Luận văn sư phạm Xây dựng thư viện tư liệu điện tử trợ giúp dạy học phần

Khóa lu n t t nghi p
L ic m n
Tôi xin bày t lòng bi t n chân thành và sâu s c t i Cô giáo
Vi t Anh – ng

ih

ào Th

ng d n tr c ti p tôi trong su t quá trình nghiên c u và

làm khóa lu n.
Qua đây tôi c ng g i l i c m n t i các Th y (Cô) giáo trong khoa Hóa
h c, các Th y (Cô) trong t ph
lu n c a tôi đ

ng pháp đã t o đi u ki n giúp đ đ khóa

c hoàn thành.

Trong quá trình nghiên c u và làm đ tài không tránh kh i nh ng thi u
sót, v y tôi r t mong nh n đ

c s đóng góp ý ki n c a các Th y (Cô), các

b n đ đ tài này càng hoàn thi n và mang l i hi u qu cao h n.
Tôi xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày 07 tháng 05 n m 2009
Sinh viên

Hoàng Th Linh

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 1

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p

L i cam đoan
Tôi xin cam đoan k t qu nghiên c u c a đ tài đ m b o tính chính xác,
khách quan, không trùng v i k t qu nghiên c u c a các tác gi khác. N u sai
tôi hoàn toàn ch u trách nhi m.
Sinh viên

Hoàng Th Linh

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 2

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p

Các ch vi t t t
CNTT:

Công ngh thông tin

GD- T:

Giáo d c đào t o

HS:

H c sinh

GV:

Giáo viên

PPDH:

Ph

ng pháp d y h c

PTHH:

Ph

ng trình hoá h c

THPT:

Trung h c ph thông

HSP:

i h c s ph m

THCS:

Trung h c c s

PPTC:

Ph

SGK:

Sách giáo khoa

ng pháp tích c c

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 3

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p

DANH M C B NG BI U, S

, bi u đ

S đ 1: S bi u hi n và c p đ c a tính tích c c h c t p ..................... 6
S đ 2: M i liên quan gi a đ ng c và h ng thú trong h c t p ........... 7
B ng 1: K t qu ki m tra bài “Ankan: C u trúc phân t và tính ch t
v t lí” .................................................................................................... 51
Bi u đ 1: So sánh k t qu ki m tra l p th c nghi m và l p đ i

Ch ng ................................................................................................... 51
B ng 2: K t qu ki m tra bài “Anken: Tính ch t, đi u ch và
ng d ng” ............................................................................................. 52
Bi u đ 2: So sánh k t qu ki m tra l p th c nghi m và l p
đ i ch ng .............................................................................................. 52
B ng 3: K t qu ki m tra bài “Th c hành: Tính ch t c a hiđrocacbon
không no” .............................................................................................. 53
Bi u đ 3: So sánh k t qu ki m tra l p th c nghi m và
l p đ i ch ng ........................................................................................ 53

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 4

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
M cl c
M đ u ................................................................................................... .1
1. Lí do ch n đ tài ...................................................................................1
2. M c đích nghiên c u ............................................................................2
it

3.

ng nghiên c u ...........................................................................2

4. Ph m vi nghiên c u ..............................................................................2
5. Nhi m v nghiên c u ...........................................................................2
6. gi thuy t khoa h c ..............................................................................2
7. Ph

Ch

ng pháp nghiên c u ......................................................................2
ng 1. T ng quan v lí lu n vƠ th c ti n .........................................4

Nh ng xu h

ng đ i m i ph

C s lí lu n đ đ i m i ph

ng pháp d y h c hi n nay .....................4
ng pháp d y h c .....................................5

Công ngh m i và vi c đ i m i ph

ng pháp d y h c .........................10

ng d ng công ngh thông tin trong d y h c hoá h c ...........................14
1.5. N i dung ki n th c ph n“Hiđrocacbon m ch h ” – SGK Hoá h c l p
11 nâng cao...............................................................................................20
Ch

ng 2. K t qu nghiên c u...............................................................21

2.1. Xây d ng th vi n t li u đi n t ph n “Hiđrocacbon m ch h ”
– SGK Hoá h c l p 11 nâng
cao................................................................21
2.2. M t s bài gi ng đi n t ph n “Hiđrocacbon m ch h ” – SGK
Hoá h c l p 11 nâng cao...........................................................................31

Ch

ng 3. Th c nghi m s

ph m...........................................................49
M c đích th c nghi m s ph m..........................................................49
N i dung th c nghi m........................................................................49
T ch c th c nghi m..........................................................................49
K t qu th c nghi m...........................................................................50
ánh giá v k t qu th c nghi m........................................................54

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 5

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
K t lu n vƠ ki n ngh ..............................................................................56
TƠi li u tham kh o..................................................................................58
Ph l c.....................................................................................................59

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 6

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
M đ u
1. Lý do ch n đ tƠi
Th k XXI - k nguyên c a CNTT và truy n thông nên CNTT đ

d ng ph bi n

h u h t các l nh v c trong cu c s ng, trong đó có ngành GD-

T. Ngày nay, đ nâng cao ch t l
ph

cs

ng pháp d y h c

ng giáo d c đòi h i c n ph i đ i m i

t t c các môn h c và vi c ng d ng công ngh thông

tin trong d y h c là không th thi u đ

c. Trong ch th 29 v t ng c

ng

gi ng d y, đào t o và ng d ng công ngh thông tin trong ngành giáo d c giai
đo n 2001-2005, m t trong b n m c tiêu mà B giáo d c và đào t o đã đ ra
là: “ ng d ng công ngh thông tin vào giáo d c, coi CNTT là h tr đ c l c
nh t cho vi c đ i m i ph

ng pháp d y h c

t t c các môn h c”.[1]

Khác v i môn h c khác, hoá h c là môn khoa h c v a lí thuy t v a
th c nghi m. Th c nghi m hoá h c đóng vai trò quan tr ng trong gi ng d y
hoá h c. Ngoài th c nghi m môn hoá h c còn có nhi u khái ni m khó, ví d
nh khi d y v c u t o nguyên t , liên k t hoá h c, các tr ng thái lai hoá ho c
khi di n t v mô hình c u t o phân t v.v… mà HS th y khó hi u, khi đó s
h tr c a công ngh thông tin là h t s c c n thi t.
Tuy nhiên vi c ng d ng CNTT vào d y h c ch đ n thu n là đ a n i
dung bài h c trong SGK sang d ng v n b n đ trình chi u thì ch a th y đ

c

tính u vi t c a vi c ng d ng CNTT trong d y h c.
xây d ng m t giáo án đi n t có ch t l

ng thì đòi h i ng

i so n

ph i r t công phu trong vi c tìm ki m các ngu n t li u cho bài gi ng nh :
nh t nh, các n i dung mô ph ng, thí nghi m o, hi n th c o, các movie thí
nghi m … Nh v y, vi c nghiên c u xây d ng m t th vi n hình nh là c n
thi t đ giúp giáo viên thi t k bài gi ng đi n t m t cách d dàng h n.
Trong ch

ng trình hoá h c hi n nay: Ph n “Hiđrocacbon m ch h ” có

khá nhi u n i dung tr u t

ng nh : C u t o phân t các ch t, c ch ph n

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 7

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
ng, v.v… khó th c hi n trên l p hay không có đi u ki n quan sát ngoài th c
t đ

c nên r t c n s tr giúp c a CNTT.
Xu t phát t nh ng lí do trên nên tôi ch n đ tài: “Xây d ng th vi n

t li u đi n t tr giúp d y h c ph n“Hiđrocacbon m ch h ”- Sách giáo
khoa Hoá h c l p 11 nâng cao tr

ng THPT”.

2. M c đích nghiên c u
tài nghiên c u nh m m c đích nâng cao ch t l

ng d y h c môn hóa

h c nói chung và ph n “ Hiđrocacbon m ch h ” nói riêng.
3.

it

ng nghiên c u

Ph n “Hiđrocacbon m ch h ” – Sách giáo khoa Hoá h c l p 11 nâng cao

tr

ng THPT.

4. Ph m vi nghiên c u
Xây d ng th vi n t li u đi n t g m: T li u hình nh t nh, t li u hình
nh đ ng (các mô ph ng hóa h c, movie thí nghi m) ph n “Hiđrocacbon
m ch h ”.
5. Nhi m v nghiên c u
- Nghiên c u c s lí lu n và ph
ph

ng ti n d y h c nói chung, trong đó có

ng ti n tr c quan, nghiên c u s l

c v m t s ph n m m hoá h c, m t

s trang web đ tìm ki m hình nh.
- Nghiên c u n i dung các bài trong ph n “Hiđrocacbon m ch h ”.
- Xây d ng th vi n t li u.
- Th c nghi m s ph m đ ki m tra tính kh thi c a gi thuy t khoa h c đ
ra.
6. Gi thuy t khoa h c
Vi c xây d ng th vi n t li u đi n t đ tr giúp gi ng d y ph n
“Hiđrocacbon m ch h ” n u đ
nâng cao ch t l

c khai thác và s d ng m t cách h p lí s

ng d y h c hoá h c

tr

ng ph thông.

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 8

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
7. Ph

ng pháp nghiên c u

7.1. Ph

ng pháp nghiên c u lý thuy t:

- Nghiên c u tài li u giáo trình lí lu n d y h c, ph
liên quan đ n đ tài, t đó xác đ nh đ

ng pháp d y h c

c c s lí lu n đ t ch c quá trình

d y h c nh m phát huy tính tích c c, ch đ ng, sáng t o c a HS.
- Nghiên c u, phân tích n i dung ch

ng trình sách giáo khoa hoá h c

l p 11 nâng cao, đ c bi t là ph n “Hiđrocacbon m ch h ”.
- Nghiên c u v trí, vai trò c a ph

ng pháp tr c quan trong quá trình

d y h c, chú tr ng đ n vi c s d ng máy tính và ph n m m d y h c hoá h c.
- Nghiên c u cách s d ng m t s ph n m m đ xây d ng th vi n t
li u ph c v gi ng d y trong ph n “Hiđrocacbon m ch h ”.
- Nghiên c u tài li u h

ng d n s d ng ph n m m MsPowerPoint đ

xác đ nh quy trình thi t k bài gi ng trên máy.
7.2. Ph

ng pháp đi u tra:
i u tra th c tr ng d y h c hoá h c

s d ng các ph

tr

ng ph thông hi n nay, vi c

ng ti n tr c quan, các thi t b nghe nhìn, đ c bi t là ng

d ng công ngh thông tin vào d y h c.
7.3. Ph

ng pháp chuyên gia:

Xin ý ki n c a giáo viên ph thông và các chuyên gia tin h c đ hoàn
thi n đ tài nghiên c u.
7.4. Ph

ng pháp th c nghi m s ph m:

Th c nghi m s ph m đ ki m nghi m giá tr th c ti n c a các k t qu
nghiên c u trong d y h c hóa h c.

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 9

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
Ch

ng 1: T NG QUAN V Lí LU N VƠ TH C Ti N

1.1. Nh ng xu h
1.1.1. Xu h

ng đ i m i ph

ng đ i m i ph

ng pháp d y h c hi n nay

ng pháp d y h c trên th gi i

Hi n nay trên th gi i có m t s xu h

ng nh sau:

- Chuy n mô hình truy n th m t chi u sang mô hình d y h c h p tác
hai chi u.
- Chuy n t quan đi m ph

ng pháp d y h c l y “GV là trung tâm”

sang quan đi m l y “HS là trung tâm”.
- D y cách h c, b i d

ng n ng l c t h c, t đánh giá.

- H c không ch n m ki n th c mà c ph
- H c vi c áp d ng ki n th c và b i d
- S d ng các ph
- S d ng các ph

ng pháp giành l y ki n th c.

ng thái đ làm trung tâm.

ng pháp d y h c tích c c.
ng ti n k thu t hi n đ i trong đó h

ng ng d ng

CNTT trong gi ng d y là ph bi n h n c .
T đ u th p k 90 c a th k XX, vi c s d ng CNTT đ công ngh hoá
quá trình d y h c, tích c c ho t đ ng nh n th c c a HS nh m nâng cao ch t
l

ng d y h c tr thành xu th phát tri n m nh m .
Khu v c Châu á - Thái Bình D

ng đã có r t nhi u n l c trong vi c

xây d ng các ph n m m ph c v d y h c các môn h c.
M ts n
tr

ng đ u đ

c phát tri n nh : Hoa Kì, Anh, Ustraylia… m i tr em đ n
c cung c p ki n th c c b n v vi tính, m ng internet tr

thành ho t đ ng bình th
n

ng.

, t ch c NCERT

NewDehli đã th c hi n đ án CLASS, đ

án xem xét vi c s d ng máy tính khai thác các ph n m m tr giúp vi c d y
h c trong l p.
Nh t B n, máy tính và các ph n m m dùng làm công c đ trình bày
ki n th c, rèn luy n k n ng, ti p thu bài m i, gi i quy t v n đ đ t ra trong

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 10

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
l p h c. Nh t B n đã kh ng đ nh vi c xây d ng và khai thác các ph n m m
đ c bi t trong tr
1.1.2. Xu h

ng ph thông đã kích thích t t h ng thú h c t p c a HS.

ng đ i m i ph

ng pháp d y h c

n

Trong xu th phát tri n c a th i đ i, xu h
d yh c

n

c ta g n li n v i xu h

c ta

ng đ i m i ph

ng pháp

ng chung c a th gi i.

đáp ng yêu c u v ngu n nhân l c, là y u t quy t đ nh s phát
tri n c a đ t n
t o nh ng b

c trong th i kì công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n

c chuy n c b n, toàn di n v giáo d c và đào t o. Ngh quy t

ng l n th X kh ng đ nh: “

ih i

cc n

i m i ph

ng pháp d y h c, phát

huy t duy sáng t o và n ng l c t đào t o c a ng

i h c, coi tr ng th c

hành th c nghi m, tránh nh i nhét, h c v t, h c chay, đ i m i và hoàn thi n
nghiêm ch nh ch đ thi c ”.[2]
S nghi p công nghi p hoá, hi n đ i hoá đ t n
thách th c tr

c nguy c t t h u trên con đ

c (2000- 2010), s

ng ti n vào k nguyên tri th c

b ng c nh tranh trí tu đang đòi h i ph i đ i m i giáo d c, trong đó có s đ i
m i c n b n v ph

ng pháp d y h c.

Hi n nay, nói đ n đ i m i d y và h c không th không nói đ n vi c
ng d ng CNTT, h u h t các tr

ng đ u có máy tính, nhi u tr

ng ti u h c

t trang b máy tính đ HS làm quen. Vì v y, m t trong nh ng xu h
m i ph

ng pháp d y h c

n

ng đ i

c ta là: “ ng d ng CNTT vào gi ng d y, coi

CNTT là h tr đ c l c nh t cho vi c đ i m i ph

ng pháp gi ng d y

t t

c các môn h c”.[10]
1.2. C s lí lu n đ đ i m i ph
1.2.1. Ph
Ph
h c theo h

ng pháp d y h c

ng pháp tích c c
ng pháp tích c c là cách g i ng n g n đ ch các ph

ng pháp d y

ng phát huy tính tích c c, ch đ ng, sáng t o c a HS.

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 11

i h c SpHn2

Khóa lu n t t nghi p
Tính tích c c là m t ph m ch t v n có c a con ng

i, con ng

i không

ch tiêu th nh ng gì s n có trong thiên nhiên mà còn ch đ ng s n xu t ra
nh ng c a c i v t ch t c n thi t cho s t n t i và phát tri n c a xã h i, ch
đ ng c i bi n môi tr

ng t nhiên, c i t o xã h i.

Hình thành và phát tri n tính tích c c là m t trong các nhi m v ch
y u c a giáo d c nh m đào t o nh ng con ng

i n ng đ ng, thích ng và góp

ph n phát tri n xã h i.
Tích c c h c t p là tính tích c c nh n th c, đ c tr ng

khát v ng hi u

bi t, c g ng trí tu và ngh l c cao trong quá trình chi m l nh tri th c.
Trong h c t p, HS ph i khám phá ra nh ng hi u bi t m i đ i v i b n
thân d

i s t ch c và h

ng d n c a giáo viên.

n m t trình đ nh t đ nh thì s h c t p tích c c s mang tính nghiên
c u khoa h c và ng

i h c c ng có th khám phá ra nh ng tri th c m i cho

khoa h c.
Tính tích c c trong ho t đ ng h c t p liên quan tr
h c t p.

c h t đ n đ ng c

ng c đúng t o ra h ng thú, h ng thú là ti n đ c a th giác. Tính

tích c c t o ra n p t duy đ c l p. T duy đ c l p là m m m ng c a sáng t o.
S bi u hi n và c p đ c a tính tích c c h c t p, m i liên quan gi a
đ ng c và h ng thú trong h c t p đ

c di n đ t trong các s đ sau:

Tích c c h c t p

C pđ

Bi u hi n
- Khao khát h c
- Hay nêu th c m c
- Ch đ ng v n d ng
- T p trung chú ý
- KiênTh

trì Linh - K31B
Hoàng

- B t ch c
- Tìm tòi
- Sáng t o

Khoa Hoá h c 12

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p

S đ 1: S bi u hi n và c p đ c a tính tích c c h c t p.
ng c

H ng thú
T giác

Sáng t o

Tích c c

cl p

S đ 2: M i liên quan gi a đ ng c và h ng thú trong h c t p.
1.2.2. Nh ng d u hi u đ c tr ng c a ph
Các ph
các ph

ng pháp tích c c:

ng pháp tích c c có 4 d u hi u đ c tr ng c b n đ phân bi t v i

ng pháp:

- D y và h c thông qua các t ch c ho t đ ng c a HS
Trong PPTC, ng

ih c-đ it

là ch th c a ho t đ ng “h c” đ

ng c a ho t đ ng “ d y”, đ ng th i

c cu n hút vào các ho t đ ng h c t p do

giáo viên t ch c và ch đ o, thông qua đó t khám phá nh ng đi u mình
ch a rõ ch không ph i th đ ng ti p thu nh ng tri th c đã đ
s p đ t.

c đ t vào nh ng tình hu ng th c t c a đ i s ng, ng

c giáo viên
i h c tr c

ti p quan sát, th o lu n, làm thí nghi m gi i quy t v n đ đ t ra, t đó n m

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 13

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
đ

c ki n th c, k n ng m i, v a n m đ

c ph

k n ng đó không r p khuôn m u s n có, đ

ng pháp “làm ra” ki n th c,

c b c l và phát huy ti m n ng

sáng t o.
- D y và h c chú tr ng rèn luy n ph
PPTC xem vi c rèn luy n ph

ng pháp t h c

ng pháp h c t p cho HS không ch là

m t bi n pháp nâng cao hi u qu d y h c mà còn là m c tiêu d y h c. Trong
xã h i hi n đ i, v i s bùng n thông tin, khoa h c, k thu t, công ngh phát
tri n nh v bão thì không th nh i nhét vào đ u óc tr kh i l
ngày càng nhi u. Ph i quan tâm d y tr ph
h c và càng lên cao thì càng đ

- T ng c

ng pháp h c ngay t b c ti u

c chú tr ng.

ng h c t p cá th , ph i h p v i h c t p h p tác

áp d ng PPTC
s d ng các ph

ng ki n th c

trình đ càng cao thì s phân hoá này càng l n. Vi c

ng ti n CNTT trong nhà tr

ng s đáp ng yêu c u cá th

hoá ho t đ ng h c t p theo nhu c u và kh n ng c a m i HS. Trong nhà
tr

ng, ph

ng pháp h c t p h p tác đ

tr

ng.

c s d ng ph bi n trong d y h c là ho t đ ng h p tác trong

nhóm nh b n đ n sáu ng

c t ch c

c p nhóm, t , l p ho c

i. H c t p h p tác làm t ng hi u qu h c t p, nh t

là lúc gi i quy t nh ng v n đ gay c n, lúc xu t hi n th c s nhu c u ph i
h p gi a cá nhân đ hoàn thành nhi m v chung. Mô hình h p tác trong xã
h i đ a vào đ i s ng h c đ

ng s làm cho các thành viên quen d n v i s

phân công h p tác trong xã h i.
- K t h p đánh giá c a th y v i t đánh giá c a trò
Tr
GV ph i h

c đây, GV gi đ c quy n trong vi c đánh giá HS. Trong PPTC,
ng d n HS phát tri n n ng l c t đánh giá đ đi u ch nh cách

h c. Liên quan đ n đi u này, GV c n t o đi u ki n thu n l i đ HS đ

c

tham gia đánh giá l n nhau. T đánh giá đúng và đi u ch nh k p th i là n ng

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 14

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
l c r t c n cho s thành đ t trong cu c s ng mà nhà tr

ng ph i trang b cho

HS.
Theo h

ng phát tri n c a PPTC, đ đào t o nh ng con ng

i có n ng

l c, s m thích nghi v i đ i s ng xã h i thì vi c ki m tra, đánh giá s không
còn là m t công vi c n ng nh c v i GV mà l i cho nhi u thông tin k p th i
h n đ linh ho t đi u ch nh ho t đ ng d y, ch đ o ho t đ ng h c.
1.2.3. áp d ng d y và h c tích c c trong gi ng d y môn hoá h c
i m i ho t đ ng d y c a giáo viên

1.2.3.1.

D y – h c hoá h c không ch là quá trình d y, truy n th ki n th c,
thông báo thông tin, “rót” ki n th c vào HS mà ch y u là quá trình GV thi t
k , t ch c, đi u khi n các ho t đ ng c a HS đ đ t đ
c a m i bài, ch

c các m c tiêu c th

ng, ph n hoá h c c th .

Ho t đ ng c a GV là:
- Thi t k giáo án bao g m các ho t đ ng c a HS theo m c tiêu c th
c a m i bài h c c th mà m i HS c n đ t đ

c.

- T ch c các ho t đ ng trên l p đ HS ho t đ ng theo cá nhân ho c
theo nhóm nh : Nêu v n đ c n tìm hi u, t ch c các ho t đ ng tìm tòi phát
hi n tri th c và hình thành k n ng v hoá h c …
-

nh h

ng, đi u ch nh các ho t đ ng c a HS: Chính xác hoá các

khái ni m hoá h c, các k t lu n v các hi n t
t tìm tòi đ
đ

ng, b n ch t hoá h c mà HS

c. GV thông báo thêm m t s thông tin mà HS không th tìm tòi

c thông qua các ho t đ ng trên l p. T o đi u ki n cho nh ng HS

nh ng

trình đ khác nhau đ u phát huy tính tích c c theo kh n ng c a mình. Quan
tâm h

ng d n h c t p môn hoá h c, đ c bi t là ph
Thi t k và th c hi n vi c s d ng các ph

t

ng pháp t h c.
ng ti n tr c quan, hi n

ng th c t , thí nghi m hoá h c, mô hình m u v t nh là ngu n đ HS khai

thác, tìm ki m phát hi n nh ng tri th c k n ng v hoá h c. T o đi u ki n cho

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 15

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
HS đ

c v n d ng nhi u h n nh ng tri th c c a mình đ gi i quy t v n đ có

liên quan t i hoá h c đ i s ng, s n xu t.
- Giáo viên c n s d ng các ph

ng pháp logic h p lý: So sánh, khái

quát hoá, phân tích t ng h p, đ giúp HS tìm hi u b n ch t c a hi n t

ng, s

gi ng nhau và khác nhau gi a các lo i hiđrocacbon, các quá trình bi n đ i
qua l i gi a chúng. Trong quá trình nghiên c u có th s d ng các ph

ng

pháp d y h c hoá h c chung nh t: Thuy t trình, đàm tho i, k t h p v i
ph

ng ti n tr c quan (thí nghi m, mô hình, b ng, b ng trong, phim…) và

đ c bi t chú ý đ n các ho t đ ng đ c l p c a HS khi làm vi c v i SGK, sách
tham kh o, hoàn thành các d ng bài t p hoá h c.
1.2.3.2.

i m i ho t đ ng h c c a HS

H c hoá h c không ch là s ti p nh n m t cách th đ ng nh ng tri th c
hoá h c mà ch y u là quá trình HS t h c, t nh n th c, t khám phá. Tìm
tòi các tri th c hoá h c m t cách ch đ ng và tích c c, là quá trình t phát
hi n và gi i quy t các v n đ .
HS ti n hành các ho t đ ng sau:
- D đoán, t phát hi n v n đ ho c n m b t v n đ do GV nêu ra.
- Làm thí nghi m, mô t thí nghi m, gi i thích và rút ra k t lu n…
- Nêu th c m c, tham gia gi i đáp th c m c do các b n nêu ra.
- Báo cáo k t qu ho t đ ng cá nhân ho c trong nhóm.

- Phán đoán, suy lu n, đ ra gi thuy t, tr l i câu h i, gi i bài t p.
- Tham gia th o lu n nhóm rút ra k t lu n. V n d ng ki n th c, k n ng
đã bi t đ gi i thích m t s hi n t

ng x y ra trong đ i s ng và s n xu t.

- T đánh giá vi c n m ki n th c k n ng c a b n thân ho c nhóm.
Trong tình hình hi n nay, vi c đ i m i ph

ng pháp d y h c hoá h c

ph i làm cho HS ho t đ ng nhi u h n, suy ngh nhi u h n, tích c c ch đ ng
chi m l nh tri th c và k n ng. Có ý th c và bi t cách v n d ng các ki n th c

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 16

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
hoá h c đã h c vào đ i s ng, HS không ch n m đ

c các tri th c, k n ng

c n l nh h i mà đi u quan tr ng h n là k n ng ho t đ ng th c ti n đ tìm tòi,
phát hi n ra nh ng tri th c, có k n ng ho t đ ng tích c c đ gi i quy t v n đ
m t cách linh ho t, sáng t o.
1.3. Công ngh m i vƠ vi c đ i m i ph

ng pháp d y h c

1.3.1. CNTT và thi t b hi n đ i v i đ i m i ph
Bên c nh nh ng ph

ng pháp d y h c

ng pháp d y h c truy n th ng, m i b

c đ t phá

trong công ngh l i d n đ n nh ng hoàn c nh m i làm thay đ i cách d y,
cách h c, th m chí c ph

ng th c đào t o.

Ti p c n CNTT trong d y h c đ t yêu c u ch đ ng cao h n
h c và t ng c

ng

i

ng ho t đ ng c a m i HS và c a c t p th .

Vi c thay đ i thói quen đã t ng thành công và có hi u qu trong quá
kh , không ph i vi c d dàng, càng khó kh n h n khi vi c đ i m i ph

ng

pháp gi ng d y đòi h i nh ng am hi u nh t đ nh v tin h c và s d ng các

ph

ng ti n CNTT. Bên c nh đó, CNTT l i đòi h i m t trình đ nh t đ nh v

Anh ng , đây l i là m t tr ng i không nh v i m t b ph n th y cô.
Các ng d ng c a CNTT đã th c s trao quy n ch đ ng h c t p cho
HS. Nh ng lí thuy t v t đi u hoà, cá nhân hoá trong h c t p và trao quy n
đi u khi n h c t p cho HS (trong ph m vi cho phép c a ch
nhà tr

ng và th y cô thi t k ) có th th c hi n đ

ng trình h c do

c v i s phát tri n nhanh

và r ng c a CNTT.
Giá thành thi t b ngày càng gi m xu ng, cùng v i các ph n m m ngày
càng d s d ng làm cho vi c tri n khai ng d ng CNTT trong giáo d c ngày
càng tr nên thu n l i h n tr

c.

CNTT c ng đã làm thay đ i h n vai trò c a ng

i Th y trong d y h c.

T vai trò là nhân t quan tr ng, quy t đ nh nay chuy n sang gi vai trò đi u
ph i trong ki u d y h c luôn t p trung vào HS. V i các ch

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 17

ng trình d y h c

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
đa môi tr
ph

ng đ

c chu n b chu đáo và có th truy c p đ

c nh các

ng ti n truy n thông giúp vi c t h c c a HS tr nên d dàng và thu n

l i h n.
Trong các tr

ng h c

n

c ta, vi c s d ng các bài gi ng đi n t k t

h p v i ph

ng pháp gi ng d y truy n th ng đang t ng b

c u, t ng b

c tri n khai ng d ng, b

cđ

c nghiên

c đ u đã mang l i nh ng k t qu kh

quan.
M ts h

ng nghiên c u các bài gi ng đi n t :

- ng d ng công ngh h i t đa ph
t

ng ti n xây d ng tr m h c t p

ng tác, xây d ng m ng tr c tuy n hu n luy n t xa qua m ng máy tính.
- Xây d ng ph n m m d y h c trên đ a CD-ROM ph c v vi c t đ ng

h c trên máy tính.
- Xây d ng bài gi ng đi n t t o website trên m ng ph c v d y h c
tr c tuy n.
- Mô ph ng các thí nghi m o, phòng thí nghi m o, phòng th c hành
o trên máy tính ph c v h c t p.

- Thi t k bài gi ng đi n t b ng các ph n m m mô ph ng trên máy tính
nh m h tr cho ph

ng pháp gi ng d y truy n th ng.

1.3.2. Quan ni m v d y h c theo cách ti p c n CNTT
Câu h i đ

c đ t ra là làm th nào đ công ngh có th giúp ích nhi u

nh t cho ho t đ ng h c t p tích c c và có ý ngh a. Trong m t th i gian dài,
công ngh đ

c hi u là công c truy n t i thông tin đ n ng

i h c nh in bài,

sao ch p, xem video d y h c... Quan ni m này cho r ng, ki n th c đ
truy n t th y sang trò và có th đ
nhi u ph

c

c th hi n thông qua các bài h c trên

ng ti n khác nhau nh gi y, b ng hình, truy n hình, ch

ng trình

máy tính... Nh v y, HS h c t công ngh nh ng gì đã chu n b s n, t

cách HS h c t th y cô nh ng gì th y cô truy n đ t.

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 18

i h c SpHn2

ng t


Khóa lu n t t nghi p
Th t ra, HS s ch thu ho ch r t ít t cách h c trên, mà c n ph i bi t h c
t s t duy c a chính mình. T duy v n i dung bài đ
v quá trình đã th c hi n ho c mô t . T duy đ
ó c ng là lý do c n ph i ho t đ ng hoá ng

c đ c p đ n, t duy

c thúc đ y nh ho t đ ng.

i h c. Các ho t đ ng khác nhau

thúc đ y các hình th c t duy khác nhau. Nh m t công th c hoá h c hay
m t tính ch t v t lí đòi h i m t hình th c t duy ch c ch n khác v i yêu c u
hi u bi t quan h c u trúc – ho t tính c a m t ch t hoá h c hay d đoán và
gi i thích m t hi n t

ng quan sát. Các ho t đ ng này có th đ

c th y cô và

công ngh gi i thi u và h tr . Song, công ngh ph i giúp t o nên s ph n
khích và h tr các ho t đ ng thúc đ y t duy c a ng
đ ng hoá ng

i h c qua đó d n đ n h c t p. Công ngh có th c v và h

tr h c t p n u đ
ng

i h c ngh a là ho t

c dùng nh nh ng công c và m t tr th tri th c giúp

i h c t duy.
Quá trình d y h c hoá h c là m t h toàn v n bao g m n i dung d y

h c, vi c d y và vi c h c hoá h c. Ngày nay, v i nhu c u h i nh p và phát
tri n, vi c d y không đ n thu n là truy n đ t lý thuy t m t chi u t th y đ n
trò mà vi c d y c a th y có tác đ ng đi u khi n s h c c a trò nh m phát huy
cao đ tính t giác, tích c c, t l c c a trò. Vi c h c, c t lõi là t h c, là quá
trình phát tri n n i t i. Trong đó ch th t th hi n và bi n đ i mình, t làm
phong phú giá tr con ng
môi tr

i mình b ng cách thu nh n, x lý thông tin l y t

ng s ng xung quanh mình. Và v i s ti p c n công ngh thông tin,

vi c d y và vi c h c đ u đ

c s h tr c a công ngh hi n đ i, làm cho

chúng tr nên d dàng và phát tri n theo chi u h

ng tích c c.

1.3.3. Vì sao ph i ng d ng CNTT trong gi ng d y hoá h c
Công ngh nói chung là m t h p ph n c a môi tr
ng

i h c có tác d ng h tr các t

ng, ng

i d y,

ng tác trong quá trình d y và h c.

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 19

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
Công ngh giúp t i đa hoá th i gian mà vi c h c t p th t s di n ra t i
thi u hoá các lao đ ng c p th p, t o đi u ki n cho m i quan h t

ng tác.

Ngoài ra, công ngh m i là m t khía c nh m i c a n n v n hoá th

gi i và nh
ng

m i th v n hoá, nó ti p nh n t t nh t

i h c đ nh h

tu i tr , nó giúp

ng t duy và thái đ c a mình trong th i đ i m i. T

đó, qua d y h c làm cho th h tr nhanh chóng làm quen v i công ngh
m i, hình thành phong cách v n hoá m i.
ng d ng CNTT trong gi ng d y hoá h c có nh ng u đi m sau:
- Giúp HS d hi u bài, hi u bài m t cách sâu s c, nh bài lâu h n t
đó nâng cao h ng thú h c t p vào môn h c, nâng cao lòng tin c a HS vào
khoa h c.
- Giúp cho bài gi ng sinh đ ng, phong phú h p d n HS .
- Giúp GV ti t ki m th i gian trên l p, giúp GV đi u khi n đ

c

ho t đ ng nh n th c c a HS, ki m tra đánh giá k t qu h c t p c a các
em thu n l i và đ t k t qu cao.
- Gi i phóng ng

i th y giáo kh i m t kh i l

do đó làm t ng kh n ng nâng cao ch t l

ng công vi c tay chân

ng d y h c.

c bi t n u áp d ng hình th c đào t o đi n t s đáp ng đ

-

c

m i tiêu chí: H c m i n i, h c m i lúc, h c m i th , h c m m d o, h c
m t cách m và h c su t đ i.
Tuy nhiên, đa s các ng d ng hi n nay ch y u t p trung vào u đi m
trình di n đa môi tr

ng c a bài gi ng trên l p h c. Vì v y, n u không chú ý

s d n đ n ti t d y h c theo cách t p trung vào th y cô, không t o đi u ki n
hoá ng

i h c.

- Vi c s d ng ph n m m không đúng cách c ng làm cho kh n ng ghi
bài c a HS tr nên r i h n.

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 20

i h c SpHn2

Khóa lu n t t nghi p
- Vi c d y h c v i s h tr c a CNTT truy n thông đòi h i giáo viên
ph thông ph i có nh ng am hi u nh t đ nh v tin h c đ xây d ng giáo án và
thi t k bài gi ng đi n t . S d ng tin h c ph i có nh ng đòi h i nh t đ nh v
Anh ng đang là m t tr ng i l n khác v i ph n đông giáo viên.
Vai trò c a CNTT trong gi ng d y nói chung và trong gi ng d y hoá
h c nói riêng.
Vi c ng d ng CNTT trong gi ng d y hoá h c t o ra m t b
c b n trong quy t đ nh đ i m i n i dung, ph

c chuy n

ng pháp d y h c. C th :

- CNTT là công c h tr đ c l c cho vi c xây d ng các ki n th c m i.
- CNTT t o môi tr

ng đ khám phá ki n th c nh m h tr cho quá

trình h c t p.
- CNTT t o môi tr

ng đ h tr h c t p qua th c hành, qua c ng đ ng

và qua ph n ánh.
- CNTT giúp cho vi c đánh giá đ nh tính và đ nh l

ng hoá h c chính

xác công b ng h n.

1.4. ng d ng công ngh thông tin trong d y h c hoá h c
1.4.1. tình hình s d ng máy tính và các ph n m m d y h c n

c ta hi n

nay
Trong đi u ki n h th ng giáo d c n

c ta ch a thích nghi đ

c hoàn

toàn v i k nguyên công nghi p, Ngh quy t TW IV c a Ban ch p hành TW
ng khoá VII nh n m nh: “Ph i coi tr ng đ u t cho giáo d c là m t trong
nh ng ch
m tb

ng trình c a đ u t phát tri n, t o đi u ki n cho giáo d c đi tr

c

c và ph c v đ c l c cho s nghi p kinh t - xã h i”. Nhìn l i nh ng

n m v a qua chúng ta th y n i dung giáo d c ít g n li n v i yêu c u c a cu c
s ng hàng ngày, d y h c ph n nhi u v n b ng ph
gi ng - Trò ghi, ch a c p nh t đ

ng pháp l c h u: Th y

c nh ng thành t u tiên ti n trên th gi i.

Do đó, s n ph m giáo d c - con ng

i thông qua giáo d c, đào t o th

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 21

i h c SpHn2

ng


Khóa lu n t t nghi p
thi u n ng đ ng sáng t o, còn nhi u b ng , lúng túng, th m chí b t l c tr

c

đòi h i c a cu c s ng v n r t đa d ng và luôn bi n đ i không ng ng.
hoà cùng nh p đ phát tri n giáo d c chung c a các n
gi i, trong nh ng n m 1990 tr l i đây B GD trong vi c t ng c

ng trang thi t b cho nhà tr

tính, m r ng và nâng cao ch t l

c trên th

T đã có nh ng c g ng

ng, cung c p thêm nhi u máy

ng đào t o sinh viên khoa công ngh thông

tin, c nhi u giáo viên đi h c thêm tin h c, khuy n khích các cán b nghiên
c u các ph n m m d y h c.
Trong kho ng 10 n m g n đây đã đ a ch
tr

ng trình d y tin h c vào nhà

ng THPT, trình đ gi ng d y và ng d ng tin h c đã có c s v ng ch c,

nhi u ph n m m d y h c đã đ
ph n m m c a n

c th nghi m. Nhi u GV đã th

ng d ng

c ngoài đ làm công c d y h c, song, các ph n m m đó

còn quá ít i, các ng d ng còn mang tính th nghi m. N u xây d ng và đ a
các ph n m m vào d y h c ph bi n s là m t b

c ngo t quan tr ng cho n n

giáo d c n

ng THPT đã đ

c nhà. Hi n nay,

h u h t các tr

c trang b

máy vi tính đ d y môn Tin h c. M t s b môn Toán h c, V t lý, Hoá h c,
Sinh h c,

a lý, ti ng Anh c ng b t đ u khai thác các ph n m m đ gi ng

d y b môn c a mình.
i v i b môn hoá h c, vi c đ i m i ph
ti n thi t b d y h c đang t ng b

ng pháp d y h c, ph

c c i ti n. H u h t các GV th y đ

ng

ct m

quan tr ng c a vi c khai thác các ph n m m ph c v cho vi c d y h c. Tuy
nhiên, trình đ tin h c c a GV còn nhi u h n ch , kinh phí đ u t và các
ph

ng ti n, thi t b d y h c còn nhi u h n h p nên vi c ng d ng CNTT

trong gi ng d y hoá h c còn g p r t nhi u khó kh n, ch a đ

rãi. Ph n l n ch t p trung
ngh , các tr

m t s tr

c ph bi n r ng

ng đ i h c, m t s trung tâm công

ng ph thông thu c các thành ph l n. Ch ng h n nh : Trung

tâm công ngh d y h c c a HSP Hà N i đã s d ng ph n m m cho ki m tra

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 22

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
đánh giá m t s môn h c

tr

ng THCS t n m 1995. N m 1997 m i có

ph n m m th nghi m ki m tra, thi cho t ng sinh viên trên máy nh môn
Hoá đ i c
thu t,

HSP Hà N i. N m 1998 Vi n v t lí k

HBK Hà N i đã xây d ng m t s ph n m m thí nghi m mô ph ng

nh đun n
v

ng A1 c a khoa Hoá
c sôi, ch ng c t r

u….

H i ngh Hoá tin đã có nh ng báo cáo

ng d ng ph n m m trong gi ng d y hoá h c, trong đó tác gi đã cho HS

s d ng ph n m m Hoá h c đ i c

ng Interactive General Chemistry và

Logal Exporer, ph n m m The Elemet (Philip Harris 1996) cho phép HS
kh o sát và phân tích tính ch t các nguyên t , chi u h

ng bi n thiên tính

ch t c a chúng trong h th ng tu n hoàn (HTTH).
T n m 2001, trong n

c đã xây d ng m t s ph n m m d y h c, các

đ a CD-ROM v thí nghi m hoá h c, bài gi ng đi n t

ch t l

ph thông nh ng

ng ch a cao.

1.4.2. Các ph n m m có th khai thác trong d y h c hóa h c
1.4.2.1. Ph n m m so n th o Microsoft Word
M icrosoft Word là ph n m m x lí v n b n trong môi tr

ng windows,

có nhi u công c đ so n th o v n b n t đ n gi n đ n ph c t p và có th
dùng đ bi u di n công th c, ph

ng trình hóa h c,… Tuy nhiên, đây là ph n

m m không chuyên d ng cho hóa h c nên m t nhi u th i gian so n th o.
1.4.2.2. Ph n m m trình di n PowerPoint
PowerPoint là ch
tin. S n ph m đ

ng trình ng d ng đ thi t k và trình chi u thông

c t o ra là các presentation (trình chi u). Trong m i

presentation g m các slide, chúng đ

c s p x p theo m t trình t nh t đ nh.

M i slide ch a nhi u lo i thông tin khác nhau nh

ch

(text), hình nh

(image), trang v (picture), âm thanh (sound), hình nh đ ng (movie). Các
slide xu t hi n t đ ng ho c tuân theo s đi u khi n c a ng

i dùng. V i kh

n ng ch a đ ng nhi u thông tin trong m t slide, v i s sinh đ ng khi chuy n

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 23

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
đ i gi a các slide, v i các công c tinh x o, các bi u m u đ h a trang trí đ p
m t và các phim d

ng b n đ

c k t n i t o nên các trình phim bi u di n các

c ch , các quá trình,… PowerPoint th c s là ph n m m m nh trong vi c
thay đ i ph

ng pháp gi ng d y nh m nâng cao ch t l

ng d y h c.

Vi c thi t k và s d ng PowerPoint trong gi ng d y b ng máy tính
th c s đ n gi n và ti n ích không t n kém và làm kh n ng phát huy tính
tích c c c a HS đ t k t qu cao. Các hình th c s d ng hình nh đ ng, bi u
b ng, s đ trong gi ng d y linh ho t, phong phú cho phép giáo viên d n d t
HS đi t các chi ti t c th đ n khái quát hóa ho c ng

c l i. Ngoài ra, nh ng

ki n th c quan tr ng c n nh n m nh và dành nhi u th i gian h n thì khi thi t
k có th hoàn toàn ch đ ng đi u ch nh b ng cách đ t ch đ t đ ng v th i
gian hay đi u khi n các slide b ng bàn phím ho c con chu t, ho c ghi toàn b
ph n m m d y h c ra đ a CD đ s d ng r ng rãi.
Ph n m m PowerPoint có th th c hi n các công vi c c th sau:
+ T o giáo trình, SGK, sách h
trong nhà tr

ng d n ph c v gi ng d y, h c t p

ng.

+ T o các trình phim bi u di n đ h a mang tính tr c quan, phù
h p v i ti n trình d y h c cho các môn h c, ph c v h i th o tri n lãm.
+ Thi t k và t o n i dung d y h c đ a lên trang Web và Internet.
1.4.2.3.Ph n m m Violet
Violet đ

c vi t t t t c m t ti ng Anh: Visual và Online Lecture

Editor for teacher (công c so n th o bài gi ng tr c tuy n dành cho giáo
viên).
T

ng t ph n m m thi t k PowerPoint, Violet có đ y đ các ch c

n ng dùng đ t o các trang n i dung bài gi ng nh : Nh p các d li u v n
b n, công th c toán h c, các d li u Multimedia ( nh, âm thanh, phim,
ho t hình, flash…) sau đó l p ghép các d li u, s p x p th t , c n ch nh

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 24

i h c SpHn2


Khóa lu n t t nghi p
hình nh, t o các chuy n đ ng và hi u ng, x lý các t

ng tác v i ng

i

dùng.
Violet cung c p s n nhi u m u bài t p chu n th

ng đ

c s d ng trong

các sách giáo khoa và sách bài t p: Bài t p tr c nghi m, bài t p ô ch , v đ
th hàm s , bài t p kéo th ch , kéo th hình nh.
Sau khi so n th o xong bài gi ng, Violet s cho phép xu t bài gi ng ra
thành m t file ch y ExE ho c file web Html ch y đ c l p. Violet có giao di n
đ

c thi t k tr c quan và d dùng, ngôn ng giao ti p và ph n tr giúp c a

Violet hoàn toàn b ng ti ng Vi t. Vì v y, m t giáo viên không gi i tin h c và
ngo i ng v n có th s d ng đ

c Violet m t cách d dàng. M t khác, do s

d ng Unicode nên Font ch trong Violet đ p, d nhìn và có th hi n th đ

c

m i th ti ng trên th gi i. H n n a, Unicode là b ng mã chu n qu c t nên
Font ti ng Vi t luôn đ m b o tính n đ nh trên m i máy tính, m i h đi u
hành và m i trình duy t internet.
1.4.2.4. Gi i thi u m t s ph n m m Hóa h c
- Ph n m m Chemwin
ây là ph n m m cho phép v các công th c, c u t o phân t đ c bi t là
c u t o phân t c a các h p ch t h u c , các orbitan, các công th c hóa h c
m t cách nhanh chóng mà trên các ph n m m khác s r t khó kh n.
- Ph n m m Chemlab
Ph n m m này cho phép mô ph ng các thí nghi m m t cách khá g n g i
v i th c ti n, c ng có các d ng c thí nghi m nh : Eclel, Buret, Pipet, các
hóa ch t nh : HCl, NaOH, các ch t ch th nh Metyl đ , PhenolPhtalein…
Giáo viên có th s

d ng trong các gi th c hành, trình di n nh ng thí

nghi m không th ti n hành trong đi u ki n th c t .
- Ph n m m Titration

Hoàng Th Linh - K31B Khoa Hoá h c 25

i h c SpHn2