Luận văn thạc sỹ - Phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (713.69 KB, 154 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------
NGUYỄN THỊ HẰNG
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Hà Nội - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------
NGUYỄN THỊ HẰNG
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ THƯƠNG MẠI
MÃ NGÀNH: 8340410
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. ĐẶNG ĐÌNH ĐÀO
Hà Nội - 2019
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan tất cả nội dung của luận văn này được hoàn thành hoàn
toàn từ quan điểm cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS Đặng Đình
Đào. Các số liệu và kết quả có được trong luận văn tốt nghiệp này hoàn toàn là
trung thực và khách quan.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.
Tác giả
Nguyễn Thị Hằng
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................................................................5
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH........................................................................................................................6
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ.........................................................................................................................I
- KHÁI QUÁT NGUỒN NHÂN LỰC VÀ ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NHÂN LỰC TRONG NHNN
II
- NỘI DUNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC VÀ HỆ THỐNG CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN NGUỒN
NHÂN LỰC:
III
+ Nội dung và hình thức phát triển nguồn nhân lực: Phát triển nguồn nhân lực có các cách thức phát
triển theo chiều rộng và phát triển theo chiều sâu, cụ thể:.......................................................................iii
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................................IV
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC..........................................................IV
TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG........................................................................IV
THỜI GIAN QUA (2014 - 2018).........................................................................................................................IV
LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................................................................1
CHƯƠNG 1..............................................................................................................................................................5
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN.................................................................................5
NHÂN LỰC TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC...................................................................................................5
1.1. KHÁI QUÁT NGUỒN NHÂN LỰC VÀ ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NHÂN LỰC TRONG NHNN
1.2. NỘI DUNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC VÀ HỆ THỐNG CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN
5
11
1.2.1. Nội dung và hình thức phát triển nguồn nhân lực..........................................................................11
1.2.3. Tổ chức thực hiện các hoạt động nhằm phát triển nguồn nhân lực...............................................28
NGUỒN NHÂN LỰC
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................................44
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN...................................................................................................44
NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG THỜI GIAN QUA
(2014 - 2018)...........................................................................................................................................................44
2.2.1. Số lượng và cơ cấu đội ngũ nguồn nhân lực NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng..........56
2.2.2. Chất lượng đội ngũ nguồn nhân lực NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.......................62
CHƯƠNG 3..........................................................................................................................................................102
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO
BẰNG....................................................................................................................................................................102
KẾT LUẬN...........................................................................................................................................................133
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................................134
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
NHNN
Ngân hàng Nhà nước
NHTW
Ngân hàng Trung ương
TMCP
Thương mại cổ phần
NNL
Nguồn nhân lực
GDP
Tổng sản phẩm quốc nội
GRDP
Tổng sản phẩm trên địa bàn tỉnh
HDI
Chỉ số phát triển con người
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH
BẢNG
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................................................................5
DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH........................................................................................................................6
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ.........................................................................................................................I
- KHÁI QUÁT NGUỒN NHÂN LỰC VÀ ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NHÂN LỰC TRONG NHNN
II
- NỘI DUNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC VÀ HỆ THỐNG CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN NGUỒN
NHÂN LỰC:
III
+ Nội dung và hình thức phát triển nguồn nhân lực: Phát triển nguồn nhân lực có các cách thức phát
triển theo chiều rộng và phát triển theo chiều sâu, cụ thể:.......................................................................iii
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................................IV
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC..........................................................IV
TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG........................................................................IV
THỜI GIAN QUA (2014 - 2018).........................................................................................................................IV
LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................................................................1
CHƯƠNG 1..............................................................................................................................................................5
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN.................................................................................5
NHÂN LỰC TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC...................................................................................................5
1.1. KHÁI QUÁT NGUỒN NHÂN LỰC VÀ ĐẶC ĐIỂM NGUỒN NHÂN LỰC TRONG NHNN
1.2. NỘI DUNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC VÀ HỆ THỐNG CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN
5
11
1.2.1. Nội dung và hình thức phát triển nguồn nhân lực..........................................................................11
NGUỒN NHÂN LỰC
Hình 1.1. Phát triển nguồn nhân lực và các yếu tố môi trường............................................................................19
1.2.3. Tổ chức thực hiện các hoạt động nhằm phát triển nguồn nhân lực...............................................28
CHƯƠNG 2............................................................................................................................................................44
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN...................................................................................................44
NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG THỜI GIAN QUA
(2014 - 2018)...........................................................................................................................................................44
2.2.1. Số lượng và cơ cấu đội ngũ nguồn nhân lực NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng..........56
2.2.2. Chất lượng đội ngũ nguồn nhân lực NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.......................62
CHƯƠNG 3..........................................................................................................................................................102
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO
BẰNG....................................................................................................................................................................102
KẾT LUẬN...........................................................................................................................................................133
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................................................134
HÌNH
Hình 1.2. Các yếu tố thành phần chức năng của Phát triển nguồn nhân lực....Error:
Reference source not found
Hình 2.2. Cơ cấu nguồn nhân lực NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng
............................................................Error: Reference source not found
theo vị trí việc làm năm 2018..............Error: Reference source not found
Hình 2.3. Cơ cấu theo trình độ đào tạo chuyên môn của đội ngũ nguồn nhân lực
tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng năm 2018............Error:
Reference source not found
Hình 2.4. Độ tuổi của đội ngũ nhân lực NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao
Bằng năm 2014 - 2018........................Error: Reference source not found
Hình 2.5. Số lượng công chức NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng
năm 2018.............................................Error: Reference source not found
Hình 2.6. Trình tự tuyển dụng không qua thi tuyển đối với trường hợp đặc biệt
............................................................Error: Reference source not found
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------
NGUYỄN THỊ HẰNG
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ THƯƠNG MẠI
MÃ NGÀNH: 8340410
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
Hà Nội - 2019
i
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng (gọi tắt là Ngân
hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao Bằng) là đơn vị thuộc cơ cấu tổ chức của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam, hạch toán phụ thuộc, có con dấu và bảng cân đối tài khoản
theo quy định của pháp luật. Chi nhánh có chức năng tham mưu, giúp Thống đốc Ngân
hàng Nhà nước thực hiện quản lý nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và ngoại
hối trên địa bàn, thực hiện một số nghiệp vụ Ngân hàng Trung ương theo ủy quyền của
Thống đốc.
Trong những năm qua, NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng đã
tuyển dụng được đội ngũ cán bộ trẻ, có trình độ góp phần nâng cao chất lượng cán bộ
trong đơn vị. Tuy nhiên, có một số hạn chế cần được khắc phục, như: Tuổi bình quân
của cán bộ trong đơn vị cao; trình độ năng lực của công chức chưa thực sự đồng đều,
cán bộ lâu năm có kinh nghiệm nhưng hạn chế về tiếp cận công nghệ thông tin, cán bộ
trẻ năng động, có trình độ nhưng thiếu kinh nghiệm công tác, chỉ tiêu biên chế ngày
càng giảm, công tác tuyển dụng gặp nhiều khó khăn dẫn đến việc tuyển dụng không đủ
biên chế làm việc, việc đánh giá, phân loại công chức còn mang tính chất định tính,
khó định lượng.
Những hạn chế trên phần nào ảnh hưởng tới chất lượng công việc. Để giải quyết
vấn đề đó, tác giả đã lựa chọn đề tài: Phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng làm luận văn cao học là một việc có ý
nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn.
Mục tiêu chung: Đánh giá được thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển
nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
Đối tượng: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực
tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
Phạm vi: Nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng
(tiếp cận đối với nhân sự đang làm việc hiện nay tại ngân hàng là chủ yếu).
ii
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC
Nội dung chương này tập trung nghiên cứu các vấn đề cơ bản sau:
- Khái quát nguồn nhân lực và đặc điểm nguồn nhân lực trong NHNN
Nguồn nhân lực, theo cách tiếp cận mới, có nội hàm rộng rãi bao gồm các
yếu tố cấu thành về số lượng, tri thức, khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức, tính
năng động xã hội, sức sáng tạo, truyền thống lịch sử và văn hoá. Các khái niệm trên
cho thấy nguồn lực con người không chỉ đơn thuần là lực lượng lao động đã có và
sẽ có, mà còn bao gồm sức mạnh của thể chất, trí tuệ, tinh thần của các cá nhân
trong một cộng đồng, một quốc gia được đem ra hoặc có khả năng đem ra sử dụng
vào quá trình phát triển xã hội.
“Nguồn nhân lực là tổng thể số lượng và chất lượng con người với tổng hòa
các tiêu chí về trí lực, thể lực và những phẩm chất đạo đức - tinh thần tạo nên năng
lực mà bản thân con người và xã hội đã, đang và sẽ huy động vào quá trình lao động
sáng tạo vì sự phát triển và tiến bộ xã hội”.
Như vậy, xem xét dưới các góc độ khác nhau có thể có những khái niệm
khác nhau về nguồn nhân lực, nhưng những khái niệm này đều thống nhất nội dung
cơ bản: Nguồn nhân lực là nguồn cung cấp sức lao động cho xã hội. Con người với
tư cách là yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất giữ vị trí hàng đầu, là nguồn lực cơ
bản và nguồn lực vô tận của sự phát triển không thể chỉ được xem xét đơn thuần ở
góc độ số lượng hay chất lượng mà là sự tổng hợp của cả số lượng và chất lượng;
không chỉ là bộ phận dân số trong độ tuổi lao động mà là các thế hệ con người với
những tiềm năng, sức mạnh trong cải tạo tự nhiên, cải tạo xã hội.
iii
- Đặc điểm nguồn nhân lực của Ngân hàng Nhà nước: Có tri thức chuyên
sâu ở lĩnh vực chuyên trách và có kiến thức rộng về các lĩnh vực khác của kinh tế
học trên mặt bằng tri thức hiện tại; Có khả năng làm việc với công nghệ hiện đại, có
khả năng hoạt động sáng tạo và phát triển trình độ chuyên môn, kỹ năng trong lao
động, thao tác thành thạo nghiệp vụ theo chuyên ngành đã được đào tạo; Có khả
năng thích ứng và tính linh hoạt cao; Có khả năng sáng tạo tri thức mới.
- Nội dung phát triển nguồn nhân lực và hệ thống các chỉ tiêu đánh giá sự
phát triển nguồn nhân lực:
+ Nội dung và hình thức phát triển nguồn nhân lực: Phát triển nguồn nhân
lực có các cách thức phát triển theo chiều rộng và phát triển theo chiều sâu, cụ thể:
• Phát triển theo chiều rộng là phát triển về số lượng, là sự gia tăng về số
lượng và thay đổi cơ cấu của đội ngũ nhân lực theo hướng phù hợp với môi trường
và điều kiện hoạt động mới. Sự thay đổi về cơ cấu nhân lực của quốc gia diễn ra
theo cơ cấu độ tuổi, cơ cấu khu vực phân bố nhân lực và cơ cấu về giới.
• Phát triển theo chiều sâu là phát triển về chất lượng, là sự gia tăng mức
sống, trình độ học vấn, trình độ chuyên môn kỹ thuật và sức khỏe của các thành
viên trong xã hội hoặc trong tổ chức.
+ Nội dung chủ yếu của Phát triển nguồn nhân lực
• Về nội dung phát triển nguồn nhân lực bao gồm các chức năng công việc
của quản trị nguồn nhân lực với mục đích phát triển nhân lực, đó là thu hút và tuyển
dụng nhân sự; bổ nhiệm và sử dụng nhân sự; khích lệ, duy trì nhân sự; đào tạo và
phát triển nhân sự.
• Phát triển nguồn nhân lực theo chiều rộng là sự gia tăng về số lượng và cơ
cấu lao động thích hợp, như là một điều kiện tối ưu để nguồn nhân lực phát huy sức
mạnh của mình.
• Phát triển nguồn nhân lực theo chiều sâu là quá trình phát triển thể lực, trí
lực, khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức tay nghề, tính năng động xã hội và sức
sáng tạo của con người; nền văn hoá; truyền thống lịch sử,…
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển nguồn nhân lực tại NHNN
iv
Luận văn tập trung vào nhóm các yếu tố sau: Nhóm yếu tố kinh tế - xã hội;
Nhóm yếu tố công nghệ; Nhóm yếu tố văn hóa xã hội; Nhóm yếu tố tự nhiên; Hệ
thống giáo dục, đào tạo…
CHƯƠNG 2
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI NHNN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG
THỜI GIAN QUA (2014 - 2018)
Trong Chương này Luận văn tập trung phân tích thực trạng phát triển nguồn
nhân lực tại NHNN chi nhánh tỉnh Cao Bằng theo các nội dung sau:
- Đặc điểm hoạt động của NHNN có ảnh hưởng đến sự phát triển nguồn
nhân lực
Hệ thống tổ chức của NHNN được cấu trúc theo mô hình hỗn hợp, các nhiệm
vụ chức năng của một NHTW được thực hiện cùng với chức năng một cơ quan của
Chính phủ và gắn liền với hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến cấp
tỉnh, đây là một đặc tính quan trọng của NHNN Việt Nam, khác với các NHTW của
các nước có nền kinh tế thị trường, nó quyết định xu hướng phát triển, đặc thù của
nguồn nhân lực và hoạt động phát triển nguồn nhân lực trong NHNN.
- Phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi
nhánh tỉnh Cao Bằng: Số lượng và cơ cấu đội ngũ nguồn nhân lực NHNN Việt
Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng; Chất lượng đội ngũ nguồn nhân lực NHNN Việt
Nam - Chi nhánh tỉnh.
v
- Phân tích các giải pháp nhằm phát triển nguồn nhân lực của NHNN chi
nhánh tỉnh Cao Bằng. Ở đây Luận văn tập trung phân tích các giải pháp mà NHNN
chi nhánh tỉnh Cao Bằng triển khai để phát triển nguồn nhân lực gồm: Giải pháp thu
hút, tuyển dụng nguồn nhân lực; Đánh giá, bố trí, sử dụng nguồn nhân lực; Đào tạo,
bồi dưỡng nâng cao trình độ năng lực cho nguồn nhân lực; Tạo động lực cho sự
phát triển nguồn nhân lực.
- Đánh giá ưu, nhược điểm về phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam
- Chi nhánh tỉnh Cao Bằng
+ Kết quả trong phát triển nguồn nhân lực: Có thể khẳng định, trong những
năm qua, với sự cố gắng nỗ lực của Lãnh đạo đơn vị và đội ngũ cán bộ, công chức
công tác phát triển nguồn nhân lực tại Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao
Bằng đã có được như kết quả khả quan, cụ thể: Quy mô nguồn nhân lực được mở
rộng; Công tác quản lý, sử dụng cán bộ ngày càng hợp lý; Công tác đào tạo phát
triển nguồn nhân lực được quan tâm; Hoạt động duy trì nguồn nhân lực ngày càng
phong phú.
+ Tồn tại và nguyên nhân: Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát
triển nguồn nhân lực của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao Bằng trong thời
gian qua vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của Ngành
và nền kinh tế, cũng như chưa thể đảm bảo cho sự phát triển ổn định và vững chắc
trong quá trình hội nhập quốc tế về lĩnh vực tài chính - ngân hàng, cụ thể như sau:
• Hoạch định nguồn nhân lực: NHNN chi nhánh tỉnh Cao Bằng chưa
xây dựng được chiến lược phát triển nguồn nhân lực dài hạn của đơn vị trong
thời gian tới.
• Thu hút, tuyển dụng nguồn nhân lực
• Trong công tác đào tạo, bồi dưỡng sự khác biệt mang tính đặc thù theo cấp
cán bộ trong các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chưa rõ nét, nội dung đào tạo còn
nặng về lý thuyết, thiếu các kỹ năng thao tác công việc, bài tập tình huống và kinh
nghiệm xử lý công việc, các chương trình bồi dưỡng nâng cao chuyên môn nâng
cao chủ yếu do chuyên gia nước ngoài đảm nhận, việc tiếp thu, trình độ ngoại ngữ
đối với học viên vẫn còn hạn chế.
vi
• Công tác đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ
Trong công tác đánh giá cán bộ hàng tháng, hàng năm mang tính chất định
tính, khó định lượng, nặng tính chủ quan của người đánh giá, còn mang tính hình
thức, chưa khuyến khích công chức phát huy hết tiềm năng trong thực thi nhiệm vụ
và phấn đấu trưởng thành.
• Tạo động lực phát triển nguồn nhân lực
Chế độ đãi ngộ, chế độ tiền lương hiện còn thiếu công bằng, trả lương theo
hình thức “cào bằng”, mang tính bình quân, không gắn với khối lượng, chất lượng
và hiệu quả của công việc, nên không có hiệu quả trong việc khuyến khích người
tích cực và giáo dục người chậm tiến.
CHƯƠNG 3
GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TẠI NHNN VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG
Chương 3 Luận văn tập trung nghiên cứu và làm rõ các vấn đề liên quan
đến quan điểm, định hướng phát triển của NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh
Cao Bằng và xuất phát từ dự báo nhu cầu nguồn nhân lực để có các giải pháp
phát triển phù hợp:
- Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh
Cao Bằng đến năm 2025: Phát triển nguồn nhân lực định hướng theo tôn chỉ
phát triển của tổ chức, xây dựng một đội ngũ nhân lực chất lượng cao, có tâm
huyết với sự phát triển của ngân hàng. Coi nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu
tố quyết định sự thành công trong sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế của
NHNN. Mục tiêu của phát triển nguồn nhân lực là xây dựng một đội ngũ công
chức có chất lượng và cơ cấu phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ
máy của NHNN. Sử dụng phân loại theo ngạch bậc công chức (theo qui định của
Luật Cán bộ, công chức) để xem xét chất lượng của đội ngũ nhân lực, dự kiến
đến năm 2025 số lượng nhân lực của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao
Bằng là 45 người, với cơ cấu như sau:
vii
+ Trình độ Thạc sỹ: 12 người, chiếm 27%.
+ Trình độ Đại học: 24 người, chiếm 53%.
+ Trình độ từ Trung cấp trở xuống: 9 người, chiếm 20%.
- Giải pháp phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh
Cao Bằng thời gian tới: Hoạch định nguồn nhân lực; Thu hút, tuyển dụng nguồn
nhân lực; Nhóm giải pháp về đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ; Nhóm giải pháp về
đào tạo, bồi dưỡng; Nhóm giải pháp tạo động lực phát triển nguồn nhân lực.
- Tạo lập môi trường và điều kiện để thực hiện các giải pháp phát triển
nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng: Kiến nghị với Nhà
nước; Kiến nghị với NHNN Việt Nam; Kiến nghị với chính quyền địa phương.
KẾT LUẬN
Xuất phát từ mục tiêu và nhiệm vụ đặt ra cho đề tài, luận văn đã hoàn thành
được các nội dung nghiên cứu cơ bản:
Thứ nhất, hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển
nguồn nhân lực, qua phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực của Ngân hàng
Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
Thứ hai, thông qua lý luận, nhận rõ thực trạng và dựa trên các quan điểm của
NHNN về phương hướng phát triển của hệ thống và của đội ngũ nhân lực, luận văn
đưa ra những định hướng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực nhằm thực hiện tốt
và hoàn thiện công tác phát triển nguồn nhân lực hiện nay đang là một vấn đề lớn
đặt ra đối với Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, nhiều vấn đề đặt ra đối với phát triển
nguồn nhân lực ngân hàng chưa thể đề cập và nghiên cứu một cách toàn diện như:
Các vấn đề về các kỹ năng liên quan đến chuyên ngành Ngân hàng; các tiêu chí
đánh giá nguồn nhân lực trong hội nhập và phát triển, đặc biệt là việc đánh giá năng
suất lao động cho khối nhân sự ngân hàng cũng đặt ra nhiều vấn đề cần được tiếp
tục nghiên cứu. Những vấn đề trên đây, học viên sẽ tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu
trong quá trình công tác sau này.
viii
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
----------------
NGUYỄN THỊ HẰNG
PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
CHI NHÁNH TỈNH CAO BẰNG
CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ THƯƠNG MẠI
MÃ NGÀNH: 8340410
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. ĐẶNG ĐÌNH ĐÀO
Hà Nội - 2019
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nền kinh tế Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng với nền kinh tế
thế giới, vì vậy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố
quan trọng quyết định đến sự phát triển của đất nước nói chung và các ngành, các
lĩnh vực, trong đó có ngành Ngân hàng nói riêng.
Trong những năm vừa qua, ngành Ngân hàng đã đạt được những thành tựu đáng
kể: Giữ ổn định mặt bằng lãi suất trong bối cảnh có sức ép tăng, lạm phát cơ bản tiếp
tục được kiểm soát ở mức thấp, tỷ giá và thị trường ngoại hối ổn định, dự trữ ngoại hối
nhà nước tiếp tục tăng, các chỉ tiêu tiền tệ tín dụng diễn phù hợp với định hướng đề ra,
đảm bảo chất lượng tín dụng. Để đạt được điều đó, toàn thể cán bộ, công chức, viên
chức và người lao động của toàn Ngành đã nỗ lực hết mình. Về cơ bản, đội ngũ nhân
lực của hệ thống Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã đáp ứng được sự phát triển của
Ngành, được đánh giá là đội ngũ cán bộ có trình độ, năng lực, năng động, song chất
lượng nguồn nhân lực chưa thực sự cao, do tuyển dụng đa số sinh viên sau khi tốt
nghiệp với kinh nghiệm, kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực tài chính, ngân hàng còn
nhiều hạn chế, chất lượng cán bộ chưa thực sự đồng đều, thiếu kỹ năng, thái độ làm
việc, khả năng giao tiếp, trình độ tiếng Anh và kiến thức còn nhiều hạn chế.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng (gọi tắt là Ngân
hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Cao Bằng) là đơn vị thuộc cơ cấu tổ chức của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam, hạch toán phụ thuộc, có con dấu và bảng cân đối tài
khoản theo quy định của pháp luật. Chi nhánh có chức năng tham mưu, giúp Thống
đốc Ngân hàng Nhà nước thực hiện quản lý nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân
hàng và ngoại hối trên địa bàn, thực hiện một số nghiệp vụ Ngân hàng Trung ương
theo ủy quyền của Thống đốc.
Trong những năm qua, NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng đã tuyển
dụng được đội ngũ cán bộ trẻ, có trình độ góp phần nâng cao chất lượng cán bộ
trong đơn vị. Tuy nhiên, có một số hạn chế cần được khắc phục, như: Tuổi bình
2
quân của cán bộ trong đơn vị cao; trình độ năng lực của công chức chưa thực sự
đồng đều, cán bộ lâu năm có kinh nghiệm nhưng hạn chế về tiếp cận công nghệ
thông tin, cán bộ trẻ năng động, có trình độ nhưng thiếu kinh nghiệm công tác, chỉ
tiêu biên chế ngày càng giảm, công tác tuyển dụng gặp nhiều khó khăn dẫn đến việc
tuyển dụng không đủ biên chế làm việc, việc đánh giá, phân loại công chức còn
mang tính chất định tính, khó định lượng.
Những hạn chế trên phần nào ảnh hưởng tới chất lượng công việc. Để giải
quyết vấn đề đó, tác giả đã lựa chọn đề tài: Phát triển nguồn nhân lực tại Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng làm luận văn cao học là
một việc có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn.
2. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
2.1. Mục tiêu chung:
Đánh giá được thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển nguồn nhân lực tại
NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Luận giải cơ sở lý luận về phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam;
- Nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nguồn nhân lực tại NHNN
Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng;
- Phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi
nhánh tỉnh Cao Bằng thời gian qua (2014 - 2018);
- Đề xuất phương hướng và giải pháp phát triển nguồn nhân lực tại NHNN
Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng:
Những vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực tại NHNN
Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng.
3.2. Phạm vi:
Nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng (tiếp cận
đối với nhân sự đang làm việc hiện nay tại ngân hàng là chủ yếu)
3
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu của đề tài, tác giả sử dụng chủ yếu là các
phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Ngoài ra sử dụng các phương
pháp thống kê, phân tích, dự báo để thu thập và xử lý số liệu liên quan cụ thể, đó là:
4.1. Phương pháp thu thập số liệu
Luận văn thu thập số liệu và sử dụng nguồn số liệu thứ cấp phục vụ cho
nghiên cứu đề tài. Được thu thập và tổng hợp từ các báo cáo và đề tài nghiên cứu đã
công bố chính thức liên quan tới công tác tổ chức cán bộ của NHNN chi nhánh tỉnh
Cao Bằng.
4.2. Phương pháp tổng hợp tài liệu
Các tài liệu sau khi thu thập được tiến hành chọn lọc, hệ thống hoá để tính
toán các chỉ tiêu phù hợp cho việc phân tích đề tài. Các công cụ và kỹ thuật tính
toán được xử lý trên chương trình Excel. Công cụ phần mềm này được kết hợp với
phương pháp phân tích chính được vận dụng là thống kê mô tả để phản ánh tiêu chí
phát triển nguồn nhân lực thông qua các số tuyệt đối, số tương đối và số bình quân,
được thể hiện thông qua các bảng biểu số liệu, sơ đồ.
4.3. Phương pháp phân tích, xử lý số liệu
- Phương pháp phân tổ thống kê, mô tả: Là phương pháp căn cứ vào một hay
một số tiêu thức để tiến hành phân tích các đơn vị của hiện tượng nghiên cứu thành
các tổ có tính chất giống nhau. Dùng phương pháp số tuyệt đối, số tương đối, số
bình quân, dãy số thời gian, chỉ số dùng để phân tích số liệu và đánh giá cho hầu hết
các chỉ tiêu nghiên cứu.
- Phương pháp đồ thị và phương pháp bảng thống kê để tổng hợp: Đề tài sử
dụng hệ thống các loại đồ thị toán học (đồ thị hình cột, đồ thị tổng hợp, đồ thị hình
tròn …) và những bảng thống kê số liệu theo chiều dọc và chiều ngang mô tả hiện
trạng, tác động của các nhân tố tới sự phát triển nguồn nhân lực của NHNN chi
nhánh tỉnh Cao Bằng.
- Phương pháp đánh giá và so sánh: Là phương pháp xem xét các chỉ tiêu
phân tích bằng cách dựa trên việc so sánh số liệu với một chỉ tiêu cơ sở (chỉ tiêu
gốc). Điều kiện so sánh là: Các chỉ tiêu so sánh phải cùng nội dung kinh tế, đơn vị
đo lường, phương pháp tính toán.
- Phương pháp so sánh có 2 hình thức: So sánh tuyệt đối và so sánh tương
4
đối. So sánh tuyệt đối dựa trên hiệu số của hai chỉ tiêu so sánh là chỉ tiêu kỳ phân
tích và chỉ tiêu cơ sở. So sánh tương đối là tỷ lệ (%) của chỉ tiêu kỳ phân tích so với
chỉ tiêu gốc để thể hiện mức độ hoàn thành hoặc tỷ lệ của số chênh lệch tuyệt đối
với chỉ tiêu gốc để nói lên tốc độ phát triển.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Những vấn đề cơ bản về phát triển nguồn nhân lực tại NHNN
Chương 2. Phân tích thực trạng phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt
Nam - Chi nhánh tỉnh Cao Bằng thời gian qua (2014 - 2018)
Chương 3. Giải pháp phát triển nguồn nhân lực tại NHNN Việt Nam - Chi
nhánh tỉnh Cao Bằng
5
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN
NHÂN LỰC TẠI NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC
1.1. Khái quát nguồn nhân lực và đặc điểm nguồn nhân lực trong NHNN
1.1.1. Khái quát nguồn nhân lực
Về ý nghĩa sinh học, nguồn nhân lực là nguồn lực sống, là thực thể thống
nhất của cái sinh vật và cái xã hội. Các Mác đã khẳng định: “Trong tính hiện thực
của nó, bản chất con người là tổng hòa các quan hệ xã hội”. Về ý nghĩa kinh tế,
“nguồn nhân lực là tổng hợp các năng lực lao động trong mỗi con người của một
quốc gia, một vùng lãnh thổ, địa phương, đã được chuẩn bị ở mức độ nhất định và
có khả năng huy động vào quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước hoặc
vùng địa phương cụ thể” [Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2002].
Theo quan niệm của Tổ chức Lao động Quốc tế - ILO (viết tắt của
International Labour Organization) thì lực lượng lao động là dân số trong độ tuổi
lao động thực tế có việc làm và những người thất nghiệp. Đây là khái niệm về
nguồn nhân lực theo nghĩa tương đối hẹp, coi nguồn nhân lực là nguồn lao động
hoặc là toàn bộ lực lượng lao động trong nền kinh tế quốc dân. Trong số liệu thống
kê, Tổng cục Thống kê Việt Nam qui định nguồn nhân lực xã hội là những người
trong độ tuổi lao động đang có việc làm và cả những người ngoài độ tuổi lao động
thực tế đang làm việc và những người thất nghiệp.
Những quan điểm trên, dưới góc độ nào đấy thì nguồn nhân lực được hiểu
là lực lượng lao động xã hội, là những người lao động cụ thể và chỉ thuần túy về
mặt số lượng người lao động.
Theo quan điểm của kinh tế học phát triển, nguồn nhân lực là nguồn tài
nguyên nhân sự của quốc gia hoặc của một tổ chức, là vốn nhân lực. Ở tầm vĩ mô đó
là nguồn lực xã hội, ở tầm vi mô đó là một tập hợp của rất nhiều cá nhân, nhân cách
khác nhau với những nhu cầu và tâm lý khác nhau, là toàn bộ đội ngũ nhân viên của
tổ chức, vừa có tư cách là khách thể của hoạt động quản lý vừa là chủ thể hoạt động
6
và là động lực của tổ chức đó. Từ góc độ hạch toán kinh tế, coi đó là vốn lao động,
với phần đóng góp chi phí của nguồn vốn lao động trong sản phẩm sản xuất ra. Từ
góc độ của kinh tế phát triển, người lao động trong một tổ chức được coi là nguồn
nhân lực với những khả năng thay đổi về số lượng và chất lượng của đội ngũ trong
quá trình phát triển của tổ chức, hay còn gọi là “vốn nhân lực, được hiểu là tiềm năng,
khả năng phát huy tiềm năng của người lao động, là cái mang lại nhiều lợi ích hơn
trong tương lai so với những lợi ích hiện tại” [Nguyễn Hữu Dũng, 2003].
Theo định nghĩa của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc - UNDP (Viết
tắt của United Nations Development Programme): “Nguồn nhân lực là trình độ lành
nghề, là kiến thức và năng lực của toàn bộ cuộc sống con người hiện có thực tế hoặc
đang là tiềm năng để phát triển kinh tế - xã hội trong một cộng đồng”. Như vậy,
nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động con người của một quốc gia đã
được chuẩn bị ở một mức độ nhất định, có khả năng huy động vào quá trình phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước; “tiềm năng đó bao hàm tổng hòa các năng lực về
thể lực, trí lực, nhân cách con người của một quốc gia, đáp ứng với một cơ cấu nhất
định của lao động do nền kinh tế đòi hỏi. Thực chất đó là tiềm năng của con người về
số lượng, chất lượng và cơ cấu”. Tiềm năng về thể lực con người thể hiện qua tình
trạng sức khỏe của cộng đồng, tỷ lệ sinh, mức độ dinh dưỡng của xã hội. Cơ cấu
dân số thể hiện qua tháp tuổi của dân số. Năng lực thể chất của con người là nền
tảng và cơ sở để các năng lực về trí tuệ và nhân cách phát triển. Tiềm năng về trí lực
là trình độ dân trí và trình độ chuyên môn kỹ thuật hiện có, cũng như khả năng tiếp
thu tri thức, khả năng phát triển tri thức của nguồn nhân lực. Năng lực về nhân cách
liên quan đến truyền thống lịch sử và nền văn hóa của từng quốc gia. Nó được kết
tinh trong mỗi con người và cộng đồng, tạo nên bản lĩnh và tính cách đặc trưng của
con người lao động trong quốc gia đó.
Quan điểm trên đây nhìn nhận nguồn nhân lực một cách toàn diện, coi
nguồn nhân lực không chỉ trên giác độ số lượng (nguồn lực lao động) mà cả về chất
lượng (tiềm năng phát triển). Theo cách tiếp cận này, cho rằng nguồn nhân lực là tất
cả các kỹ năng và năng lực của con người liên quan tới sự phát triển của mỗi cá
7
nhân và của quốc gia. Các nguồn lực cơ bản của sự phát triển quốc gia thường có là:
Nguồn lực tài chính, nguồn lực con người và nguồn lực vật chất; trong đó nguồn
nhân lực có vai trò quyết định. Là “lao động sống” (Các Mác), nó làm cho các
nguồn lực khác trở nên hữu dụng. Ngày nay thế giới đang bước vào kỷ nguyên của
nền văn minh thứ 5, trong đó trí tuệ và nền kinh tế trí thức đang là cột trụ của sự
phát triển. Các thành quả khoa học trở thành yếu tố sản xuất và trở thành cấu phần
của sản phẩm. Tỷ trọng hàm lượng chất xám trong mỗi sản phẩm cao hay thấp thể
hiện khả năng cạnh tranh của ngành nghề hay quốc gia đó. Vì vậy, mặt chất lượng
của nguồn nhân lực, yếu tố trình độ chuyên môn, kỹ năng chuyên nghiệp, nhân
cách, phẩm chất là những tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá thực trạng và khả
năng phát triển nguồn nhân lực của tổ chức hoặc của từng quốc gia.
Theo Ngân hàng thế giới thì nguồn nhân lực là trình độ lành nghề, là kiến
thức và năng lực của toàn bộ cuộc sống con người hiện có hoặc tiềm năng để phát
triển kinh tế - xã hội trong một cộng đồng (WB, 2000).
Nguồn nhân lực cần được hiểu là số lượng (số dân) và chất lượng con
người, bao gồm cả thể chất và tinh thần, sức khỏe và trí tuệ, năng lực, phẩm chất và
đạo đức của người lao động. Nó là tổng thể nguồn nhân lực hiện có thực tế và tiềm
năng được chuẩn bị sẵn sàng để tham gia phát triển kinh tế - xã hội của một quốc
gia hay một địa phương nào đó. [Phạm Minh Hạc, 2001]
Nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động của một tổ chức, một
địa phương, một quốc gia trong thể thống nhất hữu cơ năng lực xã hội (thể lực, trí
lực, nhân cách) và tính năng động xã hội của con người thuộc các nhóm đó, nhờ
tính thống nhất mà nguồn lực con người biến thành nguồn vốn con người đáp ứng
yêu cầu phát triển. [Đoàn Văn Khái, 2005]
Theo Schultz (1972) giải thích thuộc ngữ “Nguồn nhân lực là bao gồm
nhiều thuộc tính như thể lực, sinh học, tâm lý và văn hoá cũng như giá trị văn hoá
và giá trị kinh tế của nhà sản xuất và dịch vụ khách hàng”.
Nguồn nhân lực, theo cách tiếp cận mới, có nội hàm rộng rãi bao gồm các
yếu tố cấu thành về số lượng, tri thức, khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức, tính
