Giáo dục pháp luật trong nhà trường

Sáng kiến kinh nghiệm
Mục lục
Phần I- Đặt vấn đề ........................................................................................................ 1
I- Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
1- Cơ sở lý luận ................................................................................................... 1
2- Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 2
II- Đối tợng nghiên cứu, phạm vi đề tài, phơng pháp nghiên cứu ...................... 3
1- Đối tợng nghiên cứu ....................................................................................... 3
2- Phạm vi đề tài ................................................................................................. 3
3- Phơng pháp nghiên cứu .................................................................................. 3
III- Phơng pháp tiến hành ................................................................................... 4
1- Su tầm t liệu .................................................................................................... 4
2- Đồ dùng dạy học ............................................................................................. 4
Phần II - Giải quyết vấn đề ..................................................................................... 5
I- Căn cứ xây dựng nội dung giảng dạy .............................................................. 5
II- Nội dung kiến thức, phơng pháp tổ chức hoạt động ...................................... 5
III- Kết quả thực hiện .......................................................................................... 15
1- Kết quả giảng dạy ........................................................................................... 15
2- Kết quả khác ................................................................................................... 15
Phần III- Kết luận ..................................................................................................... 16
1- Bài học kinh nghiệm ....................................................................................... 16
2- Lời kết ............................................................................................................. 16
Lê Thuỳ Dơng
1
Sáng kiến kinh nghiệm
Phần I- Đặt vấn đề
I- Lí do chọn đề tài:
1- Cơ sở lý luận:
Trong những năm gần đây, với đờng lối đổi mới do Đảng ta khởi xớng và
lãnh đạo, đã làm cho diện mạo đất nớc thay đổi trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội. Để đáp ứng nguồn nhân lực cho công cuộc đổi mới, hệ thống giáo

dục các cấp đã và đang đợc Đảng và Nhà nớc ta hết sức quan tâm. Một trong
những mục tiêu giáo dục ở nhà trờng là giáo dục toàn diện. ở trờng THCS học
sinh đợc học rất nhiều bộ môn khác nhau. Tất cả các môn học đó đều góp phần
giáo dục t tởng, đạo đức cho học sinh. Bên cạnh đó còn có sự tác động của hoạt
động Đoàn, Đội. Nhng môn Giáo dục công dân là môn học trực tiếp giáo dục đạo
đức, t tởng cho học sinh trong đó có việc giáo dục ý thức pháp luật.
Giáo dục pháp luật cho công dân nói chung và cho học sinh phổ thông nói
riêng là một vấn đề quan trọng của mọi quốc gia vì đợc coi là một phơng thức để
xây dựng, phát triển nền văn hoá pháp lí, đảm bảo sự ổn định và bền vững của mỗi
quốc gia. Chính vì vậy, ngày nay trên thế giới, chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng,
một quốc gia hùng mạnh là một quốc gia có nền giáo dục phát triển . Nghiên cứu
nền giáo dục của một số nớc nh: Anh, Mĩ, Hung-ga-ri, Nhật Bản, Hàn Quốc,
Trung Quốc, Sin-ga-po ... tôi thấy rằng nền giáo dục đợc họ đặc biệt quan tâm. Có
thể nói rằng sự quan tâm đó là khá toàn diện: Giáo viên, hệ thống nhà trờng, ph-
ơng tiện giảng dạy .... Nội dung chơng trình thờng xuyên đợc cập nhật, bổ sung,
đổi mới theo tiến độ phát triển của xã hội. Phơng pháp nghiên cứu, giảng dạy cũng
thờng xuyên đợc đổi mới ngay từ các tiết học ở các cấp học theo đặc thù riêng của
từng bộ môn và nội dung chơng trình. Tính tích cực, chủ động của ngời học không
ngừng đợc phát huy. Nhờ có sự đổi mới và tiến độ nêu trên mà học sinh các quốc
gia đó có mặt bằng kiến thức rất cao, sát với thực tiễn, họ tự tin, làm chủ và phát
huy tốt chính chất xám của họ, nhờ vậy mà đất nớc của họ rất phát triển.
Lê Thuỳ Dơng
2
Sáng kiến kinh nghiệm
ở nớc ta, cùng với sự gia tăng mạnh mẽ của nền kinh tế thị trờng, thì vấn đề
trật tự pháp luật trong xã hội càng trở nên bức xúc. Theo thống kê tội phạm học
vừa qua cho thấy cả nớc có 2.617 học sinh, sinh viên nghiện ma tuý. Địa bàn Hà
Nội có tới 30% trẻ em nghiện ngập, theo bạn bè hút thuốc lá, uống bia rợc từ khi
mới lên 10- 11 tuổi. Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo phát hiện đợc
1002 trờng hợp sử dụng ma tuý trong đó có 695 học sinh phổ thông và 307 sinh

viên. 70-80% số học sinh phạm pháp là những học sinh chậm tiến, học lực kém,
do lời học hoặc do hoàn cảnh gia đình.
Nguyên nhân của những con số trên là do ý thức của các em về vấn đề pháp
luật rất thấp. Có nhiều giải pháp đa ra để làm giảm các tệ nạn xã hội nhng những
giải pháp đó chỉ đợc coi là giải pháp tình thế. Do đó cần phải hình thành cho mọi
ngời có ý thức chấp hành nghiêm chỉnh "pháp luật" đặc biệt là đối tợng học sinh,
ngay từ khi các em cha phải là ngời tham gia pháp luật thờng xuyên. Vì thế, xây
dựng chơng trình giáo dục pháp luật trong nhà trờng là giải pháp mang tính lâu
dài.
2. Cơ sở thực tiễn.
ở trờng THCS môn Giáo dục công dân của mỗi lớp 6, 7, 8, 9 đều gồm 2 phần
là Đạo đức và Pháp luật, với thời lợng tơng đơng nhau. Qua khảo sát thực tế tôi
nhận thấy, đa số giáo viên đều có thể dạy tốt các bài học đạo đức, nhng lại gặp
khó khăn trong việc giảng dạy các bài học thuộc chủ đề pháp luật. Qua thực tế
trong những năm giảng dạy môn Giáo dục công dân tại trờng THCS Xuân Nộn
vừa qua tôi nhận thấy rằng nhu cầu mở rộng kiến thức pháp luật của học sinh ( đặc
biệt là học sinh giỏi ) ngày càng tăng. Vậy làm thế nào để các em có thể lĩnh hội,
vận dụng đợc những kiến thức pháp luật một cách có hệ thống, bài bản mà không
bị đơn điệu, khô khan, nhàm chán trong từng chủ đề pháp luật. Điều đó đòi hỏi
những giáo viên dạy môn Giáo dục công dân phải biết lựa chọn kiến thức, phơng
pháp, hình thức tổ chức phù hợp với từng bài, từng chủ đề, từng đối tợng học sinh.
Lê Thuỳ Dơng
3
Sáng kiến kinh nghiệm
II- Đối tợng nghiên cứu- phạm vi đề tài - Phơng pháp nghiên
cứu.
1. Đối tợng nghiên cứu:
Để xây dựng nội dung tiết học và giảng dạy có hiệu quả, đối tợng nghiên cứu
của chúng tôi là các em học sinh ngoại thành từ lớp 6 đến lớp 9. Là học sinh ngoại
thành, các em sống trong môi trờng những ngời xung quanh lao động sản xuất

nông nghiệp là chủ yếu, họ không quan tâm nhiều tới vấn đề pháp luật. Họ có rất
nhiều hành vi tuỳ tiện vi phạm pháp luật nh: gia đình bất hoà, bố mẹ nghiện ngập,
cờ bạc... Các em cũng bị ảnh hởng bởi ý thức đó. Việc giáo dục ý thứ pháp luật
cho học sinh nói chung, học sinh THCS nói riêng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng,
đòi hỏi phải đợc tiến hành một cách bền bỉ thờng xuyên và lâu dài, đồng thời phải
đảm bảo nội dung thiết thức, sinh động.
2- Phạm vi đề tài:
Giáo dục ý thức pháp luật cho học sinh chính là giúp các em có thêm những
hiểu biết về những "chuẩn mực pháp luật" biết xử lý các tình huống bắt gặp trong
cuộc sống. Trong khuôn khổ của đề tài, tôi không thể nêu cụ thể nội dung kiến
thức và phơng pháp dạy học ở từng tiết, từng chủ đề, ở từng khối lớp mà tôi chỉ đa
ra bằng một bài học cụ thể với nhiều phơng pháp dạy học khác nhau tạo lên sự t-
ơng tác hoạt động giữa thầy và trò. Đó chỉ là một số kinh nghiệm của tôi đã rút ra
đợc trong suốt những năm giảng dạy giáo dục công nhân ở trờng THCS.
3- Phơng pháp nghiên cứu:
Trên cơ sở các chơng trình bồi dỡng thờng xuyên hàng năm Sách giáo khoa
giáo dục công dân để đa ra một số giải pháp để nâng cao chất lợng dạy và học
giáo dục pháp luật ở trờng THCS theo chơng trình đổi mới.
Dạy một tiết học pháp luật có thể sử dụng rất nhiều đồ dùng + kết hợp với đa
dạng các phơng pháp dạy học nh: Máy chiếu, tranh ảnh, bảng biểu, phiếu học tập
tình huống, câu hỏi và phơng pháp đàm thoại, đóng vai, thảo luận nhóm, trò
chơi.... Tuỳ nội dung từng bài mà sử dụng cho phù hợp. Nh vậy sẽ đạt đợc hiệu
quả cao trong công tác giảng dạy.
Đề tài đợc viết dựa trên các phơng pháp nghiên cứu thực tiễn:
Lê Thuỳ Dơng
4
Sáng kiến kinh nghiệm
- Phơng pháp quan sát.
- Phơng pháp phỏng vấn.
- Phơng pháp thống kê toán học.

- Phơng pháp tổng kết rút kinh nghiệm.
III- Phơng pháp tiến hành:
1- Su tầm t liệu:
Trong quá trình giảng dạy Giáo dục công dân các khối lớp, tôi luôn su tầm tài
liệu, tranh ảnh, sách báo, bài tập, câu hỏi ... liên quan đến nội dung tiết học.
Tìm hiểu thông tin về tính pháp luật ở địa phơng, nguyên nhân và hậu quả
của nó.
Nắm bắt củng cố kịp thời cho những học sinh cha có ý thức pháp luật. Trao
đổi với học sinh các khối lớp để biết thêm thông tin và các biện pháp bồi dỡng.
Tham gia các lớp bồi dỡng về vấn đề pháp luật ở trờng THCS, dự các chuyên
đề trờng bạn.
Thờng xuyên theo dõi các chơng trình về pháp luật "Chơng trình bổ trợ kiến
thức Giáo dục công dân trên VTV2", các chuyên mục pháp luật trên một số báo,
tạp chí nh: "Tìm hiểu pháp luật" "Tuổi trẻ và pháp luật". Bạn đọc, dân chủ và
pháp luật "Luật gia trả lời" ...
2- Đồ dùng dạy học:
- Tranh ảnh, băng hình:
- Những câu hỏi - đáp học và làm theo pháp luật.
- Một số tình huống pháp luật.
- Máy chiếu.
- Giấy khổ lớn, bút dạ.
Lê Thuỳ Dơng
5
Sáng kiến kinh nghiệm
Phần II - giải quyết vấn đề
I- Căn cứ xây dựng nội dung giảng dạy:
Chơng trình mới đợc xây dựng theo quan điểm tích hợp. Câu trúc chơng trình
theo nguyên tắc tích hợp đồng tâm và phát triển. Vì vậy chủ đề pháp luật đợc bố
trí học tất cả ở các khối lớp (từ lớp 6 đến lớp 9). Gồm 5 chủ đề:
* Quyền trẻ em và quyền, nghĩa vụ công dân trong gia đình.

* Quyền và nghĩa vụ công dân về trật tự an toàn xã hội.
* Quyền và nghĩa vụ công dân và văn hoá giáo dục và kinh tế.
* Các quyền tự do cơ bản của công dân.
* Nhà nớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Quyền và nghĩa vụ công
dân trong quản lý Nhà nớc.
Các chủ đề đợc bố trí theo trật tự từ những vấn đề có tính chất cụ thể, gần gũi
với cuộc sống học sinh đến những vấn đề khái quát hơn, phản ánh mối quan hệ
của học sinh với môi trờng ngày càng lớn. Từng chủ đề có sự xắp xếp, bố trí các
nội dung dạy học theo nguyên tắc phát triển từ thấp đến cao, về nhận thức cũng
nh nhu cầu tu dỡng rèn luyện, phù hợp với lứa tuổi học sinh trong từng giai đoạn.
Về pháp luật chơng trình bố trí học từ những nội dung thuộc hiện thực pháp luật
đang diễn ra trong cuộc sống đến những nội dung về chế độ chính trị, nền pháp
chế xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Nội dung kiến thức ở mỗi khối lớp tôi xây dựng theo kiểu tích hợp đồng tâm
phát triển.
II - Nội dung kiến thức, phơng pháp tổ chức hoạt động.
Trong khuôn khổ hạn hẹp của đề tài tôi chỉ xây dựng một chủ đề trong năm
chủ đề của chơng trình giáo dục pháp luật trong trờng THCS đề các đồng chí tham
khảo.
Chủ đề 1: Quyền trẻ em. Quyền và nghĩa vụ công dân trong gia đình.
Lê Thuỳ Dơng
6
Sáng kiến kinh nghiệm
Lớp Bài
Nội dung
kiến thức
Phơng pháp hình thức tổ chức dạy học
6 Công ớc
liên hợp
quốc về

quyền trẻ
em.
1/ Những quyền cơ
bản của trẻ em
theo Công ớc Liên
hợp quốc.
- Học sinh thảo luận nhóm - giúp các em
hiểu nội dung các quyền trẻ em.
- Chia học sinh thành nhóm, mỗi nhóm
thành 6-8 em.
- Phát cho mỗi nhóm một bộ phiếu rời
(mỗi phiếu ghi một quyền trẻ em) và bộ
tranh rời tơng đơng với quyền đó)
- Dán những bức tranh vào tờ giấy to và
dán những phiếu ghi nội dung quyền phù
hợp xuống phía dới tranh đó.
- Các nhóm trình bày kết quả.
- Học sinh trong lớp bổ xung.
- Giáo viên chốt lại đáp án.
- Giáo viên kết luận về những cơ bản của
trẻ em.
2/ ý nghĩa của
quyền trẻ em và
bổn phận của trẻ
em
- Học sinh thảo luận lớp theo câu hỏi:
+ Các quyền của trẻ em cần thiết nh thế
nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu thiếu quyền,
trẻ em không đợc thực hiện? Lấy ví dụ cụ
thể.

+ Trẻ em là gì? Chúng ta phải làm gì?
- Học sinh phát biểu
- Học sinh khác nhận xét bổ sung.
- Giáo viên chốt lại ý chính.
- Học sinh chơi sắm vai
VD: Sắm vai trong câu lạc bộ phóng viên
trẻ. ở đây các em bày tỏ những suy nghĩ,
nguyện vọng và đề xuất những việc làm
cần thiết cho trẻ em.
3. Luyện tập VD: Sắm vai trong câu lạc bộ phóng viên
trẻ. ở đây các em bày tỏ những suy nghĩ,
nguyện vọng và đề xuất những việc làm
cần thiết cho trẻ em
Lê Thuỳ Dơng
7
Sáng kiến kinh nghiệm
Một số bài tập - hình ảnh sử dụng
công ớc liên hợp quốc về quyền trẻ em.
Bài 1: Cho học sinh đánh dấu (X) vào ô trống tơng ứng với những việc làm thực
hiện quyền trẻ em,đánh dấu (-) vào ô trống tơng ứng với những việc phạm vi
quyền trẻ em.
- Nhận trẻ em mồ côi làm con nuôi
- Y tế xã, phờng, thị trấn tổ chức tiêm phòng dịch cho trẻ em
- Nhà nớc phát động phong trào nuôi con bằng sữa mẹ.
- Con đã 6 tuổi nhng cha, mẹ không cho đi học bắt ở nhà lao
động thêm 3 năm nữa.
- Tập trung trẻ từ 10-12 tuổi đi đánh giày và thu một nửa số tiền
của các em.
- Đánh đập trẻ em bị giam giữ
- Buôn bán trẻ em qua biên giới

Bài tập 2: Hãy kể những việc làm của Nhà nớc nói chung, của chính quyền
địa phơng em về việc thực hiện tốt quyền trẻ em.
- Trẻ em có quyền đợc vui chơi giải trí.
- Trẻ em có năng khiếu đợc phát hiện và bồi dỡng.
- Trẻ em đợc quan tâm chăm sóc về sức khoẻ.
- Trẻ em đợc học tập, những em có hoàn cảnh khó khăn không phải trả học
phí.
- Trẻ em đợc tiếp cận nhiều thông tin bày tỏ ý kiến và tham gia hoạt động xã
hội.
Bài tập 3: Vợ chồng anh Lai có hai cháu: Cháu Cơng 9 tuổi, cháu Hiền 7
tuổi. Cả hai cháu đều cha đợc đến trờng học. Cán bộ Uỷ ban nhân dân xã cùng
một số cô giáo ở trờng Tiểu học thờng xuyên đến vận động, khuyên anh chị Lai
cho hai cháu đi học nhng anh Lai không nghe và nói để các cháu ở nhà lao động
Lê Thuỳ Dơng
8
Sáng kiến kinh nghiệm
giúp đỡ gia đình thêm mấy năm nữa cũng chẳng sao. Mà gia đình anh chị có phải
thuộc diện quá khó khăn đâu. Khổ thân hai cháu nhỏ bị bố mẹ bắt ở nhà không
cho đi học.
Hỏi: Anh Lai suy nghĩ nh vậy có đúng không và không cho con mình đi học
thì có vi phạm pháp luật không? Hay đấy là quyền của anh chị?
Trả lời:
Anh Lai suy nghĩ nh vậy là hoàn toàn sai, vì công việc nhà nông bao giờ
chẳng nhiều, nếu cứ để các cháu ở nhà giúp đỡ gia đình thì ở đến bao giờ? Dù còn
nhiều việc nhà, việc đồng ruộng thì cũng phải để con mình đi học chứ.
Hơn nữa, không cho hai cháu đi học là vi phạm pháp luật đấy. Điều 8 Luật
Phổ cập giáo dục tiểu học quy định: "Cha mẹ có trách nhiệm tạo điều kiện cho con
hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học". Luật Giáo dục, Luật Bảo vệ, chăm sóc và
giáo dục trẻ em cũng đều quy định cha mẹ có trách nhiệm tạo điều kiện cho con
mình trong độ tuổi quy định đợc học tập để đạt trình độ giáo dục phổ cập.

Cha mẹ không có quyền giữ con ở nhà không cho đi học khi con mình đang ở
độ tuổi đi học. Pháp luật không cho cha mẹ quyền ấy. Trong việc đảm bảo thực
hiện quyền học tập của trẻ em thì trách nhiệm của cha mẹ là rất lớn: vừa là trách
nhiệm pháp lý, vừa là trách nhiệm đạo đức của bậc sinh thành. Anh Lai phải cho
hai con của mình đi học ngay, không đợc chờ đợi gì thêm nữa.
Lê Thuỳ Dơng
9
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
Lª Thuú D¬ng
10