Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 6 tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.86 MB, 23 trang )
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1. Lời giới thiệu:
Dạy tiếng mẹ đẻ cho trẻ tuổi mầm non có một ý nghĩa đặc biệt quan
trọng. Ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt sẽ giúp cho trẻ nhận thức và giao tiếp tốt
góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Việc
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ trong giao tiếp sẽ giúp trẻ dễ dàng tiếp cận
với các môn khoa học khác như : Môn học cho trẻ làm quen với môi trường
xung quanh, làm quen với toán, âm nhạc, tạo hình...mà điều tôi muốn nói ở đây
đặc biệt là thông qua bộ môn làm quen văn học trẻ đọc thơ, Kể chuyên, đóng
kịch tạo cho trẻ được hoạt động nhiều, giúp trẻ khả năng phát triển trí nhớ, tư
duy và ngôn ngữ, khả năng cảm thụ cái hay , cái đẹp, cái tốt cái xấu của mọi vật
xung quanh trẻ. Bởi vì ở lứa tuổi trẻ được ví như tờ giấy trắng, trẻ đến lớp như
mở đầu trang sách cô giáo in lên những hình ảnh, những vốn từ, những nhân
vật,cử chỉ khác nhau, thông qua những bài thơ, câu chuyện giúp trẻ mở mang
kiến thức về xã hội thiên nhiên, thông qua môn văn học giúp trẻ phát triển ngôn
ngữ cho trẻ là một nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục toàn diện
trẻ. Và tạo tiền đề cho trẻ trước khi vào lớp 1.
2. Tên sáng kiến:
Hiện nay trẻ mầm non việc tiếp cận với tác phẩm văn học còn nghèo
nàn vốn từ, một phần trẻ không biết diễn đạt sao chép mạch lạc, để giúp trẻ
trong khi đọc , nghe, kể có sự chú ý và có hiệu quả tối ưu nhất . Chính vì vậy tôi
chọn đề tài “ Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi
thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể ” phát triển khả năng nghe, hiểu
ngôn ngữ, khả năng trình bày có lô gíc, có trình tự, chính xác và có hình ảnh nội
dung.
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Nguyễn Thị Ngọc Anh.
- Địa chỉ
: Giáo viên – Trường mầm non Xuân Hòa.
- Số điện thoại: 0984147297.
1
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
- Email:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
Báo cáo sáng kiến kinh nghiệm là do bản thân tự nghiên cứu và đề ra
những giải pháp trong quá trình thực hiện công tác chăm sóc, giáo dục trẻ tại
trường mầm non Xuân Hòa.
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Báo cáo sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “ Một số biện pháp phát triển
ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại
truyện kể” được áp dụng trong lĩnh vực phát triển ngôn ngữ ở bộ môn phương
pháp cho trẻ làm quen văn học thể loại kể truyện.
Đây là một đề tài mang tính thực tiễn, tạo cho trẻ hoạt động thông qua các
hoạt động học tập, vui chơi phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Đồng thời tuyên
truyền cho các bậc phụ huynh tạo điều kiên cho trẻ học tập làm quen với văn
học đặc biệt về thể loại kể chuyện .
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
Sau khi đề ra những giải pháp nhằm giúp trẻ có thể lĩnh hội những kiến
thức, kỹ năng và thái độ về làm quen với văn học thể loại truyện kể thì đề tài
nghiên cứu đã được áp dụng đối với trẻ lớp mẫu giáo 5 tuổi A1 tại trường mầm
non Xuân Hòa, Huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc vào ngày 14/4/2019
7. Mô tả bản chất của sáng kiến:
7.1. Về nội dung của sáng kiến:
7.1.1. Về cơ sở lý luận:
“ Non sông việt Nam có được trở lên vẻ vang hay không, Dân tộc Việt
nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu hay
không chính là nhờ phần lớn ở công lao học tập của các cháu”.
Câu nói của Hồ chủ Tịch đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho
hàng triệu người dạy và người học, đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải
truyền lại cho lớp kế cận, cho những chủ nhân tương lai của đất nước. đất nước
ta đang trong thời đại bùng nổ thông tin, buộc chúng ta phải đạt được các mục
tiêu và có quyết tâm cao, lẽ tất nhiên chúng ta chưa thực hiện được tất cả các kế
2
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
hoạch đề ra. Vì vậy nhiệm vụ đó đang chông chờ vào các thế hệ mầm non chủ
nhân tương lai của đất nước, ưu thế mà ta có được hiện nay là thế hệ trẻ khoẻ
mạnh có sự đồng nhất cả về năng lực và trí tuệ, có tiềm năng sáng tạo, vì thế ta
phải tin vào thế hệ trẻ tương lại sẽ đứng vững trên nền truyền thống lịch sử vẻ
vang đó. Đảng và nhà nước ta đánh giá rất cao về vai trò của giáo dục, đầu tư
vào giáo dục là đầu tư đúng hướng và được coi là quốc sách hàng đầu. Mục tiêu
của công tác chăm sóc giáo dục mầm non phát triển và hình thành nhân cách
cho trẻ , việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ trong giao tiếp sẽ giúp cho
trẻ dễ dàng tiếp cận vứi các môn học khác như: môn toán, môn tạo hình, chữ
cái, môn âm nhạc ...đặc biệt cho trẻ làm quen với văn học là cho trẻ hoạt động
nhiều để trẻ phát triển vốn từ luyện phát âm và dậy trẻ nói đúng ngữ pháp.
a. Khái niệm về phát triển ngôn ngữ - ngôn ngữ mạch lạc .
Ngôn ngữ là một hệ thống tín hiệu đặc biệt và quan trọng bậc nhất của
loài người, là phương tiện tư duy và giao tiếp xã hội.
Ngôn ngữ là một hiện tượng xã hội - lịch sử, do đời sống và làm việc
(hoạt động) cùng nhau nên con người có nhu cầu giao tiếp với nhau và nhận
thức hiện thực
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc là giúp trẻ có khả năng giao tiếp chủ động
tự tin, rèn khả năng chủ động linh hoạt trong giao tiếp, luyện cách phát âm
chuẩn, trang bị vốn từ phong phú, đa dạng và hiểu ý nghĩa của từ, cách diễn đạt
rõ ràng. Phát triển khả năng tư duy sáng tạo, trang bị khả năng nói biểu cảm
ngôn ngữ thông qua cảm xúc và ngôn ngữ cơ thể.
b. Đặc điểm ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua bộ môn văn học
thể loại truyện kể”.
Trước hết ta phải tìm hiểu đặc điểm tâm lí của trẻ
Đặc điểm phát âm: Nói chung ở lứa tuổi này trẻ đã phát âm rõ hơn, tốt hơn, ít ê
a, ậm ừ vẫn còn phát âm sai những âm thanh khó, những từ có 2-3 âm tiết như:
Lựu – lịu; hươu – hiu, mướp – mớt…Tuy nhiên lỗi sai đã ít hơn.
Đặc điểm về vốn từ: Vốn từ của trẻ tăng nhanh khoảng từ 1300 – 2000 từ.
Danh từ và động từ trẻ vẫn chiếm ưu thế, tính từ và các loại khác trẻ đã sử dụng
nhiều hơn. Trẻ đã sử dụng chính xác các từ chỉ tính chất không gian như: Cao - thấp,
dài - ngắn, rộng- hẹp…, các từ chỉ ốc độ: Nhanh – Chậm, các từ chỉ màu sắc như:
Xanh, vàng, đỏ, đen, trắng…
3
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Đặc điểm ngữ pháp: Câu trẻ dùng đã chính xác, dài hơn, trẻ ít sử dụng câu cụt
hơn, tuy nhiên trong một số trường hợp trê dùng từ trong câu vẫn chưa thật chính
xác. Trẻ có khả năng kể lại chuyện và kể chuyện có trình tự logic.
c. Vai trò của ngôn ngữ mạch lạc đối với trẻ 5 - 6 tuổi thông qua bộ môn văn
học thể loại truyện kể”.
Ngôn ngữ là ngôn ngữ âm thanh, là lời nói trong giao tiếp hàng ngày. Ở đó,
người nói và người nghe tiếp xúc trực tiếp với nhau, có thể luân phiên đổi vai.
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc là trẻ có khả năng diễn đạt nội dung theo
chuỗi câu xúc tích về nội dung, chặt chẽ về cấu trúc và có sắc thái biểu cảm phù
hợp. Trẻ tự tin khi đọc thơ, ca dao, đồng dao, vè, kể chuyện, đóng kịch….
Dạy trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc và phát triển khả năng nghe hiểu
ngôn ngữ của người khác, khả năng biết trình bày thể hiện sự hiểu biết suy nghĩ
ý muốn nguyện vọng của mình cho người khác biết một cách có trình tự, có
logic, có nội dung.
Đối với trẻ mẫu giáo nói mạch lạc là một nội dung tương đối khó, trẻ có
thể giao tiếp với bạn với người lớn nhưng giao tiếp của trẻ chưa có trình tự,
chưa thể hiện sự hiểu biết suy nghĩ một cách logic, đúng biểu cảm. Vì vậy khi
được đặt một nhiệm vụ giao tiếp cụ thể trẻ rất ngại trình bày, hoặc có trình bày
trẻ chỉ nói những từ đơn giản ngắn gọn, nói không rõ ràng. Thậm chí trẻ có thể
đứng lên mà không hề dám nói một từ nào mặc dù sau đó trẻ chơi với bạn vẫn
giao tiếp cho bạn hiểu được ý mình. Chính vì ngôn ngữ của trẻ chưa mạch lạc
nên trẻ không tự tin, chưa chủ động trong giao tiếp với cô với bạn và dần trẻ sẽ
trở nên thụ động và nhút nhát.
Ngoài ra, tuy việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cũng là một nội dung
được đề cập trong chương trình phát triển ngôn ngữ nhưng chủ hiện nay chỉ là
tích hợp lồng ghép thêm trong các hoạt động khác nên không đủ thời gian để
rèn luyện cho những trẻ yếu. Vì vậy, việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc còn
phần nào phó mặc cho sự phát triển tự nhiên của trẻ, trẻ nào đã diễn đạt mạch
lạc rồi thì được yêu cầu trả lời mãi, còn những trẻ thụ động thì chỉ biết ngồi
nghe bạn nói thôi…
4
Nguyễn Thị Ngọc Anh
7.1.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:
Trường Mầm Non Xuân Hòa
a. Thực trạng về điều kiện phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6
tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể” trường Mầm non
Xuân Hòa Lập thạch
*. Khái quát thực trạng của nhà trường.
Trường mầm non Xuân Hòa Lập Thạch được công nhận là trường
chuẩn quốc gia nhiều năm liền đạt trường tiên tiến cấp Huyện. Trường có 20
lớp học , tổng số học sinh 516 cháu với 31cán bộ giáo viên - nhân viên, trình độ
giáo viên 100% đạt chuẩn và trên chuẩn, chất lượng giảng dạy ngày một cao,
được phụ huynh học sinh tin tưởng số lượng học sinh ra lớp ngày một đông.
Điều kiện cơ sở vật chất tương đối dầy đủ.
Đối với giáo viên: Là một giáo viên có tinh thần trách nhiệm và đầy
lòng nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ bản thân tôi xác định được mục đích, ý nghĩa,
tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ làm quen với môn văn
học qua thể loại kể truyện về nghệ thuật sư phạm và tìm ra các giải pháp hữu
ích nhất .
Đối với phụ huynh : Sự quan tâm của gia đình dành cho các cháu là
không đồng đều, 100% phụ huynh là nông thôn. Qua thực tế cho thấy phụ
huynh còn nói tiếng địa phương nhiều, có tới 40-45% còn nói ngọng về âm l – n
,Tr - ch, s-x...
Trong những năm qua đội ngũ giáo viên trường mầm non Xuân Hoà đã
từng bước khẳng định về chuyên môn nghiệp vụ của mình, đã đầu tư vào bài
dạy, các hoạt động một cách tích cực. Song đối với việc thực hiện chương trình
phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua bộ môn văn học thể
loại kể chuyện. Chính vì vậy trong trường mầm non tôi muốn đề cập tới việc
luyện cho trẻ ngôn ngữ mạch lạc thể hiện qua việc thực hiện hai nhiệm vụ dạy
trẻ đối thoại giữa trò chơi,và độc thoại qua bộ môn làm quen văn học thể loại
truyện kể. Nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ mạch lạc được thể hiện ở mọi lúc mọi
nơi trong sinh hoạt hằng ngày của trẻ. đối với lớp tôi đang phụ trách 5 tuổi A1,
tiếp tục dạy trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc là quan trọng để trẻ có kiến thức
chuẩn bị vào lớp một , dạy trẻ kể lại các tác phẩm văn học, kể có trình tự, diễn
cảm năm nội dung các tác phẩm văn học.
5
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Tuy nhiên, tôi vẫn còn gặp một số khá khăn như: Do trình độ nhận thức
không đồng đều, gần 50% trẻ lớp tôi mới lần đầu đến trường,số trẻ nam nhiều
hơn nữ, do đó lớp tôi gặp nhiều khó khăn.
Hơn 50% trẻ chưa phân biệt được sự khác nhau trong cách phát âm mà
chỉ tiếp nhận một cách chung chung. Ví dụ : muỗi – mũi, phân biệt l - n, 45%
khả năng chú ý của trẻ còn yếu, không đồng đều, không ổn định, vì vậy nên trẻ
chưa chú ý đều đến các thành phần trong câu ,trong từ, bớt âm khi nói. 70 %
kinh nghiệm sống của trẻ còn nghèo nàn, nhận thức hạn chế dẫn đến tình trạng
trẻ dùng từ không chính xác, câu lủng củng. 35% trẻ nói, phát âm do ảnh hưởng
ngôn ngữ của người lớn xung quanh trẻ nói tiếng địa phương.
Đa số phụ huynh bận công việc không trò chuyện với trẻ và nghe trẻ nói,
trẻ được đáp ứng quá đầy đủ về nhu cầu trẻ cần. Ví dụ :trẻ chỉ cần nhìn vào đồ
dùng nào đó là được đáp ứng ngay mà không cần dùng lời để yêu cầu hoặc xin
phép, đây cũng là một trong những nguyên nhân của việc chậm phát triển ngôn
ngữ.
Với những khó khăn như thế tôi phải dần dần khắc phục, sửa đổi và hướng dẫn
trẻ phát triển ngôn ngữ một cách đúng đắn nhất qua giao tiếp và tập cho trẻ làm
quen văn học thể loại truyện kể.
* Nguyên nhân dẫn đến thực trạng:
Qua điều tra thực trạng việc phát âm trẻ có khả năng diễn đạt nội dung theo
chuỗi câu xúc tích về nội dung, chặt chẽ về cấu trúc và có sắc thái biểu cảm phù
hợp. Trẻ tự tin khi đọc thơ, ca dao, đồng dao, vè, kể chuyện, đóng kịch…và khả
năng biết trình bày thể hiện sự hiểu biết suy nghĩ ý muốn nguyện vọng của mình
cho người khác biết một cách có trình tự, có logic, có nội dung.
Tuy việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cũng là một nội dung được đề cập
trong chương trình phát triển ngôn ngữ nhưng chủ hiện nay chỉ là tích hợp lồng
ghép thêm trong các hoạt động khác nên không đủ thời gian để rèn luyện cho
những trẻ yếu. Vì vậy, việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc còn phần nào phó mặc
cho sự phát triển tự nhiên của trẻ, trẻ nào đã diễn đạt mạch lạc rồi thì được yêu
cầu trả lời mãi, còn những trẻ thụ động thì chỉ biết ngồi nghe bạn nói thôi…
Quá trình tổ chức giờ học cô chưa chú ý đến những trẻ thụ động để giúp
trẻ được tư duy sáng tạo để trẻ chủ động linh hoạt hơn trong giao tiếp. và phát
triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.
6
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Khả năng phát triển ngôn ngữ mạch lạc của trẻ rất hạn chế nếu cô không
hỏi trẻ thụ động mà chỉ hỏi trẻ năng.
b. Khảo sát thực tế:
Trước khi thực hiện đề tài nghiên cứu để đề xuất ra một số biện pháp
gây hứng thú cho trẻ trong giờ làm quen với văn học thông qua loại truyện kể ở
lớp 5 tuổi A1 Trường Mầm Non Xuân Hòa – Huyện Lập Thạch – Tỉnh Vĩnh
Phúc tôi đã có những tiết cho trẻ làm quen với văn học như “ Giấc mơ kì lạ”,
“Truyện Tích Chu” “Sự tích các loài hoa”…, tôi thấy trẻ chưa hứng thú, chưa
tập trung chú ý, chưa hưng phấn, sự tham gia tích cực của trẻ còn ít. Nhiều trẻ
mệt mỏi, không tập trung, không hứng thú, chưa lĩnh hội được các kiến thức của
bài học, chưa đáp ứng được mục tiêu giáo dục.
Trước những băn khoăn đó, tôi đã tiến hành khảo sát thực tế của trẻ tại
lớp 5tuổi A1 trường Mầm non Xuân Hòa – Huyện Lập Thạch – Tỉnh Vĩnh Phúc
do tôi phụ trách vào tháng 9/2018 về khả năng hứng thú, tập trung chú ý, sự
tham gia tích cực của trẻ trên tổng số 33 cháu trong giờ làm quen văn học thông
qua loại truyện kể như sau:
STT Khả năng hứng thú, tập trung chú ý
Kết quả
của trẻ
Số lượng
Tỷ lệ %
1
Loại Tốt
9/33
27,3
2
Loại Khá
13/33
39,4
3
Loại Trung bình
11/33
33,3
4
Loại yếu, kém
0
0
Như vậy, có 9/33 trẻ = 27,3% trẻ đã hứng thú và chú ý tốt trong quá trình
tôi tổ chức cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh, có 13/33 trẻ = 39,4%
cháu hứng thú chưa nhiều chỉ ở mức độ Khá. Còn 11/33 = 33,3% trẻ hứng thú ở
mức độ Trung bình, chưa tập trung chú ý nhiều, còn mệt mỏi trong quá trình học
tập.
7
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến:
Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi thông qua bộ môn làm
quen với văn học thể loại truyện kể. Là phát triển khả năng nghe hiểu ngôn ngữ
trình bày có logic, trình tự ngữ pháp đúng ngữ pháp và có hình ảnh nội dung
nhất định.
Dạy lời nói mạch lạc có hai dạng là đối thoại và độc thoại:
Về ngôn ngữ đối thoại dạy trẻ biết nghe và hiểu lời nói đối thoại biết nói
chuyện trả lời câu hỏi và biết đặt ra các câu hỏi. Khi nói chuyện cần biết điều
khiển bản thân một cách có văn hóa, cần phải lịch sự khi trả lời các câu hỏi.
Về ngôn ngữ độc thoại: Dạy trẻ biết kể lại những truyện trẻ nghe được.
Dạy trẻ biết kể lại những gì trẻ được chứng kiến. Dạy trẻ tự đọc được truyện
đơn gian mà nội dung và hình thức của truyện cần phải thể hiện tính độc lập và
sáng tạo của trẻ.
Với tôi trong quá trình chăm sóc - giáo dục trẻ đã tích lũy cho bản thân
mình một số kỹ năng, kỹ xảo giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc. Sau đây là
một số biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua bộ môn làm
quen với văn học thể loại truyện kể mà tôi nghiên cứu và thực hiện.
7.2.1. Biện pháp 1: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua
thể loại dạy trẻ kể lại truyện.
Dạy trẻ kể lại truyện :để trẻ tái hiện lại một cách mạch lạc, diễn cảm tác
phẩm văn học mà trẻ được nghe. Trẻ sử dụng nội dung, hình thức ngôn ngữ đã
có sẵn của các tác giả và của giáo viên. tuy nhiên yêu cầu trẻ không học thuộc
lòng câu chuyện, trẻ phải kể bằng ngôn ngữ của chính mình, truyền đạt nội dung
câu chuyện một cách tự do thoải mái nhưng phải đảm bảo nội dung cốt truyện.
Yêu cầu đối với trẻ:
Kể nội dung chính của câu chuyện không yêu cầu trẻ kể chi tiết lời kể
phải có cấu trúc ngữ pháp, giọng kể diễn cảm to, rõ ràng, không ê a, ấp úng cố
gắng thể hiện đúng ngôn ngữ đối thoại hay độc thoại.
Chuẩn bị : tiến hành trước giờ học, kể chuyện cho trẻ nghe trước khi kể
cô giao nhiệm vụ ghi nhớ và kể lại
Tiến hành:
8
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Đàm thoại với trẻ về nội dung câu chuyện .Đàm thoại nhằm mục đích
giúp trẻ nhớ lại nội dung câu chuyện , giúp trẻ xây dựng dàn ý câu chuyện kể ,
lựa chọn hình thức ngôn ngữ :cách dùng từ đặt câu.
Ví dụ : Truyện cây khế: Theo con tính cách của người anh như thế nào?
Yêu cầu với câu hỏi: Đặt câu hỏi về tên nhân vật , thời gian , không gian
, hành động chính , lời nói ,cá tính nhân vật , Dê mẹ dặn dê con như thế nào?
Câu hỏi phải phù hợp với trẻ cả về hình thức và ngữ pháp. Khi đàm thoại cô
cần lưu ý giới thiệu cho trẻ biết thêm các từ đồng nghĩa những cụm từ thay thế
để tạo điều kiện cho trẻ lựa chọn từ để kể.
Tôi dùng ngôn ngữ ngắn gọn , dễ hiểu , phù hợp với nhận thức của trẻ
kể lại nội dung tác phẩm : Cô kể diễn cảm, lời kể có các mẫu câu cần luyện cho
trẻ ( mới ). Mẫu chuyện của cô có tác dụng chỉ cho trẻ thấy trước kết quả trẻ cần
đạt được: Về nội dung, độ dài, trình độ câu chuyện.
Ví dụ : Câu chuyện: Quả bầu tiên: Ngày xửa ngày xưa có một cậu bé con
nhà nghèo nhưng vô cùng tốt bụng cậu luôn quan tâm giúp đỡ mọi người, mọi
vật sống xung quanh mình. Khi thấy một con én bị thương cậu bé đã chăm sóc
con én khỏi đau và khi mùa đông đến cậu bé đã thả con chim én bay về xứ sở
phương nam để chánh rét , mùa xuân năm sau con chim én bay trở về và mang
cho cậu bé một hạt bầu tiên .
Thời gian đầu khi trẻ chưa quen trẻ kể theo mẫu câu của cô ( hoặc đối
với trẻ kém ). Khi trẻ đã quen cô khuyến khích trẻ kể bằng ngôn ngữ của mình .
Tôi đặc biệt lưu ý khi trẻ kể :
Trẻ phải quay mặt xuống các bạn , kể với tốc độ vừa phải , giọng rõ ràng ,
tư thế tự nhiên . Trong quá trình kể , trẻ đứng sai tư thế , phát âm sai cô nên để
trẻ kể xong mới sửa sai cho trẻ .
Khi cô gọi trẻ lên, trẻ không kể, cô nên đặt câu hỏi gợi ý để trẻ trả lời
giúp trẻ mạnh dạn, có thói quen giao tiếp tốt.
Nếu trẻ quên, cô có thể nhắc hoặc đặt câu hỏi cho trẻ nhớ. Trẻ kể xong,
cô nhận xét, đánh giá truyện kể của trẻ, không nên để đến cuối giờ trẻ sẽ quên
mất những ưu nhược điểm của mình hay của bạn. Cô cần nhận xét đúng, chính
9
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
xác để có tác dụng khuyến khích , động viên trẻ , nhận xét cả về nội dung , ngôn
ngữ tác phong.
7.2.2. Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua chơi
đóng vai theo chủ đề.
Khi chơi đóng vai theo chủ đề, trẻ phải tham gia vào cuộc nói chuyện với
bạn để phân vai, trao đổi với nhau trong khi chơi, trẻ bắt chước các nhân vật mà
trẻ đóng vai , làm cho ngôn ngữ đối thoại của trẻ thêm phong phú và đa dạng
Ví dụ : Chủ đề : Gia đình : Nấu ăn : Trẻ tự phân vai chơi của mình : Mẹ đi
chợ, nấu ăn , chăm sóc các con, ba đi làm, ông bà kể chuyện cho các cháu nghe .
7.2.3. Biện pháp 3: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua chơi
đóng kịch .
Tổ chức cho trẻ chơi đóng kịch là một phương pháp tốt để phát triển ngôn
ngữ đối thoại cho trẻ . Nội dung kịch được chuyển thể từ tác phẩm văn học mà
trẻ đã được làm quen . Trẻ làm quen với các mẫu câu văn học đã được gọt giũa
chọn lọc . Khi đóng trẻ cố gắng thể hiện đúng ngữ điệu, tính cách nhân vật mà
trẻ đóng , giúp cho ngôn ngữ của trẻ mang sắc thái biểu cảm rõ rệt .
Ví dụ : Chủ đề : Gia đình: câu chuyện : Tích chu .
Cháu Ngọc Dương đóng vai Tích Chu ( lúc đầu ham chơi, thái độ không
vâng lời ) ,sau biết lỗi ( tỏ thái độ biết nhận lỗi, giọng trầm ) : Bà ơi bà ở đâu ?
Bà ở lại với cháu. Cháu sẽ đem nước cho bà, bà ơi !
Cháu Thanh thảo đóng vai bà ( giọng run run , rứt khoát ) : Bà đi đây !
Bà không về nữa đâu !
Cháu Lan Anh đóng vai Bà Tiên ( tính cách hay giúp đỡ mọi người,
giọng nói dịu dàng, nhỏ nhẹ) : Nếu cháu muốn bà cháu trở lại thì cháu phải đi
lấy nước suối tiên cho bà cháu uống, đường lên suối tiên xa lắm, cháu có đi
được không?
7.2.4. Biện pháp 4: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua các hoạt
động ngoài trời:
Dạy trẻ kể về những sự vật hiện tượng xung quanh cuộc sống hàng ngày,
những điều trẻ đã biết, tưởng tượng... trẻ phải tự lựa chọn nội dung, hình thức,
ngôn ngữ , sắp xếp chúng theo một trình tự nhất định. Tôi chủ yếu tập cho trẻ kể
10
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
theo dạng : Kể chuyện miêu tả, kể chuyện theo chủ đề. Ví dụ: miêu tả hiện
tượng thời tiết: trời âm u, mây đen, gió thổi mạnh trời sắp mưa.
Kể chuyện theo chủ đề: tôi chủ yếu rèn cho trẻ truyền đạt lại những sự
kiện xảy ra trong thời gian nhất định của nhân vật nào đó. Ví dụ :Truyện ( dê
con nhanh trí) con cáo giả vờ làm dê mẹ lúc dê đi vắng và nhúng chân vào chậu
bột cho chân trắng giống dê mẹ. Nhưng cáo vẫn bị dê con phát hiện và đuổi cáo
đi.
7.2.5. Biện pháp 5: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua các hoạt
động góc :
Dạy trẻ kể theo trí giác: Không ngừng phát triển ngôn ngữ độc thoại nên
cho trẻ nói đúng ngữ pháp tư thể tác phong khi trẻ nói và phát triển các cơ quan
cảm giác. Bởi vì trẻ quan sát tốt mới miêu tả tốt. Mục đích nhằm phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ phát triển tư duy lô gíc, khả năng quan sát, trẻ tập trung
vào đồ chơi.
Chuẩn bị: Chọn đồ dùng, đồ chơi phải đẹp hấp dẫn về hình thức để làm
cho trẻ hứng thú, rung động khi kể. Chọn đồ chơi, vật thật có thể như: Gương,
lược, khăn , chén ly, cốc, gia súc, gia cầm, thực vật .., chọn tranh nên chọn tranh
có màu sắc tươi sáng bố cục rõ ràng, tổ chức cho trẻ làm quen với tranh hoặc
vật thật xác định màu sắc đặc điểm, cách chơi, cách sử dụng. Ví dụ :Búp bê của
cô là người anh nhé, còn của con là gì? Người anh có nhà to, ruộng vườn, còn
em có gì? khi trẻ kể tôi thường nhắc trẻ phải đứng quay mặt về phía các bạn ,
giọng kể phải rõ ràng, tốc độ hợp lý nếu trẻ kể sai hay ngọng cô để trẻ kể song
rồi sửa.
Dạy trẻ kể chuyện theo trí nhớ:
Mục đích : Phát triển ngôn ngữ mạch lạc, ghi rõ mẫu cần luyện. Chọn đề
tài phù hợp với nhận thức và kinh nghiệm của mình. Ví dụ :Ngày mai là ngày
cuối tuần các con ở nhà làm gì? các con chú ý những việc đã làm hoặc đi chơi
như thế nào? kể lại cho cô nghe. Tôi chọn hình thức cả lớp tham gia sau đó cho
cá nhân trẻ kể.
Day trẻ kể chuyện sáng tạo :
11
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Yêu cầu trẻ kể mạch lạc, lô gíc, các câu nói phải đúng ngữ pháp, thể hiện
rõ ràng về ngôn ngữ có thể kể bằng mô hình, hay bằng tranh, có thể hình thức
cô kể một đoạn , rồi yêu cầu trẻ kể tiếp, tổ chức nhiều hình thức sinh động phát
huy trí tưởng tượng của trẻ.
7.2.6. Biện pháp 6: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua các hoạt
động ứng dụng công nghệ thông tin vào giờ học:
*.Tìm kiếm các giáo án PowerPoint làm quen với tác phẩm văn học
trên Internet hoặc tự thiết kế những giáo án PowerPoint.
Khai thác các tư liệu, hình ảnh trên mạng: Cùng với các trang web về
giáo dục, địa chỉ tôi thường xuyên vào đó để tìm kiếm hình ảnh về mọi lĩnh vực
đó là google. Với tốc độ tìm kiếm cực nhanh, số lượng nhiều vô kể, tôi luôn
thấy google là lực lượng trợ giúp đắc lực cho việc ứng dụng công nghệ thông tin
vào giảng dạy.
Ví dụ: Muốn tìm PowerPoint truyện Hai anh em ta chỉ việc vào Google
gõ PowerPoint truyện Hai anh em nhấn tìm kiếm, khi đã hiển thị các trang web
có PowerPoint truyện Hai anh em, sau đó ta nhấn chuột phải để tải về.
*Thiết kế 1 số trò chơi, giáo án điện tử trên phần mềm Powerpoint
Trước hết sưu tầm những hình ảnh có liên quan đến nội dung TPVH để đưa
hình ảnh vào máy tính. Sau đó sử dụng một số phần mềm photoshop, chương
trình paint để cắt dán hình ảnh theo ý tưởng của mình , phối màu, tạo được tính
thẩm mỹ cao…cho các slide. Copy các hình ảnh và Paste vào các slide. Để cho
các hình ảnh đã được cắt rời chuyển động ta clich vào hình ảnh đó, tiếp theo vào
slide show – Custom Animotion – Add Effect – Motion Paths để chọn các
hướng di chuyển theo ý muốn. Sau đó chúng ta có thể lồng tiếng cho các Slide
bằng biện pháp lồng tiếng trên phầm mềm Super MP3 bằng cách:
Donwload phần mềm trên mạng về, chỉnh sửa cho phù hợp, tạo cho nó
đường linh vào ổ ta thường hay sử dụng.
Mở phần mềm ghi âm/ Bấm vào nút Recorde màu đỏ để bắt đầu ghi âm/
dừng lại thì bấm Stop.
12
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Với phần mềm này, tôi có thể lồng tiếng cho từng Slide với các câu hỏi
minh họa phù hợp, giới thiệu tên trò chơi, hướng dẫn cách chơi, kết hợp với
hình ảnh động tôi đã sưu tầm trên mạng, tạo ra những hình ảnh động, rất hấp
dẫn trẻ.
Sau khi đã lồng tiếng xong tôi đưa vào các trang Slide bằng cách:
Insert/ Movie and Sounds/ Sounnds from file/ chọn âm thanh/ đưa vào
Slide phù hợp.
*. ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức hoạt động học có chủ
đích làm quen với tác phẩm ăn học.
Sau khi đã sưu tầm những giáo án điện tử phù hợp với nội dung bài dạy
trên mạng Internet hay do mình tự thiết kế, tôi tiến hành ứng dụng vào bài dạy.
Thông thường ứng dụng CNTT thường được đưa vào bài dạy lúc giáo viên đọc,
kể cho trẻ nghe tác phẩm văn học lần 2. Tuy nhiên tùy theo hứng thú của trẻ,
giáo viên phải biết linh hoạt đưa những hình ảnh minh họa trên máy tính vào
thời điểm nào cho thích hợp
Trong khi đọc, kể diễn cảm câu chuyện kết hợp với hình ảnh minh họa
trên máy chiếu giáo viên phải biết kết hợp, sử dụng các yếu tố phi ngôn ngữ
như: ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ…. sự lên xuống của giọng đọc, đồng thời các
động tác, ánh mắt, cử chỉ và sự thay đổi nét mặt của giáo viên phù hợp với nội
dung và sự phát triển cụ thể của các chi tiết trong câu chuyện tạo nên sự hấp
dẫn, lôi cuốn trẻ thơ.
7.2.7. Biện pháp 7: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua các
hoạt động tuyên truyền với phụ huynh:
Tuyên truyền đưới hình thức, bảng tuyên truyền đẹp, thay đổi nôi dung và
hình thức phù hợp với chủ đề. ví dụ :Chủ đề : Thế giới thực vật, tết và m ùa
xuân , bảng tuyên truyền có những hình ảnh về tết và mùa xuân, câu thơ, câu
truyện, bài hát, đồng dao...có tổ chức giao lưu giữa lớp với phụ huynh.
13
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Tuyên truyền bằng truyền thanh, đài phát thanh có nội dung theo chủ đề,
những câu truyện hấp dẫn vào giờ đón, trả trẻ để các cháu và phụ huynh được
nghe
Tuyên truyền góc chơi đặc biệt góc học tập, thường thay đổi tranh ảnh
để lôi cuốn trẻ, giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào giờ đón và trả trẻ
trao đổi về trẻ trong khi kể chuyện đọc truyện trò truyện giúp cho trẻ phát triển
ngôn ngữ mạch lạc .
8. Những thông tin cần được bảo mật: Không có
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Ngôn ngữ như là nguồn sống và hơi thở nuôi dưỡng trẻ từng ngày. Giúp
trẻ tìm hiểu, khám phá và nhận thức về môi trường xung quanh, là phương tiện
để trẻ thể hiện nhận thức của mình, giúp trẻ hình thành và phát triển tư duy, là
công cụ để trẻ vui chơi, giúp trẻ hòa nhập với cộng đồng và trở thành thành
viên của cộng đồng. Để phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thì cần phải chuẩn
bị đầy đủ các điều kiện như sau:
Các loại đồ dùng đồ chơi phải đẹp, hấp dẫn, an toàn với trẻ.
Có đầy đủ các trang thiết bị như: Ti vi, máy tính, loa…
Môi trường học tập thân thiện, sinh động.
10. Đánh giá lợi ích thu được:
10.1. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
Sau khi áp dụng những biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua
bộ môn làm quen với văn học thể loại truyện kể vào trong quá trình dạy trẻ, tôi
thấy có những kết quả như sau:
Vốn từ của trẻ phát triển rõ ràng, mạch lạc hơn nói nhiều câu có nghĩa đầy
đủ, trẻ đã phân biệt được ý nghĩa một số từ.
Kinh nghiệm sống của trẻ đã phong phú hẳn lên, trẻ hứng thú tham gia học
phát biểu, kể truyện và đóng kịch.
Trẻ kể chuyện theo trí nhớ tốt.
14
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
Trẻ đã tham gia đóng kịch thể hiện vai diễn của mình tốt.
Trẻ phát âm chính xác hơn, mạch lạc hơn, ít sử dụng ngôn ngữ địa phương.
Phụ huynh ủng hộ cho trẻ tham gia làm đồ dùng đồ chơi cho các cháu
như : tranh ảnh , sách báo, truyện theo chủ đề, truyện sáng tạo , khâu rối tay
giống vải ,góp phần phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, trẻ hứng thú khi học
môn văn học thể loại tryuện kể.
Áp dụng các biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn
làm quen với văn học thể loại truyện kể và tổ chức khảo sát thực tế trên 33 trẻ lớp
mẫu giáo 5 tuổi A1 Trường Mầm non Xuân Hòa về khả năng phát triển ngôn ngữ
mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn làm quen với văn học thể loại truyện kể, tôi đã
thu được kết quả như sau:
STT Khả năng hứng thú, tập trung chú ý
Kết quả
của trẻ
Số lượng
Tỷ lệ %
1
Loại Tốt
29/33
87,9
2
Loại Khá
4/33
12,1
3
Loại Trung bình
0
0
4
Loại yếu, kém
0
0
Bảng tổng hợp, so sánh khả năng hứng thú, chú ý của trẻ:
Nội dung
Trước khi chưa có biện
Sau khi đã thực hiện
pháp thực hiện
Số lượng
Tỷ lệ %
Số lượng
Tỷ lệ %
Loại Tốt
9/33
27,3
29/33
87,9
Loại Khá
13/33
39,4
4/33
12,1
Loại Trung bình
11/33
33,3
0
15
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Loại yếu, kém
Trường Mầm Non Xuân Hòa
0
0
Với kết quả này 29/33 trẻ đã hứng thú và chú ý rất tốt trong quá trình tôi
tổ chức cho trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua bộ môn làm quen với
văn học thể loại truyện kể, còn 4 cháu hứng thú chưa nhiều chỉ ở mức độ khá.
10.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân:
Qua việc thực hiện đề tài “ Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch
lạc cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể” kết quả trên
trẻ cho thấy hiệu quả của việc thay đổi, vận dụng một số biện pháp phát triển
ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại truyện
kể là rất cần thiết và không thể thiếu trong quá trình tổ chức hoạt động của cô và
trẻ. Đề tài này không chỉ phù hợp với trẻ 5- 6 tuổi A1 mà đã được 5 giáo viên
trong tổ 5- 6 tuổi của trường mầm non Xuân Hòa áp dụng đối với các cháu tại các
lớp 5 tuổi A2, 5 tuổi A3, 5 tuổi A4, 5 tuổi A5 và 5tuổi A6 và giáo viên đã thu được
kết quả như sau:
Tạo cho trẻ vốn từ phong phú, mạnh dạn tự tin khi giao tiếp.
Giúp trẻ có khả năng chủ động linh hoạt tự tin hơn trong giao tiếp
Giúp trẻ cách phát âm chuẩn hơn, vốn từ phong phú đa dạng.
Giúp trẻ biết sử dụng các câu nói hoàn thiện về nội dung và cấu trúc, khả
năng diễn đạt nội dung theo chuỗi câu xúc tích, chặt chẽ về cấu trúc, có sắc thái
biểu cảm phù hợp giúp với trẻ.
16
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
11. Danh sách những cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng
kiến lần đầu:
Số Tên tổ chức/cá nhân
TT
Địa chỉ
Phạm vi/Lĩnh vực
1
Trường mầm non
áp dụng sáng kiến
Nguyễn Thị Bích Phượng
Xuân Hòa.
2
Vũ Thị Bích Thủy
Trường mầm non
Xuân Hòa.
3
Nguyễn Thị Hải Minh
Trường mầm non
Xuân Hòa.
4
Lưu Hương Mến
Trường mầm non
Xuân Hòa.
5
Lăng Thu Hương
Trường mầm non
Xuân Hòa.
Lập Thạch, ngày tháng
năm 2019
Lĩnh vực Phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ.
Lĩnh vực Phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ.
Lĩnh vực Phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ.
Lĩnh vực Phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ.
Lĩnh vực Phát triển ngôn
ngữ mạch lạc cho trẻ.
Lập Thạch, ngày tháng
năm 2019
Thủ trưởng đơn vị
Tác giả sáng kiến
Lương Thị An
Nguyễn Thị Ngọc Anh
17
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN
KINH NGHIỆM, NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG
I. TỔ CHUYÊN MÔN:
1.
Nội
dung:
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
2. Hình thức:
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
.
.*
Tổng điểm:...........................................
* Xếp loại: ...............................................
Xuân Hòa, ngày…..tháng…. .năm 2018
TỔ PHÓ CHUYÊN MÔN
Nguyễn Thị Bích Phượng
18
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
II. HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CẤP TRƯỜNG
1.
Nội
dung:
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
.
2. Hình thức:
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
..*
Tổng điểm:...........................................
* Xếp loại: ..............................................
Xuân Hòa, ngày…..tháng…. .năm 2018
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
Lương Thị An
ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SÁNG KIẾN
KINH NGHIỆM, NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP HUYỆN
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
19
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
20
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
21
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
22
Nguyễn Thị Ngọc Anh
Trường Mầm Non Xuân Hòa
23
