Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp giúp học sinh “gần gũi và thân thiện” với vật mẫu trong hoạt động quan sát nhận xét ở bài vẽ theo mẫu lớp 4

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________

MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH “GẦN GŨI VÀ THÂN THIỆN” VỚI VẬT MẪU
TRONG HOẠT ĐỘNG QUAN SÁT NHẬN XÉT
Ở BÀI VẼ THEO MẪU LỚP 4
CHƯƠNG I
PHẦN MỞ ĐẦU
1/Lí do chọn đề tài
Những năm gần đây, với sự hội nhập sâu rộng của nước ta với thế
giới,việc học và dạy những mơn học mang tính nghệ thuật trong trường phổ
thơng được chú trọng một cách đúng với vai trò của nó trong cuộc sống.
Mơn mĩ thuật cũng là một mơn nghệ thuật, mơn học này ở bậc tiểu học
khơng nhằm mục đích đào tạo học sinh trở thành hoạ sĩ hay thợ vẽ mà mục
tiêu chính là giáo dục thẫm mĩ cho các em( thơng qua ngơn ngữ mĩ hội
hoạ :đường nét, hình mảng, bố cục , màu sắc,…), giúp các em tiếp xúc, làm
quen với cái đẹp của thiên nhiên, của tác phẫm mĩ thuật và gần gũi hơn nữa
là với những đồ vật quen thuộc trong cuộc sống.
Ở trường TH các mơn học đều cần ở học sinh những kĩ năng quan sát
sự vật hiện tượng một cách hiệu quả. Từ đó giúp các em tư duy tốt hơn trong
học tập, để lĩnh hội kiến thức một cách cao nhất. Mơn Mĩ Thuật khơng phải
là một ngoại lệ, hơn nữa hoạt động quan sát lại là một hoạt động đặc trưng ở
mơn học này. Để học tốt mơn Mĩ Thuật nói chung và mơn Mĩ Thuật lớp 4
nói riêng, phát huy kĩ năng quan sát đồ vật là mục tiêu khơng thể thiếu trong
dạy bài Vẽ theo mẫu (vẽ hình hoạ) ở lớp 4.
Phải làm gì để q trình giáo
dục thẩm mĩ cho các em được hiệu quả hơn, mà cụ thể ở đây là quan sát tốt
hơn từ đó các em sẽ có kĩ năng phán đốn, ước lượng , so sánh,…phục vụ
cho việc học tập mơn mĩ thuật cũng như các mơn học khác đó là một câu hỏi
mà ai là giáo viên cũng trăn trở.

2/Mục đích của đề tài
- Nhằm phát huy kĩ năng quan sát ở học sinh.
- Giúp học sinh phát triển trí tuệ, cảm quan đối với thế giơi xung quanh.
- Giúp học sinh u thích mơn mĩ thuật là yếu tố quyết định hiệu quả
việc giáo dục thẫm mĩ ở trường tiểu học.
3/ Phạm vi nghiên cứu
- Học sinh khối lớp 4, trường TH Tân Hồ.
- Thời gian 2 năm (năm học: 2007 – 2008 , 2008 – 2009)
CHƯƠNG II
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

1


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________

1/ Cơ sở lí luận
Hội hoạ đối với trẻ em nói chung và đối với hoc sinh lớp 4 nói riêng là
cả một thế giới mn hình, mn sắc với những nét vẽ ngây thơ, sinh động.
Các em vẽ khơng theo một quy luật nào ( như sự hợp lơgíc, sự hiểu biết tồn
diện về tỉ lệ, xa gần, giải phẫu, ánh sáng,…), mà vẽ theo cảm xúc do mơi
trường thẫm mĩ tạo nên. Các em vẽ theo trí nhớ, vẽ theo biểu tượng đã được
hình thành hoặc tưởng tượng ra nhiều hơn là vẽ theo mẫu thực. Ví dụ khi vẽ
theo mẫu em ít nhìn mẫu mà vẽ theo hình ảnh đã được ghi nhớ trong đầu các
em. Học sinh lớp 4 (10 tuổi) là giai đoạn chuyển tiếp từ tư duy cụ thể mang
tính trực quan lên tư duy lơgíc , tư duy trừu tượng.
Đối với học sinh lớp 4 (10 tuổi), khả năng quan sát của các em bước
đầu đã mang tính khái qt hóa, trừu tượng hóa hơn những học sinh lớp

1,2,3. song tư duy trực quan cụ thể vẫn còn trong hoạt động tư duy của các
em ở lứa tuổi này. Bằng thị giác các em quan sát đồ vật một cách trực diện
theo khơng gian 3 chiều, nhưng khi thể hiện bài vẽ lại trên một mặt phẳng (2
chiều), do vậy sử dụng cơ quan xúc giác hỗ trợ sẽ giúp các em nắm được
bản chất đồ vật quan sát (mẫu). Q trình này sẽ làm hiện trong não chủ thể
tất cả những hình ảnh của đối tượng đã được tri giác. Từ sự kết hợp quan sát
đó sẽ giúp não bộ của các em ghi lại hình ảnh một cách chi tiết và cụ thể hơn
phục vụ tốt việc so sánh tỉ lệ nội tại đồ vật cũng như so sánh tỉ lệ tương
quan chung giữa các đồ vật.
5/ Cơ sở thực tiễn
- Hiện nay khi nói đến quan sát vật mẫu trong vẽ theo mẫu nói chung
và vẽ theo mẫu ở lớp 4 nói riêng hầu như chỉ giới hạn ở mức độ bày mẫu và
học sinh quan sát, dẫn đến việc các em thường sao chụp một cách rập khn
theo các bước vẽ mẫu trong sách giáo khoa hoặc của giáo viên (tuy giáo
viên đã nhắc nhở phải thể hiện bài vẽ theo mẫu theo góc nhìn của mình).
- Để q trình quan sát được nhẹ nhàng hơn, diễn ra một cách tự nhiên,
lấy học sinh làm trung tâm, chủ thể của hoạt động này, việc giúp học sinh
tiếp cận và “thân thiện” với những vật mẫu có dạng hình khác nhau là góp
phần giúp các em ghi nhớ hình dáng vật mẫu. áp dụng trò chơi học tập sử
dụng nhiều giác quan ở bước này là một điều mang lại hiệu quả thiết thực
cho tiết học vẽ theo mẫu của học sinh lớp 4.
6/Thực trạng
Trong điều kiện thực tế hiện nay, việc dạy học lấy học sinh làm trung
tâm là kim chỉ nam của các phương pháp dạy học ở tiểu học. Song để thực
hiện được diều đó đòi hỏi người giáo viên phải chuẩn bị bài dạy một cách
cơng phu trong đó đò dùng dạy học chiếm vai trò quan trọng. Là một trường
vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc,học sinh trường TH Tân Hồ rất ít được
Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

2

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________

tiếp xúc với những đồ vật mang tính nghệ thuật (lọ hoa, chậu cảnh,… và các
đồ gốm mĩ nghệ khác) do điều kiện gia đình trên địa bàn hầu hết rất khó
khăn, những đồ vật đó các gia đình của các em gần như khơng có. Do vậy
việc cho các em làm quen và tiếp xúc một cách sâu sát nhất sẽ giúp các em
có cái nhìn đúng đắn và từ đó phát huy óc tưởng tượng, sáng tạo khi thực
hiện những bài vẽ theo mẫu.
CHƯƠNG III
BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH “THÂN THIỆN” VỚI VẬT MẪU
THƠNG QUA THỊ GIÁC VÀ XÚC GIÁC
1/ Ghi nhớ và gần gũi những đồ vật có dạng hình trụ, hình cầu, hình khối
hộp.
- Mỗi học sinh phải liệt kê (vào giấy) đượcít nhất 3 đồ vật trong gia
đình có dạng hình khác nhau: Hình trụ, hình khối hộp, hình cầu,…
Ví dụ: Lọ hoa, trái cam, hộp đựng bút,… ( bằng chất liệu gốm, sứ, thuỷ
tinh,gỗ,…)
- Mỗi học sinh phải sưu tầm ít nhất một đồ vật có dạng hình cầu hoặc
hình trụ hay hình khối hộp.
Lưu ý: Khơng phải những đối tượng được đặt cạnh nhau đều được ghi nhớ
như nhau, chỉ những cái gì liên quan đến nhu cầu, động cơ , mục đích, tâm
thế, hoạt động của các em thì mới được ghi nhớ tốt hơn.
2/ Trò chơi: ĐỐN VẬT
Ap dụng trong hoạt động quan sát- nhận xét.
a/Mục tiêu: giúp học sinh tiếp cận, quan sát vật mẫu một cách nhẹ
nhàng thơng qua cơ quan xúc giác, phát huy khả năng phán đốn.

b/ thiết bị
- Túi vải màu sẫm kích thước: 30x50 cm
- 8 đồ vật: 2 lọ hoa sứ có dạnghình trụ có kiểu dáng khác nhau
2 loại trái cây có dạng hình cầu.
2 cái ly sứ (khơng quai) có dạng hình trụ kiểu dáng khác nhau
2 khối hộp chữ nhật kích thước khác nhau
2 cái chai thuỷ tinh có dạng hình trụ nhưng khác nhau về kiểu dáng.
Lưu ý: Đồ vật (1 hoặc 2 đồ vật) sẽ được dùng làm mẫu vẽ trong bài học.
c/ Chuẩn bị
- Chọn 2 đội chơi (Mỗi đội 4 học sinh)
- Cho 4 đồ vật (mỗi thứ một vật) vào túi vải.
- Thời gian chơi: 1 phút
Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

3


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________

d/ Cách chơi
- Đội thứ nhất chia thành 2 nhóm (đặt tên nhóm) : nhóm thứ nhất 2 học
sinh miêu tả sẽ luồn tay vào túi vải và miêu tả hình dáng, đặc điểm,
tính chất,… của vật. Nhóm thứ 2 học sinh sẽ đốn vật được miêu tả
đó, khi nào đúng ghi lên bảng thì nhóm thứ nhất sẽ miêu tả vật tiếp
theo.
- Mỗi lần đốn đúng được ghi 10 điểm.
- Thời gian sẽ chấm dứt khi hết 1 phút
*Đội thứ 2 thực hiện như đội thứ nhất với những đồ vật khác kiểu dáng
- Giáo viên và học sinh dưới lớp chấm diểm và cơng bố đội thắng. Từ đó

u cầu học sinh nhấn mạnh những đặc điểm và hình dáng của đồ vật sẽ
làm vật mẫu.
Lưu ý: đây là một trò chơi đòi hỏi sự linh hoạt và chuẩn bị kĩ lưỡng kịch
bản của giáo viên, nều khơng sẽ dẫn đến sự lúng túng khi tham gia trò
chơi.
3/ Góc trưng bày
- Tạo góc trưng bày những sản phẩm (vật mẫu) của giáo viên cũng
như học sinh sưu tầm.
+Sắp xếp góc trưng bày theo hình dạng của đồ vật:
Ví dụ: Kệ để đồ vật hình trụ riêng với các kệ đồ vật có hình dạng khác.
- Sắp xếp gian biểu để hoc sinh quan sát và bổ sung đồ vật 1 lần /
tháng.
*Lưu ý: Có thể sử dụng một góc của phòng Liên đội để làm phòng
trưng bày.
CHƯƠNG IV
KẾT QUẢ
- Học sinh thật sự thân thiện với những đồ vật xung quanh, Ln say mê tìm
tòi, khám phá, sưu tầm những đồ vật gần gũi với cuộc sống của các em.
- Học sinh đam mê hơn phân mơn Vẽ theo mẫu nói riêng và Mĩ thuật nói
chung.
- Tạo thói quen ln phát huy hết các giác quan để quan sát sự vật ở học
sinh.
- Kết quả cụ thể:
Biểu hiện
NĂM HỌC
cụ thể
2005 - 2006 2006 - 2007 2007 - 2008
HKI
2008 - 2009
Vẽ đươc khung hình

93,5%
93%
95%
98,5%
Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

4


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________
vẽ được hình bằng các
nét phác trong khung
hình
Bài vẽ gần giống về
mẫu và hình dáng, tỉ lệ.

91,5%

92%

94,5%

96%

45%

47%

55%

57,5%

HS có kết quả đặc
biệt

3
\
CHƯƠNG VI
BÀI HỌC KINH NGHIỆM

- Những sự vật học sinh được tiếp cận một cách “thân thiện” sẽ phá vỡ ngăn
cách và tạo nên sự gần gũi khi các em quan sát sự vật ấy.
- Sự thường xun quan sát những đồ vật xung quanh trong cuộc sống hàng
ngày là một yếu tố giúp học sinh thực hiện tốt q trình quan sát mẫu trong
bài vẽ theo mẫu.
- Sự “thân thiện và gần gũi” giữa học sinh và các đồ vật xung quanh sẽ giúp
các em thể hiện bài vẽ có hồn và sinh động hơn.
KIẾN NGHỊ
Sau đây là những kiến nghị đến cấp trên:
Cung cấp, bổ sung những vật mẫu bằng những chất liệu khác nhau có
tính mơ phạm và tính nghệ thuật, để phục vụ tốt những tiết vẽ theo mẫu và
làm phong phú mẫu vẽ trong các trường học.
NHỮNG TÀI LIỆU VÀ WEBSITE THAM KHẢO

- Mĩ thuật và phương pháp dạy học mĩ thuật ở tiểu học (NXBGD – tác giả Nguyễn Lăng
Bình).
- Sư phạm học tiểu hoc (NXBGD – tác giả: Nguyễn Đình Chính, Nguyễn Văn Luỹ, Phạm
Ngọc Uyển)
- Hình hoạ căn bản (NXBVHTT – tác giả: Lê Thanh Lộc)

- www.eboot.com.vn
- www.wikipedia.org.vn

Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

5


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________

Ý KIẾN NHẬN XÉT CỦA TỔ CHUN MƠN
……………………………………………………………………………………................
.................................................……
……………………………………………………………………………………................
.................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................…………
XẾP LOẠI:
Tân Hồ, ngày tháng năm 2009
TỔ (KHỐI) TRƯỞNG

Ý KIẾN NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................…
………………………………………………………………………………………............

.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................…………
XẾP LOẠI:
Tân Hồ, ngày tháng năm 2009
CTHĐ

Ý KIẾN NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHỊNG GD&ĐT
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............

Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

6


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM – MĨ THUẬT
_________________________________________________________________________________________________________

.....................................................
………………………………………………………………………………………............
.....................................................
………………………………………………………………………………………............

.....................................................…………
XẾP LOẠI:
Đồng Phú, ngày tháng năm 2009

Người thực hiện: Nguyễn Hữu An – Trường tiểu học Tân Hoà

7