Tóm tắt luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên đại học sư phạm

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI

NGÔ THỊ TRANG

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU
KHOA HỌC GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN
ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

Chuyên ngành

: Lý luận và lịch sử giáo dục

Mã số

: 9.14.01.02

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hà Nội - 2019


Công trình được hoàn thành tại:
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI

Người hướng dẫn khoa học:
GS.TSKH Thái Duy Tuyên
PGS.TS Hoàng Thanh Thúy

Phản biện 1: PGS.TS Trần Hữu Hoan
Học viện Quản lí Giáo dục

Phản biện 2: PGS.TS Phan Văn Tỵ
Học viện Chính trị Bộ Quốc phòng
Phản biện 3: PGS.TS Phan Thanh Long
Đại học Sƣ phạm Hà Nội

Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận án
cấp Trƣờng họp tại Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội
vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm 2019

Có thể tìm hiểu luận án tại thƣ viện:
- Thƣ viện Quốc Gia Hà Nội
- Thƣ viện Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Vai trò của người giáo viên trong xã hội hiện đại được xác định vừa là nhà giáo dục,
nhà hoạt động văn hóa xã hội, nhà cung ứng dịch vụ, nhà nghiên cứu và cũng là người học,
do đó họ phải liên tục phát triển năng lực nghề nghiệp của mình bằng nghiên cứu tác động
cải tạo thực tiễn. Thực tế này đòi hỏi các trường đại học sư phạm (ĐHSP) cần có những
thay đổi trong quá trình đào tạo, tập trung phát triển các năng lực nghề nghiệp cho người
giáo viên tương lai, đặc biệt là năng lực tự học, tự nghiên cứu để hoàn thiện bản thân.
Mặc dù đã có những định hướng rõ rệt nhưng hoạt động nghiên cứu khoa học của
sinh viên các trường ĐHSP chưa được tổ chức thường xuyên, chủ yếu tập trung ở phong
trào thường niên, định kì; chưa được thực hiện ở tất cả các môn học; chưa tạo được động lực
nghiên cứu mạnh mẽ để khuyến khích nhiều sinh viên tham gia, do đó chưa thúc đẩy quá
trình phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục (KHGD) hiệu quả.
Với những lý do nêu trên, việc chọn đề tài “Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học
giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm” là cấp thiết và hữu ích.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD, luận án đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh
viên ĐHSP nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu KHGD nói riêng và chất
lượng đào tạo nói chung.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Đào tạo năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh
viên ĐHSP
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, các trường ĐHSP đã chú trọng đến vấn đề phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD cho SV, song hiệu quả của hoạt động này còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân.
Nếu đề xuất được các biện pháp tạo ra điều kiện, cơ hội cho sinh viên phát triển năng lực
nghiên cứu KHGD như xây dựng môi trường học tập theo hướng khuyến khích nhu cầu và
tạo động lực NC cho SV; áp dụng các chiến lược dạy học theo hướng NC; thiết kế quy trình


2
dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực NC; kết hợp dạy học
học phần PP nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt động nghiên cứu cho sinh viên thì quá
trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên sẽ đạt kết quả cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên
ĐHSP
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD
cho sinh viên ĐHSP.
5.3. Đề xuất biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP và
thực nghiệm sư phạm các biện pháp
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu quá trình phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cơ

bản và đặc thù cho sinh viên ĐHSP hệ chính quy.
7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
7.1 . Phương pháp luận nghiên cứu
Sử dụng các quan điểm tiếp cận: tiếp cận hoạt động, tiếp cận năng lực, tiếp cận phát
triển, tiếp cận chuẩn đầu ra
7.2. Các phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận: phương pháp phân tích, tổng hợp;
phương pháp khái quát hóa, mô hình hóa
7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: phương pháp quan sát,
phương pháp điều tra, phương pháp đàm thoại, phương pháp chuyên gia, phương pháp
nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục, phương pháp thực nghiệm, phương pháp
nghiên cứu trường hợp
7.2.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ: sử dụng phần mềm hỗ trợ SPSS để xử lí số
liệu, thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp và rút ra kết luận.
8. Luận điểm bảo vệ
8.1. Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên là năng lực cơ bản, cần thiết trong hệ
thống năng lực nghề nghiệp của người giáo viên tương lai, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt
động nghiên cứu KHGD và chất lượng đào tạo của các trường sư phạm hiện nay.
8.2. Hệ thống các năng lực nghiên cứu KHGD cơ bản và đặc thù được phát triển trong
suốt quá trình đào tạo, đặc biệt thông qua học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD, thể hiện
ở việc thực hiện các giai đoạn nghiên cứu trong đề tài nghiên cứu KHGD cụ thể.


3
8.3. Xác định các biện pháp thích hợp và khả thi như xây dựng môi trường học tập
theo hướng khuyến khích nhu cầu và tạo động lực NC cho SV; áp dụng các chiến lược dạy
học theo hướng NC; thiết kế quy trình dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo hướng
phát triển năng lực NC; kết hợp dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt
động nghiên cứu cho sinh viên sẽ góp phần phát triển năng lực nghiên cứu KHGD, đồng thời
nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng chuẩn đầu ra ngành sư phạm.

9. Những đóng góp mới của luận án
9.1. Đóng góp về mặt lý luận
- Góp phần làm phong phú thêm hệ thống lí luận về năng lực nghiên cứu KHGD,
phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
- Xây dựng khung năng lực nghiên cứu KHGD, các tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá
năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
9.2. Đóng góp về mặt thực tiễn
- Phân tích thực trạng năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên và thực trạng phát
triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP hiện nay, trên có sở đó xác định một
số vấn đề trong đào tạo năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP.
- Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP
trong quá trình đào tạo
- Kết quả nghiên cứu của đề tài có giá trị thực tiễn cho các trường ĐHSP, là tài liệu
tham khảo cho các nhà quản lí giáo dục, các giảng viên ở các cơ sở giáo dục đại học khi tiến
hành dạy học theo hướng phát triển năng lực.
10. Cấu trúc luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung luận án được chia thành 3
chương gồm:
Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho
sinh viên Đại học Sư phạm
Chương 2: Thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sư phạm
Chương 3: Biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm và thực nghiệm sư phạm


4
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
GIÁO DỤC CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về năng lực nghiên cứu khoa học của sinh viên
Các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam đề cập đến năng lực nghiên cứu khoa học
của sinh viên khá đa dạng, tập trung ở việc khẳng định ý nghĩa, vai trò của năng lực nghiên
cứu đối với cá nhân và đối với sự phát triển của xã hội. Điển hình là những nghiên cứu đề
cập đến vai trò và các yếu tố cấu thành năng lực nghiên cứu khoa học của Coate, K.,
Barnett, R., & Williams, G., Edgar, F., & Geare, A., Eraut, M., Hameda Suwaed,
Sandra Jones. Những nghiên cứu đề cập đến động cơ, các yếu tố thúc đẩy, các thành tố cấu
trúc năng lực của Lê Thị Thanh Chung, Hoàng Thị Nhị Hà, Trần Ngọc Thảo Nguyên,
Nguyễn Văn Bắc, Nguyễn Thị Thu Hồng, Nguyễn Vĩnh Khương.
Song, chưa có nghiên cứu nào đề cập đến các tiêu chí, chỉ báo để đánh giá năng lực,
các biện pháp tác động nhằm phát triển năng lực nghiên cứu trong các môn học cụ thể.
1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
cho sinh viên Đại học Sư phạm
Nhấn mạnh các thành tố cấu thành năng lực gồm kiến thức, kĩ năng và thái độ, các
nghiên cứu đều cho rằng muốn phát triển năng lực nghiên cứu cần nắm vững tri thức khoa
học, vận dụng linh hoạt các kĩ năng, kĩ xảo vào tình huống thực tiễn.
Tại Mĩ, Trung Quốc, Châu Âu, phát triển năng lực nghiên cứu luôn gắn với nâng
cao hiệu quả ứng dụng trong thực tiễn, được đề cập trong các nghiên cứu của Eraut, M.,
Steve Garrett, Coate, K. Barnett, R. & Williams, G., Brew, A. & Boud, D.
Ở Việt Nam, một số nghiên cứu đề cập đến cấu trúc và nội dung của năng lực nghiên
cứu khoa học của sinh viên, đều đánh giá năng lực dựa trên 3 tiêu chí kiến thức, kĩ năng, thái
độ, như nghiên cứu của tác giả Nguyễn Công Khanh, Nhữ Thị Việt Hoa, Lê Thị Minh Loan,
Đào Thị Oanh.
Mặc dù đã có nhiều tác giả đề cập đến nội dung, vai trò và biện pháp phát triển năng
lực nghiên cứu KHGD, nhưng các nghiên cứu này chưa chỉ rõ quy trình cũng như cách thức
thực hiện quá trình phát triển năng lực nghiên cứu cho sinh viên trong chính quá trình dạy học
ở đại học.

5
1.2. Những vấn đề lí luận về năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh
viên Đại học Sƣ phạm
1.2.1. Khái niệm năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
Năng lực nghiên cứu KHGD là tổ hợp kiến thức, kĩ năng, thái độ được hình thành,
được rèn luyện cho phép cá nhân thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai nghiên
cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể.
Trên cơ sở nghiên cứu các mức độ năng lực nghiên cứu KHGD, với quan điểm tiếp
cận phát triển năng lực khẳng định nghiên cứu KHGD là quá trình hình thành và nâng cao
năng lực từ chưa có đến có, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện, luận án sử dụng 4 mức độ
để xếp loại năng lực gồm năng lực yếu (NL yếu), năng lực trung bình (NL TB), năng lực
khá (NL khá), năng lực tốt (NL tốt).

1.2.2. Khái niệm năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên Đại học Sư phạm
Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP là tổ hợp kiến thức, kĩ năng, thái
độ của sinh viên sư phạm, được hình thành, được rèn luyện trong quá trình đào tạo ở
trường ĐHSP, cho phép sinh viên thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai
nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể.
Bảng 1.3: Hệ thống các năng lực nghiên cứu KHGD cơ bản, đặc thù của sinh viên ĐHSP
Stt
1

2

Chuẩn
Năng lực
phát hiện
và xác định
vấn đề
nghiên cứu

KHGD

Tiêu chí
- Phát hiện
được vấn đề
nghiên cứu
- Xác định
được vấn đề
nghiên cứu

Năng lực
xác định
tên đề tài
nghiên cứu
KHGD

- Xác định
được tên đề
tài có ý nghĩa
khoa học và
thực tiễn
- Diễn đạt
khoa học tên
đề tài

Chỉ báo

Minh chứng

- Liệt kê được các vấn đề trong thực

tiễn giáo dục
- Giải thích được những mâu thuẫn
tồn tại trong thực tiễn giáo dục
- Nhận diện được các vấn đề trong
thực tiễn giáo dục
- Xác định được mâu thuẫn trong thực
tiễn giáo dục
- Chỉ ra mối quan hệ của vấn đề trong
thực tiễn giáo dục
- Phân tích được vai trò của việc xác
định tên đề tài nghiên cứu
- Mô tả được những yêu cầu của việc
xác định tên đề tài nghiên cứu
- Khái quát được nội dung nghiên
cứu, diễn đạt súc tích tên đề tài nghiên
cứu
- Đánh giá được tên đề tài nghiên cứu

- Lựa chọn
được vấn đề
nghiên cứu
trong các
nhiệm vụ
nghiên cứu,
bài tập, đề tài
và khóa luận

- Xác định
được tên đề
tài và diễn đạt

khoa học tên
đề tài nghiên
cứu


6
3

Năng lực
thu thập,
khai thác
thông tin tài
liệu và hệ
thống hóa
tư liệu phục
vụ nghiên
cứu KHGD

4

Năng lực
xây dựng
đề cương
nghiên cứu
KHGD

5

Năng lực
thiết kế

công cụ
nghiên cứu
KHGD

6

Năng lực
triển khai
đề tài
nghiên cứu
KHGD

- Xác định
được các
nguồn thông
tin đúng quy
định
- Khái quát
hóa được các
thông tin, tài
liệu để giải
quyết vấn đề
nghiên cứu
- Mô tả được
cấu trúc của
một đề cương
nghiên cứu
KHGD và
trình tự logic
các mục

trong đề
cương nghiên
cứu

- Lí giải được vai trò của các thông
tin, tư liệu phục vụ nghiên cứu
- Chứng minh được mối quan hệ giữa
các thông tin, tư liệu phục vụ nghiên cứu
- Thu thập, khai thác được thông tin,
tài liệu phục vụ NC một cách thành
thạo
- Hệ thống hóa được các thông tin, tài
liệu phục vụ nghiên cứu
- Đánh giá được các thông tin, tài liệu
phục vụ nghiên cứu
- Mô tả được những yêu cầu xây dựng
đề cuơng nghiên cứu KHGD
- Phan tích được các bước xây dựng
đề cương nghiên cứu KHGD
- Xác định được những yêu cầu xây
dựng đề cương nghiên cứu KHGD
- Viết được các mục trong cấu trúc đề
cương nghiên cứu KHGD đầy đủ, rõ
ràng, đúng
- Đánh giá được đề cương nghiên cứu
KHGD
- Liệt kê
- Giải thích được vai trò của các loại
được các loại công cụ nghiên cứu KHGD
công cụ

- Phân tích được các loại công cụ
nghiên cứu
nghiên cứu KHGD
KHGD
- Xác định được vai trò của công cụ
- Đánh giá
nghiên cứu KHGD
được các loại - Xây dựng được công cụ nghiên cứu
công cụ
KHGD để đánh giá toàn diện, khoa
nghiên cứu
học, khách quan
KHGD
- Xác định
- Trình bày được vai trò của các giai
được cách
đoạn nghiên cứu KHGD
thức giải
- Mô tả được các giai đoạn nghiên cứu
quyết vấn đề KHGD
nghiên cứu
- Xác định được vai trò của các giai
- Vận dụng
đoạn nghiên cứu KHGD
đúng các
- Thực hiện được các giai đoạn nghiên
phương pháp cứu KHGD và vận dụng linh hoạt các
nghiên cứu
phương pháp nghiên cứu trong các
để giải quyết giai đoạn nghiên cứu KHGD

các nhiệm vụ - Đánh giá và điều chỉnh các giai đoạn
nghiên cứu
nghiên cứu KHGD

- Thông tin,
tài liệu thu
được đảm bảo
độ tin cậy,
khách quan và
khoa học

- Bản đề
cương nghiên
cứu KHGD
đầy đủ, rõ
ràng

- Thiết kế
được các loại
công cụ
nghiên cứu
KHGĐ

Thực hiện
được đề tài
nghiên cứu
một cách
logic, hệ
thống, khoa
học

7
7

Năng lực
khảo sát,
xử lí và
phân tích
dữ liệu
trong
nghiên cứu
KHGD

- Sử dụng
được các
phương pháp
xử lí, phân
tích dữ liệu
trong nghiên
cứu KHGD
- Lí giải được
cách chọn
mẫu nghiên
cứu

8

Năng lực
viết báo cáo

kết quả
nghiên cứu
KHGD

- Diễn đạt,
văn phong
khoa học rõ
ràng
- Trình bày
nội dung các
phần hợp lí
trong cấu trúc
tổng thể của
báo cáo

9

Năng lực
bảo vệ kết
quả nghiên
cứu KHGD

- Tổng hợp được những cách thức
khảo sát, xử lí và phân tích dữ liệu
trong nghiên cứu KHGD
- Mô tả được quy trình khảo sát, xử lí
và phân tích dữ liệu trong nghiên cứu
KHGD
- Xác định được vai trò của việc khảo
sát, xử lí và phân tích số liệu trong

nghiên cứu KHGD
- Thành thạo việc khảo sát, xử lí và
phân tích dữ liệu trong nghiên cứu
KHGD
- Đánh giá và điều chỉnh được quá
trình khảo sát, phân tích và xử lí số
liệu nghiên cứu KHGD

- Phân tích được vai trò của việc viết
báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD
- Tổng hợp được các cách thức viết
báo cáo kết quả nghiên cứu KHGD
- Xác định được vai trò của viết báo
cáo kết quả nghiên cứu KHGD
- Biểu đạt báo cáo kết quả nghiên cứu
đúng quy cách, khoa học, logic và
thẩm mĩ
- Đánh giá được báo cáo kết quả
nghiên cứu KHGD
- Báo cáo
- Mô tả được những yêu cầu của bảo
tường minh
vệ kết quả nghiên cứu KHGD
kết quả
- Tổng hợp được những cách thức bảo
nghiên cứu
vệ kết quả nghiên cứu KHGD
- Lập luận
- Xác định được những yêu cầu khi bảo
được những

vệ kết quả nghiên cứu KHGD trước hội
kết luận và
đồng
đề xuất trong - Báo cáo được kết quả nghiên cứu đúng
nghiên cứu
yêu cầu, rõ ràng, ngắn gọn, thuyết phục,
lôi cuốn
- Đánh giá và điều chỉnh được việc bảo
vệ kết quả nghiên cứu KHGD

- Phiếu khảo
sát phù hợp
với đối tượng,
đảm bảo
khách quan,
toàn diện và
khoa học
- Bảng số liệu
và thông tin
thu thập được
xử lí theo
phương pháp
khoa học,
đảm bảo độ
tin cậy, logic
và trung thực
- Bản báo cáo
khoa học
đúng quy định
về nội dung

và hình thức

- Báo cáo rõ
ràng và lập
luận chặt chẽ
những kết quả
nghiên cứu


8

1.3. Những vấn đề lí luận về phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
cho sinh viên Đại học Sƣ phạm
1.3.1. Khái niệm phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm
Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP là quá trình tổ chức đào
tạo nhằm tạo ra những điều kiện thuận lợi để hình thành và nâng cao hệ thống kiến thức, kĩ
năng, thái độ nghiên cứu KHGD cho sinh viên, giúp sinh viên thực hiện thành công quá
trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể.
1.3.2. Sự cần thiết phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên
Đại học Sư phạm
1.3.3. Mục tiêu phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm
1.3.4. Nguyên tắc phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm
1.3.5. Nội dung phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên
Đại học Sư phạm
1.3.6. Các con đường phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sư phạm
Thông qua dạy học các học phần và thực hiên các bài tiểu luận, bài tập nghiên cứu

(bài tập lớn), bài thu hoạch. Thông qua tổ chức các hoạt động nghiên cứu khoa học cho
sinh viên như các phong trào học tập và nghiên cứu, các cuộc thi, các hoạt động tuyên
truyền, các hội nghị, các đợt sinh hoạt thường niên, làm đề tài cùng thầy cô, làm khóa luận.
Thông qua việc hướng dẫn sinh viên tự học, tự nghiên cứu và thông qua dạy học học phần
Phương pháp nghiên cứu KHGD.


9
1.3.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
cho sinh viên Đại học Sư phạm
Bảng 1.5: Rubric phân tích năng lực phát hiện và xác định
vấn đề nghiên cứu KHGD
KIẾN THỨC, KĨ

MỨC ĐỘ 1

MỨC ĐỘ 2

MỨC ĐỘ 3

MỨC ĐỘ 4

NĂNG
1.1. Liệt kê được các

Liệt kê không đầy Vận dụng được Phân tích và

Đánh giá được

vấn đề trong nghiên

đủ vấn đề trong

vấn đề trong

tổng hợp được

vấn đề trong

cứu KHGD

nghiên cứu

nghiên cứu

vấn đề trong

nghiên cứu

KHGD

KHGD

nghiên cứu

KHGD

KHGD
1.2. Giải thích được

Giải thích không

Phân tích được

Tổng hợp được Đánh giá được

những mâu thuẫn tồn

chính xác, không những mâu

những mâu

những mâu

tại trong nghiên cứu

đầy đủ những

thuẫn tồn tại

thuẫn tồn tại

thuẫn tồn tại

KHGD

mâu thuẫn tồn tại trong nghiên

trong nghiên

trong nghiên

trong nghiên cứu cứu KHGD

cứu KHGD

cứu KHGD

KHGD
1.3. Nhận diện được

Nhận diện không Phân biệt được

Khái quát được Đánh giá được

các vấn đề trong

đúng các vấn đề

nghiên cứu KHGD

trong nghiên cứu nghiên cứu

trong nghiên

trong nghiên

KHGD

KHGD

cứu KHGD

cứu KHGD

1.4. Xác định được

Xác định không

Phân tích được

Tổng hợp được Đánh giá và đề

mâu thuẫn trong

đúng các mâu

mâu thuẫn trong mâu thuẫn

xuất được cách

nghiên cứu KHGD

thuẫn trong

nghiên cứu

trong nghiên

giải quyết mâu

nghiên cứu

KHGD

cứu KHGD

thuẫn trong

các vấn đề trong các vấn đề

KHGD

các vấn đề

nghiên cứu
KHGD
Phân tích được

Tổng hợp được Đánh giá và

1.5. Chỉ ra mối quan

Không chỉ ra

hệ của vấn đề trong

được mối quan hệ mối quan hệ của mối quan hệ

thiết lập được

thực tiễn GD

của vấn đề trong

vấn đề trong

của vấn đề

mối quan hệ

thực tiễn GD

thực tiễn GD

trong thực tiễn của vấn đề
GD

trong thực tiễn
GD


10
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả phát triển năng lực nghiên cứu khoa học
giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm
1.4.1. Các yếu tố chủ quan
1.4.2. Các yếu tố khách quan
Kết luận chƣơng 1
Năng lực nghiên cứu KHGD là tổ hợp kiến thức, kĩ năng, thái độ được hình thành,
được rèn luyện cho phép cá nhân thực hiện thành công quá trình tổ chức, triển khai nghiên

cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể.
Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP gồm 9 năng lực đặc thù, mỗi
năng lực được mô tả chi tiết qua những tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ báo và minh chứng cụ thể.
Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP là quá trình tổ chức đào
tạo nhằm tạo ra những điều kiện tác động đến sự hình thành và nâng cao hệ thống kiến thức,
kĩ năng, thái độ về nghiên cứu KHGD cho sinh viên, giúp sinh viên thực hiện thành công quá
trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể.


11
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng
2.1.1. Mục đích khảo sát
2.1.2. Nội dung khảo sát
2.1.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát
2.1.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát
2.1.5. Phương pháp khảo sát
2.1.6. Xử lý kết quả khảo sát
Khảo sát 60 giảng viên và 600 sinh viên, trên địa bàn 03 trường ĐHSP khu vực
miền Bắc là ĐHSP Hà Nội, ĐHSP Hà Nội 2, ĐHSP Thái Nguyên. Cụ thể, khảo sát ở mỗi
trường là 20 giảng viên và 200 sinh viên năm thứ 3 ở các khoa khác nhau.
Chúng tôi thực hiện nghiên cứu thông qua hồ sơ học tập, bài tiểu luận, đề tài nghiên
cứu khoa học của sinh viên và sử dụng thang đo theo chuẩn đánh giá 4 mức độ năng lực:
NL Tốt, NL Khá, NL Trung bình và NL yếu; thang đo cho từng năng lực như sau:
Kết quả đạt dưới 1,75 điểm: NL yếu
Kết quả đạt từ 1,75 đến 2,50 điểm: NL trung bình
Kết quả đạt từ 2,50 đến 3,25 điểm: NL khá
Kết quả đạt từ 3,25 đến 4,00 điểm: NL tốt

2.2. Kết quả khảo sát thực trạng năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của
sinh viên Đại học Sƣ phạm
2.2.1. Thực trạng lí do sinh viên Đại học Sư phạm tham gia và không tham gia
nghiên cứu khoa học giáo dục
2.2.2. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về tầm quan trọng của
năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục
2.2.3. Thực trạng nhận thức về mức độ cần thiết của các năng lực nghiên cứu
khoa học giáo dục đối với sinh viên Đại học Sư phạm
2.2.4. Thực trạng mức độ năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên
Đại học Sư phạm
Trên cơ sở khảo sát thực trạng nhận thức về vai trò và sự cần thiết của năng lực
nghiên cứu KHGD, chúng tôi tìm hiểu thực trạng mức độ năng lực nghiên cứu KHGD của


12
sinh viên ĐHSP. Kết quả thu được cho thấy giảng viên, sinh viên đánh giá điểm trung bình
mức độ năng lực nghiên cứu khoa học không cao, dao động từ 1,02 đến 3,25, tương ứng
với mức độ chưa có năng lực đến năng lực khá. So sánh điểm trung bình năng lực của sinh
viên 3 trường ĐHSPHN, ĐHSPHN2 và ĐHSPTN, luận án cũng nhận thấy có sự khác
nhau về mức độ các năng lực thành phần. Điểm trung bình năng lực của 3 trường lần lượt
được giảng viên đánh giá là 2,00, 1,99 và 1,97; được sinh viên đánh giá là 2,44, 2,38 và
2,40; tương ứng mức năng lực trung bình. Kết quả đánh giá cũng cho thấy sinh viên
thường đánh giá điểm trung bình năng lực của mình cao hơn đánh giá của giảng viên
Có thể so sánh điểm trung bình mức độ năng lực của sinh viên 3 trường thông qua
biểu đồ sau

Biểu đồ 2.1: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực nghiên cứu KHGD
của sinh viên 3 trường ĐHSP
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo
dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm

2.3.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về sự cần thiết phát
triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
2.3.2. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về bản chất của phát
triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
2.3.3. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về mục tiêu phát triển
năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
2.3.4. Thực trạng việc thực hiện các nội dung phát triển năng lực nghiên cứu
khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
2.3.5. Thực trạng việc sử dụng các con đường phát triển năng lực nghiên cứu
KHGD cho sinh viên ĐHSP


13
Bảng 2.9: Thực trạng việc sử dụng các con đường phát triển năng lực nghiên cứu KHGD
cho sinh viên ĐHSP
GV
CON ĐƢỜNG

STT

SV

Điểm

Thứ

Điểm

Thứ

TB

bậc

TB

bậc

1

Tự học

4,53

3

3,48

2

2

Khóa luận tốt nghiệp

2,29

6

1,87

6

3

Tiểu luận

4,51

4

3,41

4

4

Câu lạc bộ NCKH

2,49

5

2,43

5

5

Seminar

4,57

2

3,45

3

6

Hội thảo khoa học

2,05

7

1,11

8

7

Tham gia đề tài nghiên cứu cùng thầy cô

1,08

8

1,19

7

4,89

1

4,07

1

8

Dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu
KHGD

Trên cơ sở khảo sát thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên về vai trò,
mục tiêu, nội dung phát triển năng lực nghiên cứu KHGD, chúng tôi tiến hành khảo sát
các con đường phát triển. Kết quả cho thấy con đường phát triển thông qua dạy học học
phần Phương pháp nghiên cứu KHGD được sử dụng thường xuyên nhất, điểm trung bình
của giảng viên là 4,89 so với của sinh viên là 4,07; con đường ít được sử dụng nhất là
tham gia đề tài nghiên cứu cùng thầy cô, với điểm trung bình của giảng viên và sinh viên
là 1,08 và 1,11
Luận án sử dụng phương pháp quan sát, trò chuyện với giảng viên, sinh viên và
nhận thấy rằng có nhiều con đường khác nhau đã được sử dụng trong quá trình dạy học
nhằm mục đích phát triển năng lực nghiên cứu KHGD nhưng sinh viên chưa tích cực tham
gia hoặc tham gia miễn cưỡng nên hiệu quả chưa cao. Khi quan sát các tiết học, chúng tôi
nhận thấy giảng viên đã sử dụng các con đường như tự học, tiểu luận, seminar, nhưng sinh
viên rất thụ động và chờ đợi những tri thức được cung cấp nên các mục tiêu tiết học không
hoàn thành.
2.3.6. Thực trạng mức độ hiệu quả của các biện pháp phát triển năng lực nghiên

cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm


14
2.4. Kết quả khảo sát thực trạng phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho
sinh viên ĐHSP thông qua dạy học học phần Phƣơng pháp nghiên cứu KHGD
2.4.1. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học trong học phần Phương
pháp nghiên cứu KHGD
Trên cơ sở nghiên cứu vai trò, mục tiêu, nội dung của dạy học học phần Phương pháp
nghiên cứu KHGD cho sinh viên, chúng tôi tiến hành khảo sát thực trạng sử dụng các phương
pháp dạy học học phần để phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên.
Kết quả cho thấy có sự tương đồng trong đánh giá của giảng viên, sinh viên về mức
độ sử dụng và hiệu quả của các phương pháp dạy học theo hướng nghiên cứu. Giảng viên
đánh giá mức độ sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng nghiên cứu ở mức độ
thường xuyên và mang lại hiệu quả ở mức bình thường, đặc biệt là phương pháp thảo luận
và thuyết trình. Đồng thời giảng viên và sinh viên đều khẳng định phương pháp dạy học
khám phá, trải nghiệm ít được sử dụng và ít hiệu quả trong việc phát triển năng lực nghiên
cứu cho sinh viên vì lí do quá trình khám phá, trải nghiệm đòi hỏi dạy học phải có đủ
phương tiện hỗ trợ, có thời gian và đặc biệt là tính tích cực của sinh viên.
2.4.2. Hiệu quả thực hiện mục tiêu dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu
khoa học giáo dục
2.4.3. Hiệu quả thực hiện các nội dung học phần Phương pháp nghiên cứu
khoa học giáo dục
2.4.4. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng
lực nghiên cứu trong học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục
2.4.5. Thực trạng năng lực thực hiện bài tập nghiên cứu KHGD của sinh viên
ĐHSP
Kết qủa được đánh giá ở 4 mức độ (bắt đầu, phát triển, hoàn thiện, chính xác), năng
lực thực hiện bài tập nghiên cứu khoa học của sinh viên thông qua dạy học học phần
Phương pháp nghiên cứu KHGD nằm trong mức độ 2, mức độ phát triển, với điểm trung

bình từ 1.12 đến 1.98.


15
Bảng 2.15: Thực trạng mức độ thực hiện bài tập nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP
Mức độ (%)
STT

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Tiêu chí

Năng lực xác định tên đề tài
nghiên cứu KHGD

Năng lực xác định lí do chọn đề
tài nghiên cứu KHGD
Năng lực xác định mục đích
nghiên cứu KHGD
Năng lực xác định khách thể,
đối tượng nghiên cứu KHGD
Năng lực xác định nhiệm vụ
nghiên cứu KHGD
Năng lực xác định giả thuyết
khoa học
Năng lực xác định phương pháp
nghiên cứu KHGD
Năng lực xác định cấu trúc
nội dung
Năng lực xác định tài liệu tham
khảo

Điểm

Thứ

TB

bậc

Bắt

Phát

Hoàn

Chính

đầu

triển

thiện

xác

39,1

36,9

21,5

2,5

1,92

4

10,7

64,2

17,7

7,4

1,96

2

1,9

77,5

15,1

5,5

1,98

1

14

68,7

15,2

2,1

1,67

6

10,6

55,2

24,7

9,5

1,71

5

2,4

52,3

36

9,3

1,94

3

36,5

41,9

17,8

3,8

1,54

8

14,5

67,7

16,6

1,2

1,66

7

45,2

51

3,8

0

1,12

9

Dựa trên việc nghiên cứu sản phẩm là bài tiểu luận, seminar và đề cương nghiên

cứu, luận án tiến hành phỏng vấn và quan sát quá trình thực hiện nhiệm vụ học tập của
sinh viên để đánh giá toàn diện, khách quan các năng lực thực hiện đề cương nghiên cứu
KHGD.
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển năng lực nghiên cứu khoa
học giáo dục cho sinh viên Đại học Sƣ phạm


16
Kết luận chƣơng 2
Năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục của sinh viên được đánh giá ở mức độ
trung bình, có sự chênh lệch điểm trung bình giữa sinh viên 3 trường ĐHSPHN,
ĐHSPHN2 và ĐHSPTN.
Nhận thức của giảng viên, sinh viên các trường ĐHSP về vai trò, bản chất, mục
tiêu, nội dung của năng lực nghiên cứu KHGD đối với quá trình đào tạo cũng như kết quả
học tập của sinh viên là đúng đắn, tuy nhiên nhận thức của sinh viên còn chưa đầy đủ.
Các con đường phát triển năng lực nghiên cứu KHGD được sinh viên đánh giá là đa
dạng nhưng chưa được sử dụng thường xuyên và chưa mang lại hiệu quả cao. Các chiến
lược dạy học phát triển năng lực nghiên cứu KHGD đã được sử dụng nhiều như dạy học
dự án, thảo luận, nhưng chưa được thực hiện rộng rãi trong các học phần. Do đó con
đường phát triển cần được mở rộng và áp dụng thường xuyên hơn nữa trong quá trình dạy
học ở đại học.
Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD thông qua dạy học học phần Phương pháp
nghiên cứu KHGD là con đường hiệu quả và thuận lợi trong quá trình thực hiện. Các mục
tiêu, nội dung phát triển được thực hiện thường xuyên trong học phần; các thông tin phản
hồi từ sinh viên được điều chỉnh kịp thời; các năng lực thành phần được rèn luyện thông
qua các sản phẩm nghiên cứu; kết quả năng lực được đánh giá dựa trên những tiêu chí cụ
thể. Do đó giảng viên có thể chủ động xây dựng kế hoạch và tổ chức các điều kiện dạy học
hiệu quả hơn.

17
Chƣơng 3
BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC GIÁO DỤC
CHO SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM VÀ THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
3.1. Định hƣớng và nguyên tắc đề xuất biện pháp
3.2. Các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh
viên Đại học Sƣ phạm thông qua dạy học học phần Phƣơng pháp nghiên cứu khoa
học giáo dục
3.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường học tập theo hướng khuyến khích nhu
cầu và tạo động lực nghiên cứu cho sinh viên
3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp
Nhằm khuyến khích những nhu cầu khi tham gia nghiên cứu KHGD của sinh viên,
từ đó tạo động thúc đẩy hoạt động nghiên cứu.
3.2.2.2. Nội dung của biện pháp
Thứ nhất: Môi trường học tập thúc đẩy sinh viên tham gia, bằng việc tạo động lực
vật chất như phần thưởng, tiền thưởng, kinh phí hỗ trợ hoạt động phương tiện nghiên cứu.
Ngoài ra, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện phục vụ cũng tạo động lực
nghiên cứu mạnh mẽ đối với sinh viên.
Thứ hai: Động lực tinh thần bao gồm sự công nhận, lời khen, sự tôn trọng, tin
tưởng, vinh danh và phổ biến kết quả nghiên cứu rộng rãi. Điểm số cũng là một động lực
thúc đẩy mạnh mẽ SV tham gia nghiên cứu, điều này thôi thúc sinh viên dành tâm huyết,
thời gian, công sức và cả tài chính trong quá trình nghiên cứu. Động lực đến từ chính tấm
gương của thầy cô, người hướng dẫn và các sinh viên khác do đó các lực lượng này vừa là
người tạo động lực, vừa chính là động lực thúc đẩy sinh viên phát triển năng lực nghiên
cứu KHGD.
3.2.2.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Để thực hiện biện pháp này, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lí trong
trường, khoa, giảng viên và các bên liên quan.
3.2.2.4. Điều kiện thực hiện biện pháp
Môi trường học tập tích cực chỉ được xây dựng khi giảng viên có sự tích cực trong

quá trình dạy học, khuyến khích được sự tích cực học tập nghiên cứu của sinh viên.


18
3.2.2. Biện pháp 2: Áp dụng các chiến lược dạy học theo hướng nghiên cứu cho
sinh viên Đại học Sư phạm
3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp
Nhằm hình thành thói quen học bằng nghiên cứu, học bằng nhiều hình thức và phương
pháp học khác nhau, ở nhiều môi trường và từ nhiều học liệu học khác nhau.
3.2.3.2. Nội dung của biện pháp
Tổ chức quá trình dạy học bằng cách định hướng nhiệm vụ học tập, gợi ý tài liệu tham
khảo, giao nhiệm vụ cụ thể, chỉ rõ các tiêu chí đánh giá, giám sát, kiểm tra và đánh giá việc thực
hiện các nhiệm vụ.Giảng viên chủ động trong việc thiết kế đề cương bài giảng; phân bố thời
lượng chương trình môn học; lựa chọn và quyết định hình thức tổ chức, phương pháp, phương
tiện dạy học; kết hợp các hình thức, phương thức kiểm tra đánh giá khác nhau.
3.2.3.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Tổ chức đa dạng các chiến lược dạy học khác nhau như dạy học trải nghiệm tích hợp,
dạy học khám phá, dạy học nêu vấn đề, dạy học dự án, dạy học nhóm
3.2.3.4. Điều kiện thực hiện biện pháp
- Dụng cụ và trang thiết bị, phiếu đánh giá, kiểm tra
3.2.3. Biện pháp 3: Thiết kế quy trình dạy học theo hướng phát triển năng lực
nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên Đại học Sư phạm
3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp
Nhằm tạo ra những điều kiện tác động đến sự hình thành và nâng cao hệ thống tri
thức, kĩ năng, thái độ nghiên cứu KHGD; giúp SV thực hiện thành công quá trình tổ chức,
triển khai NC; trong những điều kiện cụ thể của quá trình dạy học học phần.
3.2.1.2. Nội dung của biện pháp
Quy trình được thiết kế như sau
Xác định các năng lực cần phát triển
Xác định nhu cầu phát triển

Xác định mục tiêu phát triển
Xác định nội dung phát triển
Thiết kế chương trình phát triển
Thực hiện biện pháp phát triển
Đánh giá sự phát triển
Hình 3.1: Quy trình dạy học học phần PP nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển
năng lực nghiên cứu KHGD


19
3.2.1.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Cách thức để thực hiện biện pháp này thông qua các hoạt động cụ thể
3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp
Dụng cụ và trang thiết bị, các phần thưởng, phiếu kiểm tra, đánh giá kết thúc môn học
3.2.4. Biện pháp 4: Kết hợp dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu khoa học giáo
dục với tổ chức cho sinh viên thực hiện các đề tài nghiên cứu
3.2.4.1. Mục tiêu của biện pháp
Nhằm tạo cơ hội cho sinh viên được trực tiếp thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, để
vận dụng linh hoạt, sáng tạo tri thức, kĩ năng và thái độ nghiên cứu khoa học trong một đề
tài nghiên cứu cụ thể.
3.2.4.2. Nội dung của biện pháp
Giảng viên hướng dẫn sinh viên thực hiện đề tài nghiên cứu trong học phần theo
quy trình: chuẩn bị nghiên cứu, tổ chức nghiên cứu và hoàn thành nghiên cứu
3.2.4.3. Cách thức thực hiện biện pháp
Giảng viên cần khích lệ, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để ủng hộ quá trình
nghiên cứu của sinh viên; xác định rõ mục đích, nội dung, thời gian nghiên cứu để hướng
dẫn sinh viên thực hiện nghiên cứu đúng kế hoạch; định hướng và giám sát thường xuyên
quá trình thực hiện để hỗ trợ, điều chỉnh khi sinh viên gặp khó khăn.
3.2.3.4. Điều kiện thực hiện biện pháp
- Dụng cụ và trang thiết bị, phiếu đánh giá, kiểm tra

3.3. Thực nghiệm các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu khoa học giáo
dục cho sinh viên đại học sƣ phạm
3.3.1. Khảo nghiệm các biện pháp
Từ kết quả khảo nghiệm, luận án tiếp tục kiểm nghiệm hiệu quả của các biện pháp đề
xuất thông qua quá trình thực nghiệm.
3.3.2. Thực nghiệm các biện pháp
Đối tượng thực nghiệm: luận án thực nghiệm trên lớp thực nghiệm GT416.1 gồm 56
sinh viên khóa 40B, lớp đối chứng GT416.2 gồm 52 sinh viên khóa 40A khoa giáo dục Tiểu
học và phân tích 4 trường hợp điển hình là sinh viên khóa 40B Khoa Giáo dục Tiểu học,
trường ĐHSP Hà Nội 2.


20
3.3.2.3. Kết quả thực nghiệm
4
3
2
1
0

NL1

NL2

NL3

NL4

NL5

NL6

NL7

NL8

NL9

ĐC

2.54

2.52

2.64

2.5

2.47

2.62

2.68

2.56

2.62

TN

2.78

2.73

2.95

2.84

2.75

2.95

3.07

2.74

2.93

Biểu đồ 3.1: Biểu đồ so sánh điểm trung bình của 2 lớp
đối chứng và thực nghiệm
Biểu đồ 3.1 cho thấy trước khi tiến hành thực nghiệm, mức độ năng lực ở lớp
thực nghiệm và lớp đối chứng dao động từ mức trung bình khá đến mức đầu của mức
độ khá. Sau thực nghiệm các mức độ năng lực đều tăng lên với độ chênh lệch cao nhất
là 0,55 ở NL7.
4
3.5
3
2.5
Trước thực nghiệm

2

Sau thực nghiệm

1.5
1
0.5
0
SV1

SV2

SV3

SV4

Biểu đồ 3.2: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực trước và sau TN của 4 trường hợp điển hình
Biểu đồ thể hiện mức độ phát triển rõ rệt của các năng lực nghiên cứu KHGD sau khi
thực nghiệm các biện pháp phát triển ở các đối tượng có trình độ năng lực khác nhau, từ
mức độ chưa có năng lực lên mức độ năng lực trung bình, mức độ năng lực trung bình lên
khá, mức độ năng lực khá lên tốt và tốt lên tốt hơn.
Để kiểm tra độ tin cậy và khách quan của điểm trung bình mức độ năng lực, chúng
tôi tiến hành so sánh điểm của 4 trường hợp điển hình thông qua các sản phẩm giáo dục cụ
thể là bài tiểu luận, bài tập lớn và đề tài nghiên cứu khoa học, kết quả thu được như sau:


21

4.5
4

3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0

Tiểu luận
Bài tập lớn
Đề tài NCKH

SV1

SV2

SV3

SV4

Biểu đồ 3.4: So sánh điểm trung bình mức độ năng lực sau TN của 4 trường hợp điển hình
thông qua sản phẩm giáo dục
Phân tích kết quả thực nghiệm lần 1: Biện pháp 1,2,3,4 được thực nghiệm và đánh
giá qua bài tiểu luận, bài tập lớn, điểm trung bình tăng tương ứng 2,48 và 2,52 đối với SV1;
2,69 và 2,83 đối với SV2; 2,92 và 3,01 đối với SV3; 3,67 và 3,85 đối với SV4. Kết quả đánh
giá sau thực nghiệm phản ánh mức độ phát triển của các năng lực nghiên cứu cụ thể như
năng lực thu thập thông tin, năng lực viết đề cương, năng lực phân tích và xử lí dữ liệu.
Phân tích kết quả thực nghiệm lần 2: Biện pháp 1 và 4 được thực nghiệm và đánh giá
qua đề tài nghiên cứu khoa học, điểm trung bình tăng tương ứng 2,43 đối với SV1; 2,87 đối

với SV2; 3,09 đối với SV3 và 3,78 đối với SV4. Kết quả cho thấy các năng lực được cải
thiện rõ rệt như năng lực xác định tên đề tài, năng lực viết đề cương, năng lực xây dựng
công cụ và năng lực viết báo cáo kết quả nghiên cứu.
Kết luận chƣơng 3
Các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên bao gồm: xây
dựng môi trường học tập theo hướng khuyến khích nhu cầu và tạo động lực nghiên cứu cho
sinh viên; áp dụng các chiến lược dạy học theo hướng nghiên cứu; thiết kế quy trình dạy học
học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực nghiên cứu; kết
hợp dạy học học phần Phương pháp nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt động nghiên
cứu cho sinh viên. Hệ thống các biện pháp được xây dựng đảm bảo tính khách quan, khoa
học, hiện đại, đồng bộ và khả thi, mỗi biện pháp đều xác định rõ mục tiêu, nội dung và cách
thực hiện, có sự liên kết và thống nhất trong hệ thống.


22
Khảo nghiệm và thực nghiệm các biện pháp tại trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 trên 2
lớp thực nghiệm và đối chứng cùng với 4 trường hợp điển hình là sinh viên năm thứ 3 khoa
Giáo dục Tiểu học. Kết quả thực nghiệm được xử lý và phân tích chi tiết, khoa học đã
chứng minh tính hiệu quả của các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh
viên ĐHSP bảo đảm tính khả thi, khách quan và tin cậy. Kết quả thực nghiệm cũng cho thấy
mức độ thể hiện năng lực của sinh viên sau thực nghiệm cao hơn trước thực nghiệm, điều đó
chứng tỏ việc thực hiện các biện pháp phát triển năng lực giúp sinh viên phát triển các năng
lực nghề nghiệp tốt hơn.


23
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
1.1. Về lí luận
Năng lực nghiên cứu KHGD của sinh viên ĐHSP là tổ hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ

của sinh viên ĐHSP được hình thành, được rèn luyện cho phép sinh viên thực hiện thành công
quá trình tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục trong những điều kiện cụ thể
Phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho sinh viên ĐHSP là quá trình tổ chức, đào
tạo nhằm tạo ra những điều kiện tác động đến sự hình thành và nâng cao hệ thống kiến
thức, kĩ năng, thái độ về nghiên cứu KHGD, giúp sinh viên thực hiện thành công quá trình
tổ chức, triển khai nghiên cứu thực tiễn giáo dục, trong những điều kiện cụ thể.
1.2. Về thực tiễn
Năng nghiên cứu KHGD của sinh viên các trường ĐHSP được đánh giá ở mức độ
trung bình
Nhận thức của giảng viên, sinh viên các trường ĐHSP về vai trò, bản chất, mục
tiêu, nội dung, con đường của năng lực nghiên cứu KHGD, đặc biệt thông qua học phần
Phương pháp nghiên cứu KHGD là đúng đắn, tuy nhiên việc thực hiện các nội dung còn
chưa mang lại hiệu quả như mong muốn.
Luận án xây dựng hệ thống các biện pháp phát triển năng lực nghiên cứu KHGD cho
sinh viên ĐHSP gồm 4 biện pháp: xây dựng môi trường học tập theo hướng khuyến
khích nhu cầu và tạo động lực nghiên cứu cho sinh viên; áp dụng các chiến lược dạy
học theo hướng nghiên cứu; thiết kế quy trình dạy học học phần Phuong pháp nghiên
cứu KHGD theo hướng phát triển năng lực nghiên cứu; kết hợp dạy học học phần
Phuong pháp nghiên cứu KHGD với tổ chức các hoạt động nghiên cứu cho sinh viên.
Hệ thống các biện pháp này đã được khảo nghiệm, thực nghiệm đảm bảo độ tin cậy,
tính khả thi và hiệu quả, đảm bảo hoàn toàn khả thi trong quá trình dạy học.
2. Khuyến nghị
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo
Hoàn thiện và ban hành khung năng lực nghiên cứu khoa học đối với sinh viên nói
chung, ban hành các văn bản chỉ đạo hướng dẫn hoạt động đào tạo sinh viên sư phạm gắn
với định hướng phát triển năng lực
2.2. Đối với các trường Đại học Sư phạm
Hoàn thiện và ban hành chuẩn đầu ra cụ thể cho năng lực nghiên cứu KHGD mà sinh
viên sư phạm cần đạt được