Hằng số, biến số, biểu thức và câu lệnh trong ngôn ngữ Pascal

Giaùo trỗnh Lỏỷp trỗnh Pascal cn baớn


11


Trang 11
-
ODD(x)
Traớ vóử giaù trở
True
nóỳu x laỡ sọỳ leớ vaỡ traớ vóử giaù trở
False
nóỳu x laỡ
sọỳ chụn.
IV. Sổớ duỷng haỡm Random(n) õóứ lỏỳy mọỹt giaù trở nguyón ngỏựu nhión:
Haỡm
Random(n)
seợ traớ vóử mọỹt giaù trở nguyón maỡ maùy lỏỳy ngỏựu nhión coù giaù trở tổỡ
0 õóỳn n. Trong õoù,
n laỡ mọỹt sọỳ kióứu Word
tổùc laỡ trong khoaớn tổỡ
0.. 65535.
Trổồùc khi sổớ duỷng haỡm Random ta phaới goỹi thuớ tuỷc
Randomize
õóứ khồới taỷo bọỹ
taỷo sọỳ ngỏựu nhión
_________ oo _________
BAèI 3: HềNG S, BIN S, BIỉU THặẽC VAè CU LNH
N GIAN TRONG NGN NGặẻ PASCAL
I. Hũng sọỳ:

1. Khaùi nióỷm:
- Hũng sọỳ laỡ caùc giaù trở khọng thay õọứi trong quaù trỗnh chaỷy chổồng trỗnh.
- Coù hai phổồng phaùp sổớ duỷng hũng :
+ Gaùn trổỷc tióỳp giaù trở hũng.Vờ duỷ:
DT := R * R * 3.14; ChuVi := D * 3.14;
+ ỷt cho hũng mọỹt tón goỹi vaỡ trong quaù trỗnh soaỷn chổồng trỗnh ta duỡng tón
goỹi thay cho vióỷc duỡng trổỷc tióỳp giaù trở õoù. Vờ duỷ:
ChuVi := D * Pi;
trong õoù,
Pi
laỡ
mọỹt hũng sọỳ chuỏứn cuớa Pascal
(tổùc laỡ ta coù thóứ duỡng maỡ khọng cỏửn khai baùo vaỡ gaùn
giaù trở).
- Hũng sọỳ luọn luọn õổồỹc khai baùo trổồùc phỏửn khai baùo bióỳn nóỳu sổớ duỷng theo
phổồng phaùp õỷt tón cho hũng.
2. Cuù phaùp khai baùo:
Const a
1
= Trở_sọỳ_1, a
2
= Trở_sọỳ_2, a
n
= Trở_sọỳ_n;
Trong õoù:
a
1
... a
n

laỡ tón caùc hũng sọỳ, caùc
trở
_
sọỳ
_
1,2,...,n
laỡ caùc giaù trở gaùn cho caùc
tón hũng
a
1
...a
n
.

F
Vờ duỷ mọỹt caùch khai baùo hũng sọỳ:
Const Pi = 3.1416, Max = 500;
4
Vờ duỷ: chổồng trỗnh tờnh chu vi õổồỡng troỡn coù sổớ duỷng hũng sọỳ
Pi
do ta õởnh
nghộa:
Program TinhCV_DT_HT;
Const Pi = 3.1416;
Var R :Real;
Begin
Giaùo trỗnh Lỏỷp trỗnh Pascal cn baớn


12

Trang 12
Write ( Nhap ban kinh hinh tron : );
Readln (R);
Writeln ( Dien tich hinh tron = , Pi * R * R );
Writeln ( Chu vi hinh tron = , 2 * R * Pi);
Readln;
End.
ệ Ghi chuù:
- Ta traùnh vióỳt:
z := Exp(1.23) + Sin(2.34) * Sin(2.34);

- Ta seợ thỏỳy tai haỷi ngay vỗ khi muọỳn tờnh laỷi
z
vồùi giaù trở mồùi cuớa
x
, vờ duỷ
x =
1.55
, khọng leợ laỷi õi thay hóỳt 3 vở trờ vồùi
2.34 (laỡ giaù trở cuỷ thóứ cuớa x maỡ ta õaợ khọng
sổớ duỷng hũng sọỳ)
thaỡnh
1.55
!!
- Trong chổồng trỗnh trón, baỷn coù thóứ
tọỳi ổu hoaù
thóm õóứ chổồng trỗnh chaỷy
nhanh hồn bũng caùch thay hai lỏửn tờnh

Sin(x)
bũng mọỹt lỏửn. Cuỷ thóứ, ta thổỷc hióỷn nhổ
sau:
t := Sin(x);
z := Exp(a + t * t - x);
Taùc phong
tọỳi ổu hoaù
naỡy seợ rỏỳt coù ờch cho baỷn khi baỷn coù mọỹt chổồng trỗnh vồùi
khọỳi lổồỹng tờnh toaùn õọử sọỹ, coù thóứ chaỷy vaỡi ngaỡy õóm lión tuỷc nhổng nóỳu bióỳt tọỳi ổu
ngay tổỡ õỏửu thỗ seợ giaớm bồùt xuọỳng coỡn mọỹt ngaỡy chúng haỷn. Luùc naỡy baỷn mồùi thỏỳu
hióứu
tọỳi ổu hoaù
õóứ laỡm gỗ ?
II. Bióỳn sọỳ:
1. Khaùi nióỷm:
- Laỡ õaỷi lổồỹng maỡ
giaù trở cuớa noù coù thóứ thay õọứi trong quaù trỗnh thổỷc hióỷn chổồng
trỗnh
. Bióỳn õổồỹc khai baùo bũng tổỡ khoaù
VAR.

- Bióỳn laỡ tón cuớa mọỹt vuỡng bọỹ nhồù lổu trổợ dổợ lióỷu.
- Bióỳn õổồỹc truy xuỏỳt trong chổồng trỗnh thọng qua tón bióỳn.
- Bióỳn laỡ mọỹt cỏỳu truùc ghi nhồù dổợ lióỷu vỗ vỏỷy phaới õổồỹc quy õởnh theo mọỹt kióứu
dổợ lióỷu naỡo õoù, vờ duỷ kióứu
Integer, Byte, Char,...
2. Cuù phaùp khai baùo cho caùc bióỳn:
VAR Tón_bióỳn_1, Tón_bióỳn_2, Tón_bióỳn_n : Kióứu_dổợ_lióỷu_cuớa_bióỳn;
Trong õoù:
Tón

_
bióỳn
_
1
, Tón_bióỳn_2, Tón_bióỳn_
n
laỡ
tón
caùc bióỳn cỏửn khai baùo õóứ
sổớ duỷng trong chổồng trỗnh,
Kióứu
_
dổợ
_
lióỷu
_
cuớa
_
bióỳn
laỡ mọỹt trong caùc kióứu dổợ lióỷu
– Giạo trçnh Láûp trçnh Pascal càn bn —

–
13
—

Trang 13
chøn
(â âỉåüc nãu trong pháưn II ca bi 2)
ca Pascal hồûc do ngỉåìi dng âënh

nghéa.
F
Vê dủ mäüt cạch khai bạo biãún:
Var a,b : Integer;
c : Real;
Ten : String [10];
4 Vê dủ: chỉång trçnh tênh täøng hai säú ngun âỉåüc nháûp tỉì bn phêm. Trong bi
ny, ta cáưn khai bạo hai biãún
a
v
b
âãø tênh toạn.
Uses CRT;
Var a, b : Integer;
Begin
ClrScr;
Write( ‘ Nhap so thu nhat : ‘ );
Readln(a);
Write( ‘ Nhap so thu hai : ‘ );
Readln(b);
Write( ‘ Ket qua : ‘, a ,’ + ‘, b ,’ = ‘, a + b);
Readln;
End.
III. Biãøu thỉïc:
Mäüt biãøu thỉïc âỉåüc tảo båíi cạc
toạn tỉí (phẹp toạn)
v cạc
toạn hảng
dng âãø thãø
hiãûn mäüt cäng thỉïc toạn hc.

Toạn hảng
cọ thãø l
hàòng, hm
hồûc
biãún
.
4 Vê dủ: Sau khi khai cọ bạo:
Const Max = 120;
Var x: Integer;
ta cọ thãø viãút biãøu thỉïc sau:
5 + Max * Exp(x);

Trong âọ:
+
v
*
l hai toạn tỉí, cạc hàòng säú
5
,
Max
v hm
Exp(x)
l cạc toạn
hảng.
Ư Chụ :
-
Mäüt hàòng, mäüt biãún, mäüt hm cng âỉåüc xem l biãøu thỉïc, âọ l biãøu thỉïc âån
gin
.
- Cạc phẹp toạn trong mäüt biãøu thỉïc âỉåüc sàõp xãúp theo thỉï tỉû ỉu tiãn nhỉ sau:

– Giạo trçnh Láûp trçnh Pascal càn bn —

–
14
—

Trang 1 4
+ Cạc phẹp toạn mäüt ngäi âỉåüc ỉu tiãn thỉï nháút l: dáúu dỉång
(+),
dáúu ám
(-
),
phẹp ph âënh
(not).

+ Cạc phẹp toạn nhán chia:
nhán (*), chia (/)
,
láúy pháưn ngun (div), láúy
pháưn dỉ (mod), phẹp v (and).

+ Cạc phẹp cäüng trỉì: cäüng
(+),
trỉì
(-),
phẹp hồûc
(or).

+ Cạc phẹp so sạnh:
<, <= , > , >= , = , < >.

- Biãøu thỉïc trong càûp dáúu ngồûc
( )
âỉåüc thỉûc hiãûn trỉåïc tiãn nãúu cọ.
- Cạc toạn tỉí cng thỉï tỉû ỉu tiãn thç âỉåüc thỉûc hiãûn tỉì trại qua phi.
4 Vê dủ viãûc sỉí dủng cạc toạn tỉí v toạn hảng:
3 + 5 * 3 = 18
(3 + 5) * 3 = 24
5 / 2 * 3 = 7.5
(5 + 2 > 4) and not (true or (5 - 3 = 8)) = false
( -b + sqrt(d) ) / 2 * a ( cọ nghéa:
)
IV. Cáu lãûnh âån gin:
Sau pháưn khai bạo dỉỵ liãûu l pháưn lãûnh ca chỉång trçnh. Pháưn ny xạc âënh cạc
cäng viãûc m chỉång trçnh phi thỉûc hiãûn xỉí l cạc dỉỵ liãûu â âỉåüc khai bạo. Cáu
lãûnh âỉåüc chia thnh hai loải:
- Cáu lãûnh âån gin:
+ Lãûnh gạn
(:=)
+ Lãûnh Nháûp

- Xút
(READ, READLN, WRITE, WRITELN).
+ Gi th tủc.
+ Lãûnh nhy
(GOTO).
- Cáu lãûnh cọ cáúu trục:
+ Lãûnh ghẹp
(BEGIN... END)

+ Lãûnh lỉûa chn

(IF... ELSE, CASE... OF)
+ Lãûnh làûp
(FOR, REPEAT... UNTIL, WHILE... DO)
+ Lãûnh
WITH.

Ư Ghi chụ: Näüi dung bi ny chè âãư cáûp âãún cạc lãûnh âån gin.
Cạc lãûnh cọ cáúu
trục âỉåüc trçnh by åí bi 4.

1. Lãûnh gạn:
a
db
2
+−
– Giạo trçnh Láûp trçnh Pascal càn bn —

–
15
—

Trang 1 5
Lãûnh gạn dng âãø gạn giạ trë ca mäüt biãøu thỉïc
(cọ thãø l hm, biãún hồûc giạ trë)
cho mäüt biãún.
Cụ phạp:
Biãún := biãøu_thỉïc;
F
Âáưu tiãn,
mạy tênh giạ trë ca biãøu thỉïc åí vãú phi,

sau âọ
, giạ trë tênh âỉåüc tỉì vãú
phi âỉåüc gạn cho vãú trại (biãún).

Ư Chụ :
-
Vãú trại ca lãûnh gạn chè cọ thãø l biãún.
Vê dủ: viãút
x + y = 7;
l sai vç vãú trại ca
cáu lãûnh ny l mäüt
biãøu thỉïc chỉï khäng phi l mäüt biãún
.
- Kiãøu giạ trë ca biãøu thỉïc
(hm, biãún hồûc giạ trë)
åí vãú phi
phi trng våïi kiãøu
ca biãún â âỉåüc khai bạo
, trỉì mäüt säú trỉåìng håüp nhỉ biãún
kiãøu thỉûc (Single, Real,
Double)
cọ thãø nháûn giạ trë
kiãøu ngun (Shorint, Byte, Integer, Word, Longint),...
do táûp håüp säú ngun l táûp con ca säú thỉûc.
4
Vê dủ: Sau khi â cọ khai bạo:
Var c1, c2 : Char;
i, j : Integer;
x, y : Real;
thç ta cọ thãø thỉûc hiãûn cạc phẹp gạn sau:

c1 := ‘A’;
c2 := Chr(97);
i := (23 + 6) * 2 mod 3;
j := Round(20 / 3);
x := i;
y := j;
2. Lãûnh Xút:
Lãûnh xút dng âãø in lãn mn hçnh cạc dỉỵ liãûu, kãút qu hay cạc thäng bạo.
Cụ phạp
(1). WRITE(Biãøu_thỉïc_1, Biãøu_thỉïc_2,..., Biãøu_thỉïc_n);
(2)
.
WRITELN(Biãøu_thỉïc_1, Biãøu_thỉïc_2,..., Biãøu_thỉïc_n);
(3). WRITELN;