ĐẠI CƯƠNG UNG THƯ HỌC

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (438.68 KB, 15 trang )

Đạicươngungt
hư
Mụct
i
êuhọct
ập
1.Tr
ì
nhbàyđượcnhữngđặct
í
nhcơbảncủabệnhungt
hư.
2.Môt
ảđượcnhữngđi
ểm khácnhaucủamỗi
l
oại
ungt
hư.
3.Nêuđượcnhữngquanđi
ểm đúngv
ềđi
ềut
r
ị
v
àphòngbệnhungt
hư.
Nộidung
1.Nhữngđặct
í

nhchungcủabệnhungt
hư
Ungt
hưl
àbệnhl
ýáct
í
nhcủat
ếbào,khibịkí
cht
hí
chcủacáct
ácnhân si
nh
ungt
hư,
t
ếbàot
ăngsi
nhmộtcáchv
ôhạnđộ,
v
ôt
ổchứckhôngt
uânt
heocác
cơchếki
ểm soátv
ềphátt
r

i
ểncủacơt
hể.
Đasốbệnhungt
hưhì
nht
hànhcáckhốiu.Khácv
ớicáckhốiul
ànht
í
nhchỉ
phátt
r
i
ểnt
ạichỗt
hườngr
ấtchậm,cóv
ỏbọcxungquanh,cáckhốiuáct
í
nh
(
ungt
hư)xâm l
ấnv
àocáct
ổchứcl
ànhxungquanhgi
ốngnhưhì
nh"

concua"
v
ới
cáccàngcuabám v
àocáct
ổchứcl
ànht
r
ongcơt
hểhoặcgi
ốngnhưr
ễcây
l
ant
r
ongđất
.Cáct
ếbàocủakhốiuáct
í
nhcókhảnăngdicănt
ớicáchạch
bạchhuy
ếthoặccáct
ạngởxahì
nht
hànhcáckhốiumớiv
àcuốicùngdẫnt
ới
t
ửv

ong.Cùngv
ớidicănxa,t
í
nhchấtbệnhungt
hưhayt
áiphátđãl
àm cho
đi
ềut
r
ị
bệnhkhókhănv
àảnhhưởngxấuđếnt
i
ênl
ượngbệnh.
Đasốungt
hưl
àbệnhcóbi
ểuhi
ệnmãnt
í
nh,cóquát
r
ì
nhphátsi
nhv
àphát
t
r

i
ểnl
âudàiquat
ừnggi
aiđoạn.Tr
ừmộtsốnhỏungt
hư ởt
r
ẻem cót
hểdo
độtbi
ếngent
ừ l
úcbàot
hai
,cònphầnl
ớncácungt
hưđềucógi
aiđoạnt
i
ềm
t
àngl
âudài
,cókhihàngchụcnăm khôngcódấuhi
ệugìt
r
ướckhipháthi
ện
t

hấydướidạngcáckhốiu.Khinàykhốiusẽphátt
r
i
ểnnhanhv
àmớicócác
t
r
i
ệuchứngcủabệnh.Tr
i
ệuchứngđaut
hườngchỉxuấthi
ệnkhibệnhởgi
ai
đoạncuối
.
2.Mỗil
oạiungt
hưcógìkhácnhau
Ungt
hưkhôngphảil
àmộtbệnh,ngườit
abi
ết
đượccóđếnhơn200l
oạiung
t
hưkhácnhaut
r
êncơt

hểngười
.Nhữngl
oạiungt
hưnàyt
uycónhữngđặc
đi
ểm gi
ốngnhauv
ềbảnchấtnhưngchúngcónhi
ềuđi
ểm khácnhaunhưsau:

2.
1.Khácnhauvềnguyênnhân

Quacácnghi
êncứudị
cht
ễhọccủaR.
Dol
lv
àPet
r
ot
r
ên80% t
ácnhânsi
nh
ungt
hưl

àbắtnguồnt
ừmôit
r
ườngsống.Tr
ongđóhait
ácnhânl
ớnnhấtl
à:
35% dochếđộuốnggâynhi
ềul
oạiungt
hưđườngt
i
êuhóav
àkhoảng30%
ungt
hưdot
huốcl
á(
gâyungt
hưphổi
,
ungt
hưđườnghôhấpt
r
ên.
v
.
v
)

.
Cáct
ácnhânkhácbaogồm nhi
ềul
oại
như:

-Ti
aphóngxạcót
hểgâyungt
hưmáu,
ungt
hưt
uy
ếngi
áp.
-Bứcxạt
ửngoại
cót
hểgâyungt
hưda.
-Vi
r
utEpst
ei
n-Bar
rgâyungt
hưv
òm họng,

ul
y
mphôáct
í
nh;
Vi
r
útv
i
êm ganB
(
HBV)
,
v
i
êm ganC(
HCV)dẫnđếngâyungt
hưgan.
.
.
-Nhi
ềul
oạihóachấtđượcsửdụngt
r
ongcôngnghi
ệp,
t
r
ongt
hựcphẩm,

t
r
ong
chi
ếnt
r
anh,cácchấtt
hảir
amôit
r
ườngnướcv
àkhôngkhíl
àt
ácnhâncủa
nhi
ềul
oại
ungt
hưkhácnhau.
.
.

2.
2.Khácnhauvềt
i
ếnt
r
i
ểncủabệnh

Bệnhungt
hưt
hườngxuấtphátt
ừhai
l
ọai
t
ổchứcchí
nhcủacơt
hể:
-Từcáct
ếbàobi
ểumôcủacáct
ạng,
cáccơquan(
ungt
hưbi
ểumô)
.
-Từcáct
ếbàocủat
ổchứcl
i
ênkếtcủacơt
hể(
cácsar
coma)
.Ungt
hưcủacơ
quant

ạohuy
ết(
máu,
hạchl
y
mphô)l
àmộtdạngđặcbi
ệtcủaungt
hưt
ổchức
l
i
ênkết(
Hemat
osar
coma)
.
Mỗil
oạiungt
hưcóhướngt
i
ếnt
r
i
ểnkhácnhau.Tr
ongt
ừngl
oại
,
mỗibệnhung

t
hưởmỗi
cát
hểkhácnhauxuhướngt
i
ếnt
r
i
ểncũngr
ấtkhácnhau.
Cól
oạiungt
hưt
i
ếnt
r
i
ểnr
ấtnhanh(
ungt
hưmáu,hạch,ungt
hưhắct
ố,các
ungt
hưl
i
ênkết
.
.
.

)
.
Cól
oạiungt
hưt
i
ếnt
r
i
ểnchậm:ungt
hưdat
ếbàođáy
,
ungt
hưgi
ápt
r
ạng,
ung
t
hưcổt
ửcung.
.
.
.
Loạiungt
hưbi
ểumôt
hườngdicănt
heođườngbạch mạcht

ớicáchạchkhu
v
ực.
Loạiungt
hưl
i
ênkết(
xương,phầnmềm)t
hườngdicănt
heođườngmáut
ới
cáct
ạngởxa(
v
àogan,
phổi
,
xương)
.
Thôngt
hườngbệnhcàngởgi
aiđoạnmuộncànghaycódicănr
ahạchkhu
v
ựcv
àdicănxanhưngđôikhicódicănr
ấtsớm t
hậm chít
ừl
úcchưaphát

hi
ệnt
hấyunguy
ênphát
.
Tốcđộphátt
r
i
ểncủabệnhcũngt
ùyt
huộcv
àot
ừnggi
aiđoạncủabệnh.ở
nhữnggi
aiđoạnsớm (
i
nsi
t
u,
gi
aiđoạn1)t
hườngt
i
ếnt
r
i
ểnl
âudài
,

chậm chạp
nhưngkhiởcácgi
aiđoạnmuộn(
gi
aiđoạn3,
4)t
i
ếnt
r
i
ểnt
hườngr
ấtnhanhv
à
gâyt
ửv
ong.
Ungt
hưởngười
càngt
r
ẻt
hườngt
i
ếnt
r
i
ểnnhanhhơn ởngười
gi
à.

2.
3.Khácnhauvềphươngphápđi
ềut
r
ị

Tr
ongyv
ăncónóiđếnmộtt
ỷl
ệr
ấtnhỏ(
1/
10.
000)ungt
hưt
ựkhỏi
.Cót
hểở
nhữngcơt
hểcábi
ệtcóhệt
hốngmi
ễndị
cht
ựđi
ềuchỉ
nh,

t
i
êudi
ệtđượccáct
ế
bàoungt
hưsaukhiđãphátsi
nh.Nhưngt
r
êncănbảnnếukhôngđi
ềut
r
ịt
hì
chắcchắnbệnhnhânsẽsớm dẫnđếnt
ửv
ong.Càngđi
ềut
r
ịởgi
aiđoạnsớm
củabệnhcàng cónhi
ềucơmaykhỏibệnh.ởnhữnggi
aiđoạnmuộnhơncũng
cầnđi
ềut
r
ịđểcót
hểt
ạm t

hờiổnđị
nhhoặckéodàit
hờigi
ansốnghoặcl
àm
gi
ảm cáct
r
i
ệuchứngcủabệnh.
Mỗi
l
oại
ungt
hư,
mỗi
gi
ai
đoạncónhữngphươngphápđi
ềut
r
ị
khácnhau.

-Đi
ềut
r
ịphẫut
huật
:

Thườngápdụngchoungt
hưởcácgi
aiđoạnsớm,
chưacódi
căn.

-Đi
ềut
r
ịt
i
axạ:

Thườngápdụngchonhữngungt
hưởgi
aiđoạnt
ươngđối

muộnhơn,
t
hườngphốihợpv
ớiphẫut
huậtl
àm t
hunhỏbớtkhốiuđểdễmổ
(
Ti
axạt
r

ướcmổ)hoặcdi
ệtnốtnhữngt
ếbàout
ạichỗvàhạchkhuvựcmà
khimổnghingờkhôngl
ấyhếtđược(
Ti
axạsaumổ,
t
r
ongl
úcmổ.
.
.
)
,
hoặcáp
dụngt
i
axạchonhữngungt
hưởcácv
ị
t
r
í
khôngt
hểmổđược.
-Đi
ềut
r

ịhóachất
:

Tr
ướcđâyt
hườngápdụngchonhữngl
oạiungt
hưcó
t
í
nhchấtt
oànt
hânhoặcởgi
aiđoạnmuộn,códicănxa,nhưngngàynaycả
mộtsốungt
hưởgi
aiđoạnsớm t
r
ênl
âm sàngnhưngt
í
nhchấtáct
í
nhcao,
dễchodicănhoặcnghicódicăn(
ungt
hưv
ú,ungt
hưt
i

nhhoàn,ungt
hư
buồngt
r
ứng,ungt
hưr
au.
.
.
)ngườit
acũngsửdụnghóachấtđểphòngngừa
nângcaohi
ệuquảđi
ềut
r
ị
.
-Đi
ềut
r
ịmi
ễndị
ch:

Làmộtt
r
onghaiphươngphápđi
ềut
r
ịt

oànt
hân,còn
đangđượcnghi
ên cứuvàcónhi
ềut
r
i
ểnvọng.Cónhi
ềut
hửnghi
ệm đãáp
dụng như đi
ều t
r
ịkí
ch t
hí
ch mi
ễn dị
ch,không đặchi
ệu,đi
ều t
r
ịbằng
I
nt
er
f
er
on,cácl

y
mphoki
nv
àgầnđâyl
àcácnghi
êncứudùngkhángt
hểđơn
dòngđãđi
ềut
r
ị
mộtsốbệ
nhungt
hưcókế
tquảt
ốt
.
Tr
ongđi
ềut
r
ị
ungt
hưngười
t
hầyt
huốcsẽcăncứv
àot
ừngl
ọai

bệnh,
t
ừnggi
ai
đoạn,t
ừngt
í
nhchấtcủat
ếbàou,t
ừngcát
hểmàápdụngmộthaynhi
ều
phươngphápt
heonhữngt
hểt
hứct
r
ongcácphácđồđi
ềut
r
ị
cụt
hể.

2.
4.Khácnhauvềt
i
ênl
ượngbệnh

Ti
ênl
ượngbệnhphụt
huộcr
ấtnhi
ềuy
ếut
ốt
r
ênt
ừngbệnhnhân,
nhữngy
ếut
ố
chí
nhl
à:
-Gi
ai
đoạnbệnh:
Càngsớm t
i
ênl
ượngcàngt
ốtv
àngượcl
ại
.
-Loạibệnh:Cóungt
hưt

i
ênl
ượngt
ốthơnl
ànhữngungt
hưởbềmặt(dễphát
hi
ện,
dễđi
ềut
r
ị
)nhưungt
hưda,
ungt
hưcổt
ửcung,
ungt
hưv
ú,
ungt
hưgi
áp
t
r
ạng,
ungt
hưkhoangmi
ệng,
ungt

hưđại
t
r
ựct
r
àng.
.
.
.
Cónhữngungt
hưởcáct
ạngquant
r
ọnghoặckhópháthi
ệnsớm,
khóđi
ềut
r
ị
,

t
i
ênl
ượngt
hườngxấunhưungt
hưphổi
,
gan,

não,
t
ụy
,
xương.
.
.
-Tí
nhchấtáct
í
nhcủat
ếbàoungt
hư:cùng1l
oạiungt
hư,
cùnggi
aiđoạnl
âm
sàngnhưngđộáct
í
nhcàngcaot
i
ênl
ượngcàngxấu.
-Thểt
r
ạngngườibệnh:ởngườigi
àungt
hưt
hườngt

i
ếnt
r
i
ểnchậm hơnnhưng
t
hểt
r
ạngy
ếunênkhót
hựchi
ệnđượcphácđồđi
ềut
r
ịmộtcácht
r
i
ệtđểnên
cànggi
ày
ếut
i
ênl
ượngcàngxấu.
3.Cót
hểphòngngừađượcnhi
ềul
oạiungt
hư
Nhưt

r
ênđãđềcậpđếnt
ácnhânsi
nhungt
hưchủy
ếul
àt
ừbênngoàimôi
t
r
ường(
80%)t
ácnhânnộisi
nhr
ấtí
t(chỉkhoảng10%)
.Vìv
ậy
,phòngbệnh
ungt
hưcóhi
ệuquảkhingănchặncáct
ácnhândomôit
r
ườngt
ácđộngv
ào
đờisốngconngười
:Ngừnghútt
huốcl

á,chếđộdi
nhdưỡngv
ệsi
nhant
oàn
hợpl
ý
,
chốngl
ạm dụngcáchóachấtcôngnghi
ệp,
chốngônhi
ễm môit
r
ường,
phòngbệnhnghềnghi
ệp.
.
.
sẽl
àm gi
ảm t
ỷl
ệmắcungt
hư.
Mộtsốl
oại
ungt
hưcól
i

ênquanđếnv
i
r
utđãđượcápdụngv
acxi
nphòngbệnh
nhưv
acxi
nphòngv
i
êm ganB,đangnghi
êncứuv
acxi
nphòngEspt
ei
n-Bar
r
gâyungt
hưv
òm họngv
àUl
y
mphô.
.
.
Ngoàir
acácbi
ệnphápđi
ềut
r

ịt
ổnt
hươngt
i
ềnungt
hư,cácbi
ệnphápsàng
l
ọcpháthi
ệnsớm mộtsốungt
hưhaygặp(
v
ú,
cổt
ửcung,
khoangmi
ệng,
đại
t
r
ựct
r
àng.
.
.
)l
àt
hi
ếtt
hựcl

àm gi
ảm t
ỷl
ệmắcbệnh,gi
ảm t
ỷl
ệt
ửv
ongdoung
t
hư.
4.Ungt
hưl
àbệnhcót
hểđi
ềut
r
ịkhỏikhiởgi
aiđoạnsớm
Tr
ướcđâycóquanni
ệm sail
ầm mắcungt
hưl
àv
ôphươngcứuchữa,không
được"
dùngdaokéo"đểđi
ềut
r

ịungt
hư.
.
.Cót
hểnhữngquanni
ệm nàybắt
nguồnt
ừchỗhầuhếtkhibệnhnhânungt
hưkhiđượcpháthi
ệnđềuởgi
ai
đoạnmuộnv
àmộtsốcant
hi
ệpphẫut
huậtsaikỹt
huậthoặckhikhôngcóchỉ
đị
nh(
ungt
hưv
úgi
ai
đoạnv
i
êm cấp,
ungt
hưđãl
ant
r

àn.
.
.
)
Tr
ênt
hựct
ếnhi
ềungườibệnhungt
hưđãđượccứusốngbằngcácphương
phápđi
ềut
r
ịkhoahọc,nhấtl
àkhiđượcpháthi
ệnởcácgi
aiđoạncònsớm.
Hi
ệnnayởcácnướct
i
ênt
i
ếnt
í
nht
r
ungbì
nhcó2ngườibịungt
hưt
hìcó1

ngườiđượcchữakhỏi(
50%)
.Vớinhữngt
i
ếnbộcủakhoahọckỹt
huật
,
cảit
i
ến
cácphươngphápđi
ềut
r
ị
,
đặcbi
ệtl
àápdụngcácbi
ệnphápsàngl
ọcpháthi
ện
sớm,
đếnnăm 2000ngườit
ahyv
ọngcót
hểchữakhỏit
ới
3/
4sốngườibệnh
ungt

hư.Nhưv
ậyv
ấnđềchí
nhkhôngphải
khôngcócáchđi
ềut
r
ị
màl
àđi
ềut
r
ị
ởt
hờiđi
ểm nào.Kếtquảđi
ềut
r
ịhoànt
oànt
ùyt
huộcv
àosựhi
ểubi
ếtcủa
người
dânv
àđi
ềuki
ệnyt

ế.
Câuhỏil
ượnggi
á
1.Ungt
hưl
àgì
.

2.Bệnhungt
hưcónhữngđặct
í
nhcơbảngì
.
3.Mỗi
l
oại
ungt
hưcónhữngđi
ểm khácnhaugì
.
4.Nhữngbi
ệnphápnàocót
hểgi
úpphòngngừađượcungt
hư.
5.Cót
hểphòngngừanhi
ềul

oại
ungt
hư.Đúnghaysai
6.Cót
hểđi
ềut
r
ị
khỏi
bệnhungt
hư.Đúnghaysai
?
7.Khôngđượcdùng“
daokéo”đểđi
ềut
r
ị
ungt
hư.Đúnghaysai
?
8.Bệnhungt
hưcól
âyt
r
uy
ền.Đúnghaysai
?
9.Bệnhungt
hưcódi
t

r
uy
ền.Đúnghaysai
?
10.Anh(
chị
)haychọnđặct
í
nhnàol
àquant
r
ọngnhấtcủabệnhungt
hư:
a.
Xâm l
ấn

c.Mạnt
í

nh
b.Di
căn

d.Hayt
ái
phát

CƠCHẾSI
NHBỆNHUNGTHƯ
Mụct
i
êuhọct
ập
1.Tr

ì
nhbàyđượcv
ait
r
òcủaOncogenv
àgenkhángungt
hưt
r
ongcơ
chếsi
nhbệnhungt
hư.
2.Tr
ì
nhbàyđượccơchết
ếbàot
r
ongquát
r
ì
nhphátsi
nhv
àphátt
r
i
ển
bệnhungt
hư.
3.Tr
ì

nhbàyđượcmộtsốcơchếkháct
r
ongsi
nhbệnhungt
hư.
nộidung
Cơchếsi
nhbệnhungt
hưchođếnnayv
ẫncònnhi
ềuđi
ềuchưabi
ếtr
õ.
Nhi
ềucơchết
ham gi
asi
nhbệnhungt
hư.Nghi
êncứucơchếsi
nhbệnh
ungt
hưcầnphải
đi
sâut
ì
m hi
ểuv
ềquát

r
ì
nhsi
nhhọccủat
ếbàoungt
hư
v
àsi
nhhọcphânt
ửcủaungt
hư.
1.Cơchếgen

Quát
r
ì
nhsi
nhbệnhungt
hưl
i
ênquanchặtchẽđếnt
ổnt
hương2nhóm
gen:gen si
nh ung t
hư (
Oncogène)v

à gen kháng ung t
hư (
Gène
suppr
esseur
)
.Hail
oạigennàybì
nht
hườngt
r
ongt
ếbàođóngv
ait
r
ò
quant
r
ọngt
r
ongki
ểm soátquát
r
ì
nhsi
nhsảnt
ếbào,
sựbi
ệthoát
ếbào

v
àquát
r
ì
nhchếtt
heo chươngt
r
ì
nhcủat
ếbào(
Apopt
ose)
,gi
úpchosự
ổnđị
nhsi
nhhọccủacơt
hể.Gensi
nhungt
hư,ki
ểm soátt
heohướng
t
í
chcực,mãhoánhữngpr
ot
ei
nt
r
uy

ềnnhữngt
í
nhi
ệuphânbào.Khicác
gennàybịt
ổnt
hươngnhưbịđộtbi
ếnsẽt
r
uy
ềnt
í
nhi
ệuphânbàosail
ạc
màcơt
hểkhôngki
ểm soátđược,
dẫnđếnsi
nhungt
hư.
Tr
áiv
ớicácgensi
nhungt
hư,
cácgenkhángungt
hưmãhoáchonhững
pr
ot

ei
nki
ểm soátphânbàot
heohướngứcchế,l
àm chukỳphânbàobị
dừngởmộtpha,t
hườngởphaG1,cácgenkhángungt
hưcòncóchức
năngl
àm bi
ệthoát
ếbào,hoặcmãhoát
ếbàochếtt
heochươngt
r
ì
nh,
khicácgenkhángungt
hưbịbấthoạtdođộtbi
ếnsẽl
àm bi
ếnđổit
ếbào
l
ànht
hànht
ếbàoáct
í
nh.

Chot
ớinayđãt
ì
mr
at
r
ên40l
oại
.Có3gi
ảt
huy
ếtchov
i
ệchì
nht
hành
Oncogen.
-Oncogenl
ànhữnggi
enđểphátt
r
i
ểnt
ếbào,hoạthóanhờy
ếut
ốt
ăng
t
r

ưởng(
gr
owt
hf
act
or
)
.Dor
ốil
oạncơchếđi
ềuhành,
y
ếut
ốt
ăngt
r
ưởng
hoạthóamạnhkí
cht
hí
chOncogensi
nhungt
hư.
-Oncogenl
ànhữngđoạnDNAbịt
hươngt
ổnbởit
ácnhângâybệnhnhư:
hóahọc,si
nhhọc,v

ậtl
ý
.Cơt
hểđãsửachữanhữngDNAnàynhưng
khônghoànhảo,nêncùngt
ácnhânungt
hư,cóngườibịungt
hưcó
người
khôngbị
ungt
hư.
-Oncogenl
àdocácgenomecủav
i
r
usbơm v
àocơt
hểngườiv
ìt
hấycác
Oncogennàygi
ốngv
ới
DNAcủav
i
r
us.Vídụ:
HPV(
cổt

ửcung,
dươngv
ật
)
,
EBV(
Bur
ki
t
t
)v
àHBV(
ungt
hưgan)
.

Mộtsốl
oại
genungt

hư:

Gi
en

Vị
t
r
í

Sai
l
ạc

Loại
ungt
hư

Apc

5q

Hội
chứngGadner
,
ungt
hưt
r

ựct
r
àng

mcc

5q

Khuy
ếtđoạn

Đapol
i
pt
r
ựct
r
àng

r
aa

1p

Ungt
hưđại
t

r
àng,
hội
chứngl
ý
nch

p53

Ungt
hưđại
t
r
àng

Abl

9q

+(
9;
22)

Bạchcầuki
nht
hểt

ủy

my
l

6q

+(
6;
14)

Bạch cầu cấp l
i
mphô,ung t
hư buồng
t
r
ứng

my
c

8q

+(
8;
14)

Ul
y

mpho Bur
ki
t
t
,ung t
hư nguy
ên bào
t
hầnki
nh,
bạchcầucấp

Hạr
as

11p

Khuy
ếtđoạn

UWi
l
m,
car
ci
noma

f
ms

5q

Nhi
ềul
oại
ungt
hư

(
p:
Nhánhngắnnhi
ễm sắct
hể;
q:
Nhánhdài
nhi
ễm sắct
hể;
+:
Nối
đoạn)

2.Cơchết
ếbào
Ngườit
r
ưởngt

hànhbì
nht
hườngt
r
ungbì
nhcókhoảng1t
r
i
ệut
ỷt
ếbào
xuấtphátt
ừmộtt
r
ứngđượct
hụt
i
nh.Sốl
ượngt
ếbàomớit
r
ongcơt
hể
đượct
ạor
abằngsốl
ượngt
ếbàochếtđiv
àl
uôngi

ữởmứchằngđị
nh
12
(
khoảng10
t
ếbàochếtmỗingàyv
àcầnđượct
hayt
hế)
.Khiungt
hưt
ế
bàosi
nhsảnv
ôhạnđộđãpháv
ỡmứchằngđị
nh(
t
ếbàosi
nhnhi
ềuhơn
t
ếbàochết
)
.Mỗi
quầnt
hểt
ếbàogồm 3quầnt
hểnhỏ:

-Tếbàot
r
ongchut
r
ì
nhnhóm 1,si
nhsảnl
i
ênt
ụcv
àđit
ừl
ầngi
ánphân
nàyđếnl
ầngi
ánphânkết
i
ếp.
-Tếbàot
r
ongchut
r
ì
nhnhóm 2,
t
ếbàocuốicùngđượcbi
ệthoá,
dờikhỏi
chut

r
ì
nht
ăngt
r
ưởng,chếtđikhôngphânchi
anữa(
chếtt
heochương
t
r
ì
nh)
-Nhóm quầnt
hểt
hứ3l
àgồm t
ếbàoGo,khôngt
ăngsi
nh,khôngt
heo
chut
r
ì
nh,khôngphânchi
a.Cáct
ếbàoGocómặtt
r
onghầuhếtcácmô
nhưđasốt

ếbàot
r
onggan,
t
uỷ
,
xươngởphaGo.nhữngt
ếbàoGocót
hể
t
r
ởl
ại
chut
r
ì
nhnếucót
ácnhânt
húcđẩyt
hí
chứng.

Hì
nhmi
nhhọachut
r
ì
nht
ếbào:Tếbàokhôngngừngphânchi

a(
Tc)t
ừ
l
ầngi
ánphânnày(
M)đếnl
ầngi
ánphânkết
i
ếp,
quacácphaG1,
S(
t
ổng
hợpDNA)
,
G2.Mộtsốt
ếbàot
ạm t
hờir
ờikhỏichut
r
ì
nht
ếbàođểđiv
ào
t
r
ạngt

háiG0(
t
hànhphầnkhôngt
ăngsi
nh)
,v
àcót
hểt
hoátkhỏit
r
ạng
t
hái
G0nhờt
ácnhânt
húcđẩyt
hí
chứnggâyphânbào.
Mộtsốt
ếbàokhácv
ĩ
nhv
i
ễnr
ờikhỏichut
r
ì
nht
ếbào,v
àt

r
ởt
hànhmột
phầncủat
hànhphầnđãhoànt
hànhxongquát
r
ì
nhbi
ệthóa.Tếbàot
ừ
t
hànhphầnđãbi
ệthóacũngnhưt
hànhphầnkhôngt
ăngsi
nhsẽđiđến
hủydi
ệtt
ếbàot
heochut
r
ì
nhsi
nhhọc(
TheoTannock,
1992)
.
Ungt
hưl

àbệnhl
ýáct
í
nhcủat
ếbàomàt
ếbàot
ăngsi
nhv
ôhạnđộ
ngoàisựki
ểm soátcủacơt
hể.Cơchếcủat
ăngt
r
ưởngsốl
ượngcủacác
quầnt
hểt
ếbàocót
hểdochut
r
ì
nht
ếbàođượcr
útngắndẫnđếnt
ăng
sốl
ượngt
ếbàođượct
ạor

at
r
ongmộtđơnv
ịt
hờigi
an,hoặcdogi
ảm
v
ậnt
ốct
ếbàochếtđicũngđưađếnkếtquảcónhi
ềut
ếbàođượct
ạor
a
hơn.Mộtcơchếkhácl
àt
ếbàoGot
r
ởl
ạichut
r
ì
nhl
àm t
ăngt
hêm số
l
ượngt
ếbàot

r
ongmộtđơnv
ịt
hờigi
an.Sựt
ăngt
r
ưởngcủat
ếbàoung
t
hưcót
hểcóchut
r
ì
nht
ếbàođặct
r
ưngbởi
t
hời
gi
annhânđôi
,
t
r
ongung
t
hưt
hờigi
annhânđôit

ếbàov
àt
hểt
í
chkhối
ur
ấtkhácnhau.Cól
oại
ungt
hưphátt
r
i
ểnnhanhv
ídụnhưl
i
mphôm Bur
ki
t
tcót
hờigi
annhânđôi
khoảng3ngày
,t
r
ongkhiungt
hưđạit
r
ựct
r
àngcót

hờigi
annhânđôi
t
r
ên600ngày

Sựt
ăngsi
nhv
ôhạnđộcủat
ếbàoungt
hưcònl
i
ênquanđếncơchế
mấtsựứcchết
i
ếpx
úc:t
ếbàobì
nht
hườngkhiđangởquát
r
ì
nhphân
chi
anếut
i
ếpxúcv
ớit
ếbàobì

nht
hườngkháccũngđangphânbàot
hì
quát
r
ì
nhphânbàochấm dứt
.Tr
ongungt
hưcơchếnàykhôngcòn.Các
t
ếbàoungt
hưgi
ảm hoặcmấtt
í
nhkếtdí
nh.Tếbàoungt
hưcót
hểt
i
ếtr
a
mộtsốenzy
ncót
hểgâyt
i
êucol
l
agenởcấut
r

úcnângđỡcủacácmô.

Cónhữnggi
ảt
huy
ếtkhácnhauv
ềnguồngốct
ếbàoungt
hư:Thuy
ếtđơn
dòng:ungt
hưsi
nhr
at
ừmộtt
ếbào;Thuy
ếtđadòng:t
ổchứcungt
hư
gồm nhi
ềul
oại
t
ếbào
3.Cơchếkhác
Rốil
oạnquát
r
ì

nhnhânđôiANDnhưgi
ảm met
y
lhoáAND;GenhMSH2,
hMLH1
l
ànhữnggencóchứcnăngki
ểm soátsửachữaAND,khibịt
ổn
t
hươngcácgennàysẽl
àm kém bềnv
ữngADN,t
húcđẩyđộtbi
ếngen
ungt
hưv
àgenkhángungt
hư.
Rốil
oạnki
ểm soátquát
r
ì
nht
ăngt
r
ưởngcũngcót
hểgópphần si
nh

bệnhungt
hư.
Si
nhungt
hưcònl
i
ênquant
ớicơchếsuygi
ảm mi
ễndị
ch:ungt
hưhay
gặpởbệnhnhânnhi
ễm HI
Vhoặcnhữngngườidùngt
huốcứcchếmi
ễn
dị
ch.
câuhỏil
ượnggi
á
1.Tr
ì
nhbàycơchếgensi
nhungt
hư.
2.Nhữngứngdụngl
âm sàngcủagensi
nhungt

hưv
àgenkhángungt
hư.

3.Tr
ì
nhbàycơchết
ếbàogâyungt
hư.

4.Cáccơchếgâyungt
hư.

5.Gensi
nhungt
hưmãhoáchonhữngPr
ot
ei
nt
r
uy
ềnt
í
nhi
ệuphânbào.
Đúng

haysai
?
6.Genkhángungt
hưcóchứcnăngl

àm chukỳphânbàodừngl
ạiởpha
G1.Đúnghaysai
?
7.Genkhángungt
hưcóchứcnăngmãhoál
àm chot
ếbàochếtt
heo
chươngt
r
ì
nh.Đúnghaysai
?
8.Nhữngt
ácnhângâyđộtbi
ếngencót
hểgâyungt
hư.Đúnghaysai
?
9.Cónhi
ềugent
ham gi
aquát
r
ì
nhsi
nhbệnhungt
hư.Đúnghaysai
?

10.GenhMl
H1v
àhMSH2l
àgensi
nhungt
hư.Đúnghaysai
?
11.Suygi
ảm mi
ễndị
chcót
hểgâybệnhungt
hư.Đúnghaysai
?

DI
ỄNTI
ẾNTỰNHI
ÊNCỦABỆNHUNGTHƯ
Mụct
i
êuhọct
ập
1.Môt
ảđượcungt
hưl
àl
oại
bệnhl

ýt
i
ếnt
r
i
ểnt
heot
hời
gi
an.
2.Tr
ì
nhbàyđượccácgi
ai
đoạnt
i
ếnt
r
i
ểncủaungt
hư.
3.Tr
ì
nhbàyđượcứngdụngquát
r
ì
nht
i
ếnt
r

i
ểnt
ựnhi
êncủaungt
hưv
ào
phòngchốngbệnhungt
hư.
Nộidụng
1.Đạicương
Ungt
hưl
àbệnhmạnt
í
nh.Mỗil
oạiungt
hưđềut
r
ảiquanhi
ềubi
ếncố
t
hứt
ựt
hờigi
an.Từ1t
ếbào,
quaquát
r
ì

nhkhởiphátdẫnđếnnhữngbi
ến
đổimàkhôngt
hểkhồiphụckếtquảl
àhì
nht
hànhungt
hư.Nếukhôngcó
sựsửachữahoặccónhưngkhôngkếtquảt
hìcuốicùngungt
hưsẽcó
bi
ểuhi
ệnt
r
ênl
âm sàngv
àdẫnđếnt
ửv
ong.Bệnhsửt
ựnhi
êncủaung
t
hưchí
nhl
àt
ổngnhữngquát
r
ì
nhdi

ễnbi
ếnt
heot
hờigi
an,t
r
ongđót
i
ến
t
r
i
ểnt
ựnhi
êncủaungt
hưcót
hểchi
at
hành2gi
ai
đoạnchí
nh:
Gi
aiđoạnt
i
ềnl
âm sàng:chi
ếm 75%t
hờigi
anbệnhsựt

ựnhi
ênv
ới30l
ần
9
nhânđôit
ếbàođạtsốl
ượng10
t
ếbàot
ươngđươngv
ới
t
hểt
í
ch1
3
cm
t
r
ướckhi
xuấthi
ệncáct
r
i
ệuchứngl
âm sàng.
Gi
aiđoạnl
âm sàng:chi

ếm 25%t
hờigi
ant
i
ếnt
r
i
ểnt
ựnhi
ênv
ớisựxuất
hi
ệncáct
r
i
ệuchứngl
âm sàng

Theot
hứt
ựt
hờigi
anquát
r
ì
nht
i
ếnt
r

i
ểnt
ựnhi
êncủaungt
hưt
r
ảiqua6
gi
aiđoạn:khởiphát
,t
ăngt
r
ưởng,t
húcđẩy
,chuy
ểnbi
ến,l
ant
r
ànv
àt
i
ến
t
r
i
ển.Gi
ai
đoạnt
i

ếnt
r
i
ểnbaogồm quát
r
ì
nhxâm l
ấnv
àdi
căn
2.Cácgi
aiđọant
i
ếnt
r
i
ển

2.
1.Gi
aiđoạnkhởiphát

Gi
aiđoạnnàybắtđầut
hườngl
àt
ừt
ếbàogốc,dot
i
ếpxúcv

ớichấtsi
nh
ungt
hưgâyr
anhữngđộtbi
ến.Làm t
hayđổikhônghồiphụccủanhânt
ế
bào.Cáct
ếbàođộtbi
ếnbi
ểuhi
ệnsựđápứngkém v
ớimôit
r
ườngv
àưu
t
hết
ăngt
r
ưởngchọnl
ọcngượcv
ới
t
ếbàobì
nht
hườngởxungquanh.
Quát
r

ì
nhnàydi
ễnr
ar
ấtnhanhv
àhoànt
ấtt
r
ongkhoảngv
ài
phầngi
ây
.
Đặcđi
ểm:
Khôngt
hểđảongượcđược.
Hi
ệnnaychưaxácđị
nhđượcngưỡnggâykhởi
phát
.
Nhữngt
ếbàođượckhởiphátt
hườngđápứngkém v
ớit
í
nhi
ệugi
anbào

v
ànộibào.Cáct
í
nhi
ệunàycót
ácdụnggi
ữv
ữngcấut
r
úcnộimô.Tr
ong
cuộcđờicủaconngườit
hìnhi
ềut
ếbàot
r
ongcơt
hểcót
hểt
r
ảiquaquá
t
r
ì
nhkhởi
phát
,
nhưngkhôngphải
t
ấtcảcáct

ếbàođềusi
nhbệnh.
Đasốt
ếbàođượckhởiphátt
hìhoặcl
àkhôngt
i
ếnt
r
i
ểnt
hêm,hoặcl
à
chếtđi
,
hoặcbị
cơchếmi
ễndị
chv
ôhi
ệuhóa.

2.
2.Gi
aiđoạnt
ăngt
r
ưởng

Gi

aiđoạnt
ăngt
r
ưởnghaybànht
r
ướngchọnl
ọcdòngt
ếbàokhởiphát
cót
hểt
i
ếpt
heoquát
r
ì
nhkhởi
phátv
àđượct
ạođi
ềuki
ệnv
ới
t
hayđổi
v
ật
l
ýcủav
i
môi

t
r
ườngbì
nht
hường.

2.
3.Gi
aiđoạnt
húcđẩy

Baogồm sựt
hayđổibi
ểuhi
ệngen,sựbànht
r
ướngđơndòngcóchọn
l
ọc,
v
àsựt
ăngsi
nht
ếbàokhởi
phát
.
Gi
aiđoạnnàybi
ểuhi
ệnđặct

í
nhphụchồi
,kéodàicót
hểt
r
ảiquanhi
ều
bướcv
àphụt
huộcv
àongưỡngcủat
ácnhân.Gi
ai
đoạnnàykhôngcót
ác
dụngl
i
ênhợpv
àđưađếnquansátungt
hưđạit
hể.Mứcđột
i
ếpxúccủa
conngười
v
ới
nhữngt
ácnhânt
húcđẩyl
àkhácnhau.

Từ50năm nay
,ngườit
ađãbi
ếtđặct
r
ưngcủaquát
r
ì
nhkhởiphátv
à
t
húcđẩyl
àr
ấtkhácnhau.
Si
nhr
aungt
hưgồm 2gi
aiđoạn:Khởiphátv
àt
húcđẩy
,t
r
ongđókhởi

phátxẩyr
at
r
ướcv

àcót
hểphânbi
ệtsựkhácnhaucủahaigi
aiđoạnnày
quabảngt
óm t
ắtsau:
Sosánhđặcđi
ểm củagi
ai
đoạnkhởi
phátv
àt
húcđẩy(
TheoPi
t
ot
,
1985)
.

Đặcđi
ểm

Khởi
phát

Thúcđẩy

Quát

r
ì
nh

Độtbi
ến

Thayđổi
gen

Tăngsi
nht
ếbào

Khảnănghồi
phục

Khônghồi
phục

Hồi
phục

Thời
gi
an

Ngắn

Kéodài

Sốbước

Một

Nhi
ều

Ngưỡng

Không

Có

Mứcđột
i
ếpxúcởngười

Rấtkhót
r
ánh

Thayđổi

Tí
nht

í
cht
ụ

Tí
cht
ụ

Khôngt
í
cht
ụ

Tí
nhquansát

Khôngquansátđược Quansátv
ềđại
t
hể

2.
4.Gi
aiđoạnchuyểnbi
ến

Gi
aiđoạnnàyhi

ệnnayv
ẫncònl
àgi
ảt
huy
ết
.Chuy
ểnbi
ếnl
àgi
aiđoạnkế
t
i
ếpcủaquát
r
ì
nhphátt
r
i
ểnungt
hư,chophépsựt
hâm nhậphayxuất
hi
ệnnhữngổt
ếbàoungt
hưnhỏ,cót
í
nhphụchồibắtđầuđiv
àot
i

ến
t
r
ì
nhkhônghồi
phụcv
ềhướngáct
í
nhl
âm sàng.

2.
5.Gi
aiđoạnl
ant
r
àn

Saugi
aiđoạnchuy
ểnbi
ến,
ungt
hưv
it
hểt
r
ảiquagi
aiđoạnl
ant

r
àn.Gi
ai
đoạnnàyđượcđặct
r
ưngbởisựt
ăngt
r
ưởngnhóm t
ếbàocưt
r
úởmột
mônàođóđangbànht
r
ướng.Gi
aiđoạnl
ant
r
àncót
hểngắn,
chỉkéodài
v
àit
háng,
nhưngcũngcót
hểt
r
ongnhi
ềunăm.Tr
onggi

aiđoạnnày
,
khối
l
ượngđangbànht
r
ướnggi
at
ăngt
ừ1000t
ếbàođến1.
000.
000t
ếbào,
nhưngv
ẫncònquánhỏđểcót
hểpháthi
ệnbằngnhữngphươngpháp
phânt
í
chđược.

2.
6.Gi
aiđoạnt
i
ếnt
r
i
ển(

xâm l
ấn-dicăn)

Gi
aiđoạnnàyđặct
r
ưngbằngsựt
ăngl
ênv
ềkí
cht
hướccủakhốiudo
t
ăngt
r
ưởngcủanhóm t
ếbàoungt
hưcưt
r
úởmộtnơinàođó.Gi
aiđoạn
t
i
ếnt
r
i
ểnbaogồm cácquát
r
ì

nhxâm l
ấnv
àdi
căn.
Quát
r
ì
nhxâm l
ấnl
ànhờt
ếbàoungt
hư cócácđặct
í
nhsau:
-Tí
nhdi
độngcủacáct
ếbàoáct
í
nh.
-Khảnăngt
i
êuđạm ởcấut
r
úcnângđỡcủamôv
àcơquan(
chất
Col
l
agen)

.
-Mấtsựứcchết
i
ếpxúccủacáct
ếbào.Sựl
anr
ộngt
ạichỗcủaucót
hể
bị
hạnchếbởi
xương,
sụnv
àt
hanhmạc.

Quát
r
ì
nhdicăn:Dicănl
àmộthaynhi
ềut
ếbàoungt
hưdichuy
ểnt
ừv
ị
t
r
ínguy

ênphátđếnv
ịt
r
ímớiv
àt
i
ếpt
ụcquát
r
ì
nht
ăngt
r
ưởngt
ạiđóv
à
cáchv
ịt
r
ínguy
ênphátmộtkhoảngcách.Nócót
hểdicănt
heocác
đườngsau:
-Theođườngmáu(
Haygặpt
r
ongungt
hưcủat
ếbàol

i
ênkết
)
.Khil
an
bằngđườngquadòngmáu,t
ếbàodicănkếtt
húcởmaomạchv
àt
ăng
t
r
ưởng.Sốl
ượngt
ếbàodi
cănt
ỉl
ệv
ới
kí
cht
hướccủakhối
u.
-Theođườngbạchhuy
ết(
Haygặpt
r
ongcácungt
hưl
oạibi

ểumô)
.Khi
l
anbằngđườngbạchhuy
ết
,t
ếbàoungt
hưl
ant
r
ànv
àohệt
hốngbạch
mạcht
ạichỗ,
đôikhil
àm t
ắcchúngv
àsaunàyl
anv
àocáchạchl
y
mphô
t
ạiv
ùng.Hạchbạchhuy
ếtt
hườngbịdicănđit
ừgầnđếnxa,quacác
t

r
ạm hạch,
cókhi
nhảycóc,
bỏquahạchgần.
-Dicănt
heođườngkếcậnv
àmắcphải
:Dicănhayđidọct
heomạch
máuv
àt
hầnki
nh,t
heol
ốií
tbịcảnt
r
ởnhư:ungt
hưdạdàyl
anqual
ớp
t
hanhmạcv
àoổbụnggâydi
cănungt
hưởbuồngt
r
ứng.
-Daomổ,

dụngcụphẫut
huậtcót
hểgâycấyt
ếbàoungt
hưr
anơikhác
t
r
ongphẫut
huật
.Nếumổt
r
ựct
i
ếpv
àokhối
u.
Vịt
r
ícủadicăn:Vịt
r
ídicăncủaungt
hưkhácnhaut
ùyt
heocácungt
hư
nguy
ênphát
.
Cơquanhaydi

căn:
Phổi
,
gan,
não,
xương.

Cơquaní
tdi
căn:
Cơ,
da,
t
uy
ếnứcv
àl
ách.
KhởiphátTăngt
r
ưởngThúcđẩyChuy
ểnbi
ếnLant
r
ànTi
ếnt
r
i
ển(
xâm

l
ấn-dicăn)

Hì
nh3

Sơđồt
óm t
ắtt
i
ếnt
r
i
ểnt
ựnhi
ênv
àsi
nhbệnhhọccủaungt
hư
Câuhỏil
ượnggi
á
1.Tr
ì
nhbàyt
óm t
ắtt
i
ếnt
r

i
ểnt
ựnhi
êncủaungt
hư.
2.Nhữngđặcđi
ểm chí
nhcủagi
ai
đoạnt
i
ềnl
âm sàngv
àgi
ai
đoạnl
âm sàng.
3.Sosánhđặcđi
ểm củagi
ai
đoạnkhơi
phátv
àgi
ai
đoạnt
húcđẩy
.
4.Tr
ì
nhbàygi

ai
đoạnt
i
ếnt
r
i
ển:
xâm l
ấnv
àdi
căn.
5.Ungt
hưphátt
r
i
ểnt
ừ1t
ếbào.Đúnghaysai
?
6.Ungt
hưl
àbệnhl
ýcấpt
í
nh.Đúnghaysai
?
7.Thời
gi
ancủagi
ai

đoạnkhởi
phátđượckéodài
.Đúnghaysai
?
8.Thời
gi
ancủagi
ai
đoạnt
húcđẩykéodài
.Đúnghaysai
?
9.Anh(
chị
)hayl
ựachọnđườngdi
cănhaygặpcủaungt
hưbi
ểumô:

a.Đườngmáu