LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC

Lý luận chung về công tác đào tạo, bồi dỡng và
phát triển nguồn nhân lực
I. Nôi dung và tác dụng của công tác đào tạo, bồi dỡng và
phát triển nguồn nhân lực.
1. Nội dung.
Công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực là những hoạt
động có tổ chức đợc thực hiện trong những khoảng thời gian xác định nhằm đem
đến sự thay đổi trong hành vi nghề nghiệp của ngời lao động. Có ba loại hoạt
động khác nhau theo định nghĩa này:
Đào tạo: là quá trình học tập làm cho ngời lao động có thể thực hiện các
chức năng nhiệm vụ có hiệu quả hơn trong công tác của họ. Đào tạo là quá trình
hoạt động có mục đích, có tổ chức nhằm hình thành và phát triển hệ thống tri
thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ hành vi của mỗi cá nhân, tạo tiền đề cho họ có thể
thự hiệ một cách có năng suất và hiệu quả trong lĩnh vực công tác của họ.
Giáo dục: là quá trình học tập để chuẩn bị con ngời cho tơng lai, giáo dục
là quá trình hoạt động nhằm phát triển cà rèn luyện năng lực (tri thức, kỹ năng) và
phẩm chất (niềm tin, đạo đức, t cách) cho ngời lao động để họ có đợc năng lực
hoàn thiện hơn.
Phát triển: là quá trình học tập nhằm mở ra cho cá nhân những công việc
mới dựa trên cơ sở những định h]ớng tơng lai của tổ chức. Phát triển làquá trình
cập nhập kiến thức còn thiếu hoặc đã lạc hậu, đào tạo thêm hoặc củng cố các kỹ
năng nghề nghiệp theo các chuyên đề, các hoạt động này nhằm tạo điều kiện cho
ngời lao động củng cố và mở mang một cách có hệ thống những tri thức, kỹ năng,
chuyên môn nghiệp vụ sẵn có để họ thực hiện các công việc một cách có hiệu quả
hơn. Trong một doanh nghiệp hoạt động phát triển bao gồm bồi dỡng nâng bậc
đối với công nhân kỹ thuật và bồi dỡng cán bộ quản lý.
Đó chính là công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực, nó rất
cần thiết cho sự thành công của tổ chức và sự phát triển của doanh nghiệp. Các
doanh nghiệp tiến hành đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực vì các lý
do sau đây:
- Để chuẩn bị bù đắp vào những chỗ bị thiếu, bị bỏ trống. Sự bù đắp và bổ

sung này diễn ra thờng xuyên nhằm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp.
- Để chuản bị cho ngời lao động thực hiện đợc trách nhiệm và nhiệm vụ
mới do sự thay đổi trong tổ chức nhngx thay đổi về cơ cấu, về luật pháp, về kỹ
thuật công nghệ.
- Để hoàn thiện khả năng của ngời lao động, để có khả năng thực hiện
những nhiệm vụ hiện tại cũng nh tơng lai một cách có hiệu quả hơn.
2. ý nghĩa và tác dụng của công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn
nhân lực.
2.1. ý nghĩa của công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực.
Đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực là một tất yếu khách quan
đối với doanh nghiệp, với từng ngời lao động công việc này có ý nghĩa to lớn.
- Đối với doanh nghiệp: đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực sẽ
đảm bảo cho nguồn nhân lực của doanh nghiệp có thể thích ứng và theo sát sự tiến
hoá và phát triển của khoa học kỹ thuật và công nghệ, đảm bảo cho doanh nghiệp
có một lực lợng lao động giỏi, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu của doanh
nghiệp, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay khi thế giới đang dần chuyển sang một
phơng thức sản xuất mới, hùng hậu hơn trớc đây, nền kinh tế đã làm cho các
doanh nghiệp muốn tồn tại thì phải thích ứng tốt đối với môi trờng kinh doanh và
phải đáp ứng đợc yêu cầu của cạnh tranh. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực sẽ
càng cao tay nghề, nâng cao kỹ năng và công tác này còn làm cải thiện đợc mối
quan hệ giữa cấp trên và cấp dới xoá ỏ đợc sự thiếu hiểu biết, sự tranh chấp, sự
ngăn chặn sự cang thẳng mâu thuận tạo ra bầu không khí đoàn kết thân ái cùng
phấn đấu phát triển. Để đạt đợc hiệu quả cao hơn và khả năng công tác tốt hơn.
- Đối voí ngời lao động: trong điều kiện sự phát triển của khoa học công
nghệ, ngời lao động luôn phải nâng cao trình độ văn hoá và nghề nghiệp chuyên
môn để không bị tụt hâu. Đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực sẽ giúp
họ nâng cao kiến thức và tay nghề giúp họ tự tin hơn làm việc có hiệu quả hơn.
Phát huy khả năng, khám phá khả năng của từng ngời, trở nên nhanh nhẹn đáp
ứng sự thay đổi của môi trờng.

Ngoài ra công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực cong có ý
nghĩa rất to lớn đối với xã hội, nhờ co hoạt động này mà ngời lao động không
những nâng cao đợc tay nghề mà còn tăng sự hiểu biết về pháp luật. Đây mạnh sự
hợp tác và phát triển trong đoàn thể và góp phần cải thiện đợc thông tin giữa các
nhóm và cá nhân trong xã hội, làm cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn, các doanh
nghiệp có vị trí hấp dẫnhơn. Chính vì vậy, mà ngày nay các nhà quản lý giỏi
không chỉ dừng lạỉ các chơng trình đào tạo có tính chất đối phómà họ có nhãn
quan nhạy cảm, nhìn xa trông rộng trong nhiều năm tới. Để chuẩn bị cho những
thay đổi trong tơng lai, thực tế đã khẳng định những doanh nghiệp nào thích ứng
một cách năng động với những thay đổi thì nhất định sẽ thành công.
Đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực có nhiều tác dụng, nó giảm
bớt đợc sự giám sát. Vì đối với ngừi lao động đợc đào tạo họ có thể tự giám sát.
Giảm bớt đợc những tai nạn lao động, bởi vì nhiều tai nhạn xaye ra là do những
hạn chế của con ngời là do những hạn chế của trang thiết bị hay những hạn chế về
điều kiện làm việc.
Sự ổn định và năng động của tổ chức tăng lên, chúng đảm bảo giữ vững
hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ngay cả khi thiếu những ngời chủ chốt do
có nguồn đào tạo dự trữ để thay thế.
2.2. Chi phí đầu t trong công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn
nhân lực.
Những lợi ích của một Công ty có thể đợc bắt nguồn từ đầu t trong phát
triển nhân lực vậy chi phí mà liên quan đến hoạt động này thì doanh nghiệp xử lý
nh thế nào. Chi phí thực tế của phát triển và đào tạo nguồn nhân lực không phải
chỉ có về tài chính - đó là những chi phí về tiền tệ, nhng cả những chi phí về cơ
hội nữa. Tuy nhiên vì con số của những chi phí cơ hội là khó xác định và cách này
sẽ không hoàn toàn thực tế đối với một tổ chức kinh doanh nào muốn làm rõ chi
phí đào tạo ta phải hiểu rõ hai loại chi phí dới đây.
Thứ nhất, những chi phí về học tập - những chi phí phải trả trong quá trình
ngời lao động học việc, chi phí về đồ dùng sử dụng trong quá trình học tập, giá trị
bán hàng hoá do gia công không đúng khi thực tập, giá trị sản lợng bị giảm xuống

do hiệu quả làm việc thấp của học sinh học nghề.
Thứ hai:m những chi phí về đào tạo, tiền lơng của những ngời quản lý trong
thời gian họ quản lý bộ phận học việc, tiền thù ao cho giáo viên hay nhân viên đào
tạo và bộ phận giúp việc của họ. Chi phí bất biến và chi phí khả biến (chiếu sáng,
thônggió, điều kiện lao động, của mộ trung tâm đào tạo, những dụng cụ giảng dạy
nh máy chiếu phim, tài liệu, sách, bài kiểm tra, chơng trình học tập và những
khoản phải trả các thù lao cho cố vấn, những tổ chức liên quan và bộ phận bên
ngoài khác.
II. Mục tiêu và những nguyên tắc đối với công tác đào tạo,
bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực.
1. Mục tiêu, mục đích của công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn
nhân lực.
Mục đích là sử dụng tối đa nguồn nhân lực. Đào tạo, bồi dỡng là một quá
trình học tập nhằm mục đích nâng cao tay nghề và kỹ năng của nhân viên đối với
công việc hiện hành hay trớc mắt. Mục đích của công tác đào tạo là nhằm chuẩn
bị cho nhân viên theo kịp với sự thay đổi cơ cấu của tổ chức khi có sự thay đổi và
phát triển trong tơng lai.
Phát triển tổ chức hay gọi tắt là OD (organization development) là một biện
pháp hệ thống, tổng hợp có kế hoạch nhằm nâng cao tính hiệu quả của doanh
nghiệp, nó đợc xây dựng nhằm giải quyết những vấn đề đang cản trở tính hiệu quả
trong tơng lai của mọi cấp. Những vấn đề nh vậy có thể là thiếu hợp tác phân
quyền quá mức và thiếu liên lạc tốt.
Trớc kia trong chế độ cũ ngời ta không mấy chú trọng đến chất lợng lao
động việc nhận ngời vào làm là do quan hệ than thuộc quen biếtvà chỉ tiêu phân
bổ của nhà nớc dẫn đến hình thành đội ngũ cán bộ nhân viên làm việc không hiệu
quả, bị động. Mặt khác công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển cán bộ nhân viên
trong doanh nghiệp không mấy đợc tiêns hành. Nhng ngày nay trớc sự đòi hỏi bức
xúc của cơ chế thị trờng cũng nh mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp thì công
tác này là một nhiệm vụ cấp bách không thể thiếu đối với bất cứ một doanh
nghiệp nào. Trong thời đại mà khoa học, công nghệ tiến bộ nhanh nh vũ bão. Một

doanh nghiệp muốn thành đạt, một đất nớc muốn tăng trởng, phát triển nhanhthì
phải tạo ra một nguồn nhan lực có trình độ tay nghề và trình độ chuyên môn tơng
xứng nh vậy đào tạo có vai trò định hớng cho việc phát triển của tổ chức và là chìa
khoá của sự thành công.
Mục đích cuối cùng của công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn
nhân lực là đạt đợc hiệu quả cao nhất về tổ chức vì vậy phát triển và đào tạo
nguồn nhân lực liên quan chắt chẽ đến quá trình phát triển tổ chức những mục tiêu
của phát triển tổ chức.
Nâng cao thành tích của tổ chức thông qua những chỉ tiêu nh sự đổi mới về
lợi nhuận, quay vòng vốn, thị trờng chiếm lĩnh đợc.
Tăng sự thích nghi của tổ chức với mọi hoàn cảnh, kể cả ý thức tự giác của
mọi thành viên trong tổ chức, đơng đầu với mọi khó khăn và tìm những giải pháp
sáng tạo, phù hợp để giải quyết những khó khăn đó một cách hiệu quả nhất.
Những mục tiêu cơ bản của phát triển và đào tạo nguồn nnhân lực trong một
doanh nghiệp.
Xây dựng và thực hiện một kế hoạch phát triển nguồn nhân lực của toàn
doanh nghiệp bằng những hoạt động phát triển và đào tạo có tổ chức những nhóm
khac nhau thực hiện, phân tích đánh giá nhu cầu đào tạo của mọi ngời lao động ở
mọi trình độ.
Chuẩn bị chuyên gia về quản lý, điều khiển và đánh những chơng trình phát
triển và đào tạo.
Xây dựng một phơng án nghề nghiệp và một kế hoạch phát triển trong thời
kỳ nhất định, phù hợp với tiềm năng của Công ty sắp xếp theo thứ tự nghề chủ
yếu.
Nghiên cứu về nhân lực chuẩn bị những số liệu về cơ cấu lao động và liĩnh
vực có liên quan. Tạo thuận tiện cho thông tin nội bộ giữa những bộ phận quản lý
và ngời lao động, thông tin ngợc liên quan đến bộ phận, động cơ của ngời lao
động.
2. Nguyên tắc của công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực.
Nguyên tắc một: Con ngời sống hoàn toàn có năng lực để phát triển, mọi

ngời trong tổ chức đều có khả năng phát triển và sẽ cố gắng thờgn xuyên phát
triển để giữ vững sự tăng trởng của doanh nghiệp cũng nh các cá nhân. Con ngời
luôn luôn có sự thích nghi cao đối với điều kiện, khi ngoại cảnh liên tục thay đổi,
tri thức khoa học phát triển thì nhu cầu phát triển về mặt trí tuệ của con ngời là tất
yếu.
Nguyên tắc 2: Mỗi ngời đều có giá trị riêng vì vậy mỗi ngời là một con ng-
ời cụ thể, khác với ngời khác và đều có khả năng đóng góp sáng kiến.
Nguyên tắc 3: lợi ích của ngời lao động và những mục tiêu của tổ chức có
thể kết hợp đợc với nhau, những mục tiêu của tổ chức và phát triển nguồn nhân
lực bao gồm: động viên, khuyến khích mọi thành viên cố gắng tăng cớngự đóng
góp của họ cho tổ chức, thu hút và sử dụng tốt những ngời có đủ năng lực trình độ
đạt đợc giá trị lớn nhất thông qua những sản phẩm của ngời lao động làm ra để bù
Kế hoạch hoá nguồn nhân lực
Dự báo nhu cầu
Khả năng sẵn có về nhân lực
So sánh giữa nhu cầu và khả năng sẵn có
Xác định sự dư thừa hay thiếu hụt về số lượng và chất lượng lao động
ư Hạn chế tuyển dụng. ư Về hưu sớm. ư Nghỉ tạm thời
Tuyển từ thị trường Bố trí sắp xếp lại
Đào tạo và phát triển
lại những chi phí bỏ ra cho đào tạo và phát triển họ. Mặt khác những mong muốn
của ngời lao động qua đào tạo và phát triển là: ổn định để phát triển, có những cơ
hội tiến bộ, thăng chức, có những vị trí làm việc thuận lợi mà ở đó có thể đóng
góp, cống hiến đợc nhiều nhất, đợc cung cấp những thông tin về đào tạo có liên
quan đến họ. Khi nhu cầu cơ bản của họ đợc thừa nhận và bảo đảm. Các thành
viên trong tổ chức sẽ phấn khởi làm việc.
Nguyên tắc 4: Phát triển nguồn nhân lực và đào tạo ngời lao động là một sự
đầu t sẽ sinh lợi đáng kể vì phát triển và đào tạo nguoòn nhân lực là những phơng
tiện để đạt đợc sự phát triển tổ chức có hiệu quả nhất.
3. Những yêu cầu đối với công tác đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn

nhân lực.
Đào tạo, bồi dỡng và phát triển nguồn nhân lực là một hoạt động râất cần
thiết đối với các doanh nghiệp. Song hoạt động này cần nhiều chi phí, thời gian và
tốn nhiều công sức cho nên cần phải có kế hoạch, không thể thực hiện tràn làn
không có phơng pháp khoa học, điều đó sẽ dẫn đến sự lãng phí về thời gian, tiền
bạc chúng ta phải thực hiện tốt những yêu cầu sau:
a. Phải xây dựng kế hoạch đào tạo và phát triển nguồn nhân lực dựa trên cơ
sở kế hoạch chung về sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. kế hoạch sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp vừa và nhỏ cho chúng ta biết các mục tiêu phấn đấu
và cần phải đạt đợc của doanh nghiệp nh doanh thu, lợi nhuận, các mục tiêu về chi
phí và giá thành sản phẩm, thị trờng. Kế hoạch nguồn nhân lực sẽ cho chúng ta
biết tình trạng d thừa hay thiếu hụt về số lợng và chất lợng cuủa nguồn lao động
hiện tại cũng nh trong tơng lai, từ đó có thể biết đợc thực trạng và đề ra giải pháp
về lao động.
Sơ đồ 1:
b. Đào tạo và phát triển cần đánh gí tính khả thi về tài chính, thời gian và
nhân lực. Khả thi về tài chính là kế hoạch phải phù hợp với quỹ đào tạo và phát
triển nguồn nhân lực và phải có tầm quan trọng tơng xeứng với chi phí bỏ ra. Khả
thi về thời gian là thời gian của chơng trình đào tạo phải phù hợp không đợc làm
xáo trộn tổ chức ảnh hởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Khả thi về mặt nhân lực là dự tính số học viên, đối tợng đi học không làm ảnh h-
ởng đến hoạt động bình thờng của doanh nghiệp, nó đảm bảo chất lợng của khoá
lãnh đạo.
4. Các điều kiện để đảm bảo hiệu quả của công tác đào tạo, bồi dỡng và
phát triển nguồn nhân lực.
a. Sự quan tâm của lãnh đạo
- Về mặt khách quan công tác này cần phải diễn ra thờng xuyên và liên tục.
Tuy nhiên để thực hiện một cách có hiệu quả lại phụ thuộc vào ý thức chủ quan
của ban lãnh đạo và doanh nghiệp. Rõ ràng mỗi ban lãnh đạo các doanh nghiệp
khác nhau sẽ có các nhận thức khác nhau về các vấn đề đào tạo và phát triển

nguồn nhân lực. Điều này đa đến hành động khác nhau của các ban lãnh đạo
trong vấn đề đào tạo và phát triển là hoàn toàn khacs nhau. Thậm chí còn đối lập
nhau điều đó càng khiến ta khẳng địng rằng: ý thức và sự nỗ lực chủ quan của ban
lãnh đạo có một vị trí hết sức quan trọng và quyết định đến tính hiệu quả của công
tác đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.
Trên góc độ rộng, ban lãnh đạo Công ty cuùng với thiết lý quản trị kinh
doanh sẽ là những tiên đề để thể hiện sự quan tâm chú trọng đến vấn đề nhâ sự