn tr nờn phc tp, khú
hiu hn. Mt s giỏo viờn ngi s dng dựng minh ho, ngi túm tt bng s
hỡnh v hoc on thng, s dng phng phỏp phõn tớch, tng hp trong vic giỳp
hc sinh tỡm ng li gii v gii toỏn cũn khú hiu.
4) Nhng sai lm v khú khn thng gp ca giỏo viờn v hc sinh khi dy v
hc tuyn kin thc : Gii toỏn cú li vn lp 1.
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

3.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
V mt nhn thc giỏo viờn cũn coi vic dy cho hc sinh Gii toỏn cú li vn
cho hc sinh lp 1 l n gin, d dng nờn cha tỡm tũi nghiờn cu cú phng
phỏp ging dy cú hiu qu.
Vn t, vn kin thc, kinh nghim thc t ca hc sinh lp 1 cũn rt hn ch nờn
khi ging dy cho hc sinh lp 1 giỏo viờn ó din t nh vi cỏc lp trờn lm hc
sinh lp 1 khú hiu v khụng th tip thu c kin thc v khụng t kt qu tt
trong vic gii cỏc bi toỏn cú li vn.
Kh nng phi hp, kt hp vi nhiu phng phỏp dy tuyn kin thc: Gii
toỏn cú li vn lp 1 cũn thiu linh hot.
Giỏo viờn cũn lỳng tỳng khi to cỏc tỡnh hung s phm nờu vn .
Cha khuyn khớch ng viờn v giỳp mt cỏch hp lý cỏc nhúm cng nh cỏc
i tng hc sinh trong quỏ trỡnh hc.
Kh nng kiờn trỡ ca hc sinh lp 1 trong quỏ trỡnh hc núi chung cng nh hc

Gii toỏn cú li vn núi riờng cũn cha cao.
III/ Quỏ trỡnh nghiờn cu
- Nm hc 2011 2012 tụi c phõn cụng dy lp 1. Trong sut nm hc tụi tỡm
hiu, ghi chộp tp hp nhng u im, thiu sút ca hc sinh trong lp v Gii
toỏn cú li vn. Tụi ó mnh dn trao i cựng Ban giỏm hiu, bn bố ng nghip
trong v ngoi trng v nhng u im v thiu sút ca hc sinh lp 1 núi chung
trong vic Gii toỏn cú li vn, ng thi trao i, bn bc v xut mt s ý
kin phỏt huy u im v khc phc thiu sút ca hc sinh v giỏo viờn.
T c s lý lun v thc tin, qua thc t ging dy tụi xin mnh dn xut mt
s kinh nghim: Nõng cao cht lng ging dy tuyn kin thc Gii toỏn cú li
vn lp Mt

Phn II: Ni dung
I/ Nhng ni dung c cp trong Sỏng kin kinh nghim
1) Nm bt ni dung chng trỡnh.
2) S dng dựng thit b trong dy Gii toỏn cú li vn.
3) Dy Gii toỏn cú li vn lp Mt.
4) Mt s phng phỏp thng s dng trong ging dy Gii toỏn cú li vn
lp
II/ Bin phỏp gii quyt
1) Nm bt ni dung chng trỡnh
dy tt mụn Toỏn lp 1 núi chung, Gii bi toỏn cú li vn núi riờng, iu u
tiờn mi giỏo viờn phi nm tht chc ni dung chng trỡnh, sỏch giỏo khoa. Nhiu
ngi ngh rng Toỏn tiu hc, v c bit l toỏn lp 1 thỡ ai m ch dy c. ụi
khi chớnh giỏo viờn ang trc tip dy cng rt ch quan v cng cú nhng suy
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

4.

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
ngh tng t nh vy. Qua d gi mt s ng chớ giỏo viờn tụi nhn thy giỏo
viờn dy bi no ch ct khai thỏc kin thc ca bi y, cũn cỏc kin thc c cú liờn
quan giỏo viờn nm khụng tht chc. Ngi ta thng núi Bit 10 dy 1 ch
khụng th Bit 1 dy 1 vỡ kt qu thu c s khụng cũn l 1 na.
a) Trong chng trỡnh toỏn lp Mt giai on u hc sinh cũn ang hc ch nờn
cha th a ngay Bi toỏn cú li vn. Mc dự n tn tun 23, hc sinh mi
c chớnh thc hc cỏch gii Bi toỏn cú li vn song chỳng ta ó cú ý ngm
chun b t xa cho vic lm ny ngay t bi Phộp cng trong phm vi 3 (Luyn
tp) tun 7.
* Bt u t tun 7 cho n cỏc tun 16 trong hu ht cỏc tit dy v phộp cng tr
trong phm vi (khụng quỏ) 10 u cú cỏc bi tp thuc dng Nhỡn tranh nờu phộp
tớnh õy hc sinh c lm quen vi vic:
- Xem tranh v.
- Nờu bi toỏn bng li.
- Nờu cõu tr li.
- in phộp tớnh thớch hp (vi tỡnh hung trong tranh).
Vớ d: Sau khi xem tranh v trang 46 (SGK), hc sinh tp nờu bng li : Cú 1
qu búng trng v 2 qu búng xanh. Hi cú tt c my qu búng? ri tp nờu
ming cõu tr li : cú tt c 3 qu búng, sau ú vit vo dóy nm ụ trng cú
phộp tớnh :
1+2=3
* Tip theo ú, k t tun 17, hc sinh c lm quen vi vic c túm tt ri nờu
toỏn bng li, sau ú nờu cỏch gii v t in s v phộp tớnh thớch hp vo dóy
nm ụ trng. õy khụng cũn tranh v na (xem bi 3b trang 87, bi 5 trang
89).
* Vic ngm chun b cho hc sinh cỏc tin gii toỏn cú li vn l chun b
cho hc sinh c v vit cõu li gii v vit phộp tớnh. Chớnh vỡ vy ngay sau cỏc bi
tp nhỡn tranh in phộp tớnh thớch hp vo dóy 5 ụ trng chỳng ta chu khú t
thờm cho cỏc em nhng cõu hi cỏc em tr li ming.

Vớ d: T bc tranh 3 con chim trờn cnh, 1 con chim bay ti trang 47 SGK,
sau khi hc sinh in phộp tớnh vo dóy ụ trng:
3+1=4
Giỏo viờn nờn hi tip: Vy cú tt c my con chim? hc sinh tr li ming:
Cú tt c 4 con chim ; hoc S chim cú tt c l bao nhiờu? (S chim cú tt c l
4)
C lm nh vy nhiu ln, hc sinh s quen dn vi cỏch nờu li gii bng ming.
Do ú cỏc em s d dng vit c cỏc cõu li gii sau ny.
* Tip theo, trc khi chớnh thc hc Gii cỏc bi toỏn cú li vn hc sinh c
hc bi núi v cu to ca mt bi toỏn cú li vn (gm hai thnh phn chớnh l
nhng cỏi ó cho (ó bit) v nhng cỏi phi tỡm (cha bit). Vỡ khú cú th gii
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

5.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
thớch cho hc sinh Bi toỏn l gỡ? nờn mc tiờu ca tit ny l ch gii thiu cho
cỏc em hai phn ca mt bi toỏn:
+ Nhng cỏi ó cho (d kin)
+ V cỏi phi tỡm (cõu hi).
lm vic ny sỏch Toỏn 1 ó v bn bc tranh, kốm theo l bn toỏn: 2
cũn thiu d kin, 1 cũn thiu cõu hi, 1 thiu c d kin ln cõu hi (biu th
bng du ) Hc sinh quan sỏt tranh ri nờu ming toỏn, sau ú in s vo ch
cỏc d kin ri in t vo ch cõu hi (cũn trng). T ú giỏo viờn gii thiu
cho cỏc em Bi toỏn thng cú hai phn :
+ Nhng s ó cho.
+ S phi tỡm (cõu hi).
Bi ny giỳp cỏc em hiu sõu hn v cu to ca Bi toỏn cú li vn.
b) * Cỏc loi toỏn cú li vn trong chng trỡnh ch yu l hai loi toỏn Thờm

Bt thnh thong cú bin tu mt chỳt:
- Bi toỏn Thờm thnh bi toỏn gp, chng hn: An cú 4 qu búng, Bỡnh cú 3
qu búng. Hi c hai bn cú my qu búng?, dng ny khỏ ph bin.
- Bi toỏn Bt thnh bi toỏn tỡm s hng, chng hn : Lp 1A cú 35 bn, trong
ú cú 20 bn n. Hi lp 1A cú bao nhiờu bn nam?, dng ny ớt gp vỡ dng ny
hi khú (trc õy dy lp 2)
* V hỡnh thc trỡnh by bi gii, hc sinh phi trỡnh by bi gii y theo quy
nh thng nht t lp 1 n lp 5:
- Cõu li gii.
- Phộp tớnh gii.
- ỏp s.
Vớ d: Xột bi toỏn Nh An cú 5 con g, m mua thờm 4 con g. Hi nh An cú tt
c my con g?
*Hc sinh lp 1 hin nay phi gii nh sau:
Bi gii
5 + 4 = 9 ( con g )
ỏp s : 9 con g
* V s lng bi toỏn trong mt tit hc c rỳt bt dnh thi gian cho tr vit
cõu li gii. Chng hn trc õy trong 1 tit Bi toỏn nhiu hn hc sinh phi
gii 8 bi toỏn (4 bi mu, 4 bi luyn tp) , thỡ bõy gi trong tit Gii toỏn cú li
vn (thờm) hc sinh phi gii 4 bi (1 bi mu, 3 bi luyn tp)
* lng trc v vn t v kh nng c hiu ca hc sinh khi Gii bi toỏn cú
li vn chng trỡnh toỏn 1 ó cú nhng gii phỏp:
- Hn ch dựng cỏc vn khú v ting khú trong toỏn nh: thuyn, quyn, Qunh,
tng cng dựng cỏc vn v ting d c , d vit nh : cam, g, Lan, trong
cỏc toỏn.
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

6.

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
- La chn cõu hi trong toỏn sao cho hc sinh ch cn chnh sa mt chỳt xớu
thụi l c ngay cõu li gii.
- Ci sn ct cõu li gii vo túm tt hc sinh cú th da vo túm tt m vit
cõu li gii.
- Cho phộp (thm chớ khuyn khớch) hc sinh t ngh ra nhiu cỏch t li gii khỏc
nhau. Chng hn, vi bi toỏn : An cú 4 qu búng. Bỡnh cú 3 qu búng. Hi c hai
bn cú my qu búng?; Hc sinh cú th t li gii theo rt nhiu cỏch nh:
+ C hai bn cú: ..
+ Hai bn cú: .
+ An v bỡnh cú: .
+ Tt c cú: .
+ S búng tt c l: ..
2) S dng dựng thit b dy hc
Nh chỳng ta ó bit, con ng nhn thc ca hc sinh tiu hc l: T trc quan
sinh ng n t duy tru tng, ri t t duy tru tng tr li thc tin.
dựng thit b dy hc l phng tin vt cht, phng tin hu hỡnh cc k cn
thit khi dy Gii toỏn cú li vn cho hc sinh lp Mt. Cng trong cựng mt bi
toỏn cú li vn, nu ch dựng li dn dt, dựng li hng dn hc sinh lm
bi thỡ va vt v tn cụng, va khụng hiu qu v s khú khn hn rt nhiu so vi
dựng dựng thit b, tranh nh, vt thc minh ho. Chớnh vỡ vy rt cn thit
phi s dng dựng thit b dy hc dy hc sinh Gii bi toỏn cú li vn.
Hin nay b dựng trang b n tng lp ó cú khỏ nhiu cỏc dựng mu vt
cho vic s dng dy Gii toỏn cú li vn song vn l thiu nu giỏo viờn thc s
cú trỏch nhim. Mi nh trng cn cú k hoch mua b sung, tng t khi, cỏ
nhõn giỏo viờn cn su tm, lm thờm cỏc thit b nh: vt thc, tranh nh lm
dựng, dựng chung v riờng cho tng lp.
Mt iu ht sc quan trng l mt s giỏo viờn cũn ngi, hoc lỳng tỳng s dng
dựng dy hc khi ging dy núi chung v khi dy Gii toỏn cú li vn núi

riờng. khc phc tỡnh trng ny, giỏo viờn cn cú ý thc chun b s dng
dựng dy hc trc khi lờn lp. Cn ci tin ni dung sinh hot chuyờn mụn a
vic thng nht s dng dựng dy hc v phng phỏp s dng dựng dy
hc.
3) Dy Gii bi toỏn cú li vn lp Mt.
3.1/ Quy trỡnh Gii bi toỏn cú li vn thụng thng qua 4 bc:
- c v tỡm hiu bi.
- Tỡm ng li gii bi toỏn.
- Trỡnh by bi gii
- Kim tra li bi gii.
a) c v tỡm hiu toỏn
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

7.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
Mun hc sinh hiu v cú th gii c bi toỏn thỡ iu quan trng u tiờn l phi
giỳp cỏc em c v hiu c ni dung bi toỏn. Giỏo viờn cn t chc cho cỏc em
c k toỏn, hiu rừ mt s t khoỏ quan trng nh thờm , v , tt c, hoc
bt, bay i, n mt, cũn li , (cú th kt hp quan sỏt tranh v h tr).
hc sinh d hiu bi, giỏo viờn cn gch chõn cỏc t ng chớnh trong bi. Mt
s giỏo viờn cũn gch chõn quỏ nhiu cỏc t ng, hoc gch chõn cỏc t cha sỏt
vi ni dung cn túm tt. Khi gch chõn nờn dựng phn mu khỏc cho d nhỡn.
Trong thi k u, giỏo viờn nờn giỳp hc sinh túm tt toỏn bng cỏch m thoi
Bi toỏn cho gỡ? Hi gỡ? v da vo cõu tr li ca hc sinh vit túm tt, sau
ú cho hc sinh da vo túm tt nờu li toỏn. õy l cỏch rt tt giỳp tr
ngm phõn tớch toỏn.
Nu hc sinh gp khú khn trong khi c toỏn thỡ giỏo viờn nờn cho cỏc em nhỡn
tranh v tr li cõu hi. Vớ d, vi bi 3 trang 118, giỏo viờn cú th hi:

- Em thy di ao cú my con vt? ( cú 5 con vt)
- Trờn b cú my con vt? ( cú 4 con vt)
- Em cú bi toỏn th no? ()
Sau ú giỏo viờn cho hc sinh c (hoc nờu) toỏn sỏch giỏo khoa.
Trong trng hp khụng cú tranh sỏch giỏo khoa thỡ giỏo viờn cú th gn mu vt
(g, vt, ) lờn bng t (bng ci, bng n, ) thay cho tranh; hoc dựng túm tt
bng li hoc s on thng h tr hc sinh c toỏn.
* Thụng thng cú 3 cỏch túm tt toỏn:
- Túm tt bng li:
Vớ d 1 : Nga:
3 quyn
Hng:
2 quyn
C hai bn cú: quyn?
Vớ d 2:
Bn trai
Bn gỏi
- Túm tt bng s mu vt:
Vớ d 3: Hng trờn: ? con g
Hng di:
Vi cỏc cỏch túm tt trờn s lm cho hc sinh d hiu v d s dng.
Vi cỏch vit thng theo ct nh: 14 quyn
v 26 qu
12 quyn
33 qu
quyn
qu
Kiu túm tt nh th ny khỏ gn gi vi cỏch t tớnh dc nờn cú tỏc dng gi ý
cho hc sinh la chon phộp tớnh gii.
Cú th lng ct cõu li gii vo trong túm tt, da vo ú hc sinh d vit cõu

li gii hn. Chng hn, da vo dũng cui ca túm tt (A) hc sinh cú th vit
ngay cõu li gii l : C hai bn cú: hoc S v c hai bn cú: hoc: C hai
bn cú s v l:. Cn lu ý trc õy ngi ta thng t du? lờn trc cỏc t
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

8.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
nh quyn, qu, Song lm nh vy thỡ hi thiu chun mc v mt Ting Vit vỡ
tt c hc sinh u bit l du ? phi t cui cõu hi. Nu túm tt bng s on
thng hoc s mu vt thỡ t du ? ng trc cỏc t nh quyn, qu , cng
c vỡ cỏch túm tt y khụng phi l nhng cõu. Tuy nhiờn hc sinh thng cú
thúi quen c thy du l in s (du) vo ú nờn giỏo viờn cn lu ý cỏc em l:
Riờng trong trng hp ny (trong túm tt ) thỡ du thay cho t my hoc
bao nhiờu ; cỏc em s phi tỡm cho ra s ú ghi vo ỏp s ca bi gii ch
khụng phi ghi vo ch trong túm tt. Nu khụng th gii thớch cho hc sinh
hiu c ý trờn thỡ chỳng ta c quay li li c, tc l t du hi (?) ra ng trc
theo kiu Cũn ? qu cng c, khụng nờn quỏ cng nhc.
Giai on u núi chung bi toỏn no cng nờn túm tt ri cho hc sinh da vo
túm tt nờu toỏn. Cn lu ý dy gii toỏn l mt quỏ trỡnh. Khụng nờn vi vng
yờu cu cỏc em phi c thụng tho toỏn, vit c cỏc cõu li gii, phộp tớnh v
ỏp s cú mt bi chun mc ngay t tun 23, 24. Chỳng ta cn bỡnh tnh rốn
cho hc sinh tng bc, min sao n cui nm (tun 33, 34, 35) tr c v gii
c bi toỏn l t yờu cu.
b) Tỡm ng li gii bi toỏn.
* Sau khi giỳp hc sinh tỡm hiu toỏn xỏc nh rừ cỏi ó cho v cỏi phi tỡm,
chng hn:
- Bi toỏn cho gỡ? (Nh An cú 5 con g)
- Cũn cho gỡ na? (M mua thờm 4 con g)

- Bi toỏn hi gỡ? (Nh An cú tt c my con g?)
Giỏo viờn nờu tip: Mun bit nh An cú tt c my con g em lm tớnh gỡ? (tớnh
cng) My cng my? (5 + 4) ; 5 + 4 bng my? (5 + 4 = 9); hoc: Mun bit nh
An cú tt c my con g em tớnh th no? (5 + 4 = 9); hoc: Nh An cú tt c my
con g ? (9) Em tớnh th no c 9 ? (5 + 4 = 9).
Ti õy giỏo viờn gi ý hc sinh nờu tip 9 ny l 9 con g, nờn ta vit con
g vo trong du ngoc n: 5 + 4 = 9 (con g).
Tuy nhiờn cng cú nhng hc sinh nhỡn tranh sỏch giỏo khoa m ra kt qu
m khụng phi l do tớnh toỏn. Trong trng hp ny giỏo viờn vn xỏc nhn kt
qu l ỳng, song cn hi thờm: Em tớnh th no? (5 + 4 = 9). Sau ú nhn mnh:
Khi gii toỏn em phi nờu c phộp tớnh tỡm ra ỏp s ( õy l 9). Nu ch
nờu ỏp s thỡ cha phi l gii toỏn.
* Sau khi hc sinh ó xỏc nh c phộp tớnh, nhiu khi vic hng dn hc sinh
t cõu li gii cũn khú hn (thm chớ khú hn nhiu) vic chn phộp tớnh v tớnh
ra ỏp s. Vi hc sinh lp 1, ln u tiờn c lm quen vi cỏch gii loi toỏn
ny nờn cỏc em rt lỳng tỳng. Th no l cõu li gii, vỡ sao phi vit cõu li gii?
Khụng th gii thớch cho hc sinh lp 1 hiu mt cỏch thu ỏo nờn cú th giỳp hc
sinh bc u hiu v nm c cỏch lm. Cú th dựng mt trong cỏc cỏch sau:
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

9.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
* Cỏch 1: Da vo cõu hi ca bi toỏn ri b bt t u (Hi) v cui (my con g
?) cú cõu li gii : Nh An cú tt c: hoc thờm t l cú cõu li gii :
Nh An cú tt c l:
* Cỏch 2: a t con g cui cõu hi lờn u thay th cho t Hi v thờm t
s ( u cõu), l cui cõu cú: S con g nh An cú tt c l:
* Cỏch 3: Da vo dũng cui cựng ca túm tt, coi ú l t khoỏ ca cõu li gii

ri thờm tht chỳt ớt.
Vớ d: T dũng cui ca túm tt: Cú tt c: con g ?. Hc sinh vit cõu li
gii: Nh An cú tt c:
* Cỏch 4: Giỏo viờn nờu ming cõu hi: Hi nh An cú tt c my con g? hc
sinh tr li ming: Nh An cú tt c 9 con g ri chốn phộp tớnh vo cú c
bc gii (gm cõu li gii v phộp tớnh):
Nh An cú tt c:
5 + 4 = 9 (con g)
* Cỏch 5: Sau khi hc sinh tớnh xong: 5 + 4 = 9 (con g), giỏo viờn ch vo 9 v hi:
9 con g õy l s g ca nh ai? (l s g nh An cú tt c). T cõu tr li ca
hc sinh ta giỳp cỏc em chnh sa thnh cõu li gii: S g nh An cú tt c l
v.v
õy giỏo viờn cn to iu kin cho cỏc em t nờu nhiu cõu li gii khỏc nhau,
sau ú bn bc chn cõu thớch hp nht. Khụng nờn bt buc tr nht nht phi
vit theo mt kiu.
c) Trỡnh by bi gii
Cú th coi vic trỡnh by bi gii l trỡnh by mt sn phm ca t duy. Thc t
hin nay cỏc em hc sinh lp 1 trỡnh by bi gii cũn rt hn ch, k c hc sinh
khỏ gii. Cn rốn cho hc sinh n np v thúi quen trỡnh by bi gii mt cỏch
chớnh xỏc, khoa hc, sch p dự trong giy nhỏp, bng lp, bng con hay v, giy
kim tra. Cn trỡnh by bi gii mt bi toỏn cú li vn nh sau:
Bi gii
Nh An cú tt c l:
5 + 4 = 9 ( con g )
ỏp s : 9 con g
Nu li gii ghi: S g nh An l: thỡ phộp tớnh cú th ghi: 5 + 4 = 9 (con). (Li
gii ó cú sn danh t g). Tuy nhiờn nu hc sinh vit quỏ chm m li gp phi
cỏc t khú nh thuyn, quyn, thỡ cú th lc bt danh t cho nhanh.
Giỏo viờn cn hiu rừ lý do ti sao t con g li c dt trong du ngoc n?
ỳng ra thỡ 5 + 4 ch bng 9 thụi (5 + 4 = 9) ch 5 + 4 khụng th bng 9 con g

c. Do ú, nu vit: 5 + 4 = 9 con g l sai. Núi cỏch khỏc , nu vn mun
c kt qu l 9 con g thỡ ta phi vit nh sau mi ỳng: 5 con g + 4 con g =
9 con g. Song cỏch vit phộp tớnh vi cỏc danh s y nh vy khỏ phin phc
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

10.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
v di dũng, gõy khú khn v tn nhiu thi gian i vi hc sinh lp 1. Ngoi ra
hc sinh cng hay vit thiu v sai nh sau:
5 con g + 4 = 9 con g
5 + 4 con g = 9 con g
5 con g + 4 con g = 9
V mt toỏn hc thỡ ta phi dng li 9, ngha l ch c vit 5 + 4 = 9 thụi.
Song vỡ cỏc n v cng úng vai trũ rt quan trng trong cỏc phộp tớnh gii nờn
vn phi tỡm cỏch a chỳng vo phộp tớnh. Do ú, ta mi ghi thờm n v con
g trong du ngoc n chỳ thớch cho s 9 ú. Cú th hiu rng ch con g
vit trong du ngoc õy ch cú mt s rng buc v mt ng ngha vi s 9, ch
khụng cú s rng buc cht ch v toỏn hc vi s 9. Do ú, nờn hiu: 5 + 4 = 9
(con g) l cỏch vit ca mt cõu vn hon chnh nh sau: 5 + 4 = 9, õy 9 l 9
con g. Nh vy cỏch vit 5 + 4 = 9 (con g) l mt cỏch vit phự hp. Trong ỏp
s ca bi gii toỏn thỡ khụng cú phộp tớnh nờn ta c vic ghi: ỏp s : 9 con g
m khụng cn ngoc n.
d) Kim tra li bi gii
Hc sinh Tiu hc c bit l hc sinh lp Mt thng cú thúi quen khi lm bi
xong khụng hay xem, kim tra li bi ó lm. Giỏo viờn cn giỳp hc sinh xõy dng
thúi quen hc tp ny. Cn kim tra v li gii, v phộp tớnh, v ỏp s hoc tỡm
cỏch gii hoc cõu tr li khỏc.
3.2/ Bin phỏp khc sõu loi Bi toỏn cú li vn

Ngoi vic dy cho hc sinh hiu v gii tt Bi toỏn cú li vn giỏo viờn cn
giỳp cỏc em hiu chc, hiu sõu loi toỏn ny. mi bi, mi tit v Gii toỏn cú
li vn giỏo viờn cn phỏt huy t duy, trớ tu, phỏt huy tớnh tớch cc ch ng ca
hc sinh bng vic hng cho hc sinh t túm tt toỏn, t t toỏn theo d
kin ó cho, t t toỏn theo túm tt cho trc, gii toỏn t túm tt, nhỡn tranh
v, s vit tip ni dung toỏn vo ch chm (), t cõu hi cho bi toỏn.
Vớ d 1: Nhỡn tranh v, vit tip vo ch chm cú bi toỏn, ri gii bi toỏn ú:
Bi toỏn: Di ao cú con vt, cú thờm con vt na chy xung. Hi
..?
Vớ d 2: Gii bi toỏn theo túm tt sau:
Cú
:
7 hỡnh trũn
Tụ mu
:
3 hỡnh trũn
Khụng tụ mu : ... hỡnh trũn?
3.3/ Mt s phng phỏp thng s dng trong dy: Gii bi toỏn cú li vn
lp Mt.
a) Phng phỏp trc quan
Khi dy Gii bi toỏn cú li vn cho hc sinh lp 1 thng s dng phng phỏp
trc quan giỳp hc sinh tỡm hiu bi, túm tt toỏn thụng qua vic s dng
tranh nh, vt mu, s giỳp hc sinh d hiu bi hn t ú tỡm ra ng
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

11.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
li gii mt cỏch thun li. c bit trong sỏch giỏo khoa Toỏn 1 cú hai loi tranh

v giỳp hc sinh Gii toỏn cú li vn ú l: mt loi gi ra phộp cng, mt loi
gi ra phộp tr. Nh vy ch cn nhỡn vo tranh v hc sinh ó nh ra c cỏch
gii bi toỏn. Trong nhng trng hp ny bt buc giỏo viờn phi s dng tranh v
v phng phỏp trc quan.
b) Phng phỏp hi ỏp (m thoi)
S dng khi hng dn hc sinh tỡm hiu, phõn tớch bi, tỡm ng li gii, cha
bi lm ca hc sinh
c) Phng phỏp dy hc phỏt hin v gii quyt vn .
Vi mc ớch giỳp cỏc em khc sõu nhng kin thc v Gii toỏn cú li vn
trong quỏ trỡnh ging dy giỏo viờn nờn ỏp dng phng phỏp dy hc ny.
mi dng toỏn thờm, bt giỏo viờn cú th bin tu cú nhng bi toỏn cú vn
. Chng hn bi toỏn bt tr thnh bi toỏn tỡm s hng, bi toỏn thờm tr
thnh bi toỏn tỡm s tr.
Giỏo viờn cú th to tỡnh hung cú vn bng cỏch cho sn li gii, hc sinh t
t phộp tớnh hoc cho sn phộp tớnh hc sinh t cõu li gii. Cho hỡnh v hc sinh
t li bi toỏn v gii.
Vi nhng tỡnh hung khú cú th phi hp vi cỏc phng phỏp khỏc giỳp hc
sinh thun li cho vic lm bi nh : Phng phỏp tho lun nhúm, phng phỏp
kin to
III/ Kt qu kim chng
- Nm hc 2011 2012: Ap dng kinh nghim vo thc t ging dy, thc hin 3
ln kim tra kho sỏt.
* Bng kt qu kim chng
(Qua thc nghim ỏp dng kinh nghim)
S s 07
Kt qu thu c qua kim tra kho sỏt
Bit túm tt bi phự hp
t cõu li gii phự hp
Lm phộp tớnh v ghi danh s
Ghi ỏp s ỳng,

* Phõn tớch kt qu:
Nhỡn bng kt qu cú th nhn thy t l hc sinh bit t phộp tớnh v tớnh ỳng,
bit ghi ỏp s ỳng ngay t khi cha ỏp dng kinh nghim tng i cao v ng
u. D thy s hc sinh cha bit túm tt toỏn, s hc sinh cha bit vit cõu
li gii nm hc ny thp hn nhiu so vi nm hc trc. Mt s sai sút m hc
sinh thng mc phi l:
- Khụng bit túm tt hoc túm tt khụng ỳng.
- Vit li gii lung tung, khụng phự hp vi phộp tớnh.
- Ghi danh s phộp tớnh v ỏp s cũn sai hoc thiu.
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

12.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn
- Trỡnh by bi gii cha p, cha khoa hc.
Qua tng hp kt qu kim tra kho sỏt cui nm hc (vi bi tng t nh
cỏc nm hc trc), s hc sinh cũn sai sút l rt ớt.

Phn III: kt lun v bi hc kinh nghim
Khụng cú phng phỏp dy hc no l ti u hay vn nng, ch cú lũng nhit tỡnh,
tinh thn trỏch nhim ca ngi thy vi ngh nghip l mang li kt qu cao trong
ging dy, l chic chỡa khoỏ vng tri thc m ra cho cỏc em cỏnh ca khoa hc
vỡ mt ngy mai ti sỏng. ú l vinh d v trỏch nhim ca ngi giỏo viờn. ú
cng l duyờn n ca ngi thy. Duyờn n vi ngi, vi ngh v n vi mờnh
mụng bin hc. Trong khuụn kh hn hp ca sỏng kin kinh nghim m bn thõn
tụi chiờm nghim, trn tr bng mt tỡnh yờu ngh nghip, hy vng nú s cựng cỏc
bn ng nghip gn xa trao i hon thnh s mnh v vang m ng v nh
nc trao cho ngh thy giỏo.
i vi hc sinh lp Mt, cỏc em thc s l nhng mm cõy cũn rt non nt, cú

c mt cõy to, cõy kho, mi giỏo viờn dy lp Mt ngoi vic un nn , buc ta
phi bit chm súc cỏc em c phỏt trin mt cỏch ton din. Lm tt vic dy
Gii toỏn cú li vn cho hc sinh lp 1 s gúp phn vụ cựng quan trng phỏt
trin trớ tu cho cỏc em mt cỏch tng hp. T ú cỏc em s cú mt nn tng vng
chc hc cỏc mụn hc khỏc v tip tc hc lờn cỏc lp trờn.
1) Bi hc kinh nghim:
- Mi giỏo viờn phi nm vng ni dung chng trỡnh, cu trỳc sỏch giỏo khoa v
Gii toỏn cú li vn lp Mt xỏc nh c trong mi tit hc phi dy cho
hc sinh cỏi gỡ, dy nh th no?
- i vi hc sinh tiu hc v c bit l hc sinh lp Mt, cn coi trng s dng
trc quan trong ging dy núi chung v trong dy Gii toỏn cú li vn núi riờng,
tuy nhiờn cng khụng vỡ th m lm dng trc quan hoc trc quan mt cỏch hỡnh
thc.
- Dy Gii toỏn cú li vn cho hc sinh lp Mt khụng th núng vi m phi ht
sc bỡnh tnh, nh nhng, t m, nhng cng rt cng quyt hỡnh thnh cho cỏc
em mt phng phỏp t duy hc tp ú l t duy khoa hc, t duy sỏng to, t duy
lụgic. Rốn cho cỏc em c tớnh chu khú cn thn trong Gii toỏn cú li vn.
- Vn dng cỏc phng phỏp ging dy phự hp, linh hot phỏt huy tớnh tớch cc
ch ng sỏng to ca hc sinh.
2) Nhng vn hn ch cũn tn ti:
Thc t cho thy chng trỡnh mụn toỏn lp Mt cũn nng mt s bi, mt s tit
v Gii toỏn cú li vn . Phn thi gian dnh cho Gii toỏn cú li vn thng
cui tit nờn ụi khi b phn trờn ln sang, lm cho ni dung ny phi thc hin mt
cỏch vi vng, cha tho ỏng.
Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

13.


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 1 Giải toán có lời văn

Cũn cú vng mc v t ng i vi hc sinh lp Mt nờn cng l mt khú khn
tr ngi i vi giỏo viờn trong dn dt gi m cho hc sinh.
Li kt: Ngi xa núi: Ngụn d hnh nan, núi d lm khú. Tuy vy tụi khng
nh vi cỏc bn ng nghip: Trờn õy l nhng iu ht sc tõm huyt m tụi ó
thc hin v thu c nhng kt qu rt kh quan trong nm hc va qua. Chỳng
tụi rt mong Nh trng Phũng giỏo dc to iu kin t chc cho chỳng tụi nhng
bui hi tho, trao i kinh nghim vi nhng chuyờn thit thc v Gii toỏn
cú li vn lp Mt b tr cho chỳng tụi vn kinh nghim chuyờn mụn, gúp
phn nõng cao cht lng dy v hc theo tinh thn i mi.
Xin trõn trng cm n!
Ngy 15 thỏng 4 nm 2012
Ngi thc hin:

Phm c Song

Giáo viên thực hiện: Phạm Đức Song

14.


Mét sè biÖn ph¸p gióp häc sinh líp 1 “Gi¶i to¸n cã lêi v¨n”

MỤC LỤC
TT

DANH MỤC

TRANG

CƠ SỞ KHOA HỌC

I

Cơ sở lí luận

1

II

Cơ sở thực tiễn

2

III

Quy trình nghiên cứu

4

NỘI DUNG
I

Những nội dung được đề cập trong Sáng kiến kinh
nghiệm

4

II

Biện pháp giải quyết

4

III

Kết quả kiểm chứng

12

KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
I

Bài học kinh nghiệm

13

II

Những vấn đề hạn chế còn tồn tại

13

Gi¸o viªn thùc hiÖn: Ph¹m §øc Song

15.