Bài giảng Ngữ văn 10: Lời tiễn dặn (Trích truyện thơ “Tiễn dặn người yêu”)

LỜI TIỄN DẶN
Trích truyện thơ “Tiễn dặn người yêu”


DÂN TỘC THÁI
- Số dân là 1.328.725 người, chiếm 1,74% dân số cả nước.
-Cư trú tập trung tại các tỉnh Lai châu, Điện Biên, Lào Cai,
Yên Bái, Sơn La, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An.


PHỤ NỮ THÁI ĐEN

PHỤ NỮ THÁI TRẮNG


NHÀ Ở CỦA NGƯỜI THÁI


Khăn piêu – một vẻ đẹp độc đáo trong trang phục phụ nữ Thái


Tăng cẩu­ dấu hiệu của phụ nữ đã có chồng


Múa xòe – nét văn hóa 
đặc sắc của người Thái


LỜI TIỄN DẶN
Trích truyện thơ “Tiễn dặn người yêu”

- Thể loại văn vần.
- Kết hợp giữa hai yếu tố tự sự và trữ tình.
- Phản ánh số phận người nghèo khổ và khát
vọng tình yêu tự do, về hạnh phúc và công lí xã
hội.
2. Truyện thơ “Tiễn dặn người yêu”
(nguyên văn tiếng Thái: “Xống chụ xon xao”).
- Là một trong những truyện thơ hay nhất của
dân tộc Thái và của kho tàng truyện thơ dân
gian các dân tộc thiểu số ở VN.



- Nội dung: phản ánh tình yêu tha thiết, thủy
chung và khát vọng tự do yêu đương của các
chàng trai, cô gái Thái.


- Từ đầu-> “khi goá bụa về già: Lời dặn dò
của chàng trai khi anh chạy theo tiễn cô về tận
nhà chồng.
- Phần còn lại: Tâm trạng của chàng trai khi
chứng kiến người yêu bị nhà chồng hành hạ.


1. Tâm trạng của chàng trai và cô gái ở phần
đầu đoạn trích.
a. Tâm trạng của cô gái:
- Hoàn cảnh của cô gái: phải về nhà chồng nhưng

chưa gặp được người yêu để giã biệt.
- Hình ảnh cô gái: “vừa đi vừa ngoảnh lại, vừa đi vừa
ngoái trông”, “chân bước xa lòng càng đau, nhớ”
=> tâm trạng đau khổ, mong ngóng không yên.


- Những cụm từ “tới rừng ớt”, “tới rừng cà”, “tới rừng lá
ngón” kết hợp với những động từ ‘chờ”, “đợi”, “ngóng”,
“trông”
=> gợi hình ảnh con đường đi xa ngái và trạng thái dùng
dằng, chờ đợi của cô.
+ Hình ảnh thiên nhiên “ớt”, “cà”, “lá ngón” rât cụ thể, gần
gũi với người Thái, được diễn tả theo lối tăng tiến.
=> biểu tượng cho nỗi đắng cay chất chứa trong lòng cô
gái.


b. Tâm trạng, tình cảm của chàng trai khi tiễn
người yêu về nhà chồng.
- Chứng kiến cảnh người yêu về nhà chồng trong nỗi
đau khổ, chàng trai không muốn xa rời:
“được nhủ đôi câu anh mới đành lòng quay lại / mới
chịu quay đi...”
=> chàng trai vừa ý thức được hoàn cảnh không thể thay
đổi được của hai người, vừa luyến tiếc tình yêu nên
không đành dứt.
- Chàng bày tỏ tình yêu tha thiết qua lời nói và cử chỉ
chăm sóc ân cần, thiết tha:
“con nhỏ hãy đưa anh ẵm, bé xinh hãy đưa anh bồng... »

- Chàng hẹn ước với cô gái : Nổi bật chữ “đợi”:
+ thời gian chờ đợi được tính bằng mùa vụ: “đợi tới
tháng năm lau nở,”, “đợi mùa nước đỏ cá về”, “đợi chim
tăng ló hót gọi hè”.
+ thời gian chờ đợi được tính bằng cả đời người: “không
lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ lấy nhau khi góa bụa về
già”
=> chàng trai đã ước hẹn chờ đợi cô gái trong mọi thời
gian, mọi tình huống.
“đợi” còn có nghĩa là chấp nhận thực tại không thể
gần gũi, gắn bó; đợi nghĩa là chỉ còn hi vọng ở tương
lai.


2. Những lời tiễn dặn ở phần cuối đoạn trích
- Hoàn cảnh: Chàng trai tiễn người yêu về tận nhà chồng,
ở lại đó một thời gian, dặn dò hết lời hết lẽ để mong cô
thành người dâu thảo. Nhưng anh lại phải chứng kiến
cảnh người yêu bị đánh đập, hành hạ.
- Chàng trai cảm thông, săn sóc người yêu bằng những
hành động chia sẻ rất mực yêu thương:
“dậy đi em”, “đầu bù anh chải cho”, “tóc rối đưa anh búi hộ”
=> ẩn chứa nỗi xót xa đau đớn còn hơn cả nỗi đau mà
cô gái phải gánh chịu


- Nổi bật mong muốn cùng chết của chàng trai:
Chết ba năm hình còn treo đó
Chết thành sông, vục nước uống mát lòng

Chết thành đất, mọc dây trầu xanh thắm
Chết thành bèo, ta trôi nổi ao chung
Chết thành muôi, ta múc xuống cùng bát
Chết thành hồn, chung một mái, song song.
=> Hình ảnh cái chết được lặp lại sáu lần thể hiện khát
vọng mãnh liệt được gắn bó với người yêu, thể hiện thái
độ phản kháng trước hoàn cảnh.


- Những câu thơ cuối:
Yêu nhau, yêu trọn đời gỗ cứng
Yêu nhau, yêu trọn kiếp đến già
Ta yêu nhau tàn đời gió, không rung không chuyển,
Người xiểm xui, không ngoảnh không nghe.
=> Câu thơ gọn, sử dụng điệp từ, hình ảnh so sánh
khẳng định khát vọng tự do yêu đương và quyết tâm
trước sau như một, không gì thay đổi được của chàng
trai. Khát vọng đó như được khắc sâu vào gỗ, tạc vào
đá.


1. Về nội dung: Qua tâm trạng đầy đau khổ, rối bời của
chàng trai và cô gái, đoạn trích đã khắc hoạ nổi bật tình
yêu tha thiết thuỷ chung và khát vọng tự do yêu đương
của các chàng trai, cô gái Thái.
2. Đặc sắc về nghệ thuật:
+ kết hợp tự sự và trữ tình.
+ lối diễn đạt mộc mạc, gần gũi với cách nghĩ cách cảm
của người Thái, vừa rất chân tình tha thiết.
+ mượn thiên nhiên để biểu lộ tâm trạng