Biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 2 qua phân môn Kể chuyện

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Mẫu 3

BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến cơ sở huyện Phú Ninh
Tên đề tài sáng kiến:
Biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 2 qua phân môn Kể chuyện
1. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: …
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phân môn Kể chuyện lớp 2
3. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu:
Ngày 17 tháng 9 năm 2019 - Năm học 2019-2020
4. Mô tả bản chất của sáng kiến:
4.1. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết:
Hầu hết những câu chuyện được đưa vào chương trình giảng dạy trong
phân môn Kể chuyện cho học sinh Tiểu học đều chứa đựng ít nhiều những giá trị
đạo đức cần hình thành và giáo dục cho học sinh. Một số thể loại truyện có chứa
nội dung giáo dục đạo đức như:
- Thông qua truyện cổ tích, các em có thể phân biệt đâu là thiện, đâu là ác,
đâu là chính nghĩa, đâu là gian tà, xây dựng cho các em thái độ ứng xử đúng
mực.
- Những truyện lịch sử giáo dục sâu sắc cho học sinh về tình cảm đối với
quê hương, đất nước, khơi dậy lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc.
- Kể chuyện về các danh nhân chẳng những các em học sinh học tập được
tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần phục vụ mà còn học tập được ý chí
vươn lên trong học tập, lao động.
- Kể chuyện khoa học cho các em nghe cũng là cách xây dựng phong cách
học tập mới khoa học, tự giác cho các em học sinh.
Qua đây, chúng ta đã thấy được mối quan hệ mật thiết giữa phân môn Kể
chuyện với việc giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học. Các câu chuyện dù ở

bất kì thể loại nào cũng đều chứa đựng một nội dung giáo dục đạo đức sâu sắc.
Thực tế hiện nay, một số học sinh rơi vào những tệ nạn xã hội, bạo lực học
đường; không kính trọng thầy cô, xem thường bạn bè, có những lời nói thô tục
với mọi người xung quanh; không hiếu thảo với ông bà, cha mẹ; các em ham
chơi games bỏ học; … Vì vậy để khắc phục tình trạng trên, trong quá trình giảng
1


dạy, tôi đang cố gắng tìm hiểu sâu sắc nội dung câu chuyện của từng tiết kể
chuyện để phát hiện ra những giá trị đạo đức bên trong câu chuyện đó. Từ đó,
hình thành và giáo dục những chuẩn mực, hành vi đạo đức cần thiết cho các em.
* Nhận thức, thái độ của giáo viên:
- Khi dạy các câu chuyện có nội dung chứa đựng các giá trị đạo đức, giáo
viên cũng đã có ý thức vào việc giáo dục ý thức đạo đức cho học sinh nhưng
chưa chú trọng lắm.
- Trong quá trình giảng dạy, giáo viên vẫn đang còn sử dụng phương pháp
kể chuyện, đàm thoại là chủ yếu. Các phương pháp khác như: đóng vai, thảo
luận nhóm, trò chơi học tập được giáo viên đưa vào sử dụng trong quá trình
giảng dạy, nhưng chưa được phổ biến.
- Giáo viên đôi khi không đảm bảo giờ lên lớp để học sinh tự do hoạt động
không đi theo khuôn mẫu, quy tắc nhất định dần sẽ trở thành thói quen hoạt
động tự do, tùy tiện. Bên cạnh đó khi giáo dục đạo đức cho các em người giáo
viên chưa nắm được khả năng nhận thức của từng học sinh, đặc điểm tâm sinh lý
của lứa tuổi. Ngoài công tác chủ nhiệm thì giáo viên còn nhiều công việc khác
của nhà trường nên không dành thời gian nhiều để quan tâm đến lớp.
* Nhận thức của học sinh và gia đình học sinh:
- Bản thân các em chưa có động cơ đúng đắn cho nên ngay từ đầu một số
em không có hứng thú học tập, trong giờ học các em không chú ý nghe giảng
nên không hiểu bài. Hậu quả là các em không thích học, nói chuyện chọc phá
bạn bè trong giờ học. Từ đó các em sẽ không hòa đồng được với bạn trong lớp,

vui chơi theo hứng thú riêng của mình, không cần biết những việc làm đó đúng
hay sai.
- Do các bậc phụ huynh đã có nhận thức sai lầm khi đưa con em đến trường
với ý nghĩ tất cả nhờ cậy thầy, cô còn phần mình chỉ lo nuôi con cung cấp các
phương tiện và điều kiện cho con em ăn học vậy là đủ. Chính từ quan điểm đó
nên gia đình ít liên lạc với nhà trường dẫn đến con em hư hỏng. Từ đó làm cho
tình trạng ngày một xấu đi, khoảng cách giữa giáo viên, học sinh ngày càng xa
dần.
- Do cách giáo dục của mỗi gia đình lại khác nhau, với tình thương con và
luôn sẵn sàng chiều theo sở thích của con dẫn đến con cái hư hỏng, không nghe
lời cha, mẹ, thầy cô. Còn một số gia đình lại đối xử với con một cách tàn nhẫn
thuờng hay đánh đập sĩ nhục con em chà đạp lên nhân cách đang phát triển của
các em.
* Chương trình sách giáo khoa:
- Chương trình sách giáo khoa lớp 2 sắp xếp tiết Kể chuyện là nội dung của
bài tập đọc mới học xong. Trên cơ sở đã học Tập đọc, tìm hiểu nội dung và nắm
vững cốt truyện, học sinh có điều kiện thuận lợi để rèn thêm kĩ năng, hiểu sâu
sắc thêm nội dung thông qua các bài thực hành Kể chuyện.

2


- Dung lượng mỗi văn bản truyện có khoảng trên dưới 200 chữ. Kể chuyện
theo tranh, kể chuyện theo dàn ý cho sẵn, kể chuyện phân vai, diễn đoạn… Trình
bày sách đẹp, nội dung dễ hiểu. Có hình ảnh, câu gợi ý giúp cho học sinh nhớ lại
câu chuyện một cách logic hơn, có trình tự hơn.
- Trong từng bài thể hiện rõ nét, nội dung cụ thể, rất gần với cuộc sống của
các em. Cốt truyện vừa gần gũi vừa phù hợp với khả năng cảm thụ của các em.
Nói chung, hầu hết những câu chuyện được đưa vào chương trình giảng dạy
trong phân môn Kể chuyện cho học sinh tiểu học đều chứa đựng ít nhiều những

giá trị đạo đức cần hình thành và giáo dục cho học sinh.
4.2. Nêu nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược
điểm của giải pháp đã biết:
Khi thực hiện chương trình lớp 2 thì việc giáo dục đạo đức cho các em hết
sức quan trọng. Tất cả các môn học đều có ý nghĩa giáo dục đạo đức cho học
sinh. Thông qua các giờ học trên lớp tôi nhận thấy một số học sinh chưa có định
hướng đúng trước những hiện tượng xã hội (tốt, xấu...) từ đó chưa lựa chọn
được cách thức ứng xử đứng đắn trong các tình huống đạo đức. Từ đó tôi đã tích
lũy những kinh nghiệm trong giảng dạy phân môn Kể chuyện lớp 2 như sau:
4.2.1. Phát huy ý thức tự học của học sinh:
- Học sinh tự nghiên cứu bài trước ở nhà, tự tìm hiểu nội dung của câu
chuyện theo cách hiểu của mình.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh tự quan sát tranh và rút ra nội dung của
từng bức tranh bằng ngôn ngữ của các em. Các em có thể kể trước cho người
thân nghe câu chuyện của mình. Khi đến lớp, giáo viên kiểm tra lại nội dung các
em đã chuẩn bị. Nhờ đó mà khi giáo viên rút ra những giá trị đạo đức có trong
câu chuyện thì học sinh nắm chắc và hiểu sâu hơn nội dung của câu chuyện.
- Đối với các em rụt rè, nhút nhát thì giáo viên phải thường xuyên gọi các
em lên bảng kể chuyện nhiều lần để động viên, khích lệ tính mạnh dạn của các
em.
4.2.2. Sử dụng các phương pháp dạy học trong phân môn Kể chuyện:
Do đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học, các em chưa có khả năng
nhận thức và hình thành cho mình các giá trị đạo đức. Do đó, trong quá trình
giảng dạy phân môn Kể chuyện, để giáo dục học sinh một cách có hiệu quả,
giúp các em tiếp thu tri thức một cách có chủ động, hứng thú, tích cực và tùy
thuộc vào từng bài cụ thể mà giáo viên có thể sử dụng các phương pháp dạy học
khác nhau để làm cho giờ học diễn ra như mong muốn. Biến giờ học Kể chuyện
thành giờ giáo dục đạo đức một cách nhẹ nhàng mà nội dung các câu chuyện
vẫn đảm bảo truyền thụ cho học sinh một cách có hệ thống.
a. Phương pháp đàm thoại:

3


- Sử dụng phương pháp đàm thoại giúp giáo viên thu được tín hiệu ngược
từ học sinh một cách nhẹ nhàng để kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy học sao
cho phù hợp.
- Đây là phương pháp dạy học đặc biệt hiệu quả trong việc phát huy tính
chủ động, độc lập suy nghĩ trong học tập và tự tìm ra kiến thức mới. Trong giờ
học giáo viên cần hướng dẫn học sinh hay nhóm học sinh đọc truyện, suy nghĩ
và thảo luận. Việc trao đổi sẽ làm cho học sinh tham gia vào quá trình học tập
tích cực chứ không thụ động ngồi nghe, ghi chép máy móc và học thuộc. Qua
trao đổi, giáo viên có cơ hội hiểu rõ từng học sinh về cá tính, trình độ, năng
khiếu, rèn luyện cho các em khả năng suy nghĩ, diễn đạt và mạnh dạn trình bày
trước lớp.
- Vận dụng phương pháp đàm thoại vào dạy học phân môn Kể chuyện:
+ Để tổ chức đàm thoại có hiệu quả thì giáo viên cần nghiên cứu kĩ lưỡng
nội dung bài học để đưa ra hệ thống câu hỏi sao cho phù hợp. Hệ thống câu hỏi
được đưa ra phải có logic, có câu hỏi chính, có câu hỏi phụ để hướng dẫn học
sinh. Câu hỏi đặt ra phải rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp với trình độ nhận thức của
học sinh.
+ Câu hỏi đặt ra phải kích thích được sự suy nghĩ của học sinh. Câu hỏi
phải có tác dụng tìm ra kiến thức đã học để giải quyết nhiệm vụ, các tình huống
khác nhau của quá trình học tập.
+ Cần yêu cầu cả lớp tập trung để lắng nghe câu hỏi và lắng nghe câu trả
lời của bạn để kịp thời điều chỉnh, bổ sung sao cho phù hợp.
+ Cần khơi dậy ý thức học tập, nghiên cứu tìm hiểu nội dung bài học cho
tất cả mọi thành viên trong lớp. Chính hệ thống những câu hỏi với nhiều mức độ
khác nhau sẽ giúp học sinh trong cả lớp đều có thể tham gia tìm hiểu bài rút ra
được các giá trị đạo đức chứa đựng trong câu chuyện. Giáo viên cần chú ý phát
huy khả năng và kiến thức của mọi học sinh trong lớp.

+ Sử dụng phương pháp đàm thoại làm cho việc tìm hiểu câu chuyện được
hay hơn, học sinh được đi sâu vào khai thác nội dung bên trong của câu chuyện.
+ Việc giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi sẽ giúp học sinh đi sâu, nắm
vững ý nghĩa đạo đức mà câu chuyện muốn truyền đạt. Từ đó, giúp các em thấy
được các giá trị đạo đức mà câu chuyện chứa đựng để tiếp thu và hình thành
những hành vi chuẩn mực đạo đức.
b. Phương pháp thảo luận nhóm:
- Phương pháp thảo luận nhóm phát huy được tính tính cực, chủ động học
tập của học sinh. Tạo điều kiện để học sinh tự chiếm lĩnh tri thức từ đó nhanh
chóng hiểu bài và nắm vững kiến thức. Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm để
4


dạy phân môn Kể chuyện, nhất là những bài có liên quan trực tiếp đến các giá trị
đạo đức cần hình thành cho học sinh.
- Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào dạy học phân môn Kể chuyện:
+ Đối với học sinh lớp 2, khả năng tự làm việc và tập trung chú ý rất hạn
chế nên khi chia nhóm cần chia với số lượng ít, chủ yếu là nhóm 2 hoặc nhóm 4.
 Các bước tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm:
Bước 1: Thành lập nhóm
Việc chia nhóm phụ thuộc vào nội dung bài học, số lượng câu hỏi, độ khó
và ý đồ tổ chức của giáo viên. Tuy nhiên, đối với học sinh lớp 2 nên chia nhóm
có số lượng nhỏ để dễ thảo luận.
Các hình thức chia nhóm phải đa dạng, tránh sự nhàm chán.
Yêu cầu học sinh tự bầu ra nhóm trưởng, thư kí để ghi chép hoặc giáo viên
chỉ định.
Bước 2: Phân công nhiệm vụ thảo luận cho từng nhóm
Việc phân công nhiệm vụ có thể được giáo viên nêu bằng lời hoặ thông qua
phiếu bài tập.
Bước 3: Các nhóm thảo luận

Trong quá trình học sinh thảo luận giáo viên phải quan sát, giúp đỡ và nhắc
nhở học sinh thực hiện nhiệm vụ. Tránh tồn tại những học sinh không thực hiện
nhiệm vụ thảo luận.
Bước 4: Các nhóm báo cáo kết quả thảo luận
Việc báo cáo kết quả không nhất định phải là thư kí hay nhóm trưởng, để
phát huy hết sức sự tập trung học tập cho học sinh thì giáo viên cần yêu cầu
những học sinh khác nhau trong nhóm báo cáo, kể cả những học sinh yếu, học
sinh nhút nhát bởi đó là cơ hội để các em tập trung thảo luận, nắm được sâu sắc
nội dung bài học.
Bước 5: Hoạt động chung cả lớp
Đây là bước để giáo viên tổ chức cho cả lớp cùng nhận xét, đánh giá kết
quả thảo luận của các nhóm để từ đó đưa ra nhận đinh và rút ra nội dung kiến
thức mới, giá trị đạo đức mới.
Qua thảo luận nhóm các em sẽ tự do bày tỏ ý kiến của mình về những điều
mà câu chuyện đề cập đến. Từ đó đưa ra được ý kiến đúng, đúc rút được giá trị
đạo đức cần hình thành.
c. Phương pháp đóng vai:

5


- Đối với những câu chuyện có nhiều lời thoại thì giáo viên nên tổ chức cho
học sinh đóng vai để các em học tập hứng thú hơn, lôi cuốn được sự chú ý của
các em nhiều hơn. Đóng vai là một phương pháp đặc trưng của phân môn Kể
chuyện. Vì vậy, khi giảng dạy phân môn Kể chuyện giáo viên nên sử dụng
phương pháp này một cách phù hợp, hiệu quả.
- Đối với mỗi câu chuyện trong chương trình dạy học, sau khi giáo viên kể
chuyện lần thứ nhất và tổ chức cho học sinh tìm hiểu truyện thì giáo viên sẽ
hướng dẫn cho học sinh tập kể chuyện và tổ chức cho các em đóng vai các nhân
vật trong truyện kể.

- Vận dụng phương pháp đóng vai vào dạy học phân môn Kể chuyện lớp 2:
+ Mục đích của việc kể chuyện đóng vai là hình thành khả năng kể chuyện
cho mỗi học sinh. Đồng thời nâng cao kĩ năng hoạt động tập thể, biết phối hợp
nhịp nhàng với nhau để hòa nhập vào từng vai mà các em phụ trách. Thông qua
các vai được đóng, các em sẽ bày tò thái độ, tình cảm của mình đối với từng
nhân vật.
+ Học sinh biết dựng lại câu chuyện theo vai nhân vật, đóng vai nhân vật
trong truyện. Biết diễn lại một số tình tiết và tính cách của nhân vật trông qua
vai diễn của mình.
 Các bước tổ chức cho học sinh thực hành đóng vai:
Bước 1: Giới thiệu nội dung đóng vai
Giáo viên tổ chức chia lớp thành các nhóm và giao nhiệm vụ cho từng
nhóm, cụ thể là các tình huống, các nội dung cần được thực hành đóng vai.
Bước 2: Học sinh thảo luận, đóng vai
Giáo viên cần quan sát, giúp đỡ học sinh trong việc phân vai, hướng dẫn
học sinh lựa chọn lời thoại phù hợp với nội dung thực hành
Bước 3: Học sinh thực hành đóng vai
Việc thực hành đóng vai phải được phân đều cho tất cả mọi thành viên
trong lớp, đảm bảo ngay cả những học sinh nhút nhát hay học sinh yếu cũng có
cơ hội tham gia đóng vai.
Khi mời các nhóm đóng vai cần chú ý, các thành viên trong nhóm phải có
học sinh giỏi, học sinh khá và cả học sinh yếu xen lẫn nhau. Không chỉ mời
những nhóm học sinh giỏi đóng vai. Việc mời học sinh ở nhiều mức độ khác
nhau lên đóng vai vừa giúp học sinh học tập cái hay của các bạn, đồng thời nhận
ra cái thiếu sót của một số bạn để điều chỉnh sao cho phù hợp. Giúp các em tự
hoàn thiện khả năng và kiến thức của mình theo chiều hướng tích cực.
Bước 4: Nhận xét, đánh giá
6

Giáo viên cần huy động sự nhận xét, đánh giá của nhiều học sinh trong lớp
để từ đó rút ra các thái độ, cách ứng xử phù hợp với từng tình huống, rút ra kết
luận cho bài học, rút ra các giá trị đạo đức chứa đựng sâu bên trong nội dung câu
chuyện.
Thông qua các vai được đóng, các em sẽ bày tỏ thái độ, tình cảm của mình
đối với từng nhân vật. Từ đó các em sẽ hình thành được hành vi đạo đức cho
mình.
d. Phương pháp trò chơi học tập:
- Trò chơi học tập với tác dụng kích thích sự hứng thú của học sinh, tạo
không khí học tập vui vẻ, thoải mái, hòa đồng giữa học sinh với nhau và giữa
học sinh với giáo viên. Đồng thời hình thành được cho học sinh tinh thần đoàn
kết, tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau.
- Vận dụng phương pháp trò chơi học tập vào dạy học phân môn Kể chuyện
lớp 2
+ Để giáo dục đạo đức thông qua dạy học phân môn Kể chuyện thì việc tổ
chức các trò chơi học tập phải xây dựng trên cở sở thực hiện các tình huống, các
nội dung giúp học sinh hình thành được những hành vi, thái độ đạo đức.
+ Nội dung của các trò chơi phải chứa đựng các yếu tố, hành vi đạo đức,
hình thức tổ chức trò chơi phải tạo không khí thi đua giữa các đội và tinh thần
đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong các đội.
 Các bước tổ chức trò chơi học tập:
Bước 1: Giáo viên giới thiệu tên, mục đích trò chơi và luật chơi
Trò chơi học tập được sử dụng nhằm mục đích giáo dục đạo đức tức phải
đặt ra yêu cầu buộc học sinh giải quyết để trở thành đội thắng cuộc. Cùng với
đó, thông qua trò chơi là học sinh nắm được nội dung cốt truyện và ý nghĩa giáo
dục của câu chuyện. Hoặc thông qua trò chơi học sinh giao lưu, giúp đỡ lẫn
nhau nêu cao tinh thần đoàn kết.
Bước 2: Học sinh chơi
Cần tạo điều kiện để nhiều học sinh trong lớp cùng được tham gia chơi.
Nội dung chơi phải được tất cả học sinh trong lớp tìm hiểu, bàn bạc theo đội,

nhóm trước khi chơi thật. Để cả lớp đều nắm được nội dung và đưa ra cách giải
quyết nội dung trò chơi.
Bước 3: Nhận xét trò chơi
Học sinh nhận xét phần tham gia trò chơi và kết quả của các đội chơi, giáo
viên là người đánh giá. Giáo viên và học sinh sẽ cùng nhận xét thái độ tham gia

7


trò chơi của từng đội và nêu ra kết luận về nội dung kiến thức có liên quan đến
trò chơi.
Thông qua trò chơi học tập, vừa tạo được phong trào thi đua trong cả lớp
vừa giúp học sinh nâng cao kiến thức, hiểu sâu sắc hơn nội dung của bài và các
giá trị đạo đức cần hình thành trong bài học. Đồng thời, qua trò chơi giáo viên
có thể đánh giá được khả năng tiếp thu và vận dụng của học sinh về nội dung
kiến thức của câu chuyện vào thực tế.
e. Phương pháp kể chuyện:
- Phương pháp kể chuyện là một phương pháp đặc trưng trong phân môn
Kể chuyện. Sau khi giáo viên kể chuyện và hướng dẫn cho học sinh tìm hiểu nội
dung truyện kể, thì giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thi kể lại câu chuyện
bằng lời của mình. Các em sẽ vận dụng những kiến thức tiếp thu được và sử
dụng vốn từ ngữ của mình để kể lại chuyện vừa học cho cô và bạn nghe.
- Qua việc tổ chức cho các em kể lại câu chuyện, giáo viên sẽ giúp học sinh
hiểu sâu sắc thêm từng nhân vật trong câu chuyện. Các em sẽ nhớ được câu
chuyện lâu hơn, đồng thời hiểu được nội dung truyện kể và nắm được ý nghĩa
giáo dục của nó. Từ đó các em sẽ hình thành cho mình những giá trị đạo đức
đích thực.
- Trong khi kể chuyện, giáo viên nên sử dụng ngôn ngữ ngắn gọn, giàu
hình ảnh, giàu cảm xúc, kết hợp với nét mặt, điệu bộ để tác động lên tư tưởng,
tình cảm và nhận thức của học sinh.

4.2.3. Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh:
a. Xây dựng kế hoạch bài dạy một cách nghiêm túc, chu đáo:
- Xây dựng kế hoạch bài dạy là một trong những bước đầu quan trọng
chuẩn bị cho một tiết dạy hoàn chỉnh. Với việc chuẩn bị soạn giảng, giáo viên có
thể dự kiến được những tình huống học tập và lồng ghép giáo dục đạo đức có
thể xảy ra để kịp thời xử lý, điều chỉnh, đảm bảo tính khoa học và đem lại hiệu
quả giáo dục.
- Mỗi câu chuyện có một nội dung khác nhau, có khi nội dung câu chuyện
chứa cả nội dung giáo dục đạo đức và thực hành hành vi đạo đức, cũng có nhiều
câu chuyện nội dung giáo dục đạo đức không được thể hiện cụ thể. Chính vì vậy,
giáo viên cần tích hợp dạy học và giáo dục nhằm nâng cao các chuẩn mực hành
vi đạo đức cho học sinh sao cho phù hợp. Đồng thời đảm bảo nội dung, mục tiêu
của bài học.
b. Tổ chức cho học sinh kể được câu chuyện bằng tranh minh họa và
bằng giọng nói điệu bộ:
- Giáo viên phải nắm chắc nội dung yêu cầu của bài và nội dung cốt
truyện.
8


- Sử dụng tranh minh họa bài học được phóng to, có nhiều màu sắc thu hút
sự chú ý của học sinh.
- Giáo viên phải tìm hiểu kĩ về nội dung của câu chuyện, nhất là những câu
chuyện có chứa đựng nhiều giá trị đạo đức, nhiều tình tiết phức tạp trước khi
đến lớp.
- Tôn trọng ý kiến của học sinh, góp ý nhẹ nhàng, tế nhị không nên phê
phán khi học sinh kể sai, nên khuyến khích, động viên các em trong quá trình
các em kể chuyện.
- Giúp học sinh nắm: Quan sát tranh, cảm nghĩ về nhân vật trong tranh –
Thứ tự các tranh – nhân vật chính, nhân vật phụ - hoạt động của nhân vật – cảnh

vật xung quanh. Học sinh phải xác định được đoạn – nội dung chính của đoạn –
ý trong từng đoạn đó. Lứa tuổi này các em còn rất nhút nhát, vì vậy giáo viên
không nên có thái độ thiếu tế nhị vì sẽ dẫn đến học sinh không dám kể chuyện
và tạo cho các em cảm giác sợ hãi, rụt rè khi tham gia kể chuyện.
- Hướng dẫn học sinh quan sát tranh – kể chuyện theo nhóm
+ Tranh minh họa cho câu chuyện được xem là trọng tâm của hoạt động kể
chuyện theo tranh. Ở học kì I, một số câu chuyện có tranh vẽ minh họa nhằm gợi
ý cho các em dễ nhớ cốt truyện.
+ Để hình thành ở học sinh kĩ năng quan sát và biết kể chuyện bằng ngôn
ngữ của mình, yêu cầu cần đạt khi hướng dẫn học sinh kể chuyện.
+ Cho học sinh quan sát tranh lại sau khi đã nêu ra yêu cầu của đề bài. Một
số học sinh còn chậm thì có thể cho các em đọc thầm lại câu chuyện vài lần để
các em nhớ lại cốt truyện. Sau đó cho các em nêu tóm tắt lại nội dung từng bức
tranh. Mỗi tranh là một nội dung của câu chuyện. Kĩ năng cần đạt ở giai đoạn
này là học sinh biết sắp xếp nội dung tranh vẽ phù hợp với nội dung câu chuyện
và quan trọng là nắm được các đặc điểm về tính cách, điệu bộ, nhân cách của
các nhân vật có trong truyện để diễn đạt lại bằng ngôn ngữ của mình.
+ Để kiểm tra trí nhớ của học sinh, sau khi học sinh quan sát tranh giáo
viên nên hướng dẫn, đặt câu hỏi: Bức tranh vẽ gì? Sau các câu trả lời của học
sinh giáo viên có thể giúp học sinh nắm lại nội dung của từng tranh vẽ.
+ Sau khi học sinh đã nắm được nội dung câu chuyện thì giáo viên tiến
hành tổ chức cho học sinh kể chuyện. Yêu cầu đặt ra cho học sinh là phải nắm
được nội dung truyện và kể lại bằng giọng kể, lời kể của mình. Mặc dù, các em
có thể kể giống hệt câu chuyện trong sách giáo khoa là không sai, nhưng nên
khuyến khích các em kể bằng suy nghĩ, cảm nhận của mình về câu chuyện đó.
Có như vậy học sinh mới nắm được nội dung các giá trị đạo đức chứa đựng
trong câu chuyện, từ đó giúp các em hình thành được cho mình những hành vi
chuẩn mực đạo đức cần thiết. Vì vậy, chính giáo viên là người hướng dẫn các
9

em làm được việc đó. Muốn hình thành được kĩ năng đó, giáo viên cần áp dụng
biện pháp cho học sinh quan sát tranh và hướng dẫn cho từng nhóm làm việc,
nêu rõ yêu cầu của bài là em phải biết dùng lời của mình để diễn đạt nội dung
tranh dựa trên nội dung của câu chuyện.
Ví dụ: Trong tiết kể chuyện bài: CHIẾC BÚT MỰC (Tuần 5)
Bước đầu, cho từng nhóm quan sát từng nội dung tranh vẽ, các nhóm suy
nghĩ thảo luận trong khoảng thời gian 3 phút. Sau đó từng nhóm lên trình bày về
nội dung của từng tranh bằng ngôn ngữ của mình, dựa trên nội dung câu chuyện.
Câu trả lời của học sinh sau khi thảo luận có thể như sau:
+ Tranh 1: Cô giáo cho bạn Lan viết bút mực vì cô gọi bạn lên lấy bình
mực.
+ Tranh 2: Một bạn học sinh khóc và cô giáo hỏi bạn vì sao khóc.
+ Tranh 3: Bạn ngồi cùng bàn cho bạn ấy mượn bút vì bạn đó chưa được
viết bút mực.
+ Tranh 4: Bạn đó tốt bụng nên cô giáo cho bạn đó được viết bút mực và
còn khen bạn đó biết giúp đỡ bạn và cô giáo cho bạn ấy mượn bút để viết.
Những nội dung học sinh trả lời của từng nội dung bức tranh hầu hết đều
được các em diễn đạt bằng những từ ngữ rất thực tế của mình dù là dựa trên nội
dung cốt truyện. Nên khuyến khích học sinh diễn đạt theo suy nghĩ của mình,
không nên rập khuôn theo nội dung câu chuyện.
Thông qua hoạt động kể chuyện bằng ngôn ngữ, giọng kể và điệu bộ của
mình, học sinh sẽ nắm được đặc điểm tính cách, nhân phẩm của từng nhân vật.
Từ đó, các em sẽ tự hình thành cho mình các giá trị, phẩm chất đạo đức đúng
đắn cho bản thân mình. Các em tự rút ra mình cần phải biết giúp đỡ bạn khi bạn
gặp khó khăn, cũng như trong cuộc sống hằng ngày phải biết giúp đỡ mọi người
xung quanh mình, …. Các em sẽ biết được điều gì cần học hỏi và điều gì phải
phê phán từ các nhân vật trong câu chuyện mà các em kể.
* Hình thành hoạt động kể chuyện cá nhân
- Bằng giọng kể tự nhiên của mình, bước đầu học sinh đã nắm được cách

kể chuyện bằng lời của mình thông qua nội dung tranh vẽ và nội dung cốt
truyện. Bước tiếp theo không thể thiếu ở mỗi tiết kể chuyện là khả năng thể hiện
nội dung toàn câu chuyện bằng lời nói kết hợp với hành động, cử chỉ, điệu bộ
của mình. Ở bước đầu các em đã nắm được nội dung câu chuyện, thì việc các
em kể lại toàn bộ câu chuyện sẽ không có nhiều khó khăn lắm. Để học sinh tự
tin hơn khi đứng trước lớp kể chuyện, giáo viên cần thực hiện các bước sau:
+ Giúp học sinh xác định thật kĩ yêu cầu của bài.

10


+ Dẫn dắt học sinh đến với nội dung câu chuyện một cách nhẹ nhàng, thoải
mái.
+ Đặt câu hỏi để gợi mở cho học sinh nhớ lại câu chuyện.
+ Hướng dẫn học sinh tính cách điệu bộ, giọng nói của từng nhân vật trong
câu chuyện cần kể (đặt câu hỏi để học sinh trả lời, bổ sung góp ý cho các em).
+ Hướng dẫn để học sinh biết dùng lời nói của mình để kể và biết kết hợp
điệu bộ, cử chỉ của nhân vật cho phù hợp với nội dung câu chuyện.
Nên tổ chức cho các em thi kể chuyện và cho cả lớp nhận xét giọng kể của
bạn. trong quá trình các em kể nên động viên các em để các em tự tin hơn trong
câu chuyện của mình. Giáo viên nên khen thưởng, động viên các em.
Với những học sinh chưa kể được thì cần dẫn dắt các em theo một hệ
thống câu hỏi của câu chuyện. Điều quan trọng ở đây là ngoài giọng kể, các em
phải biết kể chuyện sao cho thu hút được người nghe vào câu chuyện của mình.
Ở lứa tuổi này các em rất say mê môn Kể chuyện, nên khi đã quen với hình thức
kể chuyện này thì các em sẽ kể rất tốt, diễn đạt nội dung câu chuyện rất có hồn
vì lứa tuổi này các em rất mê truyện.
Ví dụ: Trong tiết Kể chuyện: NGƯỜI THẦY CŨ để học sinh nắm được
từng nhân vật trong câu chuyện, có thể đặt một số câu hỏi gợi ý sau:
+ Câu chuyện này có mấy nhân vật?

+ Các em cần thể hiện như thế nào đối với nhân vật chú bộ đội? Lời nói
của chú bộ đội khi nói với thầy?
+ Lời nói của thầy giáo như thế nào? Thái độ ngạc nhiên của thầy giáo khi
gặp lại học trò cũ theo các em nên thể hiện như thế nào? Lời của thầy nói khi
nhớ ra cậu học trò ấy?
+ Điệu bộ của Dũng ra sao?
Tóm lại, tất cả các câu hỏi đặt ra là để học sinh nắm vững tính cách, lời nói
của nhân vật. Có như thế khi diễn đạt lại thì các em mới thể hiện tốt và lời kể,
giọng nói sẽ phù hợp với nhân vật trong truyện hơn, lôi cuốn được người nghe
vào câu chuyện của mình. Từ đó các em hiểu được sâu sắc các giá trị nội dung
của câu chuyện, bao gồm cả những giá trị đạo đức cần hình thành để giáo dục
chuẩn mực hành vi đạo đức cho các em.
c. Nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức thông qua các hoạt động
ngoại khóa về kể chuyện:
Hoạt động ngoại khóa có tác dụng củng cố môn học chính khóa, bồi dưỡng
năng lực, phát triển năng khiếu sẵn có cho học sinh. Hoạt động ngoại khóa cũng
là môi trường rèn luyện lối sống tập thể, sống có đạo đức, văn hóa vì nó lôi cuốn
đông đảo học sinh tham gia. Kể chuyện là một phân môn dạy học có ưu thế về tổ
11


chức hoạt động ngoại khóa. Những hình thức như thi kể chuyện, dàn dựng hoạt
cảnh, sưu tầm truyện cổ dân gian ở địa phương, cắm trại, tham quan, du lịch đều
ít nhiều có liên quan đến môn học.
* Hoạt động thi kể chuyện:
Tùy vào điều kiện tổ chức và thời gian thực hiện chúng ta có thể sử dụng
các hình thức tổ chức thi kể chuyện sau:
 Thi kể chuyện ở lớp
 Thi kể chuyện ở khối lớp
 Thi kể chuyện trong toàn trường Tiểu học

- Mục đích
+ Tạo khí thế học tập sôi nổi, nề nếp.
+ Rèn kĩ năng nói, kĩ năng kể chuyện có nghệ thuật.
+ Phát triển năng lực cảm thụ và hiểu các giá trị đạo đức trong câu chuyện.
- Yêu cầu:
+ Gọn nhẹ, thiết thực.
+ Động viên được đông đảo học sinh trong lớp tham gia (kể cả những học
sinh nhút nhát, rụt rè).
- Nội dung:
+ Học sinh kể lại những câu chuyện đã được học trong chương trình phân
môn Kể chuyện lớp 2 đã được các em chuẩn bị và đăng kí tham gia dự thi. Hoặc
cũng có thể bốc thăm truyện sẽ kể theo hình thức hái hoa dân chủ.
- Bình bầu, nhận xét:
+ Nhận xét, tuyên dương vì sự nỗ lực cố gắng của học sinh, khen thưởng
khuyến khích học sinh tiếp tục phát huy năng lực của mình. Đồng thời giáo dục
các em hiểu sâu sắc tính cách, nhân phẩm của các nhân vật trong câu chuyện.
Biết phân biệt được tốt, xấu; phân biệt được điều cần phải học hỏi, điều cần chê
bai, phê phán.
* Hoạt động tham quan, du lịch :
Những hoạt động tham quan, du lịch, không do phân môn Kể chuyện đảm
nhiệm, nhưng nếu biết kết hợp cũng có thể bổ trợ cho kể chuyện. Việc tham
quan các bảo tàng, thăm các nhà truyền thống, nghĩa trang liệt sĩ, các di tích lịch
sử và cách mạng ở địa phương làm cho học sinh gắn với quê hương, tự hào về
quê hương. Giáo viên có thể kết hợp kể những câu chuyện trong chương trình
phân môn Kể chuyện lớp 2 với những truyện tự chọn ngay tại địa phương. Giáo
viên có thể chọn một thời điểm thích hợp, một địa điểm mát mẻ, rộng rãi để học
sinh tập trung nghe kể chuyện. Đồng thời, giáo viên kết hợp giáo dục đạo đức
cho học sinh những giá trị đạo đức cần truyền đạt có liên quan đến nơi được
tham quan, tìm hiểu và giá trị đạo đức trong chính câu chuyện giáo viên kể học
sinh nghe.

Trong chương trình tham quan, du lịch chung của học sinh nên có dự kiến
thực hiện phân môn Kể chuyện và lồng ghép những giá trị, những chuẩn mực

12


đạo đức đến cho học sinh. Ngay cả các đợt lao động tập trung cũng nên có kết
hợp kể chuyện lồng ghép các giá trị đạo đức giáo dục cho học sinh.
4.2.4. Giáo dục đạo đức thông qua những hoạt động khác:
- Giao tiếp với bạn bè: Thường xuyên cho các em đến những nơi đông
người như các khu vui chơi, các lễ hội dành cho thiếu nhi để các em có thể học
hỏi được nhiều điều từ bạn bè cùng trang lứa. Giao tiếp trong cuộc sống hằng
ngày sẽ giúp các em dạn dĩ, lanh lợi hơn từ đó sẽ hình thành những nhân cách
tốt đẹp cho các em.
- Trong cuộc sống hằng ngày tập cho học sinh được đức tính là mỗi khi có
lỗi thì biết tự nhận lỗi và sửa chữa. Ngoài ra còn luyện cho học sinh những cử
chỉ, thái độ lễ phép với mọi người xung quanh, thói quen ứng xử tốt với bạn
bè, ...
- Qua nhân cách của người giáo viên: Giáo dục đạo đức không chỉ thực
hiện trong các giờ chính khóa mà cần thực hiện mọi lúc mọi nơi. Mọi hành
động, cử chỉ, lời nói của mỗi giáo viên là một tấm gương để các em noi theo.
4.3. Nêu các điều kiện, phương tiện cần thiết để thực hiện và áp dụng
giải pháp:
* Về điều kiện:
* Về phương tiện:
- Sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 2 (tập 1, tập 2).
- Sách giáo viên môn Tiếng Việt lớp 2 (tập 1, tập 2).
- Sách Dạy Kể chuyện ở trường Tiểu học, NXB Giáo dục.
- Sách Phát huy tính tích cực học tập của học sinh như thế nào, NXB Giáo
dục.

- Tư liệu giáo viên tìm tòi.
4.4. Nêu các bước thực hiện giải pháp, cách thức thực hiện giải pháp:
a. Mục đích của giải pháp: Góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công
tác giáo dục đạo đức cho học sinh.
b. Các bước thực hiện giải pháp:
- Bước 1: Tìm hiểu thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh và
nhận thức của học sinh về các giá trị đạo đức.
- Bước 2: Đưa ra hệ thống các biện pháp giáo dục đạo đức thông qua giảng
dạy phân môn Kể chuyện trong chương trình môn Tiếng Việt.
- Bước 3: Áp dụng hệ thống các biện pháp đã đưa ra để giáo dục đạo đức
cho học sinh .
13


- Bước 4: Giáo viên tự đánh giá hiệu quả của việc áp dụng các biện pháp.
4.5. Chứng minh khả năng áp dụng của sáng kiến:
Sáng kiến được áp dụng phù hợp và có hiệu quả đối với việc dạy học phân
môn Kể chuyện lớp 2 trường Tiểu học Ngô Gia Tự.
5. Những thông tin cần được bảo mật : không
6. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
- Việc tìm ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức
thông qua môn Kể chuyện lớp 2 là một quá trình nghiên cứu và rèn luyện đòi
hỏi người giáo viên phải nhiệt tình trong công tác dạy học, đặt trách nhiệm lên
hàng đầu. Mặc dù đã có bộ môn đạo đức, song nếu giáo viên biết sử dụng các
phương pháp và biện pháp giáo dục thích hợp để khai thác khả năng giáo dục
đạo đức thông qua các môn học, ở đây cụ thể là thông qua quá trình giảng dạy
phân môn Kể chuyện thì việc giáo dục đạo đức cho học sinh sẽ mang lại hiệu
quả cao.
- Đa số các em đều nắm được nội dung của bài học. Tất cả học sinh đều

nắm được những giá trị đạo đức chứa đựng trong câu chuyện như: hiểu được
phải giúp đỡ bạn bè khi gặp phải khó khăn, hoạn nạn; cách ứng xử, giao tiếp lễ
phép với mọi người xung quanh; những việc làm tốt và những việc không nên
làm, ... và có thể áp dụng vào trong cuộc sống hằng ngày của các em. Cụ thể khi
được hỏi: Qua câu chuyện này các em các em đã học được những gì? Có nhiều ý
kiến đưa ra khác nhau nhưng tất cả đều có một điểm chung là các em hiểu được
những giá trị đạo đức có trong câu chuyện được học.
- Trong quá trình dạy học, tôi đã sử dụng nhiều phương pháp dạy học mới
và áp dụng các biện pháp giáo dục tác động trực tiếp đến quá trình học tập của
học sinh nên tôi thấy đa số học sinh có hào hứng tham gia vào các giờ học, tiếp
thu kiến thức nói về các giá trị đạo đức một cách hứng thú, nhẹ nhàng, không gò
bó. Do đó, hiệu quả của việc giáo dục đạo đức cho học sinh qua phân môn Kể
chuyện đã được nâng cao.
Kết quả cụ thể như sau:
Lớp
2B (26)

Mức đạt được
Giai đoạn

Hoàn thành tốt

Giữa HK I

12 – 46.2 %

12 – 46.2 %

2 – 7.6 %

Cuối HKI

15 – 57.7 %

10 – 38.5 %

1 – 3.8 %

14

Hoàn thành

Chưa hoàn thành


Trên đây là một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 2 qua
phân môn Kể chuyện. Do điều kiện thời gian và trình độ có hạn, sáng kiến sẽ có
nhiều hạn chế, rất mong sự đóng góp ý kiến của lãnh đạo chuyên môn các cấp.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Nơi nhận:
- Hội đồng sáng kiến cơ sở huyện Phú Ninh;

- Lưu: TĐ-KT

15