Sáng kiến kinh nghiệm: Tổ chức dạy học chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu thời cận đại bằng phương pháp dạy học dự án nhằm phát triển năng lực học sinh

PHẦN 1: PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề.
Hiện nay chất lượng giáo dục luôn được các cấp các nghành quan tâm. Vì
vậy mỗi giáo viên phải ln tự rèn luyện, bồi dưỡng và đổi mới phương pháp dạy
học phù hợp đạt hiệu quả cao nhất. Việc sử dụng phương pháp kỉ thuật dạy học
tích cực hiện nay nhằm phát triển năng lực học sinh đang trở thành xu hướng giáo
dục quốc tế, một trong những phương pháp kỉ thuật dạy học tích cực hiện nay được
sử dụng là dạy học theo dự án. Đây là phương pháp dạy học lấy hoạt động của
người học làm trung tâm, không chỉ đảm bảo nội dung môn học về cả kiến thức và
kĩ năng mà còn hướng tới phát triển kĩ năng tư duy bậc cao. HS được rèn luyện
trong một môi trường hồn tồn mới, có thể hoặc khơng bị bó hẹp bởi một thời gian
cố định. HS sẽ được tham gia giải quyết những nhiệm vụ mang ý nghĩa thực tiễn xã
hội, tránh được sự nhàm chán. Vì trong quá trình thực hiện dự án học sinh được sử
dụng lý thuyết đã học để xử lý các tình huống. Ngồi ra DHDA còn hướng tới phát
triển kĩ năng sống cho học sinh như: Kĩ năng trong công việc, kĩ năng hợp tác, thu
thập và xử lý thơng tin, kĩ năng trình bày...
Lịch sử là bộ mơn tương đối khó học. Kiến thức lịch sử quá nhiều trong khi
thời lượng dạy học q ít. Bài tốn đặt ra cho mỗi giáo viên phải làm thế nào để
khơi dậy niềm đam mê, hứng thú với “ quá khứ ” cho mỗi học sinh trong thời đại
4.0 hiện nay. Để đáp ứng nhiệm vụ giáo dục hiện nay tôi chọn đề tài “Tổ chức dạy
học chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu thời cận đại bằng phương
pháp dạy học dự án nhằm phát triển năng lực học sinh"
2. Mục đích nghiên cứu:
Xây dựng và áp dụng kế hoạch DHDA vào chủ đề các cuộc cách mạng tư
sản buổi đầu thời cận đại góp phần phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn
cho học sinh.
Buổi đầu thời cận đại đã có nhiều cuộc cách mạng diễn ra dưới nhiều hình
thức, nguyên nhân, tính chất - kết quả khác nhau nhưng cùng có chung nhiệm vụ,
mục tiêu. Vì vậy thơng qua những nội dung của chủ đề học sinh sẽ hiểu rõ hơn về
khái niệm như thế nào là cuộc cách mạng tư sản.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:

- Nghiên cứu và áp dụng phương pháp DHDA chủ đề các cuộc cách mạng
tư sản buổi đầu thời cận đại
4


- Phân tích mục tiêu, nội dung dạy học
- Xây dựng kế hoạch dạy học chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu
thời cận đại theo phương pháp DHDA, nhằm phát triển năng lực học sinh.
- Thực nghiệm sư phạm.
4. Phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của DHDA. Thông qua nghiên cứu và áp dụng
trong q trình giảng dạy mơn Lịch sử tại trường THPT Lê Lợi và các trường
THPT vùng lân cận.
- Nghiên cứu chương trình SGK, SGV, sách bài tập nâng cao có liên quan
đến chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu thời cận đại
- Điều tra thực trạng đổi mới PPDH tại địa phương
- Trao đổi tiếp thu ý kiến của các đồng nghiệp
- Tham khảo các tài liệu về sáng kiến kinh nghiệm.
- Mạng Internet.
5. Đóng góp của đề tài.
- Chứng minh được tính khả thi và hiệu quả của DHDA với mơn Lịch sử,
góp phần đổi mới PPDH tại nhà trường, nâng cao được chất lượng dạy học.
- Phát triển năng lực người học, giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho HS.
- Phát huy tính tích cực và tăng cường ứng dụng CNTT trong quá trình học
tập của HS.

5


PHẦN 2: NỘI DUNG ĐỀ TÀI

A. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Dạy học định hướng phát triển năng lực
1.1.1. Khái niệm năng lực: là thuộc tính cá nhân cho phép thực hiện
thành cơng hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều
kiện cụ thể.
Chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực còn gọi là dạy học
định hướng kết quả đầu ra, ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế.
1.1.2. Mơ hình thành phần năng lực giáo dục theo UNESCO:
Các thành phần năng lực

Các trụ cột giáo dục của UNESO

Năng lực chuyên môn

Học để biết

Năng lực phương pháp

Học để làm

Năng lực xã hội

Học để cùng chung sống

Năng lực cá thể

Học để tự khẳng định

Dạy học định hướng phát triển năng lực khơng chỉ chú ý tích cực về hoạt

động trí tuệ mà cịn chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với những tình
huống của cuộc sống. Tăng cường việc học tập theo nhóm đổi mới quan hệ GVHS theo hướng cộng tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội.
Bên cạnh việc học tập những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên
môn các chủ đề học tập phức hợp nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề
phức hợp.
1.1.3. Những loại năng lực cần chú trọng rèn luyện cho HS trong quá
trình dạy học.
6


* Nhóm năng lực chung, gồm:
Nhóm năng lực làm chủ và phát triển bản thân
Nhóm năng lực quan hệ xã hội
Nhóm năng lực sử dụng cơng cụ hiệu quả.
* Nhóm năng lực, kĩ năng chuyên biệt trong môn Lịch sử
- Các năng lực chuyên biệt trong môn Lịch sử
Tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật
Thực hành với đồ dùng trực quan
Xác định mối liên hệ, tác động giữa các sự kiện, hiện tượng
So sánh, phân tích, khái qt hóa
Nhận xét, đánh giá, rút ra bài học lịch sử
Vận dụng kiến thức lịch sử để giải quyết vấn đề thực tiễn đặt ra Thông qua
sử dụng ngôn ngữ thể hiện chính kiến của mình
- Các kĩ năng chun biệt trong mơn lịch sử: Quan sát, viết, trình bày, lập
luận vấn đề lịch sử
1.2. Dạy học dự án
1.2.1. Khái niệm
DHDA là một mơ hình dạy học lấy HS làm trung tâm. Phát triển kiến thức
và kỹ năng của HS thông qua quá trình HS giải quyết một bài tập tình huống gắn
với thực tiễn được gọi là dự án. Đặt HS vào vai trị tích cực là người giải quyết vấn

đề, người ra quyết định, điều tra viên hay người viết báo cáo và tạo ra được những
sản phẩm thực tế. Chủ yếu HS làm việc theo nhóm và hợp tác với cộng đồng để trả
lời các câu hỏi và hiểu sâu hơn nội dung, ý nghĩa bài học.
1.2.2. Đặc điểm của dạy học dự án
- Định hướng thực tiễn: Chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống
thực tiễn đời sống xã hội, phù hợp với trình độ và khả năng của người học.
- Có ý nghĩa thực tiễn xã hội: Các dự án học tập góp phần gắn việc học tập
trong nhà trường với thực tiễn trong đời sống xã hội.
- Định hướng hứng thú: Chủ đề và nội dung của dự án tạo dựng phù hợp thu
hút được hứng thú của học sinh, thúc đẩy mong muốn học tập của học sinh
7


- Tính phức hợp: Dạy học theo dự án yêu cầu HS và GV sử dụng thông tin
nhiều môn học khác nhau để giải quyết các nhiệm vụ học tập.
- Định hướng hành động: Quá trình thực hiện dự án có sự kết hợp giữa
nghiên cứu lý thuyết và vận dụng lý thuyết vào trong hoạt động thực tiễn, thực
hành.
- Tính tự lực cao của người học: Trong dạy học dự án, HS thực sự trở thành
trung tâm của quá trình dạy học và chủ động chiếm lĩnh kiến thức.
- Cộng tác trong làm việc: Các dự án học tập thường được thực hiện theo
nhóm. DHDA thúc đẩy sự cộng tác liên tục giữa GV với HS và giữa HS với HS
- Định hướng sản phẩm: Tạo các sản phẩm không giới hạn về thu hoạch lý
thuyết, mà đa số tạo ra những sản phẩm vật chất của hoạt động thực tiễn,
1.2.3. Các giai đoạn của dạy học dự án
- Giai đoạn 1: Chọn đề tài và xác định mục đích của dự án
- Giai đoạn 2: Xác định đề cương, kế hoạch thực hiện
- Giai đoạn 3: Thực hiện dự án, chú ý đến sản phẩm
- Giai đoạn 4: Thu thập kết quả và công bố sản phẩm
- Giai đoạn 5: Đánh giá dự án

1.2.4. Ưu điểm và nhược điểm của dạy học theo dự án.
Dạy học lấy hoạt động của người học làm trung tâm, là phương pháp linh
hoạt, tạo hứng thú cho người học, định hướng vào người học, định hướng hoạt
động, dạy học theo quan điểm tích hợp, góp phần gắn lý thuyết với thực hành, tư
duy và hành động, nâng cao năng lực làm việc tự lực, năng lực sáng tạo, năng lực
giải quyết các vấn đề phức hợp, rèn luyện tinh thần trách nhiệm và khả năng làm
việc cộng tác...DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lý thuyết mang
tính trừu tượng, hệ thống cũng như rèn luyện hệ thống kỹ năng cơ bản, đòi hỏi
nhiều thời gian, đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp.
1.2.5. Khả năng vận dụng DHDA trong giảng dạy Lịch sử ở trường
THPT.
Lịch sử tuy là bộ môn chủ yếu là các con số khô khan, những sự kiện diễn ra
từ xa xưa nhưng hiện nay nhờ công nghệ thông tin đã tái hiện lại quá khứ một cách
sinh động và hấp dẫn hơn. Đồng thời với việc sử dụng phương pháp kỉ thuật dạy
học hiện đại sẽ giúp HS hiểu về quá khứ và từ đó có ý thức và nâng cao trách
8


nhiệm bản thân trong cuộc sống. Điều này là một lợi thế khi giảng dạy Lịch sử vì
có thể khai thác những vận dụng này kích thích hứng thú học tập của HS. Đặc
điểm này là điều kiện rất thuận lợi để ứng dụng phương pháp DHDA vào giảng
dạy.
Học sinh THPT đã có thể sử dụng thành thạo các cơng cụ (Máy quay, Máy
ảnh internet...) và biết tìm kiếm tài liệu để thực hiện dự án. Mặt khác, ở độ tuổi 1618, các em có tính hiếu kì, đam mê tìm tịi khám phá và muốn thể hiện mình rất
cao. Đặc điểm này là điều kiện rất thuận lợi để ứng dụng phương pháp DHDA vào
giảng dạy trong môn Lịch sử ở trường THPT.
1.2.6. Cơ sở của việc vận dụng DHDA chủ đề các cuộc cách mạng tư sản
buổi đầu thời cận đại
Kiến thức chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu thời cận đại gồm
các vấn đề xuyên suốt của cả 3 nước: Anh, Pháp, Bắc Mĩ. Những nội dung này đặc

biệt phù hợp để kích thích hứng thú tự học, tự tìm tịi, nghiên cứu, sáng tạo của HS.
Phù hợp để thực hiện các dự án học tập.
Với HS lớp 10, các em rất muốn khẳng định sự hiểu biết thực tiễn của bản
thân nhất là hiểu biết về con người. Đồng thời, với sự phát triển mạnh của CNTT,
các em đã có khả năng khai thác, ứng dụng để phục vụ cho nhiệm vụ học tập.
Từ những phân tích trên, có thể thấy phương pháp DHDA có khả năng ứng
dụng cao trong chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu thời cận đại.
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1. Lịch sử nghiên cứu.
Trên thế giới và ở Việt Nam, đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về
DHDA. Hầu hết đều thừa nhận những tác động tích cực của nó đối với q trình
dạy học.
Hiện nay trên địa bàn huyện Tân Kì nói riêng và địa bàn tỉnh Nghệ An nói
chung chưa có đề tài nghiên cứu nào đối với nội dung DHDA chủ đề các cuộc
cách mạng tư sản buổi đầu thời cận đại.
2.2. Thực trạng công tác DHDA tại trường THPT trên địa bàn
huyệnTân Kì - Nghệ An.
2.2.1. Đối tượng tìm hiểu.

9


- Giáo viên: tơi đã tiến hành tìm hiểu một số giáo viên đã giảng dạy môn
Lịch sử 10 tại các trường THPT huyện Anh Sơn, huyện Tân Kỳ: Trường THPT
Anh Sơn 1, Trường THPT Anh Sơn 2, Trường THPT Lê Lợi - Tân Kỳ, trường
THPT Tân Kì.
- Học sinh: Khảo sát 84 học sinh ở hai lớp 10A2 và 10A9 tại trường THPT
Lê Lợi – Tân Kì.
2.2.2. Phương pháp và kết quả tìm hiểu
Sử dụng phiếu điều tra tại phụ lục 1

Theo kết quả điều tra của nhiều GV khi đúc rút kinh nghiệm trong đổi mới
PPDH trong nhiều năm qua cho thấy:
a. Đối với giáo viên
Việc vận dụng các PPDH tích cực là điều rất cần thiết để nâng cao chất
lượng giáo dục.
Việc áp dụng PPDH theo dự án đã được áp dụng rộng rãi nhưng hiệu quả
khi thực hiện chưa cao. Đối với một số GV, phương pháp này còn khá xa lạ.
b. Đối với học sinh.
HS có hứng thú cao với PPDH mới và hầu hết các em đều cho rằng phương
pháp này phù hợp để ứng dụng vào môn Lịch sử ở trường THPT.
Trong học tập, các vấn đề liên hệ thực tiễn địa phương luôn thu hút HS.
Khi được GV hưỡng dẫn giao nhiệm vụ cụ thể đồng thời có những động
viên khích lệ, HS sẽ thực hiện tốt các nhiệm vụ học tập.
B. XÂY DỰNG - TỔ CHỨC CHỦ ĐỀ CÁC CUỘC CÁCH MẠNG TƯ
SẢN BUỔI ĐẦU THỜI CẬN ĐẠI BẰNG DHDA NHẰM PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC HS
1. Lựa chọn chủ đề
Cách mạng tư sản là bước chuyển từ hình thái kinh tế xã hội phong kiến
sang hình thái kinh tế xã hội tư bản chủ nghĩa, nó được thực hiện bằng cuộc đấu
tranh giai cấp quyết liệt giành chính quyền giữa tập đồn phong kiến phản động,
bảo thủ với giai cấp tư sản tiến bộ có sự tham gia của quần chúng nhân dân.
Thế kỉ XVI cuộc cách mạng diễn ra đầu tiên ở Nêđéclan báo hiệu sự diệt
vong tất yếu của chế độ phong kiến mở đầu thời cận đại.

10


Thế kỉ XVII, cách mạng tư sản Anh bùng nổ khẳng định xu thế tất yếu của
thời đại mới. Cách mạng tư sản Anh đã tạo ra mơ hình nhà nước tam quyền phân
lập là một cống hiến vĩ đại cho nhân loại.

Cuối thế kỉ XVIII, chiến tranh giành độc lập Bắc Mĩ và CMTS Pháp nổ ra
gần như đồng thời đã tạo nên sức mạnh tổng hợp giáng cho chế độ phong kiến
những địn chí tử. Đây là thời kì phát triển đi lên của CMTS
Chủ đề các cuộc cách mạng buổi đầu thời cận đại có nhiều kiến thức rất phù
hợp để thực hiện DHDA.
- Lựa chọn chủ đề: “Các cuộc cách mạng buổi đầu thời cận đại” tại chương I
sách Lịch sử 10. Gồm 3 bài: Bài 29: Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh,
Bài 30: Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ, Bài 31: Cách
mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
- Thời lượng: 04 tiết theo PPCT tiết 37,38,39,40
2. Mục tiêu Chủ đề các cuộc cách mạng buổi đầu thời cận đại theo
Chuẩn kiến thức- kỹ năng
a. Kiến thức:
Sau khi học xong chuyên đề, HS sẽ trình bày được ngun nhân, diễn biến,
tính chất, hình thức, kết quả, ý nghĩa của ba cuộc cách mạng tư sản điển hình (
CMTS Anh, chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ và CMTS
Pháp)
Lí giải được nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự bùng
nổ các cuộc cách mạng.
So sánh được ngun nhân, diễn biến, lực lượng, hình thức, tính chất, kết
quả, ý nghĩa của ba cuộc cách mạng để thấy được nét điển hình của mỗi cuộc cách
mạng.
Đánh giá đúng được vai trò của từng lực lượng tham gia cách mạng.
Định hướng năng lực cho HS như: hứng thú( HS thích thú hơn với mơn
học,khơi dậy niềm đam mê của HS), tự lực cao (HS tự tìm kiếm thơng tin qua
mạng internet kết hợp nghiên cứu tài liệu SGK), phức hợp (để có sản phẩm báo
cáo HS kết hợp việc sử dụng công nghệ thông tin), cộng tác (HS làm việc theo
nhóm)
b. Kĩ năng: .
Rèn luyện kỹ năng phân tích, so sánh, đánh giá các sự kiện.

Kỹ năng khai thác kênh hình, tư liệu có liên quan đến chun đề.
11


Kỹ năng hoạt động nhóm, thuyết trình trước tập thể.
c. Thái độ:
CMTS trong buổi đầu cận đại thể hiện mặt tích cực ở việc loại bỏ chế độ
phong kiến ở một số quốc gia Châu Âu, song chỉ là sự thay đổi hình thức bóc lột
này bằng hình thức bóc lột khác mà thơi. Một chế độ bóc lột mới tinh vi hơn, tàn
bạo hơn đang hình thành.
d. Năng lực hướng đến.
Thông qua dạy học chủ đề bằng phương pháp DHDA hình thành năng lực
cho HS như năng lực viết, trình bày, hợp tác, tái hiện, đánh giá….
3. Nội dung dạy học Chủ đề các cuộc cách mạng buổi đầu thời cận đại
Qua nghiên cứu mục tiêu, nội dung dạy học Chủ đề các cuộc cách mạng
buổi đầu thời cận đại, tôi lựa chọn nội dung dạy học theo Chủ đề các cuộc cách
mạng buổi đầu thời cận đại quan điểm đổi mới là: DHDA, thì khơng những đạt
được các mục tiêu theo Chuẩn mà còn đạt được các mục tiêu nâng cao, hướng tới
phát triển năng lực HS. Cụ thể là:
Tóm tắt nội dung chủ đề

Định hướng nội dung

Mục tiêu cần đạt

I.Bối cảnh lịch sử và nguyên I.Bối cảnh lịch sử và HS trình bày được
nhân các cuộc cách mạng.
nguyên nhân các bối cảnh lịch sử và
nguyên nhân các
cuộc cách mạng.

1. Bối cảnh lịch sử.
cuộc cách mạng.
- Phương thức sản xuất tư bản chủ 1. Bối cảnh lịch sử.
-lí giải được nguyên
nghĩa (TBCN) ra đời trong lòng xã 2. Nguyên nhân.
nhân sâu xa và
hội phong kiến.
nguyên nhân trực
- giai cấp tư sản và vô sản là các
tiếp dẫn đến bùng
giai cấp đại diện cho phương thức
nổ ba cuộc cách
sản xuất TBCN xuất hiện. Những
mạng.
giai cấp này, đặc biệt là giai cấp tư
- So sánh giữa ba
sản mâu thuẫn với phong kiến đang
cuộc cách mạng.
ra sức ngăn cản, kìm hãm sự phát
triển của kinh tế TBCN.
- Sự xuất hiện hệ tư tưởng của giai
cấp tư sản tấn công vào hệ tư tưởng
phong kiến, chuẩn bị về tư tưởng
cho cuộc cách mạng bùng nổ.
2. Nguyên nhân.
12


- CMTS Anh:
+ Sự phát triển của công trường thủ

công vấp phải sự cản trở của những
luật lệ phong kiến.
+ 4-1640, vua Sác-lơ I triệu tập
Quốc hội tăng thuế.
-Chiến tranh giành độc lập 13 bang
thuộc địa Bắc Mĩ.
+ Chính sách thống trị của thực
dân Anh ở Bắc Mĩ mâu thuẫn
sâu sắc.
+ Sự kiện chè Boxton
-CMTS Pháp:
+ Nền quân chủ chuyên chế lâm
vào khủng hoảng.
+ Trong xã hội các mâu thuẫn ngày
càng gay gắt giữa các đẳng cấp có
đặc quyền và khơng có đặc quyền.
+ 5-5-1789 vua Lui XVI triệu tập
Hội nghị 3 đẳng cấp tăng thuế mới.
II. Lực lượng cách mạng và II. Lực lượng cách HS nắm được các
nhiệm vụ cách mạng.
mạng và nhiệm vụ giai cấp lãnh đạo
cách mạng và lực
cách mạng.
1. Lực lựơng cách mạng.
lượng tham gia cách
- Lãnh đạo: Chủ yếu là giai cấp tư 1. Lực lượng cách mạng.
mạng.
sản.
Đánh giá đúng vai
- lực lượng tham gia: quần chúng 2. Nhiệm vụ cách trò của từng lực

mạng.
nhân dân.
lượng tham gia.
Nhiệm
vụ
dân
tộc.
2. Nhiệm vụ cách mạng.
HS chỉ ra được ở
Nhiệm
vụ
dân
chủ.
- Nhiệm vụ dân tộc.
mỗi nước do hồn
Xóa bỏ tình trạng cát cứ, thống
nhất thị trường tạo thành quốc gia
dân tộc tư sản thúc đẩy kinh tế
TBCN phát triển.

cảnh khác nhau nên
nhiệm vụ dân tộc
khác nhau.
Phân biệt được như
13


-

thế nào là dân tộc,

dân chủ.

Nhiệm vụ dân chủ.

Lật đổ chế độ chuyên chế phong
kiến xác lập nền dân chủ tư sản

III. Tính chất, hình thức, kết III. Tính chất, hình -Nêu được kết quả ý
quả, ý nghĩa.
thức, kết quả, ý nghĩa của ba cuộc
cách mạng.
nghĩa.
1.Tính chất.
1.Tính chất.

- Triệt để: CMTS Pháp.

- Khơng triệt để: CMTS Anh, chiến 2. Hình thức
tranh 13 bang Bắc Mĩ.
3. Kết quả, ý nghĩa.
2. Hình thức.
- Nội chiến: CMTS Anh.
- Giải phóng dân tộc: chiến tranh
giành độc lập 13 bang Bắc Mĩ.
- Vừa nội chiến vừa giải phóng dân
tộc: CMTS Pháp
3. Kết quả, ý nghĩa.
Lật đổ chế độ phong kiến mở
đường cho kinh tế TBCN phát
triển.

- Xác định được
tính chất của ba
cuộc cách mạng.
- Giải thích được tại
sao CMTS Anh
chưa triệt để cịn
CMTS Pháp triệt
để.
- HS trình bày được
các loại hình của
cuộc cách mạng.
- Rút ra được tác
dụng của các cuộc
cách mạng tư sản
đối với tiến trình
phát triển lịch sử
các nước và nhân
loại.

4. Xây dựng bảng mô tả các mức yêu cầu cần đạt cho mỗi loại câu hỏi trong
chủ đề nhằm phát triển năng lực HS.
Nội dung
I.Bối
cảnh
lịch sử và
nguyên nhân
các cuộc cách
mạng.

Nhận biết
Trình
được bối
lịch sử
ngun
các cuộc
mạng.

bày
cảnh
và
nhân
cách

Thơng hiểu

Vận dụng
thấp

Vận dụng cao

Lí giải được So sánh giữa
nguyên nhân ba cuộc cách
sâu xa và mạng.
nguyên nhân
trực tiếp dẫn
đến bùng nổ
ba cuộc cách
14

mạng.
II. Lực lượng
cách mạng và
nhiệm
vụ
cách mạng.

Nêu được các
giai cấp lãnh
đạo cách mạng
và lực lượng
tham gia cách
mạng

Phân biệt được
như thế nào là
dân tộc, dân
chủ.

Đánh giá đúng
vai trò của
từng lực lượng
tham gia.

- Phân biệt
được như thế
nào là triệt để,
như thế nào là
- Giải thích chưa triệt để.

được tại sao
CMTS
Anh
chưa triệt để
cịn
CMTS
Pháp triệt để.

- Rút ra được
tác dụng của
các cuộc cách
mạng tư sản
đối với tiến
trình phát triển
lịch sử các
nước và nhân
loại.

Trình
bày
được ở mỗi
nước do hồn
cảnh
khác
nhau
nên
nhiệm vụ dân
tộc khác nhau.
III. Tính chất, Nêu được tính
hình

hình thức, kết chất,
quả, ý nghĩa. thức, kết quả ý
nghĩa của ba
cuộc
cách
mạng.

- Xác định
được tính chất
của ba cuộc
cách mạng.

- Giải thích
được vì sao
mỗi cuộc cách
mạng diễn ra
dưới
nhiều
hình thức khác
nhau.
5. Bộ câu hỏi định hướng HS tạo sản phẩm dự án
Nhận biết:
Câu 1: Sự phát triển nền kinh tế Anh được thể hiện như thế nào?

15


Câu 2: Nền kinh tế TBCN ở 13 bang thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ phát triển như thế
nào?
Câu 3: Nhiệm vụ đặt ra cho các cuộc cách mạng tư sản là gì?

Câu 4: Trong xã hội Pháp có những đẳng cấp nào? Họ có vai trị, quyền lợi kinh
tế, địa vị chính trị như thế nào?
Câu 5: Những tư tưởng tiến bộ ở nước Pháp trước cách mạng được dựa trên cơ sở
nào? Nội dung của trào lưu "Triết học ánh sáng" ?
Câu 6: Tính chất, kết quả - ý nghĩa của cuộc cách mạng tư sản Anh?
Câu 7: Tính chất, kết quả - ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập 13 bang
Bắc Mĩ?
Câu 8: Tính chất, kết quả - ý nghĩa của cuộc cách mạng tư sản Pháp?
Thơng hiểu:
Câu 1: Tại sao nói cuối thế kỷ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu?
Câu 2: Vì sao diễn ra các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu cận đại?
Câu 3: Mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Anh cần giải quyết là gì?
Câu 4: Mâu thuẫn cơ bản nhất trong xã hội Bắc Mĩ? Nhiệm vụ cơ bản là gì?
Câu 5: Vì sao cách mạng tư sản ở Bắc Mĩ nổ ra dưới hình thức một cuộc chiến
tranh giành độc lập?
Câu 6: Vì sao nói Trào lưu triết học ánh sáng đã dọn đường cho cách mạng tư sản
Pháp bùng nổ?
Vận dụng thấp:
Câu 1: Phân tích nguyên nhân chung và riêng dẫn đến cuộc cách mạng tư sản buổi
đầu cận đại?
Câu 2: Lập bảng so sánh các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu cận đại?
Câu 3: Chứng minh rằng: Thời kỳ Gia-cô-banh là giai đoạn đỉnh cao của cách
mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII?
Câu 4: Phân biệt tính chất cuộc cách mạng tư sản Anh và Pháp? Giải thích sự khác
biệt đó?
Vận dụng cao:
Câu 1: Vẽ sơ đồ nguyên nhân cuộc cách mạng tư sản Anh?
Câu 2: Vẽ sơ đồ nguyên nhân cuộc chiến tranh giành độc lập 13 bang Bắc Mĩ?
Câu 3: Vẽ sơ đồ nguyên nhân cuộc cách mạng tư sản Pháp?
16

Câu 4: Phân tích tác dụng (tích cực và tiêu cực) của ba cuộc cách mạng tư sản đối
với sự phát triển của nhân loại? Em biết gì về tình hình kinh tế, xã hội của ba nước
Anh, Pháp, Mĩ hiện nay?
Câu 5: Thông qua các cuộc cách mạng tư sản Pháp nhận xét vai trò của giai cấp tư
sản và quần chúng nhân dân trong cách mạng?
6. Giải pháp và tổ chức thực hiện
6.1. Ý tưởng dự án
Những hiểu biết về bối cảnh lịch sử, tình hình cụ thể của mỗi nước trong
buổi đầu thời cận đại sẽ giúp HS hiểu rõ được quy luật phát triển của lịch sử.
6.2. Tên dự án.
Dự án 1: Bối cảnh lịch sử và nguyên nhân dẫn đến bùng nổ các cuộc cách
mạng tư sản
Dự án 2: Lực lượng cách mạng và nhiệm vụ cách mạng.
Dự án 3: Tính chất, hình thức, kết quả, ý nghĩa.
6.3. Kế hoạch tiến trình dự án
Kế hoạch tổ chức dạy học chủ đề các cuộc cách mạng tư sản buổi đầu thời
cận đại nhằm phát triển năng lực học sinh bằng dạy học dự án. do tôi xây dựng,
được đồng nghiệp dạy cùng khối 10 Trường THPT Lê Lợi góp ý và cùng áp dụng
có hiệu quả. Tơi áp dụng ở lớp 10A9, đồng chí Cao Thị Huế áp dụng lớp 10A5,
những lớp còn lại dạy theo phương pháp khác. Ngồi ra sáng kiến cịn được áp
dụng tại trường THPT trên địa bàn huyện Anh Sơn, huyện Tân Kì .
Căn cứ vào kế hoạch giảng dạy mơn Lịch sử 10 -CB tại trường THPT Lê
Lợi, tôi lập kế hoạch thực hiện như sau:
TT
1

2

Nội dung

Người thực hiện

Giới thiệu chủ đề-Giao Giáo viên và
dự án và xây dựng dự án Học sinh lớp 10 A9
Thực hiện dự án

Học sinh lớp 10A9
GV theo dõi, hướng dẫn
Học sinh nhóm 1.

3

Trình bày dự án và đánh
Học sinh nhóm khác theo dõi.
giá dự án
Giáo viên đánh giá

Thời gian
1 tiết

1 tuần

1 tiết

17


Học sinh nhóm 2.

1 tiết

Học sinh nhóm khác theo dõi.
Giáo viên đánh giá
Học sinh nhóm 3

1 tiết

Học sinh nhóm khác theo dõi.
Giáo viên đánh giá
6.4. Thiết kế bài học triển khai dự án
- Tiết 1: TRIỂN KHAI DỰ ÁN
Tiết PPCT 37 ngày dạy 18-3-2019
I. Mục tiêu
- HS nêu được nhiệm vụ nhóm phải thực hiện.

- HS lập kế hoạch nhóm để triển khai thực hiện dự án: phân cơng nhóm
trưởng, xác định nhiệm vụ cá nhân, kế hoạch thực hiện.
- HS hứng thú, tích cực và sẵn sàng bắt tay vào thực hiện dự án.
II. Chuẩn bị
GV: Giáo án, bài giảng Powerpoint, phịng học có máy chiếu PHT
HS: SGK Lịch sử 10 cơ bản và nâng cao.
III. Phương pháp: Quan sát phát hiện vấn đề, Dạy học theo dự án
IV. Tổ chức hoạt động dạy học
1. Ổn định lớp
2. Bài mới
Hoạt động 1. Đặt vấn đề. Tiếp nhận nhiệm vụ dự án
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung đạt
được

- GV: Cách mạng tư sản là bước chuyển - HS: chăm chú theo - Chiếu slide 1
từ hình thái kinh tế xã hội phong kiến dõi
và 2
sang hình thái kinh tế xã hội tư bản chủ
nghĩa, nó được thực hiện bằng cuộc đấu
tranh giai cấp quyết liệt giành chính
quyền giữa tập đoàn phong kiến phản
18


động, bảo thủ với giai cấp tư sản tiến bộ
có sự tham gia của quần chúng nhân
dân.
Điển hình là CMTS Anh, chiến tranh
giành độc lập Bắc Mĩ, CMTS Pháp.
GV trình chiếu một số hình ảnh về các HS: Chăm chú theo Slide 3 -> 4
dõi
cuộc cách mạng tư sản.
- GV: Các em có nhận xét gì về các hình
ảnh trên?
HS: Tiếp nhận dự án
GV: Giới thiệu chủ đề cần nghiên cứu - HS: theo dõi.
và nhiệm vụ sẽ thực hiện 3 dự án sau
theo mục tiêu kiến thức cần đạt của chủ
đề (Có trong PHT giao cho HS)

Slide 5

Hoạt động 2: Giao dự án
GV: Thơng báo cơ cấu nhóm: 3 nhóm, - Lắng nghe
mỗi nhóm 14 HS, các nhóm đảm bảo
tính đồng đều về trình độ nhận thức và
tính tích cực trong hoạt động học tập
GV: Đọc danh sách 3 nhóm trưởng là Các nhóm trưởng sẽ
HS khá giỏi, 3 nhóm trưởng tự hội ý và phân chia nhóm và
phân chia các thành viên theo trình độ thơng báo các thành
và cùng sở thích về một tiểu chủ đề tạo viên nhóm vào giờ
ra chơi
thành một nhóm.

Slide 6

Báo cáo các
thành viên nhóm
với GV bằng
phiếu.

GV: Cho nhóm trưởng các nhóm lên - Bốc thăm, nhận
bốc thăm đã ghi sẵn tên 3 dự án trên, đặt nhiệm vụ của nhóm
tên nhóm theo dự án
Hoạt động 3. Thông báo kế hoạch
-Thông báo kế hoạch triển khai dự án

Thư ký ghi nhận các Thông báo kế
hoạch triển khai

- GV: Yêu cầu sau 2 ngày nhóm trưởng mốc thời gian
dự án bằng
phải phân cơng được nhiệm vụ cụ thể
phiếu học tập
cho các thành viên nhóm mình, gửi cho
được phát cho
GV bằng văn bản.
các nhóm trưởng
Hoạt động 4. Thông báo tài liệu tham khảo
19


- Thông báo tài liệu tham khảo và địa
chỉ email của GV để tiện cho việc trao
đổi thông tin.

- HS ghi nhận

Thơng báo bằng
PHT được phát
cho các nhóm
trưởng

Với tiết dạy triển khai dự án sẽ giúp HS định hình được cơng viêc, nhiệm vụ
của nhóm. HS làm quen chủ đề, tự xây dựng dự án. Như chúng ta đã biết lứa tuổi
16-18 rất thích được thể hiện sự hiểu biết của mình và muốn tự khẳng định mình
lại rất thành thạo với cơng nghệ thơng tin. Do đó khi được giao nhiệm vụ các em
rất hứng thú.
Tiết 2: nhóm 1 trình bày dự án: Bối cảnh lịch sử và nguyên nhân dẫn đến
bùng nổ các cuộc cách mạng tư sản

Tiết PPCT 38 ngày dạy 28-3-2019
GV: Sau 1 tuần thực hiện dự án. Hơm nay các nhóm sẽ báo cáo và trình bày
sản phẩm của mình, các em theo dõi và nhận xét mỗi nhóm đã làm được, chưa làm
được, những vấn đề cần hỏi vào giấy để góp ý, đánh giá sản phẩm.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1: Bối cảnh
lịch sử và nguyên nhân
dẫn đến bùng nổ các cuộc
cách mạng tư sản

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Nhóm 1 trình chiếu sản 1.Bối cảnh lịch sử
phẩm dự án kết hợp Slide 1
thuyết trình
2.Nguyên nhân
Slide 2-10
- HS: Trên đây là bài
thuyết trình của nhóm
chúng tơi. Các bạn có vấn
đề gì còn thắc mắc xin cứ
hỏi.
HS khác: Trong cuộc cách
mạng tư sản Anh mình
thấy các bạn nhắc đến giai
cấp “quý tộc mới”. Như
thế nào là quý tộc mới?
HS nhóm 1: là những quý

tộc phong kiến đã tư sản
hóa, kinh doanh tư bản
20


chủ nghĩa như thuê nhân
công nông nghiệp, mở
công xưởng…
HS khác: Đẳng cấp là gì?
HS nhóm 1: là những tầng
lớp xã hội được hình
thành dưới các chế độ
chiếm hữu nơ lệ, phong
kiến có địa vị, thân phận
khác nhau.

Hoạt động 2: Đánh giá
dự án.
- GV: Các em hãy nhận
xét dự án của nhóm 1?

- HS nhóm 1: xin chân
thành cảm ơn cơ giáo và
các bạn đã theo dõi báo
cáo của nhóm.
- HS: nhận xét.

- GV đánh giá dự án
nhóm 1 và quá trình theo
dõi, chất vấn của cả lớp.

Sau khi nhóm 1 trình bày xong các nhóm khác theo dõi và đã có sự chất vấn
những vấn đề cịn thắc mắc của những HS khác. Các em học hỏi lẫn nhau để cùng
nhau lĩnh hội kiến thức. Tạo một tiết học thoải mái, vui vẻ, hòa đồng mà hiệu quả
lại cao.
Tiết 3: nhóm 2 báo cáo dự án: Lực lượng cách mạng và nhiệm vụ cách
mạng.
Tiết PPCT 39 ngày dạy 28-3-2019
Tiến hành tại phịng máy chiếu
Cách bố trí phịng học theo hình chữ U
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Lực lượng Nhóm 2 xin trình bày nội Slide 1 -4
cách mạng và nhiệm vụ dung mời các bạn và cô
cách mạng.
giáo cùng theo dõi.
21


Các bạn có câu hỏi gì cứ
hỏi
HS khác: chế độ tam
quyền phân lập là gì?
HS nhóm 2: là phân chia
quyền lập pháp, hành
pháp, tư pháp biệt lập với
nhau thuộc vào ba cơ

quan khác nhau kiềm chế
lẫn nhau.
HS khác: quyền tự do là
gì?
HS nhóm 2: là quyền tự
do ngơn luận, tự do kinh
doanh, tự do lập hội và
chống áp bức…
HS khác: như thế nào là
quyền bình đẳng?
HS nhóm 2: bình đẳng
trước pháp luật.
HS khác: theo các bạn lực
lượng nào giữ vai trị chủ
yếu trong cách mạng?
HS nhóm 2: quần chúng
nhân dân.
Hoạt động 2: Đánh giá
dự án.

- HS: nhận xét.

- GV: Các em hãy nhận
xét dự án của nhóm 1?
- GV đánh giá dự án
nhóm 1 và q trình theo
dõi, chất vấn của cả lớp.
Sau khi kết thúc trình bày dự án của nhóm 2 khi được đúc kết học hỏi kinh
nghiệm từ nhóm 1 các em đã trình bày và chọn lọc kiến thức đầy đủ trọng tâm hơn,
sử dụng công nghệ thông tin thành thạo hơn, HS nhận xét, đánh giá sôi nổi.

22


Tiết 4: nhóm 3 báo cáo dự án: Tính chất, hình thức, kết quả, ý nghĩa.
Tiết PPCT 40 ngày dạy 28-3-2019
Tiến hành tại phịng máy chiếu
Cách bố trí phịng học theo hình chữ U
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1: Tính chất,
hình thức, kết quả, ý
nghĩa.

Hoạt động của HS

Nội dung cần đạt

Sau đây nhóm 3 xin trình Slide 1 -6
bày nội dung kết hợp “trị
chơi ơ chữ”
Sau khi theo dõi nhóm 3
thuyết trình các bạn có
thắc gì khơng?
HS khác: các bạn giải
thích như thế nào là triệt
để và khơng triệt để?
HS nhóm 3: Ở Anh thành
lập quân chủ lập hiến (cịn
ngơi vua)  khơng triệt
để
Ở Pháp triệt để vì đã lật

đổ chế độ phong kiến
cùng với những tàn dư
của nó.
+ Giải quyết được vấn đề
dân chủ (ruộng đất cho
nông dân, quyền lợi của
cơng nhân).
+ Hình thành thị trường
dân tộc thống nhất mở
đường cho lực lượng
TBCN ở Pháp phát triển.
HS khác: vì sao các cuộc
cách mạng diễn ra dưới
nhiều hình thức?

Hoạt động 2: Đánh giá

HS nhóm 3: Mỗi nước có
23


dự án.
- GV: Các em hãy nhận
xét dự án của nhóm 3?

một hồn cảnh lịch sử
khác nhau nên hình thức
khác nhau.

- GV đánh giá dự án

nhóm 1 và q trình theo HS nhận xét
dõi, chất vấn của cả lớp.
Hoạt động: 3
GV hình thành khái niệm
cho HS: cách mạng tư sản
là gì?

GV trình chiếu slide

HS theo dõi và lắng nghe

Với phương châm “HỌC MÀ CHƠI, CHƠI MÀ HỌC” phần trình bày của
nhóm 3 đã làm cho khơng khí tiết học sơi nổi, hấp dẫn hơn. Vì vậy HS ít nhiều đã
có cái nhìn khác về mơn Lịch sử: Lịch sử khơng khô khan và cũ kĩ như ta đã nghĩ.

24


Một số ảnh tiết học Dạy học dự án

Giáo viên giới thiệu chủ đề

Giáo viên xác định chủ đề
25


Giáo viên giao dự án cho các nhóm

Lớp học bố trí theo hình chữ U

26


Phần trình bày của nhóm 1

Phần trình bày của nhóm 2

Phần trình bày nhóm 3
27


HS khác đối thoại thắc mắc giữa các nhóm

Bài tập tự luận của HS

28