Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án xây dựng công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước

Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

Information of Science and Technology
No. 2/2016

NHẬN DIỆN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TIẾN ĐỘ
THỰC HIỆN CÁC DỰ ÁN XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH SỬ DỤNG
VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TS. Trần Thị Quỳnh Như
Trưởng Khoa Kinh tế, Trường Đại học Xây dựng Miền Trung
Tóm tắt
Vấn đề trình bày kết quả nghiên cứu xác
định các nhân tố ảnh hưởng đến tiến độ thực
hiện các dự án xây dựng sử dụng nguồn vốn
ngân sách nhà nước. Đề xuất phân tích mức độ
ảnh hưởng của các nhân tố thông qua phân
tích kết quả bằng phần mềm SPSS 18.
Từ khóa
Tiến độ thực hiện dự án, dự án xây dựng
công trình, nhân tố ảnh hưởng.

1. Đặt vấn đề
Trong thời gian qua, có khá nhiều dự
án xây dựng bị chậm tiến độ làm ảnh
hưởng đến hiệu quả đầu tư của dự án.
Chậm tiến độ không những ảnh hưởng lớn
đến chất lượng công trình mà còn làm
lãng phí nguồn lực của toàn xã hội.
Nhiều năm nay, vốn đầu tư vào các
dự án xây dựng chiếm đến 40% GDP,

nhưng do chậm hoàn thành dẫn đến hậu
quả là lãng phí vốn đầu tư, làm giảm hiệu
quả đầu tư và thậm chí không còn đạt
hiệu quả đầu tư như mục tiêu đặt ra.
Nhiều nguyên nhân đã được các cơ
quan công luận, các nhà quản lý chỉ ra.
Tuy nhiên, tất cả cũng chỉ dừng lại ở
những phân tích định tính, chưa làm rõ
nguyên nhân cụ thể từ những vấn đề
nào, khâu nào, thành phần nào tham gia
làm chậm tiến độ triển khai thực hiện dự
án. Từ đó cho thấy sự cần thiết phải có
những nghiên cứu có tính khoa học,
thông qua khảo sát thực tiễn với quy
trình nghiên cứu phù hợp nhằm làm cơ sở
cho việc đề xuất những giải pháp khắc
phục tình trạng chậm tiến độ thường
xuyên của các dự án xây dựng sử dụng
nguồn vốn ngân sách.
Việc xác định nhận diện được các
yếu tố ảnh hưởng là nguyên nhân dẫn đến
không kịp tiến độ thực hiện dự án có thể
giúp cho chủ đầu tư, nhà thầu, đơn vị tư
vấn và các cơ quan quản lý liên quan đến
dự án có thể đảm bảo tiến độ thực hiện
dự án, đảm bảo hiệu quả đầu tư của dự
án và tránh được những tổn thất do việc
chậm tiến độ gây ra.
Vấn đề trình bày kết quả nghiên
cứu nhằm nhận dạng cụ thể các nhân tố

157


Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

ảnh hưởng và đề xuất các dữ liệu, quy
trình, phương pháp phân tích xử lý để sử
dụng cho việc nhận diện các yếu tố tác
động đến tiến độ thực hiện đầu tư dự án.
Qua đó, xác định các nguyên nhân chủ
yếu có liên quan, các mức độ ảnh hưởng
và cái mới khi sử dụng phương pháp
phân tích đàn giá này là cho biết sự thay
đổi của các nhân tố ảnh hưởng sẽ làm
thay đổi bao nhiêu đến yếu tố đang
nghiên cứu trên cơ sở đó các các giải
pháp khắc phục đến tiến độ thực hiện các
dự án sử dụng vốn ngân sách.
2. Nhận diện các nhóm nhân tố ảnh
hưởng đến tiến độ thực hiện dự án
đầu tư xây dựng
- Nhóm nhân tố: Cơ chế, chính sách
và hệ thống văn bản pháp luật
 Sự đồng bộ của hệ thống pháp
luật;
 Tính thống nhất và phù hợp với
thực tiễn cùa văn bản pháp luật;
 Khả năng quyết định theo thẩm
quyền được giao;

 Sự phù hợp với quy hoạch, điều
kiện kinh tế xã hội, tập quán của địa
phương;
 Công tác giao nhận đất giải
phóng mặt bằng thuận lợi, giao mặt bằng
đúng tiến độ,…
- Nhóm nhân tố: Năng lực của Chủ
đầu tư
 Xác định rõ qui mô, phạm vi dự án;
 Chủ đầu tư quyết tâm thực hiện
mục tiêu dự án;
 Vai trò, trách nhiệm của người
đứng đầu hay đơn vị Chủ đầu tư;
 Khả năng điều phối, quan hệ của
Chủ đầu tư với các cơ quan quản lý
chuyên ngành tại địa phương,…
- Nhân tố: Hệ thống thông tin dự án
 Sự đồng lòng của người dân khi
biết rõ mục tiêu và lợi ích dự án đem lại;
 Tính minh bạch trong quá trình
thực hiện dự án ở các khâu, các cấp…
- Nhân tố: Môi trường tác động bên
ngoài.
 Sự kiểm tra, thanh tra nghiêm túc,
thường xuyên của cơ quan chức năng;

Information of Science and Technology
No. 2/2016

 Sự minh bạch trong công tác đền

bù, giải phóng mặt bằng,…
 Sự ủng hộ của chính quyền địa
phương,…
- Nhân tố: Năng lực của các nhà
thầu
 Năng lực nhân sự, máy móc, thiết
bị của Nhà thầu thi công;
 Năng lực, kinh nghiệm của chỉ
huy trưởng công trình;
 Tư vấn quản lý dự án có trách
nhiệm, năng lực;
 Sự phối hợp giữa các nhà thầu
(thi công, quản lý dự án, tư vấn giám
sát…) tại hiện trường.
Những vấn đề sau khi nghiên cứu,
thăm dò, khảo sát bằng các bảng câu hỏi
đến các thành phần có liên quan đến thực
hiện dự án, qua khâu phân tích, xử lý
các số liệu thu thập bằng phầm mềm
SPSS 18, ngoài những kết quả có liên
quan đến độ tin cậy của số liệu, độ an
toàn, tính phù hợp, mức độ ảnh hưởng
của các nhân tố đang nghiên cứu còn cho
biết được mối liên hệ, sự thay đổi của
nhân tố này ảnh hưởng như thế nào đến
vấn đề nghiên cứu, đây là căn cứ khoa
học để từ đó đề xuất cho phù hợp với đặc
thù của từng lọai dự án xây dựng, từng
địa phương,… cụ thể những kết quả mong
muốn đạt được của từng nhân tố ảnh

hưởng như sau:
- Cơ chế, chính sách và hệ thống
văn bản pháp luật
Xem xét các nhóm nhân tố này ảnh
huởng và có tác động như thế nào đến
tiến độ thực hiện dự án; mức độ tác động;
mối quan hệ và sự ảnh hưởng của hệ
thống văn bản pháp luật, cơ chế chính
sách đến vấn đề nghiên cứu; sự phù hợp
của nhân tố nghiên cứu với đặc điểm, tính
chất của dự án đầu tư xây dựng như thế
nào; đồng thời qua đánh giá sự ảnh
hưởng đó cũng cho biết khi mức độ táng
động thay đổi 1% thì mức độ ảnh hưởng
thay đổi bao nhiêu %.
- Năng lực của chủ đầu tư
Tác động của biến được nghiên cứu
lên biến phụ thuộc, đồng thời chỉ rõ khi
158


Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

mức độ tác động của nhân tố này thay đổi
1 đơn vị thì mức độ chậm trễ thay đổi là
bao nhiêu đơn vị.
Qua đó cho biết sự ảnh hưởng của
biến nghiên cứu đến tiến độ thực hiện dự
án trong mô hình xâydựng có phù hợp hay

không, cho thấy vai trò quyết định, chịu
trách nhiệm và không thể thay thế của
Chủ đầu tư khi dự án chậm tiến độ, đặc
biệt đối với các dự án đầu tư công.
- Hệ thống thông tin dự án
Việc xuất hiện nhân tố này cho thấy
tầm quan trọng của việc công khai các
thông tin về quy hoạch, công tác vận
động, tuyên truyền trong cộng đồng dân
cư và tính minh bạch trong quá trình thực
hiện các dự án ở địa phương, một vấn đề
mà trong thời gian qua chưa được quan
tâm đúng mức, dẫn đến chậm tiến độ
thực hiện triển khai dự án, gây nhiều thiệt
hại và những trở ngại, đặc biệt là công tác
đền bù giải phóng mặt bằng.
- Môi trường tác động bên ngoài
Đánh giá mức độ tác động của nhân
tố đến tiến độ thực hiện dự án cho thấy
tính đặc thù của các dự án như các dự án
công trình giao thông, trải dài qua nhiều
địa phương và những khó khăn bất lợi về
điều kiện địa hình, địa chất tại khu vực
nghiên cứu hay các dự án công trình công
cộng có ảnh hưởng quan trọng đến tiến
độ thực hiện dự án ở giai đoạn thực hiện
đầu tư.
- Năng lực của các nhà thầu
Xem xét yếu tố năng lực của các nhà
thầu (thi công, tư vấn thiết kế, giám

sát…) lại có mức độ ảnh hưởng như thế
nào, vì thời gian qua, các kết luật đều cho
rằng đây có thể là nhân tố ảnh hưởng
nhiều nhất trong các nhân tố tác động.
Một lần nữa qua nghiên cứu theo mô hình
gải thuyết này để đánh giá có cơ sở và
khoa học hơn. Nếu trong một môi trường
đầu tư tốt, cơ chế chính sách phù hợp, với
sự đồng thuận của người dân cùng trách
nhiệm, qua kết quả phân tích sẽ cho biết
năng lực của Chủ đầu tư, năng lực của các
nhà thầu tham gia thực hiện dự án sẽ
không có ảnh hưởng cao hay thấp đến

Information of Science and Technology
No. 2/2016

tiến độ thực hiện của dự án và ngược lại.
Để từ đó có các giải pháp khắc phục.
3. Phương pháp nghiên cứu
Quy trình nghiên cứu bao gồm các
bước sau:
Nghiên cứu sơ bộ
(Nhận dạng các yếu tố - Xây dựng bảng câu hỏi
sơ bộ)

Điều tra sơ bộ, phỏng vấn chuyên gia
(Điều chỉnh mô hình - Bảng câu hỏi chính thức)

Khảo sát, điều tra phỏng vấn

(Xác định kích thước mẫu - Thu thập số liệu)

Phân tích số liệu
(Kiểm định thang đo, thống kê mô tả,
phân tich nhân tố)

Phân tích hồi quy
(Phân tích mức độ ảnh hưởng của các nhân tố)

Kết luận – Kiến nghị

Hình 1. Quy trình nghiên cứu

Căn cứ danh mục sơ bộ các yếu tố
ảnh hưởng, tiến hành thiết kế bảng khảo
sát thử nghiệm, khảo sát thử nghiệm và
phân tích kết quả bằng phần mềm SPSS
18. Căn cứ vào kết quả kiểm định thang
đo, loại bỏ các yếu tố không phù hợp,
hoàn thiện bảng câu hỏi và tiến hành
khảo sát chính thức.
4. Phân tích dữ liệu
Khảo sát thử nghiệm được tiến hành
với bảng câu hỏi gồm các nhóm nhân tố
ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án và
được gửi đến các chuyên gia, các nhà
quản lý, và các doanh nghiệp hoạt động
trong lĩnh vực xây dựng.
159

Thông báo Khoa học và Công nghệ
Số 2/2016

Căn cứ vào kết quả khảo sát thử
nghiệm, những nhân tố có giá trị trung
bình mean lớn hơn số cho phép sẽ được
giữ lại để tiếp tục khảo sát. Và bảng câu
hỏi chính thức phát hành gồm các nhóm
nhân tố đã chọn lọc lại trên cơ sở khảo
sát với mẫu được chọn khoa học và hợp
lý hơn. Sau đó các phiếu điều tra này
được gửi đến Chủ đầu tư công ty xây
dựng, đơn vị tư vấn, đơn vị giám sát, các
nhà quản lý,…
Thu thập, tổng hợp các phiểu đã
khảo sát để bắt đầu tiến hành thống kê
mô tả và các kiểm định thống kê được
thực hiện bằng phần mềm SPSS. Kết
quả kiểm định cho thấy các nhóm yếu tố
đều có hệ số Cronbach Alpha đạt từ số
điểm trong giới hạn cho phép trở lên và
các biến quan sát trong từng nhóm có
hệ số tương quan biến tổng lớn hơn
thang điểm an toàn, thì khi đó thang đo
đạt được độ tin cậy, đảm bảo điều kiện
để tiếp tục thực hiện phân tích nhân tố ở
phần sau.
Sử dụng phân tích PCA theo
phương pháp trích Principal Component

Analysic với phép xoay Varimax. Các
biến quan sát có trọng số nhỏ hơn ½ thì
sẽ bị loại bỏ.

Information of Science and Technology
No. 2/2016

Dựa vào kết quả phân tích nhân tố
PCA, các nhân tố trích ra đạt yêu cầu về
giá trị độ tin cậy, từ đó so sánh với giả
thuyết đưa ra khi nhận diện các nhân tố
ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án
đầu tư xây dựng đã nêu đã nêu để sắp
xếp lại các nhân tố theo mức độ ảnh
huởng phù hợp với kết quả đã phân tích.
5. Kết luận
Thông qua nghiên cứu đã nhận dạng
được các nhóm nhân tố ảnh hưởng đến
tiến độ thực hiện dự án đầu tư xây dựng
sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Kết quả phân tích đã chỉ ra các nhân
tố về cơ chế, chính sách và các văn bản
pháp luật trong đầu tư xây dựng, năng lực
của Chủ đầu tư và những thông tin đảm
bảo sự công khai minh bạch của dự án
ảnh hưởng như thế nào đến tiến độ thực
hiện dự án. Điều kiện, địa hình, địa chất,
đặc điểm kinh tế xã hội của địa phương
có đặt dự án, năng lực của các nhà thầu
cũng ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự

án. Qua kết quả nghiên cứu sẽ cho thấy
mức độ ảnh hưởng của các nhóm nhân tố
có liên quan để tùy theo tính chất đặc thù
của dự án, địa phương, vùng khu vực sẽ
có các biện pháp khắc phục nhằm mục
đích đảm bảo tiến độ thực hiện dự án.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Hoàng Trọng và Chu Nguyễn Mộng Ngọc, 2008. Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS 1&2, Nhà xuất bản
Hồng Đức.
[2] Website Bộ Kế hoạch đầu tư Bộ Giao thông vận tải và Bộ Xây dựng.

160