tổng quan về bảo hiểm con người và bảo hiểm kết hợp con người

tổng quan về bảo hiểm con ngời và bảo
hiểm kết hợp con ngời
I. Khái quát chung về bảo hiểm con ngời.
1. Sự cần thiết khách quan và tác dụng của bảo hiểm con ngời.
1.1. Sự cần thiết khách quan của bảo hiểm con ng ời.
Tại mỗi quốc gia, trong mỗi thời kì, con ngời luôn đợc coi là lực lợng sản
xuất chủ yếu, là nhân tố quyết định sự phát triển kinh tế xã hội. Song trong lao
động sản xuất cũng nh trong cuộc sống hàng ngày, những nguy cơ rủi ro bởi sự
phát triển của lực lợng sản xuất, của tiến bộ khoa học kỹ thuật hay do môi trờng
xã hội nh: ốm đau, bệnh tật, tử vong vẫn luôn tồn tại và tác động đến nhiều mặt
của cuộc sống con ngời. Mặc dù con ngời đã có nhiều biện pháp phòng tránh rủi
ro (phòng bệnh, chữa bệnh, tiết kiệm, đi vay, đùm bọc tơng trợ) nhng rủi ro vẫn cứ
xảy ra, và bảo hiểm luôn đợc coi là biện pháp hữu hiệu nhất để khắc phục hậu quả
rủi ro nhằm đảm bảo cho cuộc sống của con ngời .
BHXH, BHYT thực chất cũng là bảo hiểm con ngời và đã xuất hiện từ lâu,
song phạm vi đảm bảo cho các rủi ro vẫn còn hạn hẹp. Con ngời vẫn luôn quan
tâm đến những vấn đề khác nảy sinh trong cuộc sống, chẳng hạn nh:
- Việc mất hoặc giảm thu nhập của ngời trụ cột trong gia đình ảnh hởng
đến cuộc sống của con cái và ngời thân. Vấn đề lại càng tồi tệ hơn khi vẫn phải
chi tiêu hàng ngày trong lúc nguồn thu khác không có. Có lẽ không một ngời trụ
cột trong gia đình nào lại muốn những ngời đang sống nhờ vào thu nhập của họ
phải chịu những khó khăn về tài chính hoặc bị khánh kiệt khi họ gặp phải rủi ro
(tử vong, mất khả năng lao động) nhất là khi con cái cha đến tuổi trởng thành. Vì
vậy, đối với mỗi cá nhân và gia đình, việc tiết kiệm chi tiêu hiện tại để chuẩn bị
cho tơng lai, cho việc giáo dục con cái, chuẩn bị hành trang cho con cái vào đời là
một biện pháp hết sức thiết thực và có ý nghĩa.
- Bên cạnh đó, việc lo cho tuổi già hoặc khi về hu đang là vấn đề đợc xã hội
quan tâm lo lắng và coi trọng. Một số ngời khi hết tuổi lao động có thu nhập từ l-
ơng hu, nhng thực tế khó có thể đáp ứng đủ các yêu cầu chi tiêu trong cuộc sống.
Ngoài ra, phần lớn ngời già không có lơng hu phải sống nhờ vào con cái hay vẫn
phải lao động vất vả để kiếm sống đang là vấn đề xã hội bức xúc. Đặc biệt tuổi

thọ càng cao thì nguồn dự trữ tài chính lại dần bị cạn kiệt. Vấn đề là phải tạo ra
công cụ để mọi ngời có thể đều đặn dành ra từ thu nhập và tiết kiệm chi tiêu hiện
tại của mình những khoản tiền nhỏ mà vẫn đủ để đảm bảo cuộc sống khi về già.
- Xã hội ngày càng phát triển, đời sống con ngời ngày càng đợc nâng cao
thì ngời ta càng có điều kiện để chăm lo cho bản thân và gia đình. Ngoài BHXH
và BHYT, các dịch vụ bảo hiểm con ngời trong bảo hiểm thơng mại ra đời là hết
sức cần thiết nhằm đáp ứng mọi nhu cầu của các tầng lớp dân c trong xã hội .
Bảo hiểm con ngời là một trong ba loại hình của BHTM, là hình thức bổ
sung cho BHXH, BHYT, nhằm đảm bảo ổn định đời sống cho mọi thành viên
trong xã hội trớc những rủi ro tai nạn bất ngờ đối với thân thể, tính mạng, sự giảm
sút hoặc mất thu nhập và đáp ứng một số nhu cầu khác của ngời tham gia. Bảo
hiểm con ngời phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa các bên thông qua hợp đồng
bảo hiểm. So với BHXH, bảo hiểm con ngời trong BHTM có đối tợng tham gia
rộng hơn, quỹ bảo hiểm đợc hình thành chủ yếu từ phí bảo hiểm mà ngời tham gia
đóng góp, số tiền chi trả căn cứ vào sự thoả thuận và cam kết trong hợp đồng.
Hình thức bảo hiểm chủ yếu ở đây là tự nguyện. Điểm khác nhau rõ nhất là phí
bảo hiểm con ngời trong BHXH đợc xác định căn cứ vào tiền lơng của ngời lao
động do nhà nớc quy định, còn trong BHTM phí bảo hiểm phụ thuộc vào nhiều
yếu tố và việc tính toán mức phí hết sức phức tạp. Ngoài ra, sự khác nhau còn đợc
thể hiện ở cơ sở pháp lý của sự cam kết, cơ quan tổ chức thực hiện.
Tuy nhiên, sự khác nhau giữa hai hệ thống bảo hiểm này không tạo ra sự
đối lập, mâu thuẫn, mà trái lại chúng bổ sung, hỗ trợ cho nhau. Các nghiệp vụ bảo
hiểm con ngời trong BHTM có thể thay thế BHXH trong những trờng hợp, những
khu vực của nền kinh tế, những nơi mà BHXH cha đợc thực hiện hoặc có nhng
không đủ bù đắp phần thu nhập bị giảm sút của ngời lao động. Mặc dù ngời lao
động làm công ăn lơng đợc hởng trợ cấp BHXH, nhng đôi khi có những rủi ro,
những nhu cầu nằm ngoài phạm vi BHXH, hoặc các khoản trợ cấp BHXH không
đáp ứng đợc những nhu cầu khắc phục hậu quả rủi ro. Phần chênh lệch và thiếu
hụt về mặt tài chính sẽ đợc BHTM bù đắp. Nh vậy, các nghiệp vụ bảo hiểm con
ngời trong BHTM sẽ có vai trò hết sức quan trọng giúp mọi ngời chống lại những

bấp bênh của cuộc sống trong sự đa dạng và phức tạp của rủi ro.
1.2. Tác dụng của bảo hiểm con ng ời.
Cũng nh các loại hình bảo hiểm tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự,
bảo hiểm con ngời trong BHTM ra đời có những tác dụng chủ yếu sau:
* Đối với mỗi cá nhân:
Bảo hiểm con ngời góp phần ổn định cuộc sống cho các cá nhân và gia
đình, là chỗ dựa tinh thần cho ngời đợc bảo hiểm. Mặc dù trong thời đại hiện nay,
khoa học kỹ thuật đã phát triển cao, nhng rủi ro bất ngờ vẫn có thể xảy ra và thực
tế đã chứng minh rằng nhiều cá nhân và gia đình trở nên túng quẫn khi có một
thành viên trong gia đình, đặc biệt thành viên đó lại là ngời trụ cột bị chết, hoặc bị
thơng tật vĩnh viễn. Khi đó gia đình phải chi phí mai táng, chôn cất, chi phí nằm
viện, thuốc men, chi phí phẫu thuật và bù đắp những khoản thu thờng xuyên bị
mất đi. Khó khăn hơn là một loạt các nghĩa vụ và trách nhiệm mà ngời chết cha
kịp hoàn thành nh: trả nợ, phụng dỡng bố mẹ già, nuôi dạy con cái. Dù rằng hệ
hống bảo trợ xã hội và các tổ chức xã hội có thể trợ cấp khó khăn, nhng cũng chỉ
mang tính tạm thời trớc mắt cha đảm bảo đợc lâu dài về mặt tài chính. Tham gia
bảo hiểm con ngời sẽ phần nào giải quyết đợc những khó khăn đó.
* Đối với mỗi doanh nghiệp:
Bảo hiểm con ngời trong BHTM ra đời góp phần ổn định tài chính và sản
xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp, tạo lập mối quan hệ gần gũi, gắn bó giữa
ngời lao động và ngời sử dụng lao động. Tùy theo đặc điểm ngành nghề và lĩnh
vực kinh doanh, các chủ doanh nghiệp thờng mua bảo hiểm sinh mạng, bảo hiểm
tai nạn cho ngời làm công và những ngời chủ chốt trong doanh nghiệp nhằm đảm
bảo ổn định cuộc sống và tạo ra sự lôi cuốn, gắn bó ngay cả trong những lúc
doanh nghiệp gặp khó khăn, tránh cho doanh nghiệp sự bất ổn về tài chính khi
mất ngời làm công chủ chốt. Nếu doanh nghiệp bị mất họ thì khả năng thu lợi sẽ
giảm và công cụ điều hành sẽ gặp nhiều khó khăn. Do vậy, mua Bảo hiểm cho họ,
có thể đảm bảo cho doanh nghiệp tránh khỏi sự thua thiệt về tài chính vì những tai
nạn rủi ro gây nên mà vẫn có đợc những chi phí bù đắp thay thế.
* Đối với nền kinh tế và xã hội:

- Thông qua dịch vụ bảo hiểm con ngời, một dịch vụ có đối tợng tham gia
rất đông đảo, các nhà bảo hiểm thu đợc phí để hình thành quỹ bảo hiểm, quỹ này
đợc sử dụng rất đông đảo, quỹ nà đợc sử dụng chủ yếu vào mục đích bồi thờng,
chi trả và dự phòng. Khi nhàn rỗi nó là nguồn vốn đầu t hữu ích góp phần phát
triển và tăng trởng kinh tế.
- Bảo hiểm con ngời còn là một công cụ hữu hiệu để huy động những
nguồn tiền mặt nhàn rỗi nằm ở các tầng lớp dân c trong xã hội để thực hành tiết
kiệm, góp phần chống lạm phát.
- Bảo hiểm con ngời còn góp phần giải quyết một số vấn đề về mặt xã hội
nh: tạo thêm công ăn việc làm cho ngời lao động, tăng vốn đầu t cho việc giáo dục
con cái, tạo ra một nếp sống đẹp, tiết kiệm có kế hoạch.
2. Đặc điểm chung của nghiệp vụ bảo hiểm con ngời phi nhân thọ.
* Các loại hình bảo hiểm con ngời.
Căn cứ vào tính chất rủi ro, bảo hiểm con ngời đợc chia thành 2 loại:
Bảo hiểm nhân thọ.
Bảo hiểm con ngời phi nhân thọ.
Đây là cách phân loại chủ yếu nhất mà nớc nào cũng thực hiện. Trong đó
bảo hiểm nhân thọ còn đợc đa dạng hoá theo các loại sản phẩm khác nhau. Còn
bảo hiểm con ngời phi nhân thọ cũng đợc chia thành các nghiệp vụ bảo hiểm khác
nhau.
Hiện nay trên thế giới ngời ta thờng chia bảo hiểm con ngời phi nhân thọ
theo các nghiệp vụ sau:
Bảo hiểm sinh mạng cá nhân.
Bảo hiểm tai nạn con ngời 24/24.
Bảo hiểm tai nạn hành khách.
Bảo hiểm trợ cấp nằm viện phẫu thuật.
Bảo hiểm khách du lịch.
Bảo hiểm trẻ em (học sinh, sinh viên).
Bảo hiểm cới hỏi
* Bảo hiểm con ngời phi nhân thọ là một trong các loại hình bảo hiểm con

ngời và nó có những đặc điểm chủ yếu sau:
Hậu quả của những rủi ro mang tính chất thiệt hại vì rủi ro bảo hiểm ở đây
là tai nạn, bệnh tật, ốm đau, thai sản liên quan đến thân thể và sức khoẻ của con
ngời. Những rủi ro ở đây khác với 2 sự kiện sống và chết trong bảo hiểm nhân
thọ và vì thế tính chất rủi ro đợc bộc lộ rõ còn tính chất tiết kiệm không đợc thể
hiện.
So với bảo hiểm nhân thọ, thời hạn bảo hiểm con ngời phi nhân thọ ngắn
hơn và thờng là 1 năm nh: bảo hiểm sinh mạng cá nhân, bảo hiểm tai nạn con ng-
ời 24/24, bảo hiểm trợ cấp nằm viện - phẫu thuật Thậm chí có nghiệp vụ, thời
hạn bảo hiểm chỉ trong vòng vài ngày, vài giờ đồng hồ nh: bảo hiểm tai nạn hành
khách. Do đó, phí bảo hiểm thờng đợc nộp 1 lần khi kí kết hợp đồng bảo hiểm.
Ngời đợc bảo hiểm thờng đợc quy định trong một khoảng tuổi nào đó, các
Công ty bảo hiểm không chấp nhận bảo hiểm cho những ngời có độ tuổi quá thấp
hoặc quá cao. Bởi vì ở độ tuổi quá thấp hoặc quá cao tình trạng rủi ro diễn biến
phức tạp, xác suất rủi ro cao, việc kiểm soát và quản lý rủi ro rất khó thực hiện.
Các nghiệp vụ bảo hiểm con ngời phi nhân thọ thờng đợc triển khai kết hợp
với các nghiệp vụ bảo hiểm khác trong cùng một hợp đồng bảo hiểm. Chẳng hạn:
Bảo hiểm tai nạn đợc lồng ghép trong bảo hiểm nhân thọ hỗn hợp, bảo hiểm tai
nạn lái phụ xe đợc triển khai kết hợp với bảo hiểm trách nhiệm dân sự và bảo
hiểm vật chất thân xe trong hợp đồng bảo hiểm xe cơ giới. Việc triển khai kết hợp
này sẽ làm cho chi phí khai thác, chi phí quản lý của Công ty bảo hiểm giảm đi, từ
đó có điều kiện giảm phí bảo hiểm.
ở hầu hết các nớc trên thế giới, trong giai đoạn đầu của sự phát triển ngành
bảo hiểm, bảo hiểm con ngời phi nhân thọ đợc triển khai sớm hơn bảo hiểm nhân
thọ. Họ vừa triển khai, vừa rút kinh nghiệm, đến khi điều kiện kinh tế- xã hội đã
chín muồi mới tổ chức triển khai bảo hiểm nhân thọ. Chính vì vậy, bảo hiểm con
ngời phi nhân thọ đợc coi là loại hình bổ sung hữu hiệu nhất cho các loại BHXH,
BHYT. ở Việt Nam, hầu hết các nghiệp vụ bảo hiểm con ngời phi nhân thọ đều ra
đời trong những năm cuối thập kỷ 80 và đầu thậo kỷ 90, mãi đến năm 1996 mới tổ
chức triển khai bảo hiểm nhân thọ.

Bảo hiểm con ngời phi nhân thọ chỉ thuần tuý mang tính chất rủi ro. Có
nghĩa là trong thời hạn bảo hiểm, rủi ro xảy ra, gây thiệt hại đối tợng bảo hiểm thì
Công ty bảo hiểm mới phải bồi thờng và chi trả. Còn rủi ro không xảy ra trong
thời hạn bảo hiểm thì hết hạn hợp đồng bảo hiểm ngời bảo hiểm không phải chi
trả gì cả.
II. Bảo hiểm kết hợp con ngời .
1. Tiền đề của nghiệp vụ bảo hiểm kết hợp con ngời.
Bảo hiểm kết hợp con ngời ra đời dựa trên 3 loại hình: Bảo hiểm sinh mạng
cá nhân, bảo hiểm tai nạn con ngời 24/24, và bảo hiểm trợ cấp nằm viện- phẫu
thuật nhằm mở rộng phạm vi và phát huy tối đa mục đích của 3 nghiệp vụ bảo
hiểm trên.
1.1 Bảo hiểm sinh mạng cá nhân.
Bảo hiểm sinh mạng cá nhân là một trong các hoạt động của BHTM, bảo
hiểm sinh mạng cá nhân bảo hiểm cho trờng hợp tử vong do mọi nguyên nhân:
ốm đau, bệnh tật, tai nạn (trừ những trờng hợp có bệnh trớc khi mua bảo hiểm).
Nghiệp vụ này ra đời thể hiện sự quan tâm của cộng đồng đối với những ngời lao
động.
1.1.1. Mục đích:
- Bảo hiểm sinh mạng cá nhân góp phần ổn định cuộc sống cho ngời đợc
bảo hiểm và gia đình họ khi không may ngời đợc bảo hiểm bị chết do ốm đau,
bệnh tật, đặc biệt họ là ngời có thu nhập chính trong gia đình.
- Ngoài ra nó còn bổ sung hỗ trợ cho BHXH (chế độ tử tuất).
1.1.2. Đối t ợng, phạm vi Bảo hiểm .
* Đối tợng Bảo hiểm :