TLTẬP HUẤN GD KNS QUA HĐGNGLL THCS

TÀI LIỆU TẬP HUẤN
GIÁO DỤC KNS CHO HS QUA HĐGDNGLL Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ
Lê Thanh Sử
Viện Khoa học giáo dục Việt Nam
BÀI MỞ ĐẦU
I. MỤC TIÊU TẬP HUẤN
Sau khi được tập huấn bài này HV có khả năng:
- Hiểu được mục tiêu, nội dung, phương pháp tập huấn
- Có ý thức tham gia xây dựng nội quy lớp tập huấn và cam kết thực hiện
bản nội quy đã được xây dựng.
- Có thái độ thân thiện, cởi mở, hợp tác với GV và các HV khác trong lớp
tập huấn
II. PHƯƠNG TIỆN TẬP HUẤN
- Giấy A4, các phiếu giấy nhỏ, bút viết
- Giấy A0, bút dạ, băng dính, kéo
- Máy chiếu đa năng
- File trình chiếu mục tiêu, nội dung và phương pháp tập huấn
III. CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP HUẤN
Hoạt động 1: Giới thiệu làm quen
* Mục tiêu:
- Giúp các HV trong lớp làm quen với nhau và với GV
- Tạo không khí thân thiện, cởi mở, thoải mái trong lớp học
* Phương pháp tập huấn: Chia sẻ theo nhóm đôi sau đó theo lớp
* Sản phẩm cần đạt:
- HV biết tự giới thiệu về mình và giới thiệu về bạn mình với lớp.
- Bước đầu biết được tên một số thành viên trong lớp.
* Cách tiến hành:
- HV trao đổi theo nhóm đôi, tìm hiểu các thông tin về người bạn cùng
nhóm:
1
+ Tên

+ Nghề nghiệp và nơi công tác
+ Một năng lực/sở thích của bản thân
+ Một đôi nét về gia đình riêng ( nếu muốn chia sẻ)
- Lần lượt từng cặp HV sẽ giới thiệu (một cách ngắn gọn) về bạn của mình
với cả lớp.
Lưu ý: GV và người trợ giảng có thể thực hành làm mẫu trước để cả lớp
cùng quan sát và học tập.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nhu cầu, mong đợi của HV
* Mục tiêu: Giúp GV biết được các nhu cầu, mong đợi của HV về lớp tập
huấn để có phương án tập huấn cho phù hợp.
* Phương pháp tập huấn: động não viết
* Sản phẩm cần đạt: Phiếu ghi các nhu cầu, mong đợi của HV
* Cách tiến hành:
- GV phát cho mỗi HV một phiếu giấy và yêu cầu HV ghi vắn tắt nhu cầu,
mong đợi của mình về lớp tập huấn.
- HV ghi phiếu theo yêu cầu
- GV thu lại các phiếu và đề nghị 2 HV thay mặt lớp đọc nội dung các phiếu
cho cả lớp cùng nghe. Trong khi đó, GV hoặc 1 HV khác sẽ ghi tóm tắt các
ý kiến lên giấy A0 (trừ các ý trùng lặp) theo mẫu sau:
NHU CÂU, MONG ĐỢI
Vê nội dung Về phương
pháp
Về phương tiện Về các đ/k tập
huấn khác
2
- GV tổng kết lại các nhu cầu, mong đợi của HV vê từng vấn đề. Có thể hỏi
thêm HV xem họ còn có ý kiến nào khác nữa không.
Hoạt động 3: Giới thiệu mục tiêu, nội dung, phương pháp tập huấn
* Mục tiêu: Giúp HV nắm được mục tiêu, nội dung, phương pháp tập huấn
* Phương pháp tập huấn: Thuyết trình

* Sản phẩm cần đạt: File trình chiếu về mục tiêu, nội dung và phương pháp
tập huấn
* Cách tiến hành
- GV giới thiệu mục tiêu, nội dung, phương pháp tập huấn (bằng lời kết hợp
với sử dụng File trình chiếu).
- Hướng dẫn HV so sánh, đối chiếu mục tiêu, nội dung, phương pháp tập
huấn (vừa được nghe GV trình bày) với nhu cầu, mong đợi của cả lớp, xem
nhu cầu nào đã được đáp ứng, nhu cầu nào chưa.
Lưu ý: HV có thể có nhu cầu được học những nội dung nằm ngoài khuôn khổ
khóa tập huấn, hoặc đòi hỏi những đ/k tập huấn vượt quá khả năng cho phép.
Trong những trường hợp này, GV cần phải giải thích rõ phạm vi nội dung tập
huấn hoặc điều kiện thực tế của lớp tập huấn để HV hiểu và chấp nhận.
Hoạt động 4: Xây dựng Nội quy lớp tập huấn
* Mục tiêu: Tạo cơ hội cho HV tham gia vào việc xây dựng Nội quy lớp tập
huấn và cam kết thực hiện bản Nội quy
* Phương pháp tập huấn: Động não
* Sản phẩm cần đạt: Bản Nội quy lớp tập huấn do HV xây dựng
* Cách tiến hành:
- GV nêu câu hỏi: Để lớp tập huấn đạt kết quả tốt, mỗi người (HV, GV, Ban
tổ chức) nên và không nên làm gì?
- Yêu cầu HV suy nghĩ nhanh, lân lượt mỗi người nêu 1 ý kiến ngắn gọn,
hoặc là đối với HV, hoặc đối với GV hay Ban tổ chức lớp học. Lưu ý: ý kiến
người sau không được trùng với ý kiến người trước đã nêu.
GV hoặc 2 HV ghi nhanh các ý kiến vào giấy A0 theo mẫu:
3
Yêu cầu đ/v học viên Yêu cầu đ/v giảng viên Yêu cầu đ/v BTC
-… -…
-…. -….
- … - …
-… -…

- Sau các ý kiến của HV, GV, BTC cũng nêu yêu cầu của mình
- GV tự điểm lại các yêu cầu đối với GV, loại ra các yêu cầu không phù hợp
và cam kết thực hiện các yêu cầu còn lại.
- Hướng dẫn HV cùng điểm lại các yêu cầu đối với HV và thảo luận lớp:
+ Các bạn có cam kết thực hiện những điều mà chính các bạn vừa đặt ra
không?
+ Ai sẽ là người giám sát việc thực hiện Nội quy?
+ Đối với những người thực hiện tốt/vi phạm Nội quy thì nên có hình thức
khen thưởng/kỉ luật như thế nào?
- Tổ chức bầu lớp trưởng, lớp phó và phân công nhóm trực nhật từng buổi
học/ngày học.
- Yêu cầu HV dán bản Nội quy vào vị trí mà cả lớp cùng quan sát được
- GV kết luận: Đây là bản Nội quy do chính chúng ta xây dựng và cam kết
thực hiện. Tất cả các thành viên trong lớp sẽ có trách nhiệm tự giám sát việc
thực hiện bản Nội quy này để lớp tập huấn của chúng ta thu được kết quả tốt.
IV. PHỤ LỤC
Phụ lục 1.1:
MỤC TIÊU KHÓA TẬP HUẤN
Học xong khóa tập huấn này, HV có khả năng:
- Hiểu được những vấn đề cơ bản, cần thiết về KNS và giáo dục KNS cho
HS phổ thông.
- Hiểu được nội dung, phương pháp giáo dục KNS cho HS qua môn
học/HĐGDNGLL do mình phụ trách.
- Có kĩ năng soạn bài và kĩ năng dạy bài giáo dục KNS trong môn
học/HĐGDNGLL mà mình phụ trách.
- Nghiêm túc, tự tin trong quá trình GD KNS cho HS.
4
5
Phụ lục 1.2:
NỘI DUNG TẬP HUẤN

Bài mở đầu: Giới thiệu mục tiêu, nội dung, phương pháp tập huấn
Bài 1: Quan niệm về kĩ năng sống
Bài 2: Mục tiêu, nguyên tắc, nội dung giáo dục KNS cho HS phổ thông
Bài 3: Phương pháp giáo dục KNS cho HS phổ thông
Bài 4: Giáo dục KNS cho HS qua môn …………./HĐGDNGLL
Bài 5: Thực hành
Phụ lục 1.3:
PHƯƠNG PHÁP TẬP HUẤN
Lớp tập huấn sẽ được tiến hành theo phương pháp cùng tham gia. Điều
đó có nghĩa là trong quá trình tập huấn, HV sẽ được tạo cơ hội tham gia tích
cực vào các hoạt động tập huấn, cùng chia sẻ những suy nghĩ, ý kiến, kinh
nghiệm về KNS và GD KNS của bản thân,… để thông qua đó, HV sẽ cùng
nhau xây dựng và chiếm lĩnh được các nội dung tập huấn dưới sự hướng
dẫn, giúp đỡ của GV.
Lợi ích của phương pháp tập huấn cùng tham gia :
- HV sẽ tích cực, tự giác, hứng thú học tập hơn
- Tăng cường sự tương tác giữa HV với HV, HV với GV
- HV sẽ dễ tiếp thu, nhớ lâu và vận dụng được những điều đã được học
Một số phương pháp tập huấn cụ thể : Động não, nghiên cứu tài liệu,
thảo luận nhóm/lớp, thuyết trình, thực hành, trò chơi, ….
6
BÀI 1
QUAN NIỆM VỀ KĨ NĂNG SỐNG
I. MỤC TIÊU TẬP HUẤN
Sau khi được tập huấn bài này HV có khả năng:
- Nêu được quan niệm về KNS
- Giải thích được sự cần thiết phải giáo dục KNS cho HS phổ thông.
II. PHƯƠNG TIỆN TẬP HUẤN
- Tài liệu “Hướng dẫn giáo dục KNS cho HS trong nhà trường phổ thông”,
Phần I, Mục I- Quan niệm về KNS

- Các phiếu giấy, bút viết(Dùng cho HĐ 1)
- Giấy A0, bút dạ (Dùng cho HĐ 2)
III. CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP HUẤN
Hoạt động 1: Tìm hiểu quan niệm về KNS
* Mục tiêu: HV biết được quan niệm về KNS
* Phương pháp tập huấn:động não, nghiên cứu tài liệu
* Sản phẩm cần đạt:
Phiếu ghi quan niệm về KNS của HV
* Cách tiến hành:
- GV viết từ KNS lên bảng và yêu cầu HV mỗi người cho một ví dụ cụ thể
về KNS.
- HV nêu ví dụ, GV ghi nhanh lên bảng.
- Hỏi: Vậy theo anh/chị, KNS là gì?
- HV suy nghĩ nhanh và ghi ý kiến của mình ra phiếu giấy.
- GV thu lại các phiếu và đề nghị hai HV thay mặt lớp lần lượt đọc các ý
kiến. GV ghi tóm tắt các ý kiến lên bảng, trừ các ý trùng lặp.
- GV hướng dẫn HV phân tích các điểm chung và điểm khác biệt giữa các
ý kiến. Sau đó yêu cầu HV đọc tài liệu Hướng dẫn GD KNS cho HS phổ
thông, mục I và so sánh quan niệm về KNS được trình bày trong tài liệu với
ý kiến của HV trong lớp.
7
- Kết luận: Có nhiều quan niệm về KNS. Bản chất của KNS là khả năng
làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác, với xã
hội và khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự cần thiết phải giáo dục KNS cho HS phổ
thông
* Mục tiêu: HV giải thích được sự cần thiết phải giáo dục KNS cho HS phổ
thông
* Phương pháp tập huấn: Thảo luận nhóm
* Sản phẩm cần đạt: Kết quả thảo luận của các nhóm về sự cần thiết phải

GD KNS cho HS phổ thông
* Cách tiến hành:
- GV chia HV thành các nhóm và yêu cầu các nhóm thảo luận về sự cần
thiết phải giáo dục KNS cho HS phổ thông.
- HV làm việc theo nhóm và ghi kết quả ra giấy A0
- Đại diện từng nhóm trình bày.
- Trao đổi chung cả lớp:
+ Điều gì sẽ xảy ra nếu một người thiếu KNS?
+ Điều gì sẽ xảy ra nếu nhiều người trong XH thiếu KNS?
- Kết luận: Giáo dục KNS cho HS phổ thông là rất cần thiết vì:
+ KNS góp phần thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội.
+ Đặc điểm lứa tuổi HS phổ thông
+ Bối cảnh hội nhập quốc tế và nền kinh tế thị trường
+ Yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông
+ Giáo dục KNS cho HS trong nhà trường phổ thông là xu thế chung của
nhiều nước trên thế giới.
8
Bài 2
MỤC TIÊU, NGUYÊN TẮC, NỘI DUNG GDKNS CHO HS TRONG
NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG
I. MỤC TIÊU TẬP HUẤN
Sau khi được tập huấn bài/nội dung này, HV có khả năng:
- Về kiến thức: xác định được mục tiêu, nguyên tắc và nội dung
GDKNS cho HS trong trường phổ thông.
- Về kĩ năng: Biết cách thực hiện mục tiêu GDKNS qua các nội dung
GSKNS phù hợp với HS trường phổ thông.
- Về thái độ: có ý muốn thực hiện GDKNS cho HS trong trường phổ
thông.
II. PHƯƠNG TIỆN TẬP HUẤN
Bảng, phấn/bút, giấy khổ lớn

Tài liệu tham khảo về GDKNS
Phiếu giao nhiệm vụ hoạt động 2,3
III. CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP HUẤN
Hoạt động 1:
* Mục tiêu: Học viên xác định được mục tiêu và nguyên tắc GDKNS
cho HS trong trường phổ thông
* Phương pháp tập huấn:nói 1 câu và chuyên gia
* Sản phẩm cần đạt: bảng mục tiêu và nguyên tắc GDKNS
* Cách tiến hành:
1. Học viên đọc tài liệu về mục tiêu và nguyên tắc GDKNS
2. Mỗi học viên nói 1 câu về mục tiêu GDKNS. GV viết lên bảng và
tóm tắt lại
3. GV chọn 1 nhóm làm chuyên gia nguyên tắc 1. Các học viên khác
đặt câu hỏi để nhóm chuyên gia trả lời. Cứ như vậy cho đến hết các nguyên
tắc
* Kết luận:
5 nguyên tắc GDKNS là Tương tác, trải nghiệm, thay đổi hành vi, tiến
trình, thời gian
9
Hoạt động 2:
* Mục tiêu: Học viên xác định được nội dung GDKNS cho HS trong
trường phổ thông
* Phương pháp tập huấn: thảo luận nhóm
* Sản phẩm cần đạt: nội dung GDKNS cần hình thành ở HS bậc học
* Cách tiến hành:
a/ GV chia học viên thành 5 nhóm. Đại diện từng nhóm lên bốc thăm
phiếu giao việc.
b/ Các nhóm nhận nhiệm vụ và thảo luận theo các vấn đề sau:
- Nội dung và ý nghĩa của KNS cụ thể
- Liệt kê một số biểu hiện về mặt hành vi thể hiện của một KNS cụ thể.

Nhóm thảo luận và viết kết quả thảo luận trên giấy A0.
c/ Đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận trước cả lớp. Các
nhóm khác lắng nghe, đặt câu hỏi chất vấn hoặc góp ý kiến bổ sung ...
*Kết luận:
- Nội dung GDKNS trong trường phổ thông gồm 20 kĩ năng sống cơ
bản như sau :
Tự nhận thức
Xác định giá trị
Kiểm soát cảm xúc
Ứng phó với căng thẳng
Tìm kiếm sự hỗ trợ
Thể hiện sự tự tin
Giao tiếp
Lắng nghe tích cực
Thể hiện sự cảm thông
Thương lượng
Giải quyết mâu thuẫn
Hợp tác
Tư duy phê phán
Tư duy sáng tạo
10
Ra quyết định
Giải quyết vấn đề
Kiên định
Quản lí thời gian
Đảm nhận trách nhiệm
Đặt mục tiêu
- Các KNS có mối quan hệ chặt chẽ với nhau và hỗ trợ nhau phát
triển.
Hoạt động 3:

* Mục tiêu: Học viên biết xác định nội dung GDKNS có thể thực hiện
được trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường phổ thông
* Phương pháp tập huấn: thảo luận nhóm
* Sản phẩm cần đạt: bảng thống kê các KNS có thể giáo dục thông
qua một hoạt động cụ thể trong nhà trường
* Cách tiến hành:
1. GV chia các học viên thành 5 nhóm. Các nhóm nhận các phiếu giao
việc : phân tích và lập bảng các KNS có thể giáo dục thông qua một hoạt
động giáo dục cụ thể (tổ chức một buổi dã ngoại của học sinh ; một giờ học
cắm hoa theo nhóm của học sinh; báo cáo kết quả nghe giới thiệu về truyền
thống nhà trường ; tổ chức chúc mừng các bạn nữ ngày 8 tháng 3 của HS ;
làm báo chúc mừng ngày nhà giáo Việt Nam của HS)
2. Các nhóm thảo luận và viết kết quả trình bày trên giấy A0.
3. Các nhóm trình bày/hoặc trao đổi bảng báo cáo để bổ sung
* Kết luận:
Tất cả các hoạt động giáo dục (môn học hay giáo dục ngoài giờ lên
lớp) đều có khả năng chưá đựng các nội dung GDKNS nếu GV biết tổ chức
tuân theo các nguyên tắc GDKNS. Tất cả các lĩnh vực nội dung GDKNS đều
được thể hiện thông qua quá trình HS tham gia các hoạt động giáo dục.
11
VI.PHỤ LỤC (Bao gồm các tài liệu phát tay, các phiếu bài tập cá nhân, các
phiếu giao việc,… )
Phiếu giao nhiệm vụ dùng cho hoạt động 2:
Nhiệm vụ: nhóm thảo luận và trả lời các câu hỏi sau:
- Nội dung và ý nghĩa của KNS cụ thể ?
- Liệt kê một số biểu hiện về mặt hành vi của KNS?
Nhóm 1 : Tự nhận thức
Nhóm 2 : Xác định giá trị
Nhóm 3 : Giao tiếp
Nhóm 4 : Hợp tác

Nhóm 5 : Ra quyết định
Phiếu giao nhiệm vụ dùng cho Hoạt động 3:
Nhóm 1
Liệt kê các KNS có thể giáo dục thông qua tổ chức một buổi dã ngoại
của học sinh ?
Nhóm 2
Liệt kê các KNS có thể giáo dục thông qua một giờ học theo nhóm
của học sinh?
Nhóm 3
Liệt kê các KNS có thể giáo dục thông qua viết báo cáo kết quả nghe
giới thiệu về truyền thống nhà trường?
Nhóm 4
Liệt kê lập bảng các KNS có thể giáo dục thông qua hoạt động tổ chức
chúc mừng các bạn nữ ngày 8 tháng 3 ?
Nhóm 5
Liệt kê các KNS có thể giáo dục thông qua hoạt động làm báo chúc
mừng ngày nhà giáo Việt Nam của HS?
12
BÀI 3
PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC KNS CHO HS
TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG
I. MỤC TIÊU TẬP HUẤN
Sau khi được tập huấn bài này HV có khả năng:
- Phân biệt được quan điểm dạy học(QĐDH), phương pháp dạy học
(PPDH) và kĩ thuật dạy học ( KTDH).
- Biết được một số phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực
(PPDH và KTDHTC) có thể sử dụng để giáo dục kĩ năng sống (GD KNS ).
- Vận dụng được một số phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực
trong dạy học bộ môn nhằm GD KNS cho HS .
II. PHƯƠNG TIỆN TẬP HUẤN

- Tài liệu “Hướng dẫn GD KNS cho HS trong nhà trường phổ thông”
- Các phiếu giấy nhỏ, giấy A4, bút viết (cho HĐ1)
- Giấy Ao, A4; bút dạ (dùng cho HĐ 2 và HĐ 3)
- Phiếu học tập ( dùng cho hoạt động 2)
III. CÁC HOẠT ĐỘNG TẬP HUẤN
Hoạt động 1: Tìm hiểu về PPDH và các cấp độ của PPDH
* Mục tiêu: HV có khái niệm về PPDH, QĐDH và KTDH.
* Phương pháp tập huấn: Động não, HV làm việc cá nhân, báo cáo trong 1
phút, lắng nghe/phản hồi tích cực.
* Sản phẩm cần đạt: Nhận thức của HV về PPDH và và các cấp độ của
PPDH (QĐDH, PPDH và KTDH), bản ghi các ý kiến của HV về QĐH,
PPDH và KTDH
* Cách tiến hành:
- GV nêu câu hỏi động não: Dựa vào hiểu biết của bản thân, Anh/ Chị hãy
cho biết PPDH là gì?
- HV suy nghĩ và ghi ý kiến của mình ra giấy A4.
- GV thu bản ghi ý kiến của HV và đề nghị 1HV thay mặt lớp lần lượt đọc
các ý kiến, 1 HV khác ghi lại các ý chính lên bảng, không ghi ý trùng lặp
13