ngữ văn 8 chuẩn năm học 2010-2011

Tuần :
Tiết PPCT
Ngày soạn:
Ngày dạy :
Văn Bản: Tôi đi học
( Thanh Tịnh )
A. Mức độ cần đạt :
Cảm nhận đợc tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi trong buổi tựu trờng đầu tiên trong
một đoạn trích truyện có sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm.
B. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ :
1. Kiến thức :
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trờng trong văn bản tự sự qua ngòi bút
Thanh Tịnh.
2. Kĩ năng :
- Đọc hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản thân.
3. Thái độ
Giáo dục HS biết rung động, cảm xúc với những kỉ niệm thời học trò và biết trân trọng,
ghi nhớ những kỉ niệm ấy.
C. Ph ơng pháp :
- Đàm thoại, gợi tìm, phân tích, vấn đáp
D. Tiến trình dạy học :
1. On định lớp : Kiểm diện học sinh ..................................................
2. Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị của HS
3. Bài mới :
Trong cuộc đời mỗi con ngời, những kỉ niệm của tuổi học trò thờng đợc lu giữ bền
lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỉ niệm về buổi đến trờng đầu tiên. Tiết học đầu tiên
của năm học mới này, cô và các em sẽ tìm hiểu một truyện ngắn rất hay của nhà văn
Thanh Tịnh. Truyện ngắn " Tôi đi học " Thanh Tịnh đã diễn tả những kỉ niệm mơn man,
bâng khuâng của một thời thơ ấy.

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt
Chú ý đọc giọng chậm, dịu, hơi buồn và
lắng sâu; cố gắng diễn tả đợc sự thay đổi
tâm trạng của nhân vật " tôi ". ở những lời
thoại cần đọc giọng phù hợp
Cho HS đọc kĩ chú thích * và trình bày ngắn
gọn về tác giả Thanh Tịnh?
HS trả lời. GV lu ý thêm
HS đọc kĩ những chú thích.
? Bất giác có nghĩa là gì?
? Lạm nhận có phải là nhận bừa nhận vơ
không?
? Lớp 5 ở dây có phải là lớp năm em học
cách đây 3 năm?
I. Tìm hiểu chung :
1. Tác giả, tác phẩm:
2. Tìm hiểu chú thích:


Xét về thể loại văn học, đây là một truyện
ngắn và truyện ngắn này có thể xếp vào kiểu
văn bản nào? Vì sao? - Văn bản biểu cảm -
thể hiện cảm xúc, tâm trạng.
Mạch truyện đợc kể theo dòng hồi tởng của
nhân vật " Tôi ", theo trình tự thời gian của
buổi tựu trờng đầu tiên. Vậy có thể tạm ngắt
thành những đoạn nh thế nào?
- Đoạn 1: Khơi nguồn kĩ niệm
- Đoạn 2: Tâm trạng....trên con đờng cùng
mẹ đến trờng.

- Đoạn 3: Tâm trạng .....Khi đến tròng.
- Đoạn 4: ....Khi nghe gọi tên rời tay mẹ.
- Đoạn 5: Khi ngồi vào chổ và đón nhận tiết
học.
? Em hãy cho biết nhân vật chính của văn
bản này là ai?
- Nhân vật " Tôi "
? Vì sao em biết đó là nhân vật chính?
? Truyện đợc kể theo ngôi thứ mấy?
? Nỗi nhớ buổi tựu trờng đợc khơi nguồn từ
thời điểm nào?
? Em có nhận xét gì về thời điểm ấy?
? Cảnh thiên nhiên, cảnh sinh hoạt hiện lên
nh thế nào?
Tâm trạng của nhân vật tôi khi nhớ lại
những kỉ niệm cũ nh thế nào?
? Những từ đó thuộc từ loại gì? tác dụng của
những từ loại đó?
- Từ láy diễn tả cảm xúc, góp phần rút ngắn
khoảng cách thời gian giữa hiện tại và quá
khứ
Tiết 2
Vậy trên con đờng cùng mẹ đến trờng, nhân
vật tôi có tâm trạng nh thế nào? Chúng ta sẽ
tìm hiểu tiếp ở đoạn 2.
HS đọc diễn cảm toàn đoạn.
? Thanh Tịnh viết: " Con đờng này tôi đã
quen đi lại lắm lần...hôm nay, tôi đi học ".
3. Tìm hiểu thể loại và bố cục :
- Thể loại:

- Bố cục:
5 đoạn
II. Phân tích
1. Tâm trạng của nhân vật tôi trong
buổi tựu tr ờng đầu tiên:
a). Khơi nguồn kỉ niệm:
- Thời điểm gợi nhớ: cuối thu
Cảnh thiên nhiên: Lá rụng nhiều, mây
bàng bạc
Cảnh sinh hoạt: Mấy em nhỏ rụt
rè.............
=> Liên tởng tơng đồng, tự nhiên giữa
hiện tại - quá khứ.
- Tâm trạng: Nao nức, mơn man, tng
bừng rộn rã......
b).Trên con đ ờng cùng mẹ tới tr -
ờng:
- Cảm thấy trang trọng, đứng đắn
- Cẩn thận, nâng niu mấy quyển vỡ, lúng
Điều này thể hiện nh thế nào trong Đ2?
Theo em những từ " thèm, bặm, ghì, xệch,
chúi, muốn....." là những từ loại gì? - Động
từ đợc sử dụng đúng chổ -> Hình dung dễ
dàng t thế và cử chỉ ngộ nghĩnh, ngây thơ và
đáng yêu.
HS đọc diễn cảm đoạn 3.
Nhân vật có tâm trạng và cảm giác nh thế
nào khi nhìn ngôi trờng ngày khai giảng, khi
nhìn mọi ngời và các bạn?
? Em có nhận xét gì về cách kễ và tả đó?

tinh tế, hay
? Ngày đầu đến trờng em có những cảm
giác và tâm trạng nh nhân vật " Tôi "
không? Em có thể kễ lại cho các bạn nghe
về kĩ niệm ngày đầu đến trờng của em?
? Qua 3 đoạn văn trên em thấy tác giả đã sử
dụng nghệ thuật gì?
- Vit: So sánh.
? Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó? -
Gợi cảm, làm nỗi bật tâm trạng của nhân vật
" tôi " cũng nh của những đứa trẻ ngày đầu
đến trờng.
HS đọc đoạn 4:
Tâm trạng của nhân vật " Tôi ". Khi nghe
ông Đốc đọc bản danh sách học sinh mới
nh thế nào? Theo em tại sao " tôi " lúng
túng?
? Vì sao tôi bất giác giúi đầu vào lòng mẹ
nức nỡ khóc khi chuẩn bị vào lớp.
( Cảm giác lạ lùng, thấy xa mẹ, xa nhà, khác
hẳn những lúc chơi với chúng bạn).
? Có thể nói chú bé này có tinh thần yếu
đuối hay không?
HS đọc đoạn cuối:
Tâm trạng...của nhân vật " tôi" khi bớc vào
chổ ngồi lạ lùng nh thế nào?
Dòng chử " tôi đi học " kết thúc truyện có ý
nghĩa gì?
túng muốn thử sức, muốn khẳng định
mình khi xin mẹ cầm bút, thớc.

c). Khi đến tr ờng:
- Lo sợ vẩn vơ
- Bỡ ngỡ, ớc ao thầm vụng
-Chơ vơ, vụng về, lúng túng
d). Khi nghe ông Đốc gọi tên và
rời tay mẹ vào lớp:
- Lúng túng càng lúng túng hơn
- Bất giác bật khóc
e). Khi ngồi vào chỗ của mình
đón nhận tiết học đầu tiên:
- Cảm giác lạm nhận
- Kết thúc tự nhiên, bất ngờ -> Thể hiện
chủ đề của truyện
2. Thái độ, tình cảm của ng ời lớn:
- Chăm lo ân cần, nhẫn nại, động viên.....
Dòng chử trắng tinh, thơm tho, tinh khiết
nh niềm tự hào hồn nhiên trong sáng của "
tôi "
Thái độ, cử chỉ của những ngời lớn ( Ông
Đốc, thầy giáo trẻ, ngời mẹ....) nh thế nào?
Điều đó nói lên điều gì?
Em đã học những văn bản nào có tình cảm
ấm áp, yêu thơng của những ngời mẹ đối với
con? ( Cổng trờng mở ra, mẹ tôi..... )
- Nhân hậu thơng yêu và bao dung.
Tổng kết:
a. Nghệ thuật:
- Miêu tả tinh tế, chân thật diễn biến tâm
trạng của ngày đầu tiên đi học.
- Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm,

hình ảnh so sánh độc đáo ghi lại dòng liên
tởng, hồi tởng của nhân vật tôi.
- Giọng điệu trữ tình trong sáng.
b. Nội dung:
Buổi tựu trờng đầu tiêu sẽ mãi không thể
nào quên trong kí ức của nhà văn Thanh
Tịnh.
H ớng dẫn tự học:
- Đọc lại các văn bản viết về chủ đề gia
đình và nhà trờng đã học.
- Ghi lại những ấn tợng, cảm xúc của bản
thân về một ngày tựu trờng mà em nhớ
nhất.
E. Rút kinh nghiệm:
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Tuần :
Tiết PPCT
Ngày soạn:
Ngày dạy :
Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
A. Mức độ cần đạt :
- Phân biệt đợc các cấp độ khái quát về nghĩa của từ ngữ.
- Biết vận dụng hiểu biết về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ vào đọc hiểu và tạo lập
văn bản.
B. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ :
1. Kiến thức :
Các cấp độ khái quát về nghĩa của từ ngữ.

2. Kĩ năng :
Thực hành so sánh, phân tích các cấp độ khái quát về nghĩa của từ ngữ.
3. Thái độ
Giáo dục HS ý thức tự học, tự rèn để hiểu nghĩa của từ.
C. Ph ơng pháp :
- Gợi tìm, thảo luận, trực quan
D. Tiến trình dạy học :
1. On định lớp : Kiểm diện học sinh ..................................................
2. Kiểm tra bài cũ : ở lớp 7 các em đã học về từ đồng nghĩa, trái nghĩa, hãy lấy một số ví
dụ về 2 loại từ này.
3. Bài mới :
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt
GV cho HS quan sát sơ đồ trong SGK
Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn
nghĩa của từ thú, chim, cá? Tại sao?
Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn
nghĩa của từ voi, hơu? Từ chim rộng hơn từ
tu hú, sáo?
Nghĩa của các từ thú, chim, cá rộng hơn
đồng thời hẹp hơn nghĩa của từ nào?
Thế nào là một từ ngữ có nghĩa rộng? Thế
nào là một từ ngữ có nghĩa hẹp?
Một từ ngữ có thể vùa có nghĩa rộng và
nghĩa hẹp đợc không? Tại sao?
Em hãy lấy một từ ngữ vừa có nghĩa rộng và
nghĩa hẹp?
HS đọc ghi nhớ: SGK
Cho HS lập sơ đồ, có thể theo mẫu bài học
hoặc HS tự sáng tạo
Cho HS thảo luận 1 nhóm làm một câu

Cho 4 nhóm lên bảng ghi những từ ngữ có
nghĩa hẹp của các từ ở BT3 trong thời gian 3
phút? ( Câu a, b, c, d)
Làm ở nhà
1.Tìm hiểu:
a. Quan sát sơ đồ:
b.. Nhận xét:
- Nghĩa của từ động vật rộng hơn nghĩa
của từ thú, chim, cá
- Vì: Phạm vi nghĩa của từ động vật bao
hàm nghĩa của 3 từ thú, chim, cá

- Các từ thú, chim, cá có phạm vi nghĩa
rông hơn các từ voi, hơu, tu hú....có phạm
vi nghĩa hẹp hơn động vật.
Vì tính chất rộng hẹp của nghĩa từ ngữ chỉ
là tơng đối.
2. Ghi nhớ: SGK
Bài tập 1:

Bài Tập 2:
a. Chất đốt.
b. Nghệ thuật.
c. Thức ăn.
d. Nhìn.
e. Đánh.
Bài tập 3:
a. Xe cộ: Xe đạp, xe máy, xe hơi.
b. Kim loại: Sắt, đồng, nhôm.
c: Hoa quả: Chanh, cam.

d. Mang: Xách, khiêng, gánh.
Bài tập 4:
Bài tập 5:
- Động từ nghĩa rông: Khóc.
- Động từ nghĩa hẹp: Nức nỡ, sụt sùi.
H ớng dẫn tự học:
Tìm các từ ngữ thuộc cùng một phạm vi
nghĩa trong một bài trong SGK Sinh học
(hoặc Vật lí, Hoá học,...). Lập sơ đồ thể
hiện cấp độ khái quát về nghĩa của các từ
ngữ đó.
E. Rút kinh nghiệm:
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Tuần :
Tiết PPCT
Ngày soạn:
Ngày dạy :
Tính thống nhất về chủ đề của văn bản
A. Mức độ cần đạt :
- Thấy đợc tính thống nhất về chủ đề của văn bản và xác định đợc chủ đề của một văn bản
cụ thể.
- Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề.
B. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ :
1. Kiến thức :
- Chủ đề văn bản.
- Những thể hiện của chủ đề trong một văn bản.
2. Kĩ năng :

- Đọc hiểu và có khả năng bao quát toàn bộ văn bản.
- Trình bày một văn bản (nói, viết) thống nhất về chủ đề.
3. Thái độ
- H S có ý thức xác định chủ đề và có tính nhất quán khi xác định chủ đề của văn bản.
C. Ph ơng pháp :
- Gợi tìm, thảo luận, giải quyết vấn đề.
D. Tiến trình dạy học :
1. On định lớp : Kiểm diện học sinh ..................................................
2. Kiểm tra bài cũ : Nêu nội dung chính của văn bản " Tôi đi học"
3. Bài mới :
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt
Để tái hiện đợc những kỉ niệm về ngày đầu tiên đi
học, tác giả đã đặt nhan đề của văn bản và sử
dụng những câu, những từ ngữ nh thế nào?
I - Chủ đề của văn bản:
1. Tìm hiểu:
- Nhớ lại những kỉ niệm buổi đầu đi học.
- " Tôi " Phát biểu ý kiến và bộc lộ cảm xúc
của mình về một kỉ niệm sâu sắc về thuở thiếu
Để tô đậm cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng
nhân vật " Tôi " trong ngày đầu đi học, tác giả đã
sử dụng các từ ngữ, chi tiết nh thế nào?
Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản?
Tính thống nhất này thể hiện ở những phơng diện
nào?
Bài học cần ghi nhớ điều gì?
GV cho HS đọc to phần ghi nhớ.
HS đọc kĩ văn bản " Rừng cọ quê tôi " và trả lời
các câu hỏi SGK.
HS đọc kĩ bài tập 2, thảo luận nhóm sau đó

thời.
2. Kết luận: Chủ đề: Đối tợng và vấn đề chính
mà văn bản biểu đạt.
II - Tính thống nhất về chủ đề của văn bản:
1. Tìm hiểu:
1/. Nhan đề: Có ý nghĩa tờng minh giúp ta
hiểu ngay nội dung của văn bản là nói về
chuyện đi học.
- Các từ: Những kỉ niệm mơn mang của buổi
tựu trờng, lần đầu tiên đi đến trờng, đi học, 2
quyển vở và động từ " Tôi ".
- Câu: Hằng năm .....tựu trờng, Hôm nay tôi đi
học, hai quyển vở........nặng.
2/.
+ Trên đờng đi học:
- Con đờng quen.....bổng đổi khác, mới mẽ.
- Hoạt động lội qua sông....đổi thành việc đi
học thật thiêng liêng, tự hào.
+ Trên sân trờng:
- Ngôi tròng cao ráo, xinh xắn -> lo sợ.
- Đứng nép bên những ngời thân.
+ Trong lớp học:
- Bâng khuâng, thấy xa mẹ, nhợ nhà.
3/.
-> Là sự nhất quán về ý đồ, ý kiến cảm xúc
của tác giả thể hiện trong văn bản.
- Thể hiện: + Nhan đề.
+Quan hệ giữa các phần, từ ngữ
chi tiết.
+ Đối tợng.

2. Kết luận:
* Ghi nhớ SGK
IV/ Luyện tập
1/
- Đối tợng: Rừng cọ.
- Các đoạn: Gthiệu rừng cọ, tả cây cọ, tác
dụng của nó, tình cảm gắn bó của con ngời với
cât cọ.
-> Trật tự sắp xếp hợp lý không nên đổi.
2/
- Nên bỏ câu b, d
3/
- ý lạc chủ đề: c, g, h
- Diễn đạt cha tốt: Câu b, e-> thiếu tập trung
vào chủ đề.
H ớng dẫn tự học:
Viết một đoạn văn bản đảm bảo tính thống
nhất về chủ đề văn bản theo yêu cầu của giáo
viên.
E. Rút kinh nghiệm:
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Tuần :
Tiết PPCT
Ngày soạn:
Ngày dạy :
Trong lòng mẹ
( Nguyên Hồng)

A. Mức độ cần đạt :
- Có đợc những kiến thức sơ giản về thể văn hồi kí.
- Thấy đợc đặc điểm của thể văn hồi kí qua ngòi bút Nguyên Hồng : thấm đợm chất trữ
tình, lời văn chân thành, dạt dào cảm xúc.
B. Trọng tâm kiến thức, kĩ năng, thái độ :
1. Kiến thức :
- Khái niệm thể loại hồi kí.
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Trong lòng mẹ.
- ý nghĩa giáo dục : những thành kiến cổ hủ, nhỏ nhen, độc ác không thể làm khô héo tình
cảm ruột thịt sâu nặng, thiêng liêng.
2. Kĩ năng :
- Biết đầu biết đọc hiểu một văn bản hồi kí.
- Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phơng thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân
tích tác phẩm truyện.
3. Thái độ
Giáo dục HS đồng cảm với nỗi đâu tinh thần, tình yêu thơng mẹ mãnh liệt của bé Hồng.
C. Ph ơng pháp :
- Đàm thoại, gợi tìm, giải quyết vấn đề, vấn đáp.
D. Tiến trình dạy học :
1. On định lớp : Kiểm diện học sinh ..................................................
2. Kiểm tra bài cũ :
- Bài " Tôi đi học " đợc viết theo thể loại nào? nội dung chính của văn bản đó là gì?
- Nêu thành công về mặt nt thể hiện trong tác phẩm?
3. Bài mới : ở nớc ta Nguyên Hồng là một trong những nhà văn có một thời thơ ấu thật
cay đắng, khốn khổ, những kĩ niệm ấy đã đợc nhà văn viết lại trong tập hồi kí " Những
ngày thơ ấu " kĩ niệm về ngời mẹ đáng thơng qua cuộc trò chuyện với bà Cô và qua cuộc
gặp gỡ bất ngờ là một trong những chơng truyện cảm động nhất.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt
GV Hớng dẫn HS với giọng chậm, tình cảm, chú ý
ngôn ngữ của Hồng khi đối thoại với bà cô và giọng

cay nghiệt, châm biếm của bà cô
Cho HS đọc kĩ chú thích * và Em hãy trình bày ngắn
gọn về Nguyên Hồng và tác phẩm " Những ngày thơ
ấu "
Tác phẩm đợc viết theo thể loại gì?
Vị trí đoạn trích trong tác phẩm?
HSđọc văn bản
GV hỏi lại một số từ yêu cầu học sinh giải thích?
? Mạch truyện kể của đoạn trích " Trong lòng mẹ"
có gì giống và khác với văn bản "Tôi đi học"?
+ Giống: Kể, tả theo trình tự thời gian trong hồi t-
ởng, nnhớ lại kí ức tuổi thơ .
- Khơng thức biểu đạt: Kể, tả, biểu cảm.
+ Khác: "Tôi đi học" liền mạch trong khoảng thời
gian ngắn, không ngắt quảng: Buổi sáng...
" Trong lòng mẹ" không liền mạch có khoảng cách
nhỏ về thời gian vài ngày khi cha gặp và không gặp
Vậy đoạn trích có thể chia bố cục nh thế nào?
Tiết 2
HS đọc lại đoạn kể về cuộc gập gỡ và đối thoại giữa
bà cô và bé Hồng.
Tính cách và lòng dạ bà cô thể hiện qua những điều
gì?
( Lời nói, nụ cời, cử chỉ, thái độ)
Cử chỉ: Cời hỏi và nội dung câu hỏi của bà cô có
phản ánh đúng tâm trạng và tình cảm của bà đối với
mẹ bé Hồng và đứa cháu ruột của mình hay ko? Vì
sau em nhận ra điều đó? Từ ngữ nào biểu hiện thực
chất thái độ của bà? từ nào biểu hiện thực chất thái
độ của bà?

- cử chỉ: Cời, hỏi- nụ cời và câu hỏi có vẻ quan tâm,
thơng cháu, tốt bụng nhng bằng sự thông minh nhạy
cảm bé Hồng đã nhận ra ý nghĩa cay độc trong giọng
nói và nét mặt của bà cô
- rất kịch: Giả dối
I/ Tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
- Nhà văn lớn của nền văn học VN hiện đại tập
trung viết về lớp ngời cùng khổ, dới đáy của xã
hội với tình yêu sâu sắc, mãnh liệt.
Tác phẩm: Hồi kí gồm 9 chơng - viết về tuổi thơ
cay đắng của tác giả.
Là tập văn xuôi giàu chất trữ tình, cảm xúc dào
dạt, tha thiết chân thành.
- Trong lòng mẹ là chơng 4.
2. Đọcvà tìm hiểu chú thích:

3. Bố cục:
Chia làm 2 đoạn
1. Đầu....ngời ta hỏi đến chứ: Tâm ttrạng của bé
Hồng khi trò chuyện với ngời cô
2. Còn lại: Tâm trạng của bé Hồng khi gặp mẹ
III/- Tìm hiểu văn bản
1.Tâm trạng của bé Hồng khi trò chuyện với ng-
ời cô:
a. Nhân vật bà cô:
Giả dối, cay nghiệt, thâm hiểm, độc ác