Một số biện pháp của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật trong các trường trung học phổ thông

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1 - Lý do chọn đề tài:
Giáo dục pháp luật cho học sinh ở các trường phổ thông là một
trong những vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng của chương trình giáo dục
của Việt Nam.
Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VIII (tháng 6
năm 1996) đã ghi nhận:"Tăng cường giáo dục công dân, giáo dục lòng
yêu nước, chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đẩy mạnh
giáo dục pháp luật, đạo đức, thẩm mĩ, môi trường, dân số, rèn luyện thể
chất cho học sinh”.
Trong thời gian qua, công tác giáo dục pháp luật trong hệ thống
giáo dục quốc dân đã có những chuyển biến tích cực về cả nội dung,
phương pháp và hình thức tiến hành.
Tuy nhiên, trong một thời gian khá dài, công tác tuyên truyền, phổ
biến, giáo dục pháp luật cho học sinh trong các nhà trường nói riêng chưa
thực sự được chú trọng đúng mức, cho nên sự hiểu biết pháp luật của học
sinh còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật xảy ra khá
nhiều, với mức độ ngày càng gia tăng.
Trong thời gian tới, chúng ta phải thực hiện những biện pháp gì để
nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật trong các trường trung học phổ
thông, từ đó nâng cao ý thức pháp luật của học sinh, góp phần giảm thiểu
những vi phạm pháp luật của học sinh phổ thông ?
Để góp phần làm rõ vấn đề trên cũng như để nghiên cứu lý luận và
khảo sát thực tế, trao đổi kinh nghiệm và đề xuất các biện pháp thích
hợp, chúng tôi lựa chọn đề tài“Một số biện pháp của Hiệu trưởng
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật trong các trường
trung học phổ thông.”.
2. Mục đích nghiên cứu.
Đề xuất một số biện pháp của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục pháp luật trong các trường trung học phổ thông.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận về giáo dục pháp luật ở các trường THPT
- Tìm hiểu thực trạng công tác giáo dục pháp luật trong một số trường
THPT
- Đề xuất một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất
lượng công tác giáo dục pháp luật trong các trường THPT.
4. Đối tượng nghiên cứu.
Các biện pháp của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
pháp luật trong các trường trung học phổ thông.
5. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu lý luận (thông qua việc đọc và phân
tích các văn bản và tài liệu có liên quan);
1
- Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế (bằng phiếu hỏi, toạ
đàm trực tiếp với các đối tượng có liên quan);
- Phương pháp phỏng vấn, trao đổi, phân tích các số liệu;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
6. Phạm vi nghiên cứu.
Đề tài tập trung chủ yếu vào nghiên cứu chất lượng giáo dục pháp
luật trong các trường trung học phổ thông thông qua ba nhóm đối tượng
nghiên cứu là: cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh; bao gồm:
- 100 học viên K51 về học bồi dưỡng lớp CBQL trường (trường
trung học phổ thông) tại Học viện Quản lý giáo dục bao gồm các Hiệu
trưởng, Phó Hiệu trưởng của các trường THPT thuộc 19 tỉnh tại thời
điểm tháng 9 đến tháng 11 năm 2006.
- Tổ chức 02 buổi hội thảo kết hợp với việc phát phiếu điều tra đối
với 100 cán bộ, giáo viên, học sinh của các trường:
+ Trường THPT Hồng Thái, Đan Phượng, tỉnh Hà Tây,
+ Trường THPT Bắc Lý, Lí Nhân, tỉnh Hà Nam ;
+ 100 em học sinh của các trường đã kể trên.
7. Những đóng góp mới của đề tài nghiên cứu.

- Tìm hiểu, phân tích, đánh giá thực trạng về chất lượng giáo dục
pháp luật trong một số trường trung học phổ thông.
- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
pháp luật trong các trường trung học phổ thông.
- Đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng giáo dục pháp
luật trong các trường trung học phổ thông.
PHẦN II. NỘI DUNG
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.
1.1- Một số khái niệm.
Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự do nhà nước ban hành và
bảo đảm thực hiện, thể hiện ý chí của giai cấp thống trị trong xã hội, là
nhân tố điều chỉnh về mặt giai cấp các quan hệ xã hội.
Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền ban hành theo thủ tục, trình tự luật định, trong đó các quy
tắc xử sự chung, được Nhà nước bảo đảm thực hiện nhằm điều chỉnh các
quan hệ xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tuyên truyền pháp luật là sự chuyển tải những thông tin về pháp
luật tới mọi thành viên trong xã hội nhằm đạt được một mục đích cụ thể
của Nhà nước .
Phổ biến pháp luật là sự chuyển tải những thông tin cụ thể của
pháp luật tới một loại đối tượng nhất định nhằm đạt được một mục đích
cụ thể của Nhà nước.
2
Giáo dục pháp luật là sự chuyển tải những thông tin pháp luật
theo mục đích chung, nhằm mục đích nâng cao ý thức pháp luật, để từ đó
hình thành lối sống tuân thủ pháp luật đối với các thành viên trong xã hội
.
1.2. Cơ sở lý luận về giáo dục pháp luật ở các trường trung
học phổ thông.

1.2.1. Cơ sở chính trị về giáo dục pháp luật:
Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ VI (năm 1986)
đã ghi nhận:"Coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, pháp luật,
giáo dục thể chất và quốc phòng cho học sinh “.
Văn kiện Đại hội Đảng VIII (6/1996)đã ghi nhận: Tăng cường giáo
dục công dân....Đẩy mạnh giáo dục pháp luật, đạo đức, thẩm mĩ, môi
trường, dân số, rèn luyện thể chất cho học sinh “’
Hội nghị lần thứ 2 BCHTƯ (khoá VIII, tháng 12/1996) đã nhấn
mạnh:” Đặc biệt đáng lo ngại là trong một bộ phận học sinh, sinh viên có
tình trạng suy thoái đạo đức, mờ nhạt về lí tưởng, theo lối sống thực
dụng, thiếu hoài bão lập thân.”, “Xây dựng các môn khoa học kinh tế,
quản lý, pháp luật phù hợp với điều kiện nước ta và quan điểm, đường
lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ”.
1.2.2. Cơ sở pháp lí về giáo dục pháp luật
Hiến pháp Việt Nam năm 1992 (đã sửa đổi theo Nghị quyết số: 51,
Quốc hội khoá X, (12/2001), Điều 35, Chương III ghi nhận:
" Mục tiêu của giáo dục là hình thành và bồi dưỡng nhân cách,
phẩm chất và năng lực của công dân.”
Nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân mà đặt ra ở đây
là: Công dân VN phải có những kiến thức cần thiết về Nhà nước, pháp
luật, góp phần hình thành và phát triển thói quen tuân thủ pháp luật.
Công dân Việt Nam, khi ở độ tuổi học sinh phổ thông phải được
giáo dục một cách cơ bản những kiến thức về Nhà nước và pháp luật.

Quốc hội khoá X đã thông qua Nghị quyết số: 40/2000/NQ-QHX
(09/12/2000,)về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
Ngày 17/01/2003 Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định số
13/2003/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật
từ năm 2003 đến năm 2007;
Ngày 14/3/2003 Bộ Tư pháp đã ra Thông tư số 01/2003/TT-BTP

hướng dẫn thực hiện Quyết định số 13/2003/QĐ-TTg ngày 17/01/2003
của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phổ biến, giáo dục
pháp luật từ năm 2003 đến năm 2007;
Căn cứ vào Chương trình giáo dục pháp luật đối với các nhà
trường, năm 1989 Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo việc biên soạn sách giáo khoa
bộ môn Giáo dục công dân. Sách giáo khoa môn Giáo dục công dân lớp
12 (năm 1989) gồm những bài sau:
Bài 1. Nhà nước quản lý xã hội pháp luật
3
1. Pháp luật là gì ?
2. Vì sao Nhà nước cần quản lý xã hội pháp luật ?
3. Làm thế nào để Nhà nước quản lý xã hội pháp luật?
4. Hệ thống pháp luật của Việt Nam.
5. Các văn bản pháp luật Việt Nam.
Bài 2. Luật Nhà nước và Hiến pháp năm 1992
1. Khái niệm về Luật Nhà nước và Hiến pháp
2. Nội dung chủ yếu của Hiến pháp năm 1992 (SĐ 2001)
Bài 3. Luật Dân sự và hợp đồng dân sự
I. Khái niệm pháp luật dân sự
1. Quyền dân sự.
2. Công dân có những quyền dân sự gì ?
3. Luật Dân sự .
2. Hợp đồng dân sự
Bài 4. Luật lao động
1. Khái niệm Luật Lao động
2. Hợp đồng lao động .
3. Giải quyết tranh chấp lao động.
Bài 5. Pháp luật về Thuế
1. Thuế là gì ?
2. Hệ thống thuế và pháp luật về thuế.

3. Quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lí của công dân trong lĩnh
vực thuế.
Bài 6. Luật Hôn nhân và gia đình.
1. Khái niệm Luật Hôn nhân và gia đình
2. Những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình
3. Kết hôn.
4. Nghĩa vụ và quyền của vợ chồng.
5. Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ và con
6. Ly hôn
Bài 7. Luật Hành chính, Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính
1. Khái niệm Luật Hành chính
2. Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính (02/7/2002)
Bài 8. Luật hình sự và Bộ Luật hình sự Việt Nam
1. Khái niệm Luật Hình sự.
3. Hình phạt và các biện pháp tư pháp
Bài 9. Bộ luật tố tung dân sự (Ngày 15/6/2004)
1. Khái niệm:
2. Trình tự, thủ tục để giải quyết các vụ án dân sự tại Toà án.
3. Quyền, nghĩa vụ của công dân trong tố tụng dân sự.
Bài 10. Bộ luật tố tụng hình sự
. 1. Khái niệm:
4
2. Các giai đoạn tố tụng hình sự: Khởi tố vụ án hình sự ; Điều tra
vụ án hình sự; Truy tố bị can trước Toà án bằng bản cáo trạng; Xét
xử vụ án hình sự ; Thi hành án
Bài 11. Pháp luật về khiếu nại, tố cáo
1. Khái niệm (Điều 2, Luật khiếu nại, tố cáo):
2. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại.
3. Thẩm quyền giải quyết tố cáo.
4. Các quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại, tố cáo:

Chương II
THỰC TRẠNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRONG MỘT SỐ
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG.
2.1. Thực trạng về công tác giáo dục pháp luật và quản lý
công tác đó của đội ngũ cán bộ quản lý trong một số trường trung
học phổ thông. (Kết quả điều tra đối với CBQLGD)
2. 1.1. Thực trạng về công tác giáo dục pháp luật ở nhà trường của
đội ngũ CBQL trong một số trường trung học phổ thông.
Các hình thức tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho cán bộ,
giáo viên, học sinh trong trường mà nhà trường, Công đoàn, Đoàn TNCS
HCM, Hội LHPN Việt Nam.....đã thực hiện được ghi nhận:
Bảng 1:
Các hình thức tổ chức tuyên truyền, giáo dục
pháp luật
Đã
làm
Chưa
làm
1 Tổ chức học tập pháp luật 1 cách tập trung ; 69 % 19 %
2 Các hình thức “ Thi tìm hiểu pháp luật « 86 % 10 %
3 Lồng ghép các nội dung tìm hiểu pháp luật vào
các phong trào thi đua của trường ;
83 % 11 %
4 Các hình thức khác …. 57 % 12 %
Như vậy, phần lớn các trường đã tổ chức nhiều hình thức tuyên
truyền, giáo dục pháp luật cho cán bộ, giáo viên, học sinh, trong đó huy
động cả Công đoàn, Đoàn TNCS HCM....để phối hợp tổ chức cho cán
bộ, giáo viên, học sinh ở các trường THPT học tập pháp luật.
Kết quả tìm hiểu về việc chấp hành các quy định pháp luật về về
hành vi, ngôn ngữ ứng xử, trang phục của giáo viên:

Bảng 2
Hành vi, ngôn ngữ ứng xử, trang phục của giáo
viên ở trường của mình
Bạn tự cho điểm
1 2 3 4 5
1. Hành vi, ngôn ngữ ứng xử của GV phải
mẫu mực, có tác dụng giáo dục đối với HS.
1 13 52 32
2. Trang phục của giáo viên phải chỉnh tề, giản
dị, phù hợp với hoạt động sư phạm.
11 35 44
Mức độ nhận biết của cán bộ quản lý về nội dung Điều lệ Trường
trung học ban hành ngày 11/7/2000,điều tra ở 90 CBQL GD, 10/2004:
5
Mức độ nắm được nội dung Điều lệ Trường
trung học
Số CBQL Tỷ lệ
Biết rất rõ 81 /90 89%
Biết vừa phải 7 /90 8%
Không biết 2 /90 3%
Bảng 3
Các biện pháp để tăng cường công tác phổ
biến, giáo dục pháp luật trong trường;
Đ/c hãy tự lựa chọn :
Quan
trọng
nhất
Quan
trọng
Ít quan

trọng
1. Hiệu trưởng phải nắm chắc các văn bản
pháp luật liên quan đến công tác quản lý
nhà trường
68 28
2 . Thường xuyên bồi dưỡng, phổ biến,
giáo dục pháp luật để nâng cao ý thức
pháp luật của cán bộ, giáo viên, nhân viên
và học sinh;
25 75
3. Tổ chức tốt việc thi hành pháp luật, xây
dựng thói quen sống và làm việc theo
pháp luật
26 74
4. Tổ chức tốt việc soạn thảo, ban hành
các văn bản nội bộ và lấy ý kiến đóng góp
của toàn thể GV, NV, học sinh đối với
văn bản đó ;
23 61 10
5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám
sát, xử lí nghiêm minh những hành vi vi
phạm pháp luật về giáo dục;
34 63 3
6. Xây dựng nề nếp, kỷ luật, kỷ cương
trong nhà trường.
72 28
7. Phối hợp các hoạt động của chính
quyền với các tổ chức CT-XH nhằm tăng
cường pháp chế trong trường
17 77 6

8. Hiệu trưởng quản lý nhà trường bằng
pháp luật
33 55 12
9. Kết hợp phát huy quyền tự chủ với thực
hiện dân chủ trong quản lý nhà trường ;
42 54 2
10. Hiệu trưởng cần thực hiện công khai,
dân chủ trong quản lý nhà trường
60 40
Phần lớn các trường đã coi trọng công tác tổ chức lấy ý kiến đóng
góp của toàn thể giáo viên, cán bộ, học sinh khi soan thảo các văn bản
nội bộ như: Nội quy, quy định, thể lệ.. trong nội bộ nhà trường (84%),
tuy vậy vẫn còn 10 % số trường chưa tổ chức lấy ý kiến.
6