Bình luận về quan điểm sự phát triển của máy móc và đại công nghiệp của Các Mác

Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

M CL C

L IM

U ..................................................................................................................... 2

PH N N I DUNG ............................................................................................................. 3
I. MÁY MÓC ...................................................................................................................... 3
1. Khái ni m ................................................................................................................... 3
2. Vi c chuy n giá tr c a máy móc sang s n ph m ...................................................... 5
II. BÌNH LU N QUAN I M C A C.MÁC .................................................................. 6
1. V th nh t:ă“N u coi máy móc ch là m t ph
thì gi i h n s d ng máy móc đ

ng ti n đ làm cho s n ph m r đi,

c quy t đ nh b i cái tình hình là: s lao đ ng tiêu

phí đ s n xu t ra máy móc ph i ít h n s lao đ ng mà vi c s d ng máy móc thay
th ” ................................................................................................................................ 6
2. V th hai:ă“Song đ i v i nhà t b n thì gi i h n đó l i còn h p h n n a”............. 9
III. ụ NGH A .................................................................................................................... 11
1. Ý ngh aăc a vi c s d ng máy móc ......................................................................... 11
2. Liên h th c ti n Vi t Nam...................................................................................... 13
K T LU N ....................................................................................................................... 16
TÀI LI U THAM KH O................................................................................................ 17

1


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

L IM
Khác v iă tr
đ

U

că đó,ă n uă nh ă vi că phátă minhă raă c ă khíălàă đ làm gi m nh

c laoăđ ng hàng ngày, thì vi c phát minh ra máy móc theo ki u t ăb n ch

ngh a là: C ngăgi ngănh ăm i s phát tri n khác c a s c s n xu t c aălaoăđ ng,
vi c s d ng máy móc theo ki uăt ăb n ch ngh aăph i làm cho hàng hóa r đi,ă
rút ng n ph năngàyălaoăđ ng màăng
dài ph nă ngàyă laoă đ ng màă ng
Máy móc là m tăph

i công nhân dùng cho b năthânămìnhăđ kéo

iă côngă nhână làmă khôngă côngă choă nhàă t ă b n.

ngăti năđ s n xu t ra giá tr th ngăd .

Khi bàn v s phát tri n c a máy móc và đ i công nghi p, C.Mác đ aă raă

quan đi m: “N u coi máy móc ch là m t ph
đi, thì gi i h n s d ng máy móc đ

ng ti n đ làm cho s n ph m r

c quy t đ nh b i cái tình hình là: s lao

đ ng tiêu phí đ s n xu t ra máy móc ph i ít h n s lao đ ng mà vi c s d ng
máy móc thay th . Song đ i v i nhà t b n thì gi i h n đó l i còn h p h n
n a”. ây là m t quan đi m sâu s c, nêu b t đ

c ý ngh a c a vi c s d ng máy

móc.
Trong ph m vi ti u lu n h c ph n Quá trình s n xu t t b n ch ngh a,
h c viên th c hi n đ tài v i ch đ bình lu n v quan đi m trên c a Mác. Quan
đi m đó không ch có ý ngh a

th i đ i Mác mà còn có ý ngh a th c ti n mang

tính th i s trong b i c nh hi n nay c a th gi i và c a Vi t Nam.

2


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

PH N N I DUNG

I. MÁY MÓC
1. Khái ni m
Nh ngă nhàă toánă h că vàă nh ngă nhàă c ă h c - cho r ngă “côngă c ă làă m tă máyă
mócăđ năgi năvàămáyămócălàăm tăcôngăc ăph căt p”.
Mácăvi t:ă“Nh ngătheoăquanăđi măkinhăt ăthìăđ nhăngh aăđóăhoànătoànăkhôngă
cóăgiáătr ăgìăc ,ăvìănóăthi uăm tăy uăt ăl chăs .ăM tăkhác,ăcóăng

iăchoăr ngăs ăkhácă

nhauăgi aăcôngăc ăvà máy mócălàă ăch ,ă ăcôngăc ăđ ngăl călàăconăng
máyămócăthìăđ ngăl călàănh ngăl căl
n

ngăt ănhiênăkhácăh năs căng

i,ăcònă ă

iănh súcăv t,ă

c,ăgió,ăv.v.”
C. Mac tranh lu n: “Nh ăth thì m t cái cày do bò kéo, thu c v nh ng th i

k s n xu t khác nhau nh t, s là m t cái máy, còn chi c máy d t kim c a Clauxen, ch yă đ

c nh bàn tay c a m tă ng

i th duy nh t và m t phút d tă đ

c

96.000ăm i,ăl i ch là m t công c đ năgi n.ăH năth n a, c ng cái máy d tăđóăn u
quay b ng tay thì là m t công c , còn n u ch y b ngă h iă n

c thì đóă l i là m t

chi c máy (Ngh aălàăkhái ni măđó không n, r t h i h t)”1
T đó,ă C.Mácă cho r ng “T t c máyă mócă đóă phátă tri nă đ u g m 3 b ph n
khác nhau m tăcáchăc năb n:ăđ ngăc ,ăc ăc u truy n l c và cu i cùng là máy công
c hay máy công tác.

ng c ăho tăđ ng v iăt ăcáchălàăs căđ y c a toàn th c ăc u.

Nó t o ra s c chuy năđ ng c aăchínhănó,ănh ămáyăh iăn
đi n t , v.v., ho c nó nh năđ
nh ăbánhăxeăn

c, máy nhi t l c, máy

c s căđ y c a m t l c t nhiên có s n

c ch y nh s c n

bên ngoài,

c, hay cánh c i xay gió quay nh s c gió, v.v..

C ăc u truy n l c- g m có vô-l ngăđà,ătr c truy n l c,ăbánhăxeăr ng,ăđ aăl ch tâm,
c n, dây truy n l c, dây cua-roa, nh ng thi t b và ph tùngătrungăgianăđ các lo i
khác nhau - đi u ti t s chuy năđ ng, n u c n thì thayăđ i hình thái chuy năđ ng,
ví d t hình thái vuông góc sang hình thái tròn, phân ph i và chuy n s chuy n

1

C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 537
3


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

đ ng sang máy công c . Hai b ph n này c aă c ă c u ch t n t iălàăđ chuy n s
chuy năđ ng sang máy công c , nh th mà máy công c n m l yăđ iăt

ng lao

đ ng vàăthayăđ iănóăđiătheoăm căđíchăđãăđ nh”2.
C. Mac vi t: Chính b ph n này c a máy móc, t c máy công c ,ălàăđi m xu t
phát c a cu c cách m ng công nghi p trong th k XVIII.
Khái ni m máy công c : Nh ăv y, máy công c là m tăc ăc u mà sau khi nh n
đ

c m t s chuy nă đ ng thích h p thì v i nh ng công c c aă nó,ă nóă c ngă làmă

nh ng công vi c gi ngănh ă côngă vi că màă ng
nh ng công c t

iă côngă nhânăđãă làmă tr

c kia v i

ngăt .

“Vi c sáng t o ra máy công c chính là yêu c u sáng t o ra cácămáyăđ ng l c
đ đápă ng cho nó”3
H th ng máy móc: “t máy công c kéo theo s phát tri n c aămáyăđ ng l c,
máy truy n l c”.ăC.ăMacăvi t:ă“Bâyăgi ,ăc năph iăphânăbi tăhai đi u:ăs ăhi pătácăc aă
nhi uămáyăcùngălo iăvàăh ăth ngămáyămóc”4.
Máy móc: toàn b công vi c do cùng m t máy công tác làm ra. Máy này làm
t t c nh ng công vi căkhácănhauămàătr
công c c a mình, ví d nh ăng
ng

i th th công l năl

nh ng ng
tr

căkiaăng

i th th công ti n hành v i

i th d t v i khung c i c a mình, ho c do nhi u

t ti n hành v i nh ng công c khác nhau, ch ng k đóălàă

i th th côngă đ c l p hay là nh ng thành viên c a cùng m t công

ng th công).
H th ng máy móc: h ăth ngămáyămócăchínhăc ngăch ăthayăth ăm tăcáiămáyă

đ căl păriêngăl ă ăn iănàoăđ iăt
ph năliênăquanăv iănhau,ăđ

ngălaoăđ ngătr iăquaăm tălo tănh ngăquáătrìnhăb ă

c ti năhànhăb iăm tăchu iănh ngămáyăcôngătácăkhácă

lo iănh ngăb ăsungăchoănhau.ă

C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 538, 539
C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 542
4 C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 545, 546

2

3

4


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

Khái ni m máy t đ ng:ăKhiămáyăcôngătácăđã đ m nhi măđ

c t t c nh ng

chuy năđ ng c n thi tăđ ch bi n nguyên li u mà không c năđ n s tr l c c a con
ng

i n a và ch c năđ năconăng

iăđ ki m tra công vi c thì lúcăđóăchúngătaăcóă

m t h th ng máy móc t đ ng,ătuyănhiên,ănóăc ngăv n có th đ

c c i ti năth

ng

xuyên v chi ti t.
2. Vi c chuy n giá tr c a máy móc sang s n ph m
C. Mac đ t v năđ : N uănh ăngayăm i tho t nhìn,ăng
r ng, khi g n nh ng l că l

iătaăc ngăth yărõăđ

c

ng t nhiên kh ng l và khoa h c t nhiên vào quá

trình s n xu t,ăđ i công nghi p t t ph iănângăcaoăn ngăsu tălaoăđ ng lên m t cách
khácăth

ng, thì đ i v i v năđ li u vi c nâng cao s c s n xu tăđóăbùăl i nh ng chi

phíă laoă đ ng nhi uă h nă
đ

ch khácă không,ă ng

i ta l i hoàn toàn không bi t rõ

cănh ăth .
C ngănh ăm i b ph n c u thành khác c aăt ăb n b t bi n, máy móc không

t o ra m t giá tr nào c ,ănh ngănóăchuy n giá tr c a b n thân nó vào s n ph m mà
nóăđ

cădùngăđ ch t o ra. Vì máy móc có giá tr và vì nó chuy n giá tr đóăvàoă

s n ph m, cho nên nó là m t b ph n c u thành c a giá tr s n ph m.
áng l làm cho s n ph m r điăthì nó l i làm cho s n ph măđ t lên m t cách
t l v i giá tr c a b n thân nó. Và rõ ràng là máy móc và h th ng máy móc phát
tri n - t ă li uă laoă đ ngă đ că tr ngă c aă đ i công nghi p - đãă phình lên m t cách
khôngăt
vàăcôngătr

ngăx ng v m t giá tr , so v iăt ăli u lao đ ng c a n n s n xu t th công
ng th công.

“C n chú ý r ng máy móc bao gi c ngăthamăgiaă toànăb vào quá trình lao
đ ng và bao gi c ngăch tham gia t ng ph n vào quá trình hình thành giá tr . Nó
không bao gi nh p thêm m t giá tr nhi uăh nălà s giá tr mà trung bình nó m tăđiă
do vi c hao mòn c a nó. Vì v y, có m t s chênh l ch l n gi a giá tr c a máy móc
và ph n giá tr mà máy móc chuy n sang s n ph m trong t ng th i k m t. Có m t

5

Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

s khác nhau l n gi a máy móc v iăt ăcáchălàăy u t hình thành giá tr và máy móc
v iăt ăcáchălàăy u t hình thành s n ph m”5
II. BÌNH LU N QUAN I M C A C.MÁC
Quan đi m: “N u coi máy móc ch là m t ph
đi, thì gi i h n s d ng máy móc đ

ng ti n đ làm cho s n ph m r

c quy t đ nh b i cái tình hình là: s lao đ ng

tiêu phí đ s n xu t ra máy móc ph i ít h n s lao đ ng mà vi c s d ng máy móc
thay th . Song đ i v i nhà t b n thì gi i h n đó l i còn h p h n n a” đ
đ aăraătrongăCh

c Mác

ngăXIII,ăQuy n I c a B T ăb n khi bàn v máy móc và đ i công

nghi p, c th là đ

c trích trong C. Mác và

ngghen: Toàn t p, Nxb. Chính tr

qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 565 – 566.

1. V th nh t: “N u coi máy móc ch là m t ph
ph m r đi, thì gi i h n s d ng máy móc đ

ng ti n đ làm cho s n

c quy t đ nh b i cái tình hình là:

s lao đ ng tiêu phí đ s n xu t ra máy móc ph i ít h n s lao đ ng mà vi c s
d ng máy móc thay th ”
i v i xã h iănóiăchung,ătrongăđóăcóănhàăt ăb n, vi c áp d ng máy móc khi
mà s laoăđ ngăđ s n xu t ra máy móc nh h năs laoăđ ng mà máy móc thay th .
Khiăđó,ăs chiăphíălaoăđ ngăđ s n xu t ra máy móc s nh h năs chi phí s lao
đ ng mà máy móc thay th .
V m t xã h i, m c tiêu c aăconăng
th a mãn nhu c u tinh th n.ă

i là gi iăphóngălaoăđ ng h ngăngàyăđ

laoăđ ng h ngăngàyăđ

xu t hi n và thay th laoăđ ng c aăconăng

c gi i phóng, thì máy móc

i.

Mác vi t: “n u vi c s n xu t ra m t chi c máy c ng t n m t s lao đ ng
b ng v i s lao đ ng mà vi c s d ng máy đó ti t ki m đ

c, thì ch x y ra

có m t s chuy n d ch lao đ ng mà thôi, ngh a là t ng s lao đ ng c n thi t
đ s n xu t ra m t hàng hóa không gi m đi, hay s c s n xu t c a lao đ ng
không t ng lên. Nh ng s chênh l ch gi a lao đ ng tiêu phí đ làm ra máy

5

C.Mácăvàă ngghen:ătoàn t p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 568
6


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

và lao đ ng mà máy đó ti t ki m đ

c, hay m c n ng su t c a máy, rõ ràng

không ph thu c vào s chênh l ch gi a giá tr c a b n thân cái máy và giá
tr c a công c mà máy đó thay th . S

chênh l ch đó v n ti p t c t n t i

ch ng nào mà nh ng chi phí lao đ ng cho máy móc, và do đó, b ph n giá
tr do nó chuy n sang cho s n ph m, v n nh h n cái giá tr mà ng

i công

nhân v i công c c a mình đã thêm vào đ i t

v y là

n ng su t c a máy đ
c a con ng

ng lao đ ng. Nh

c đo b ng m c đ mà máy đó thay th s c lao đ ng

i”6.

Mác vi t ti p: “Theo ông Bây-x thì c n 2 công nhân r

i đ đ ng 450

c c s i t đ ng v i các thi t b có s n, do m t mã l c h i n
chuy n đ ng; và m i m t c c s i c a máy kéo s i t
lao đ ng 10 gi kéo đ
i m t tu n kéo đ

r

c làm

đ ng trong m t ngày

c 13 ôn-x s i (s trung bình), t c là 2 công nhân
c 365 5/8 pao s i. Do đó, trong vi c chuy n thành

s i, kho ng 366 pao bông (đ cho gi n đ n h n, ta không nói đ n cái ph n
bông c n ph i b đi) ch thu hút 150 gi lao đ ng, hay 15 ngày lao đ ng m i
ngày 10 gi , trong khi v i cái xa quay tay, ng
đ

i th kéo s i th công kéo

c 13 ôn-x trong 60 gi , ngh a là c ng m t s l

ng bông nh

v y s

thu hút h t 2700 ngày lao đ ng m i ngày 10 gi , hay 27 000 gi lao đ ng.
Ch

nào mà ph

ng pháp blockprinting (in b ng b n g ) c

hay ph

ng

pháp in v i hoa th công đã đ

c thay th b ng ph

thì ch m t cái máy v i m t ng

i đàn ông hay m t thi u niên trong m t gi

c ng in đ
Tr

c m t s

v i hoa 4 màu, b ng s

ng pháp in b ng máy,

v i 200 ng

c kia.

c khi I-lai Uýt-ni phát minh ra chi c máy cán bông n m 1873 thì trung

bình ph i m t ngày lao đ ng m i cán đ
đó, m t ph

n

c m t pao bông. Nh có phát minh

da đen có th cán 100 pao bông m t ngày, và t

nay, n ng su t c a máy cán bông còn t ng lên nhi u n a. Tr
6

i in tr

c kia ph i chi

C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 563
7

đó đ n


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

phí 50 xu đ s n xu t ra m t pao bông s i, nh ng v sau ch bán có 10 xu
c ng đã thu đ

c nhi u l i nhu n h n, ngh a là trong đó bao g m m t s

ng lao đ ng không đ

l

ra kh i h t ng
c

y m t ng

c tr công nhi u h n.

, đ tách x bông

n

i ta dùng m t d ng c n a c khí g i là churka; v i d ng
i đàn ông và m t ng

i đàn bà m t ngày cán đ

c 28 pao

bông. V i cái churka do ti n s Ph -b -x sáng ch ra m y n m tr
m t ng

i đàn ông và m t thi u niên có th cán đ

ngày.

n i nào bò, h i n

c và n

dùng vài thi u niên và thi u n

c đ

c đây,

c 250 pao bông m t

c dùng làm đ ng l c thì ch c n

làm feeders (t c là ng

i cung c p nguyên

li u cho máy). M

i sáu cái máy nh th , dùng bò kéo, m i ngày th c hi n

đ

c đây trung bình ph i 750 ng

c công vi c tr

i làm”7.

“Nh trên đã nói, cái cày máy ch y b ng h i n
hay 1/4 si-linh, thì làm đ
15 si-linh. Tôi tr l i ví d

c công vi c b ng 66 ng

c, m i gi t n 3 pen-ny
i v i ti n công m i gi là

y đ tránh m t quan ni m sai l m. C th là s 15

si-linh đó hoàn toàn không ph i là bi u hi n c a lao đ ng mà 66 ng

i thêm

vào trong 1 gi . N u t l c a lao đ ng th ng d so v i lao đ ng c n thi t là
100%, thì trong 1 gi , 66 công nhân y s n xu t ra m t giá tr là 30 si-linh,
m c dù v t ngang giá mà h nh n đ

c, t c là 15 si-linh ti n công, ch đ i

bi u cho 33 gi . Nh v y, n u gi đ nh r ng m t cái máy c ng tr giá b ng s
ti n công hàng n m c a 150 công nhân b nó g t ra, ví d 3000 p.xt. ch ng h n,
thì 3000 p.xt. đó c ng hoàn toàn không ph i là bi u hi n b ng ti n c a s lao
đ ng do 150 công nhân th c hi n và đã g p vào đ i t

ng c a s lao đ ng,

mà đó ch là m t ph n trong lao đ ng hàng n m c a h , th hi n ra b ng ti n
công cho h . Trái l i, giá tr b ng ti n c a cái máy 3000 p.xt. là bi u hi n c a
toàn b lao đ ng đã chi phí đ s n xu t ra cái máy đó, không k là lao đ ng đó
đã hình thành m t t l nh th nào gi a ti n công cho công nhân và giá tr
7

C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 564 - 564
8


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

th ng d cho nhà t b n. Do đó, ngay n u cái máy tr giá ngang v i s c lao

đ ng mà nó thay th , thì lao đ ng đã v t hóa

trong cái máy đó bao gi c ng

ít h n r t nhi u so v i lao đ ng s ng mà nó thay th ”8.
2. V th hai: “Song đ i v i nhà t b n thì gi i h n đó l i còn h p h n
n a”
M c tiêu c aănhàăt ăb n là giá tr th ngăd ,ăl i nhu n.ăDoăđó,ăh ch dùng máy
móc khi giá tr (giá mua) máy móc ph i nh h năgiáămua s c laoăđ ng.
S d ăMácăvi t “Song đ i v i nhà t b n thì gi i h n đó l i còn h p h n n a”.
“Vì h n không tr cho lao đ ng đã s

d ng, mà ch tr cho giá tr s c lao

đ ng đã s d ng, cho nên đ i v i h n, vi c s

d ng máy móc b gi i h n

b i s chênh l ch gi a giá tr c a chi c máy và giá tr c a s c lao đ ng b
máy đó thay th . Vì s phân chia ngày lao đ ng thành laoă đ ng c n thi t và
lao đ ng th ng d
m t n

l i khác nhau trong các n

c khác nhau, và trong cùng

c thì c ng khác nhau tùy theo t ng th i k , còn trong cùng m t th i

k thì l i khác tùy theo t ng ngành kinh doanh; ti p n a vì ti n công th c t

c a công nhân khi thì xu ng th p, khi thì lên cao h n giá tr s c lao đ ng c a
h , cho nên s chênh l ch gi a giá c c a máy và giá c s c lao đ ng mà
máy đó thay th có th lên xu ng r t nhi u, m c dù s

chênh l ch gi a s

l

ng lao đ ng c n thi t đ s n xu t ra cái máy và t ng s l

đ

c máy đó thay th

t

v n không thay đ i. Nh ng đ i v i b n thân nhà

b n thì ch có con s chênh l ch th nh t m i quy t đ nh chi phí s n xu t

ra hàng hóa và nh h
c

ng lao đ ng

ng đ n h n thông qua nh ng quy lu t có tính ch t

ng ch c a c nh tranh”9.
M á c d n c h n g : “ Chính vì v y mà hi n nay, nh ng máy móc đ

phát minh ra

Anh ch dùng

nh ng máy móc phát minh
8
9

c

B c M , c ng nh vào th k XVI và XVII
c ch đ

c dùng

Hà Lan, và vào th k

C.Mácăvàă ngghen: toàn t p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 565
C.Mácăvàă ngghen:ătoàn t p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 566-567
9


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

XVIII nhi u phát minh c a Pháp l i ch dùng

Anh thôi.

nh ng n

phát tri n lâu đ i h n, b n thân máy móc đã gây nên - do vi c s

c

d ng

chúng trong m t vài ngành công nghi p - n n th a lao đ ng (mà Ri-cácđô g i là redundancy of labour) trong các ngành khác, đ n n i trong
nh ng ngành này, ti n công th p h n giá tr s c lao đ ng đã ng n c n vi c
s d ng máy móc và khi n cho vi c s
l m khi không th

th c hi n đ

thành vô ích,

c theo quan đi m c a t ăb n, b i vì l i

nhu n c a nó b t ngu n không ph i t
d ng, mà là t

d ng máy móc tr

vi c gi m b t lao đ ng đ

vi c gi m b t lao đ ng đ

Trong m t vài ngành công nghi p d t len

c s

c tr công.
Anh, trong nh ng n m g n đây

lao đ ng tr em đã gi m đi r t nhi u, có n i h u nh b lo i b . T i sao v y? Vì
lu t công x

ng b t bu c ph i s d ng tr em làm hai ca, m t ca 6 gi m t ca 4

gi , ho c m i ca 5 gi thôi. Nh ng b m chúng không mu n bán nh ng halftimes (nh ng ng
(nh ng ng

i làm vi c n a th i gian) r h n là tr

c kia bán c full-times

i làm vi c đ y đ th i gian). Th là nh ng ng

i làm vi c n a

th i gian b máy móc thay th . "N u không c n thi t thì b n ch xí nghi p không
c n duy trì ch đ làm vi c hai ca c a tr em d
h ng ch x

ng, ch x

tu i, t c là nh ng ng

i 13 tu i... Trên th c t có m t

ng kéo s i len, bây gi ít khi s d ng tr em d

i 13

i half-times. H dùng nh ng máy móc m i đã đ

cc i

ti n thu c các lo i khác nhau, khi n cho vi c s d ng tr em" (t c là tr em d

i

13 tu i) "b hoàn toàn xóa b ; ví d , đ minh h a cho vi c gi m b t s tr em
trong s n xu t, tôi s nêu ra m t quá trình s n xu t trong đó nh vi c l p thêm
m t thi t b g i máy xe s i hi n có, m i cái máy, - có th ch do m t thi u niên"
(trên 13 tu i) "làm… Ch đ half-time đã kích thích "vi c phát minh ra máy xe
s i" ("Reports of Insp. of Fact, for 31st October 1858").
Tr

c khi có l nh c m dùng ph n và tr em (d

h m m , t

b n đã tìm đ

c cách s d ng nh ng ng
10

i 10 tu i) trong các

i đàn bà và thi u n


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

tr n tru ng

V n Công V

các gi ng m than và các m khác, l m lúc cùng v i đàn ông -

m t đi u phù h p v i quy t c đ o đ c c a nó và nh t là phù h p v i s cái k
toán c a nó đ n m c là ch sau khi đi u đó b c m thì t b n m i dùng đ n
máy móc. Ng

i M đã phát minh ra máy nghi n đá. Ng

i Anh không s

d ng nh ng máy đó, b i vì “k kh n kh ” (“wretch” - đó là thu t ng
chính tr Anh đ ch nh ng ng

bi t c a khoa kinh t

nghi p) làm công vi c y ch đ

đ c

i công nhân nông

c tr m t ph n r t nh trong s lao đ ng

c a h , thành th máy móc s làm cho s n xu t đ t lên đ i v i nhà t b n.
"Máy móc” th

ng ch đ

c s d ng khi nào giá c lao đ ng" (ý ông mu n nói

ti n công) "t ngă lên" (Ricardo. " Principles of Political Economy", 3rd ed.
London, 1821, p. 479).
Anh, đ kéo thuy n d c sông đào, v.v. th nh tho ng ng

i ta v n còn

dùng ph n thay cho ng a, b i vì lao đ ng c n thi t đ s n xu t ra ng a và
máy móc là m t đ i l

ng đã đ

c xác đ nh v m t toán h c, còn lao đ ng

c n thi t đ duy trì đ i s ng c a ph n trong s nhân kh u quá th a đó, thì tính
bao nhiêu c ng đ

c. Vì v y, không m t n i nào l i lãng phí s c ng

cách vô liêm s vào nh ng công vi c nh nh t nh

ngay n

i m t

c Anh, n

c

c a máy móc”10.
III. ụ NGH A
1. Ý ngh a c a vi c s d ng máy móc
Qua phân tích, ta th y r ng, vi c s d ngămáyămócăcóăýăngh aăh t s c quan
tr ng.
B n thân máy móc càng ch aăđ ngălaoăđ ng ít bao nhiêu, thì giá tr mà chúng
chuy n vào s n ph m l i càng ít b y nhiêu. Máy móc càng chuy n ít giá tr bao
nhiêu thì chúngă càngă cóăn ngăsu t b y nhiêu và vì v y, chúng càng ph c v g n
gi ngănh ăm t l căl
10

ng t nhiên b y nhiêu. M t s phân tích so sánh giá c c a

C.Mácăvàă ngghen:ătoànăt p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p 23, trang 567 - 568
11


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

nh ngăhàngăhóaăđ

V n Công V

c s n xu t b ng l i th côngăhayăcôngătr

ng th công, v i giá

c c a nh ngăhàngăhóaăđóăv iăt ăcáchălàăs n ph m c a máy móc, cho th y r ng, nói
chung, trong s n ph m c a máy móc, cái ph n giá tr doăt ăli uălaoăđ ng chuy n
sangăđóăt ngălênăm tăcáchăt

ngăđ iănh ngăl i gi m xu ng m t cách tuy tăđ i.

Th c t cho th y, v i s tham d c aămáyămócăđãăt oăraăn ngăsu tălaoăđ ng
v

t tr i g p hàng ch c,ăhàngătr măl n so v iălaoăđ ng th công, b i máy móc làm

thayăđ i toàn b ph

ngăth c s n xu t t n t i t tr

c t i nay. Hàng hóa do máy

móc s n xu t ra thì r h n và t tăh năso v i hàng hóa do công nhân s n xu t b ng
xe kéo s i và khung c i d t v i c a mình, cho phép trong m t th i gian ng n có th
t ngăthêmăs n xu t công nghi p m t cách vô h n mà chi phí l i không nhi u, góp
ph n gi m nh laoăđ ng.
“Vi c s n xu t b ng máy móc đóălàmăchoăs phânăcôngălaoăđ ng xã h i ti n
xaăh năr t nhi u so v iăcôngătr

ng th công, b i vì nóăđóălàmăt ng,ăv i m t m c

vôă cùngă caoă h n,ă s c s n xu t c a các ngành công nghi pă màă nóă đóă chi mă l nhă
đ

c”.
K t qu tr

l

c tiên c a máy móc là làmă t ngă thêm giá tr th ngă d ă vàă kh i

ng s n ph mătrongăđóăgiáătr th ngăd ăđ

c th hi n,ădoăđóălàmăt ngăthêmăcáiă

ch t mà giai c păcácănhàăt ăb n cùng v i tay chân c a h tiêuădùng,ăđ ng th iăc ngă
làmăt ngăthêmăchínhăngayăcácăt ng l p xã h iăđó.
C a c i không ng ngă t ngă thêmă c a nh ng t ng l p này và con s không
ng ng gi m xu ng m tăcáchăt

ngăđ i c a nh ng công nhân c n thi tăđ s n xu t

ra nh ngăt ăli u sinh ho t thi t y u nh t,ăđãălàmăn y sinh ra nh ng nhu c u xa x
m iăvàăđ ng th iăc ngăt o ra nh ngăph

ngăti n m iăđ tho mãn nh ng nhu c u

y.
M t m t, máy móc tr c ti pălàmăt ngăthêmăkh iăl
giá r c a các s n ph m c a máy móc và nh ngăph
đ

ng nguyên li u. M t khác,

ngăti n giao thông v n t iăđóă

c cách m ng hoá là nh ngăv ăkhíăđ chinh ph c nh ng th tr
12

ngăngoàiăn

c.


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

B ng cách làm phá s n nh ng s n ph m th công c a nh ng th tr
xu t b ng máy móc bu c nh ng th tr

ngăđó,ăn n s n

ng y ph i bi n thành nh ngăn iăs n xu t

nguyên li u cho nó.
Nh dùng máy móc, nh các quá trình hóa h c và các ph

ngăphápăkhác, n n

công nghi p hi năđ i không ng ngăđ o l n nh ngăc ăs k thu t c a n n s n xu t,

và cùng v i chúng là nh ng ch căn ngăc a công nhân và nh ng s k t h p xã h i
c a quá trìnhălaoăđ ng.ăDoăđó,ăn n công nghi p hi năđ i không ng ng cách m ng
hoá s phânăcôngălaoăđ ng trong xã h i và không ng ng ném nh ng kh iăl
b n và kh iăl

ngăt ă

ng công nhân t ngành s n xu t này sang ngành s n xu t khác.

Tuy nhiên Mác ch rõ, cùng v i vi c kh ngăđ nh b n ch t c h u c a CNTB là
bóc l t giá tr th ngăd , Mác cho r ng đ có nhi u giá tr th ngăd ănhàăt ăb n không
có cách nào hi u qu h nălàăgiaăt ngăn ngăsu tălaoăđ ng thông qua vi c phát tri n
l cl

đâyălàăc i ti n công c lao đ ng. Công c laoăđ ng

ng s n xu t, mà c th

- y u t c u thành c a l c l

ng s n xu t - đ

đ

c c i ti n,ăgiaăt ngănhanhăchóngăc v s l

đ

c nhi uăh n,ăvàăvìăv y s l

căCNTBăđ uăt ăm nh nên liên t c
ng, qui mô và ch tăl

ngăđ bóc l t

ng giai c p công nhân b b n cùng hóa ngày càng

nhi uăh n,ăd năđ n k t c c là trong CNTB ch t n t i hai giai c păc ăb n có l i ích
đ i l pănhau,ăđóălàăgiaiăc păt ăs n và giai c p công nhân.
i uănày có ý ngh aătrongăvi c d năđ năcác cu căcách m ngăcông nghi p.
2. Liên h th c ti n Vi t Nam
Quan đi măc aăMác v ăvi căs ăd ngămáy móc và s ăphát tri năc aăh th ngă
máy móc có ý ngh a th căti năquan tr ngăđ i v iăn

căta, nh tălà trong b iăc nhă

cu căcách m ngăcông nghi păl năth ăt ăđã và đangăcó t mă nhăh

ngăsâu r ngătrên

ph măviătoàn c u.ă
ăVi tăNam,ăsauăh nă30ăn măđ iăm i,ănh năth căv ăCNXHăvà con đ
lênăCNXHăngàyăcàngărõăh n.ă

ngăđiă

ngătaăđãăđánhăgiáăđúngăđ năh năv ăv ătrí,ăvaiătròă

c aăkhoaăh căcôngăngh ,ăc aăvi căđ iăm iătrongăs năxu t,ăc aăph
13

ngăth căt ăch c,ă


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

qu nălýăTBCNătrongăphátătri năl căl
kinh nghi măthànhăt uăloàiăng

ngăs năxu t nênăch ăđ ngăti păthu,ăk ăth a

iăđãăđ tăđ

cătrongăCNTB,ăđ căbi tăv ăkhoa h c,ă

côngăngh ,ăyăt ,ăgiáoăd căđàoăt oăngu nănhânăl c,ăcácăchínhăsáchăanăsinhăxãăh iălaoă
đ ngă- vi călàmă- thuănh p,ăgi iăquy tăth tănghi p,ăgi mănghèoăb năv ng.
Quaăth căti năđ iăm i,ă
dânăgiàu,ăn

ngătaăđãăxácăđ nhăđ ăt ngăb

căth căhi năm cătiêuă

căm nhăv năđ ălàănh năth căsâuăs căvàătri năkhaiăhi uăqu ătrênăth căt ă

n năkinhăt ăth ătr

ngăđ nhăh

khoaăh căcôngăngh ălàăl căl

ngăXHCN,ăv iănhi uăthànhăph năkinhăt ,ătrongăđóă
ngăs năxu tătr căti p.ă

Ngh quy t 23-NQ/TW ngày 22/03/2018 c a B Chính tr v đ nh h

ng xây

d ng chính sách phát tri n công nghi p qu c gia đ n n mă2030,ăt m nhìn đ n n mă
2045,

ng ta xác đ nh “khoa h c và công ngh , giáo d c và đào t o gi v trí then

ch t, là khâu đ t phá trong chính sách công nghi p qu c gia; t n d ng hi u qu l i
th c a n

c đi sau trong công nghi p hoá, đ c bi t là cu c Cách m ng công

nghi p l n th 4 đ có cách ti p c n, đi t t, đón đ u m t cách h p lý trong phát
tri n các ngành công nghi p”.
Trên c ăs ă đó, ta th yăr ng,ănh ngăquanăđi măc aă C.Mácăv ă ngăd ngă máy
móc c ngănh ăkhoaăh c,ăcôngăngh ăvàoăquáătrìnhăs năxu tăđãăch ăchoăchúngătaăth yă
r ngă đ ă th că hi nă m că tiêu công nghi pă hóa, hi nă đ iă hóa trong giai đo nă m i,
chúngătaăph i:
M t là,ăt ngăt ătr ngălaoăđ ngătríăócătrongăc ăc uălaoăđ ngăxãăh iăb ngăcáchă
t ngăđ uăt ăchoăgiáoăd căđàoăt o,ăchoănghiênăc uăkhoaăh căvàăcôngăngh .ă Không
t ngăđ

căs ăl

ngăcôngănhânătriăth căthìăs ăr iăvàoătìnhăhu ngăth aălaoăđ ngăgi n

đ n,ăthi uălaoăđ ngălànhăngh ,ăs ăng

iădôiăd ădoăcôngănghi păhoá,ăhi năđ iăhoáă

t ngălênăthànhăm tăs căépăxãăh iăgayăg t,ătrongăkhiăcóăquáănhi uăvi călàmăkhôngă
tìmăđ

căng

iăthíchăh p.ă

Hai là, đ iăm iăgiáoăd căvàăđàoăt o.ăVìăs năxu tăcôngăngh ătr ăthànhălo iăhìnhă
quanătr ngăhàngăđ u,ăphátăminhătr ăthànhăm tăngh ăđ căbi t,ănênăgiáoăd c,ăđàoăt oă
14


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

ph iăkhuy năkhíchăt ăduyăsángăt oăc aăng
th c,ăkhôngănênăđ yăng

iăh căch ăkhôngăph iălàănh iănhétăki nă

iăh căvàoătìnhătr ngă"ch tăđu iătrongăthôngătinănh ngăl iă

ch tăđóiăvìătriăth c".
Doăt căđ ăthayăđ iănhanhăchóngăc aăcôngăngh ămàăgiáoăđ căph iăc pănh tăliênă
t cătrongăsu tăcu căđ iăng
t oăđi uăki năchoănh ngăng

iălaoăđ ng.ăT ngăc

ngălýăthuy tăchoăcácăl păh căngh ,ă

iăđãăt tănghi păcácăl păh căngh ătheoăh căđ iăh c,ăvàă

t ngăth iăgianăth căt păchoăcácăh căsinh,ăt ngăgiáoăd căthôngăquaăvi călàm.ă
Ba là, xãăh iăhoáăcácăcôngătácănghiênăc uăkhoaăh căvàăcôngăngh ,ăxãăh iăhoáă
giáoăd căvàăđàoăt o.ă
Ch ă cóă t ngă đ uă t ă choă giáoă d c,ă đàoă t o,ă choă nghiênă c uă khoaă h c,ă côngă
ngh ,ăch ăcóăxãă h iăhoáă vi cănghiênăc uăvàă giáoăd căđàoăt oăthìăm iăcóăth ă th că
hi năđ

căch ătr

ngăc aă

ng.

yăm nhăđ iăm iăcôngăngh ătrongăs năxu t,ăkinhă

doanhăvàăcácăl nhăv căho tăđ ngăkhác,ăthuăh păkho ngăcáchăv ătrìnhăđ ăcôngăngh ă
soăv iăcácăn

cătiênăti nătrongăkhuăv c.ă iăth ngăvàoăcôngăngh ăhi năđ iăđ iăv iă

các ngànhă m iă nh n,ă đ ngă th iă l aă ch nă cácă côngă ngh ă thíchă h p,ă khôngă gâyă ôă
nhi măvàăkhaiăthácăđ

căl iăth ăv ălaoăđ ng.ăChúătr ngănh păkh uăcôngăngh ăm i,ă

hi nă đ i,ă thíchă nghiă côngă ngh ă nh pă kh u,ă c iă ti nă t ngă b ă ph n,ă ti nă t iă t oă raă
nh ngăcôngăngh ăđ căthùăVi t Nam.

15


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

K T LU N
Theoăđàăphátătri n c aăđ i công nghi p, máy móc s t ngăb

c thay th lao

đ ng gi năđ n,ăquá trình s n xu t t ch là m tăquáătrìnhălaoăđ ngăđ năgi n s tr
thành m t quá trình khoa h c, laoăđ ng tr c ti p tr thành th y u so v iălaoăđ ng
khoa h c. H th ng máy móc bi u hi n ra là m t hình th c thích h p nh t c aăt ă
b n c đ nh và s phát tri n c aăt ăb n c đ nh l i là ch s c a s phát tri n s c
s n xu t,ălàăth

căđoăm căđ phát tri n c a s giàu có d aătrênăph

ngăth c s n

xu tăt ăb n ch ngh a. Tuy nhiên vi c h th ng máy móc t đ ng thay th laoăđ ng
gi nă đ n,ă làmă gi mă laoă đ ng tr c ti p nh ng không h cóă ngh aă làă gi m vai trò
nhân t conăng

i trong s c s n xu t c aălaoăđ ng. B i vì,ănh ăC.Mácăđãăkh ng

đ nh: "Thiên nhiên không ch t o ra máy móc... T t c nh ng cái đó đ u là s n
ph m lao đ ng c a con ng
óc con ng

i... T t c nh ng cái đó đ u là nh ng c quan c a b

i do bàn tay con ng

i t o ra, đ u là s c m nh đã v t hoá c a tri

th c”.
Có th nói quan đi m c a Mác có giá tr l ch s to l n và đ ng th i có ý ngh a
th c ti n quan tr ng trong giai đo n hi n nay, khi mà cu c cách m ng công nghi p
l n th t ăđangăngày càng tác đ ng sâu s c trên ph m vi toàn c u.

16


Ti u lu n Quá trình s n xu t TBCN

V n Công V

TÀI LI U THAM KH O
[1] C. Mácăvàă ngghen:ăToàn t p, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2002, t p
23
[2] Ngh quy t 23-NQ/TW ngày 22/03/2018 c a B Chính tr v đ nh h ng
xây d ng chính sách phát tri n công nghi p qu c gia đ n n mă2030,ăt m nhìn đ n
n mă2045
[3] Reports of Insp. of Fact, for 31st October 1858
[4] Ricardo, "Principles of Political Economy", 3rd ed. London, 1821, p. 479
[5] TS. Nguy nă Tr nă Thành, C.Mác bàn v tác đ ng c a cách m ng công
nghi p đ n s n xu t, giao th ng kinh t và đ i s ng ng i lao đ ng, T păchí M tă
tr n,ăngày 11/06/2018

17