Xay dung de truong ton
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.42 MB, 278 trang )
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
JIM COLLINS
JERRY I. PORRAS
Nguỵn Dûúng Hiïëu dõch
Chòu trách nhiệm xuất bản:
Ts. Quách Thu Nguyệt
Biên tập:
Thành Nam
Bìa:
Thùy Trinh
Sửa bản in:
Phạm Nguyễn
Kỹ thuật vi tính:
Thanh Hà
NHÀ XUẤT BẢN TRẺ
161B Lý Chính Thắng - Quận 3 - Thành phố Hồ Chí Minh
ĐT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973
Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn
Website:
CHI NHÁNH NHÀ XUẤT BẢN TRẺ TẠI HÀ NỘI
20 ngõ 91, Nguyễn Chí Thanh, Quận Đống Đa - Hà Nội
ĐT & Fax: (04) 7734544
E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn
BUILT TO LAST. Copyright © 1994, 1997 by Jim Collins vâ Jerry I. Porras. All
rights reserved.
Bẫn tiïëng Viïåt do NXB Trễ xët bẫn theo húåp àưìng nhûúång quìn vúái
James C. Collins and Jerry I. Porras Associates, qua Curtis Brown, Ltd.
Dânh tùång Joanne vâ Charlene
MC LC
LÚÂI CẪM ÚN ................................................................................................................. 7
LÚÂI NỐI ÀÊÌU .............................................................................................................. 12
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU ......................................................................................................... 15
CHÛÚNG MƯÅT
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT NHÊËT .............................................. 33
CHÛÚNG 2
KHƯNG CHĨ L “NGÛÚÂI BẤO GIÚ”, M PHẪI “TẨO RA ÀƯÌNG HƯÌ“ ............ 68
CHÛÚNG 3
HÚN CẪ LÚÅI NHÅN ............................................................................................. 109
CHÛÚNG 4
GỊN GIÛÄ CẤI CƯËT LỘI - THC ÀÊÍY SÛÅ TIÏËN BƯÅ ............................................ 166
CHÛÚNG 5
CẤC MC TIÏU ÀÊÌY THAM VỔNG VÂ THẤCH THÛÁC (BHAG) ..................... 184
CHÛÚNG 6
NïìN VÙN HỐA CƯNG TY MANG TĐNH NGHI THÛÁC CAO ............................. 226
CHÛÚNG 7
THÛÃ NHIÏÌU CẤCH VÂ GIÛÄ LẨI NHÛÄNG GỊ PH HÚÅP ..................................... 271
CHÛÚNG 8
PHẤT TRIÏÍN ÀƯÅI NG QUẪN L TÛÂ NƯÅI BƯÅ ................................................... 321
CHÛÚNG 9
KHƯNG BAO GIÚÂ HÂI LÔNG VÚÁI THÂNH QUẪ ÀẨT ÀÛÚÅC ....................... 349
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI NỐI ÀÊÌU
4
5
CHÛÚNG 10
KÏËT THC CA KHÚÃI ÀÊÌU .................................................................................. 376
CHÛÚNG 11
XÊY DÛÅNG TÊÌM NHỊN VÂ HOÂI BẬO CA DOANH NGHIÏåP ...................... 407
LÚÂI CẪM ÚN
PHÊÌN KÏËT
CẤC CÊU HỖI THÛÚÂNG GÙÅP .............................................................................. 444
PH LC 1
CẤC VÊËN ÀÏÌ NGHIÏN CÛÁU .................................................................................. 458
Winston Churchill tûâng nối rùçng viïët mưåt cën sấch phẫi
PH LC 2
NGÌN GƯËC THÂNH LÊÅP CA CẤC CƯNG TY HÂNG ÀÊÌU
VÂ CẤC CƯNG TY SO SẤNH ................................................................................ 469
trẫi qua nùm giai àoẩn. ÚÃ giai àoẩn àêìu tiïn, nố chó lâ mưåt
thûá àưì chúi trong tay bẩn. Nhûng àïën giai àoẩn cëi cng,
nố trúã thânh mưåt tïn bẩo cha mën àiïìu khiïín cẫ cåc
PH LC 3
CẤC BẪNG BIÏÍU ..................................................................................................... 488
àúâi bẩn. Ngay khi bẩn sùỉp sûãa qu ngậ vâ àêìu hâng, bẩn
bưỵng vng lïn giïët chïët tïn bẩo cha vâ àûa cën sấch ca
bẩn àïën vúái cưng lån. Àng lâ nhû vêåy! Nïëu khưng cố
nhûäng con ngûúâi tuåt vúâi gip àúä chng tưi trong viïåc
hoân thânh cën sấch nây, tïn bẩo cha kia àậ cố thïí
giânh chiïën thùỉng.
Ngûúâi bẩn, ngûúâi àưìng nghiïåp Morten Hansen ca chng
tưi àậ àống gốp to lúán cho dûå ấn nây. Lâ mưåt hổc giẫ
Fulbright, ưng phẫi tẩm thúâi rúâi bỗ cưng viïåc úã Nhốm Tû
vêën Boston trong sấu thấng àïí tham gia nhốm nghiïn cûáu
Stanford vúái chng tưi, trong thúâi gian nây ưng àống vai trô
quan trổng trong viïåc chổn lûåa vâ phên tđch cấc cưng ty so
sấnh. Sau khi chia tay vúái dûå ấn, ưng tiïëp tc giûä liïn lẩc
thûúâng xun, liïn tc thc àêíy chng tưi cưë gùỉng thoất
khỗi râng båc ca nhûäng quan niïåm c, têåp trung ch
vâo nhûäng bùçng chûáng c thïí, ngay cẫ khi chng khưng
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
MC LC
6
7
ph húåp vúái quan àiïím trûúác àêy ca chng tưi. Morten lâ
Knox, Arnold Lee, Kent Major, Diane Miller, Anne Robinson,
mưåt trong nhûäng trđ thûác trung thûåc nhêët mâ chng tưi
Robert Silvers, Kevin Waddell, Vincent Yan, vâ Bill Youstra.
tûâng biïët, ưng khưng bao giúâ cho phếp chng tưi sa ngậ
Chng tưi côn nhêån àûúåc sûå hưỵ trúå àùỉc lûåc tûâ cấc nhên
vâo “cấi bêỵy” ch quan trong khi nghiïn cûáu: cùn bïånh chó
viïn thû viïån Jackson tẩi Àẩi hổc Stanford: Betty Burton,
nhòn thêëy nhûäng gò chng ta mën thêëy! Khi xêy dûång vâ
Sandra Leone, Janna Leffingwell, vâ Suzanne Sweeney.
phất triïín nhûäng tûúãng sau cng, chng tưi ln tûå hỗi:
Chng tưi àùåc biïåt cẫm ún nhên viïn thû viïån Paul Reist vò
“Liïåu nhûäng àiïìu nây cố àấp ûáng àûúåc nhûäng ‘tiïu chín
nhûäng cưë gùỉng tra cûáu gip chng tưi cấc tâi liïåu liïn quan
Morten’ hay khưng?”
ra àúâi cấch nay hâng chc nùm! Carolyn Billheimer tûâ cưng
Darryl Roberts vâ Jose Vamos lâ trúå l nghiïn cûáu ca dûå
ty Dialog Information Services Inc, bùçng têët cẫ khẫ nùng àậ
ấn trong nhiïìu nùm, cng thúâi gian àố hổ côn lâm nghiïn
hưỵ trúå tđch cûåc trong viïåc sùỉp xïëp vâ phên loẩi cấc bâi viïët
cûáu sinh tẩi Stanford. Darryl thûåc hiïån cưng viïåc “giẫi mậ
vïì cấc cưng ty hâng àêìu. Linda Bethel, Peggy Crosby, Ellen
cú bẫn” àưëi vúái mưåt sưë cưng ty ch chưët trong danh sấch
DiNucci, Betty Gerhadt, Ellen Kitamura, Sylvia Lorton, Mark
nhû Merck, Johnson & Johnson, 3M vâ Philip Morris, àống
Shields, Karen Stock vâ Linda Taoka àậ gốp phêìn tđch cûåc
vai trô quan trổng trong viïåc àiïìu tra lêëy kiïën tûâ cấc CEO,
vâo cưng viïåc hânh chđnh trong sët thúâi gian dûå ấn. Ellen
lâ ngûúâi khưng thïí thiïëu trong viïåc kiïím tra cấc tûúãng
Kitamura sùỉp xïëp hâng ngân tâi liïåu mưåt cấch ngùn nùỉp
ca chng tưi. Jose àống gốp àấng kïí trong cấc phên tđch
vâo cấc hưì sú, gip tiïët kiïåm àûúåc rêët nhiïìu thúâi gian khi
tâi chđnh hưỵ trúå cho cưng tấc nghiïn cûáu. Chó riïng viïåc
tra cûáu. Linda Taoka ph trấch viïåc lïn thúâi gian biïíu húåp
phên tđch cấc Bấo cấo tâi chđnh vâ Bấo cấo thu nhêåp ca
l nhêët cho dûå ấn chng tưi.
cấc cưng ty tûâ 1915 trúã ài àậ lâ mưåt viïåc khưíng lưì, tưën hïët
Chng tưi hïët sûác cẫm ún cấc cưng ty hâng àêìu vâ cấc
gêìn mưåt nùm trôn! Cẫ Darryl vâ Jose àậ lâm rêët tưët nhiïåm
cưng ty so sấnh àậ sùén lông cung cêëp nhiïìu tâi liïåu (cẫ quấ
v ca hổ.
khûá vâ hiïån tẩi) vïì cưng ty. Lúâi cẫm ún àùåc biïåt xin àûúåc
Chng tưi cng nhêån àûúåc sûå gip àúä vâ cưång tấc vư
gûãi túái Karen Lewis (cưng ty HP) vâ Jeff Sturchio (cưng ty
cng qu bấu tûâ cấc trúå l khấc, àa sưë lâ cấc nghiïn cûáu
Merck). Karen àậ dânh nhiïìu ngây lâm viïåc vúái mưåt trúå l
sinh thẩc sơ vâ tiïën sơ úã Àẩi hổc Stanford, tham gia vâo
ca chng tưi àïí xấc àõnh vâ giẫi thđch cùån kệ hâng trùm
nhốm nghiïn cûáu trong khoẫng thúâi gian dûúái mưåt nùm.
tâi liïåu vïì giai àoẩn múái thânh lêåp ca cưng ty HP, gip
Chng tưi xin trên trổng cẫm ún cấc bẩn cố tïn sau àêy:
chng tưi cố àûúåc hiïíu biïët sêu sùỉc vâ àêìy à vïì cưng ty,
Tom Bennett, Chidam Chidambaram, Richard Crabb, Murali
nhûäng hiïíu biïët hïët sûác quan trổng àưëi vúái tû duy nghiïn
Dharan, Yolanda Alindor, Kim Graf, Debra Isserlis, Debbie
cûáu ca chng tưi. Jeff Sturchio - nhên viïn quẫn l cấc tâi
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI CẤM ÚN
8
9
liïåu lûu trûä úã cưng ty Merck - gip chng tưi cố àûúåc nhiïìu
àưång viïn chng tưi trong mưåt thúâi gian dâi. Chng tưi àậ
tâi liïåu lõch sûã quan trổng, gưìm cẫ nhûäng bẫn viïët trïn giêëy
cưë gùỉng khưng àïí bâ phẫi thêët vổng vïì cën sấch nây.
da ca George Merck - nhûäng bâi viïët àêìu tiïn ca ưng vïì
têìm nhòn vâ hoâi bậo ca cưng ty.
Cëi cng, thêåt khố mâ tòm àûúåc mưåt cưë vêën, mưåt àưìng
minh, mưåt thên hûäu tưët hún ngûúâi àẩi diïån ca chng tưi:
Mưåt lúâi cẫm ún nûäa xin gûãi túái cấc bẩn àậ tham gia àổc
Peter Ginsberg tûâ cưng ty Curtis Brown Ltd,. Peter, bẩn àậ
vâ cho kiïën vïì bẫn thẫo ca cën sấch: Jim Adams (Àẩi
nhêån ra giấ trõ ca cưng trònh nây ngay cẫ tûâ trûúác khi
hổc Stanford), Les Denend (Network General), Steve Denning
chng tưi cố bẫn àïì nghõ thûåc hiïån nố. Bẩn àậ àêëu tranh
(General Atlantic), Bob Haas (Levi Strauss), Bill Hannemann
vò chng tưi, àậ cho chng tưi àưång lûåc lúán lao àïí theo àíi
(Giro Sport Design), Dave Heenan (Theo Davies), Gary
cưng trònh nây. Thûåc sûå nïëu khưng cố bẩn thò khưng thïí
Hessenauer (General Electric), Bob Joss (Westpac Banking
nâo cố cën sấch nhû hiïån nay. Xin mậi biïët ún bẩn vò àiïìu
Corporation), Tom Kosnik (Àẩi hổc Stanford), Edward Leland
àố.
(Àẩi hổc Stanford), Arjay Miller (Àẩi hổc Stanford), Mads
Ovlisen (Novo Nordisk), Don Petersen (Ford), Peter Robertson
(USC), T.J.Rodgers (Cypress Semiconductor), Jim Rosse
(Freedom Communications), Ed Schein ((Àẩi hổc MIT), Harold
Wagner (Air Products), Dave Witherow (PC Express), Bruce
Woolpert (Granite Rock), vâ John Young (Hewlett-Packard).
Nhûäng cưë vêën tin cêåy hâng àêìu - cấc bâ vúå u qu ca
chng tưi Joanne Ernst vâ Charlene Porras - àậ àổc vâ gốp
bẫn thẫo ngay tûâ lc múái in ra. Hổ àậ thûåc sûå gip àúä
chng tưi trong nhûäng thấng ngây dâi vêët vẫ vúái cưng trònh
nây. Chng tưi thêëy mònh thêåt sûå may mùỉn khi cố nhûäng
ngûúâi vúå tuåt vúâi nhû thïë.
Ngûúâi biïn têåp ca HarperBusiness, bâ Virginia Smith àậ
cng lâm viïåc cêån kïì vúái chng tưi, biïn têåp vâ nhêån xết
tûâng chûúng ca cën sấch nây, cho chng tưi nhûäng chó
dêỵn qu bấu àïí hoân thiïån chêët lûúång bẫn thẫo. Quan trổng
hún, bâ àậ thêåt sûå tin tûúãng vâo dûå ấn, ln khuën khđch,
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI CẤM ÚN
10
11
giúái, cåc suy thoấi, cấch mẩng cưng nghïå, nhûäng thay àưíi
vùn hốa. Trong sët quấ trònh nghiïn cûáu, chng tưi lùåp ài
lùåp lẩi cêu hỗi: “Cấi gò tẩo nïn sûå khấc biïåt ca nhûäng cưng
LÚÂI NỐI ÀÊÌU
ty hâng àêìu so vúái nhûäng cưng ty khấc?”
Chng tưi mën vûúåt qua nhûäng lúâi lệ khoa trûúng vâ
thúâi thûúång vïì quẫn trõ ngây nay. Chng tưi quët têm tòm
ra nhûäng ngun tùỉc quẫn trõ bêët biïën theo thúâi gian, nhûäng
ngun tùỉc àậ tẩo ra nhûäng cưng ty thânh cưng vûúåt bêåc
Chng tưi tin tûúãng rùçng cấc CEO, nhâ quẫn l, doanh
vâ rûåc rúä. Trïn con àûúâng nghiïn cûáu chng tưi nhêån ra
nhên trïn thïë giúái àïìu nïn àổc quín sấch nây. Cấc thânh
rùçng rêët nhiïìu nhûäng phûúng phấp quẫn trõ múái mễ, cẫi
viïn Hưåi àưìng quẫn trõ ca cưng ty, nhâ tû vêën, nhâ àêìu
tiïën hưm nay thûåc ra chùèng cố gò múái cẫ. Àa sưë nhûäng ngưn
tû, nhâ bấo, sinh viïn kinh tïë, hay bêët cûá ai quan têm àïën
tûâ thúâi thûúång kiïíu nhû “quìn lâm ch nhên viïn”, “sûå
nhûäng doanh nghiïåp, têåp àoân hâng àêìu thïë giúái vúái nhûäng
trao quìn”, “phất triïín liïn tc”, TQM, “têìm nhòn chung”,
àùåc tđnh ca chng, cng nïn àổc nố. Chng tưi tun bưë
“giấ trõ chia sễ”, v.v... hốa ra chó lâ nhûäng khấi niïåm àûúåc
nhû vêåy khưng phẫi vò chng tưi lâ tấc giẫ, mâ chđnh búãi
cêåp nhêåt lẩi tûâ nhûäng cấi, trong mưåt sưë trûúâng húåp, ra àúâi
vò nhûäng bâi hổc qu bấu mâ nhûäng doanh nghiïåp hâng
tûâ thïë k XIX.
àêìu nây cố thïí àem lẩi cho chng ta.
Tuy nhiïn nhiïìu àiïìu chng tưi tòm thêëy àậ khiïën chng
Theo chng tưi àûúåc biïët, viïåc nghiïn cûáu vâ viïët ra mưåt
tưi kinh ngẩc. Cấc huìn thoẩi sp àưí. Cấc khn mêỵu
cën sấch nhû thïë nây chûa tûâng àûúåc lâm trûúác àêy.
truìn thưëng cng vêåy. Cố khi chng tưi cẫm thêëy lẩc hûúáng,
Chổn ra mưåt nhốm cấc cưng ty hâng àêìu àậ àûáng vûäng
khi cố nhûäng chûáng cûá àấnh thùèng vâo cấc quan niïåm vâ
qua thûã thấch ca thúâi gian (nùm thânh lêåp trung bònh vâo
kiïën thûác trûúác àêy. Chng tưi phẫi hổc cấch qụn, phẫi
khoẫng 1897), chng tưi nghiïn cûáu cấc cưng ty nây trong
vûát bỗ ra khn mêỵu c àïí xêy dûång nhûäng khn mêỵu
sûå so sấnh vúái mưåt nhốm cấc cưng ty so sấnh vúái “tíi àúâi”
múái, àưi khi tûâ cùn bẫn! Nghiïn cûáu tưën mêët sấu nùm.
tûúng tûå, nhûng khưng cố àûúåc mûác thânh cưng nhû nhûäng
Nhûng khoẫng thúâi gian dâi àố quẫ lâ àấng giấ àïën tûâng
cưng ty hâng àêìu kïí trïn. Chng tưi quan sất hổ tûâ khi
pht mưåt!
khúãi nghiïåp, khi àẩt quy mư trung bònh, khi àẩt quy mư
Khi nhòn lẩi cưng trònh ca mònh, chng tưi nhêån ra rộ
lúán. Chng tưi quan sất khi hổ thẫo lån, thûúng thuët,
râng hún hïët àiïìu nây: hêìu nhû ai cng cố thïí xêy dûång
tưìn tẩi qua nhûäng thay àưíi lúán ca thïë giúái: àẩi chiïën thïë
mưåt doanh nghiïåp hâng àêìu. Àẩi àa sưë cấc nhâ quẫn l úã
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI NỐI ÀÊÌU
12
13
mổi cêëp àưå cố thïí hổc vâ ấp dng nhûäng bâi hổc tûâ nhûäng
cưng ty hâng àêìu. Theo chng tưi, tûâ nay chng ta cố thïí
tûâ bỗ nhûäng quan niïåm sai lêìm rùçng “qu àẩo ca phất
triïín” ca mưåt cưng ty ph thåc vâo viïåc nố àûúåc dêỵn dùỉt
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
búãi mưåt sưë nhâ lậnh àẩo cố phêím chêët àùåc biïåt vâ siïu
hẩng mâ nhûäng ngûúâi khấc khưng thïí hổc hóåc vúái túái
àûúåc.
Chng tưi hy vổng cấc bẩn sệ gùåt hấi àûúåc nhiïìu àiïìu tûâ
cën sấch nây. Vúái hâng trùm vđ d c thïí, chng tưi hy
Vâo ngây 14-03-1994, chng tưi àûa bẫn thẫo sau cng
vổng cố thïí thc àêíy cấc bẩn cố nhûäng hânh àưång ngay
ca cën Xêy Dûång Àïí Trûúâng Tưìn cho nhâ xët bẫn. Nhû
trong tưí chûác ca mònh. Chng tưi hy vổng nhûäng khấi
têët cẫ nhûäng tấc giẫ khấc, chng tưi cố nhûäng hy vổng vâ
niïåm vâ khn mêỵu ca chng tưi sệ in sêu vâo trđ ốc bẩn,
ûúác mú cho cưng trònh ca mònh, song khưng bao giúâ chng
gip bẩn cố nhûäng suy nghơ àng àùỉn trong kinh doanh.
tưi cho phếp nhûäng hy vổng àố trúã thânh vộ àoấn bònh
Chng tưi hy vổng bẩn cố thïí thu àûúåc nhûäng kiïën thûác bưí
thûúâng. Chng tưi biïët rùçng àïí cố àûúåc mưåt quín sấch
đch vâ tiïëp tc truìn cho nhûäng ngûúâi khấc. Trïn hïët,
thânh cưng, phẫi cố àïën 10 hay 20 cën sấch khấc bùçng
chng tưi mong bẩn cố àûúåc sûå tûå tin vâ cẫm hûáng rùçng
hóåc hún nố chòm dêìn vâo qụn lậng! Hai nùm sau, khi viïët
nhûäng bâi hổc úã àêy khưng chó ấp dng cho ngûúâi khấc.
lúâi giúái thiïåu cho lêìn xët bẫn nây, chng tưi thêåt sûå kinh
Chđnh bẩn cố thïí hổc vâ ấp dng chng. Chđnh bẩn cố thïí
ngẩc trûúác thânh cưng ca cën sấch: hún 40 lêìn xët bẫn
xêy dûång nïn mưåt cưng ty hâng àêìu.
trïn toân thïë giúái, àûúåc dõch ra 13 ngưn ngûä, lâ cën sấch
bấn chẩy nhêët úã Bùỉc M, Nhêåt Bẫn, Nam M vâ nhiïìu nûúác
chêu Êu khấc.
JCC VÂ JIP
Cố nhiïìu cấch àấnh giấ mûác àưå thânh cưng ca mưåt
Stanford, California
cën sấch, song theo chng tưi àiïìu quan trổng nhêët lâ
3-1994
chêët lûúång àưåc giẫ ca nố. Xët hiïån trûúác tiïn trïn hâng
loẩt túâ bấo, tẩp chđ, cën sấch nây mau chống cố àûúåc mưåt
sưë lûúång àưåc giẫ vâ gêy ra mưåt chỵi phẫn ûáng dêy chuìn
theo kiïíu truìn miïång. Vâ àêy, àưåc giẫ chđnh lâ àiïìu quan
trổng nhêët. Cấi gò lâ giấ trõ thûåc sûå ca mưåt cën sấch?
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
14
15
Hoân toân khưng phẫi lâ giấ bòa ca nố. Àưëi vúái mưåt ngûúâi
vâ mûác àưå thânh cưng cho rêët nhiïìu ngûúâi khấc cưë gùỉng
bêån rưån, giấ cẫ ca mưåt cën sấch chùèng lâ gò cẫ so vúái thúâi
noi theo. Rộ râng lâ Packard vâ nhûäng “àẩi gia” khấc khưng
gian cêìn àïí àổc vâ hiïíu nố, nhêët lâ àưëi vúái nhûäng cën
phẫi lâ nhûäng “ngûúâi khưíng lưì” ngay tûâ lc khúãi àêìu, ngûúåc
sấch hònh thânh trïn nghiïn cûáu vâ tûúãng nhû cën sấch
lẩi, hổ cng cố nhûäng khúãi nghiïåp khiïm tưën nhû bao ngûúâi
ca chng tưi. Àa sưë mổi ngûúâi khưng àổc hïët cấc cën
khấc, rưìi tûâ nhûäng doanh nghiïåp nhỗ bế hổ àậ lêåp nïn
sấch mâ hổ mua. Do àố chng tưi khưng chó ngẩc nhiïn vïì
àûúåc nhûäng têåp àoân thânh cưng vâ trûúâng tưìn nhêët trïn
sưë ngûúâi àậ mua, mâ côn vïì sưë ngûúâi àậ thûåc sûå àổc nố. Rêët
thïë giúái. Mưåt lậnh àẩo ca mưåt cưng ty nhỗ àậ nối: “Nhûäng
nhiïìu ngûúâi bêån rưån, tûâ cấc CEO vâ cấc nhâ quẫn trõ cao cêëp
àiïìu hổ àậ lâm vâ àẩt àûúåc cho chng tưi sûå tûå tin vâ cẫ
cho àïën nhûäng doanh nhên tham vổng, lậnh àẩo cấc tưí chûác
hònh mêỵu àïí noi theo.”
phi lúåi nhån, cấc nhâ àêìu tû, nhâ bấo, nhâ quẫn l trễ, têët
Hai lâ, nhûäng ngûúâi thûåc sûå quan têm àïën kinh doanh
cẫ àïìu àậ dânh cho Xêy Dûång Àïí Trûúâng Tưìn mưåt cht thúâi
ln tòm kiïëm nhûäng ngun tùỉc cú bẫn àậ àûúåc thûã thấch
gian, ngìn tâi ngun qu giấ nhêët ca hổ.
qua thúâi gian, hổ khưng mêëy quan têm àïën nhûäng khấi
Theo chng tưi, lûúång àưåc giẫ to lúán ca cën sấch nây
niïåm, hònh mêỵu vïì quẫn trõ mang tđnh thúâi thûúång, nhêët
lâ do bưën ngun nhên cú bẫn. Mưåt lâ, tûúãng xêy dûång
thúâi. Thïë giúái àang thay àưíi vúái mưåt tưëc àưå chống mùåt,
mưåt cưng ty to lúán vâ trûúâng tưìn thûåc sûå àậ gêy cẫm hûáng
nhûng àiïìu àố khưng cố nghơa lâ con ngûúâi khưng nïn tiïëp
cho rêët nhiïìu ngûúâi. Chng tưi àậ gùåp nhiïìu nhâ quẫn trõ
tc tòm kiïëm nhûäng giấ trõ cú bẫn àậ àûúåc thûã thấch qua
trïn thïë giúái, hổ àïìu khao khất tẩo ra mưåt àiïìu gò àố to lúán
thúâi gian! Ngûúåc lẩi, hún bao giúâ hïët ngûúâi ta rêët cêìn nhûäng
hún, lêu dâi hún bẫn thên hổ - àố lâ mưåt tưí chûác vúái nhûäng
giấ trõ êëy. Têët nhiïn lâ chng ta ln cêìn tòm kiïëm nhûäng
giấ trõ trûúâng tưìn theo thúâi gian, mưåt tưí chûác tưìn tẩi khưng
tûúãng vâ giẫi phấp múái - cấc khấm phấ vâ phất minh
chó àïí kiïëm lúåi nhån, chõu àûúåc thûã thấch ca thúâi gian do
chùèng phẫi àậ thc àêíy sûå tiïën bưå ca loâi ngûúâi àố sao?
cố khẫ nùng liïn tc tûå àưíi múái tûâ bïn trong.
Tuy nhiïn, vêën àïì chđnh àưëi vúái cấc tưí chûác ngây nay
Khưng chó úã cấc nhâ lậnh àẩo cấc têåp àoân kinh doanh
khưng phẫi lâ thiïëu cấc tûúãng quẫn trõ múái (ngûúåc lẩi, cố
lúán, chng tưi nhêån thêëy àưång cú trïn úã cẫ nhûäng nhâ
quấ nhiïìu tûúãng nhû thïë!), mâ ch ëu lâ úã chưỵ thiïëu ht
quẫn l cấc doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ. Nhûäng con ngûúâi
cấc ngun tùỉc, giấ trõ cú bẫn cng nhû sûå thêët bẩi trong
nhû David Packard, George Merck, Walt Disney, Masaru
viïåc ấp dng cấc ngun tùỉc êëy. Bùçng cấch trúã vïì vúái cấc
Ibuka, Paul Galvin vâ William McKnight - nhûäng ngûúâi àûúåc
ngun tùỉc cú bẫn, cấc nhâ quẫn l sệ àống gốp àûúåc
xem nhû Thomas Jefferson vâ James Madison ca giúái doanh
nhiïìu hún cho tưí chûác ca hổ, hún lâ chẩy theo cấc tûúãng
nhên - thêåt sûå àậ àùåt ra mưåt loẩt cấc tiïu chín vïì giấ trõ
thúâi thûúång, múái mễ vïì quẫn trõ.
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
16
17
Ba lâ, vúái nhûäng khấi niïåm trong Xêy Dûång Àïí Trûúâng
Tưìn, cấc nhâ quẫn l cố thïí thûåc hiïån nhûäng thay àưíi
trong giai àoẩn chuín tiïëp mâ khưng cêìn phấ bỗ nïìn
tẫng ban àêìu ca cưng ty (hóåc trong mưåt sưë trûúâng húåp,
GỊN GIÛÄ
Cấc giấ trõ
vâ mc tiïu cưët lội
cấc khấi niïåm nây gip xêy dûång cấc nïìn tẫng àố tûâ àêìu).
Trấi vúái suy lån thưng thûúâng, àïí àấp lẩi sûå thay àưíi tûâ
thïë giúái bïn ngoâi, cêu hỗi àùåt ra khưng phẫi lâ “Chng ta
nïn thay àưíi nhû thïë nâo?” mâ phẫi lâ “Chng ta àẩi diïån
cho cấi gò, vâ tẩi sao chng ta tưìn tẩi?”. Chó àiïìu àố khưng
THAY ÀƯÍ I
Thûå c hâ n h hoẩ t
àưång vâ vùn hốa
Chiïën lûúåc vâ mc
tiïu c thïí
TĐNH LIÏN T C
VÂ THAY ÀƯÍ I
TRONG CẤ C
CƯNG TY
HÂ N G ÀÊÌ U
nïn thay àưíi. Côn lẩi, cố thïí thay àưíi mổi thûá khấc. Nối mưåt
cấch khấc, cấc cưng ty hâng àêìu phẫi phên biïåt rêët rộ cấc
giấ trõ cưët lội vâ cấc mc tiïu dâi hẩn (lâ nhûäng ëu tưë
khưng bao giúâ thay àưíi) vúái cấc chiïën lûúåc kinh doanh vâ
thûåc hânh hoẩt àưång (lâ nhûäng ëu tưë cêìn thay àưíi àïí thđch
ûáng vúái àiïìu kiïån bïn ngoâi). Àiïìu nây trúã nïn àùåc biïåt
quan trổng àưëi vúái cấc tưí chûác khi gùåp nhûäng thay àưíi lúán,
nhû cưng ty vïì qëc phông Rockwell trong thúâi gian chiïën
tranh lẩnh kïët thc, cưng ty hâng tiïu dng Southern
Company trong thúâi k thẫ nưíi giấ cẫ, cưng ty sẫn xët
thëc lấ UST trong àiïìu kiïån phong trâo phẫn àưëi ht thëc
lấ ngây câng tùng trïn thïë giúái, hay cưng ty gia àònh nhû
Cargill trong thúâi gian bùỉt àêìu cố nhûäng nhâ lậnh àẩo tûâ
bïn ngoâi tham gia, nhûäng cưng ty vúái nhûäng nhâ lậnh àẩo
huìn thoẩi nhû Advanced Micro Devices vâ Microsoft cêìn
vûúåt qua cấi bống ca nhûäng con ngûúâi tâi ba àố v.v...
nhúã bẫn thên vïì sûå phên biïåt rộ râng giûäa nhûäng àiïìu cưët
lội vâ nhûäng àiïìu khưng cưët lội, nhûäng cấi khưng bao giúâ
thay àưíi àûúåc vâ nhûäng cấi cêìn thay àưíi. Mưåt vđ d, cấc
lậnh àẩo ca têåp àoân Hewlett-Packard ln nhêën mẩnh
têìm quan trổng ca sûå phên biïåt nây, gip cho mổi ngûúâi
thêëy rùçng mổi thay àưíi trong cấch vêån hânh, cấc chín
vùn hốa vâ chiïën lûúåc kinh doanh àïìu khưng cố nghơa lâ
lâm mêët ài tinh thêìn ca “HP Way” - “Àûúâng lưëi ca HP.”
So sấnh cưng ty vúái con quay hưìi chuín, bấo cấo thûúâng
niïn ca HP vâo nùm 1995 àậ nhêën mẩnh nây: “Con
quay hưìi chuín àûúåc sûã dng àïí giûä thùng bùçng cho tâu
thy, mấy bay vâ vïå tinh sët mưåt thïë k qua, bùçng cấch
kïët húåp sûå bïìn vûäng ca mưåt bấnh xe bïn trong vúái chuín
àưång tûå do ca mưåt khung. Tûúng tûå, nhûäng àùåc tđnh bïìn
vûäng ca HP dêỵn dùỉt, hûúáng dêỵn chng ta vûâa dêỵn dùỉt thõ
Ngay cẫ nhûäng cưng ty hâng àêìu mâ chng tưi nối túái
trûúâng, vûâa thđch ûáng àûúåc vúái nhûäng thay àưíi trong cưng
trong cën sấch nây cng cêìn thûúâng xun phẫi tûå nhùỉc
nghïå vâ thõ trûúâng.” Johnson & Johnson sûã dng quan
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
18
19
niïåm nây nhû mưåt thấch thûác vúái cêëu trc tưí chûác ca hổ,
Mae, Granite Rock, Molex vâ Telecare... cho àïën nhûäng cưng
nhùçm àưíi múái cấc quy trònh hoẩt àưång trong lc vêỵn giûä
ty múá i nưí i lïn nhû Bonneville Intl, Cypress, GSD& M,
vûäng cấc tûúãng cưët lội, cấc tû tûúãng cưët lội nïu trong bẫn
Landmark Communications, Manco, MBNA, Taylor
Tđn àiïìu (Credo) ca têåp àoân. Côn úã têåp àoân 3M, hổ cố
Corporation, Sunrise Medical vâ WL Gore v.v... Bấo chđ nối
mưåt quët àõnh gêy ngẩc nhiïn lúán cho giúái kinh doanh:
chung thûúâng cố khuynh hûúáng dêỵn dùỉt chng ta quan
bấn hïët cấc bưå phêån khưng cố khẫ nùng cẫi tiïën ca cưng
têm àïën cấc cưng ty nưíi tiïëng ngay cẫ khi chng thânh
ty, qua àố têåp trung cng cưë mc àđch lêu dâi ca hổ, àố
cưng hay thêët bẩi. Tuy nhiïn vêỵn cố nhûäng cưng ty khấc
lâ giẫi quët cấc vêën àïì chûa àûúåc giẫi quët bùçng nhûäng
chó quan têm àïën cấc ngun tùỉc cú bẫn, trấnh sûå quan têm
cẫi tiïën. Thêåt sûå nïëu cố mưåt bđ quët úã nhûäng cưng ty vơ àẩi
ca dû lån, êm thêìm tẩo ra viïåc lâm, àống gốp cho xậ hưåi.
vâ trûúâng tưìn thò àố chđnh lâ khẫ nùng quẫn l nhûäng thay
Chng tưi cẫm thêëy lẩc quan rùçng cố nhiïìu cưng ty nhû vêåy
àưíi vâ sûå liïn tc - mưåt àiïìu cêìn phẫi àûúåc bùỉt båc thûåc
mâ vêỵn cố àûúåc cấc võ trđ vûäng chùỉc trïn thûúng trûúâng.
hiïån mưåt cấch cố thûác, ngay úã nhûäng cưng ty hâng àêìu
trïn thïë giúái.
Bưën lâ, cấc cưng ty hâng àêìu cố thïí xem cën sấch ca
chng tưi nhû lâ mưåt sûå khùèng àõnh vâ cưng nhêån cho cấc
XÊY DÛÅ N G ÀÏÍ TRÛÚÂ N G TƯÌ N
TRONG MƯÅ T MƯI TRÛÚÂ N G TOÂ N CÊÌ U ,
ÀA VÙN HỐ A
phûúng phấp kinh doanh ca hổ. Cën sấch nây chó múái
nối túái mưåt sưë cưng ty hâng àêìu, trong khi thûåc tïë cố rêët
Do mûúâi bẫy trong sưë mûúâi tấm cưng ty hâng àêìu àûúåc
nhiïìu cưng ty àẩt têìm cúä nhû vêåy, thåc à mổi loẩi lúán,
nghiïn cûáu úã àêy cố tr súã chđnh àùåt tẩi M, thoẩt tiïn,
nhỗ, cưng ty nhâ nûúác vâ cưng ty tû nhên, cưng ty nưíi tiïëng
chng tưi cố cht bùn khón vïì viïåc cấc khấi niïåm cú bẫn
vâ đt tiïëng tùm v.v... Cố thïí kïí thïm mưåt sưë cưng ty hâng
àûúåc bân túái úã àêy àûúåc ấp dng úã cấc qëc gia khấc nhû
àêìu khưng nùçm trong nghiïn cûáu ca chng tưi nhû Coca-
thïë nâo. Sau khi xët bẫn cën sấch nây, chng tưi nhêån
Cola, LL.Bean, Levi Strauss, McDonald's, McKinsey vâ State
ra rùçng nhûäng khấi niïåm cú bẫn trong nghiïn cûáu ca
Farm v.v... cấc cưng ty nhû Nike - chûa à àiïìu kiïån vïì thúâi
chng tưi àậ àûúåc ấp dng rưång rậi trïn thïë giúái, trong cấc
gian - cng cố thïí àûúåc xem nhû gêìn à àiïìu kiïån àïí lổt
mưi trûúâng vùn hốa khấc nhau. Bẫn thên cấc tấc giẫ àậ ài
vâo danh sấch nây. Ngoâi ra, côn rêët nhiïìu cưng ty đt tiïëng
rêët nhiïìu núi trïn thïë giúái (cố lệ chó trûâ... Nam Cûåc!) àïí
tùm hún (đt nhiïìu mang tđnh “êín dêåt”, tấch biïåt), nhûng
tham gia cấc hưåi thẫo, thuët trònh cng nhû lâm viïåc vúái
cng lâ nhûäng cưng ty hâng àêìu. Danh sấch nây gưìm cẫ
nhiïìu cưng ty khấc nhau. Chng tưi àậ lâm viïåc úã mưåt loẩt
nhûäng cưng ty lêu nùm nhû Cargill, Edward D. Jones, Fannie
cấc qëc gia vúái nïìn vùn hốa khấc nhau, cố thïí kïí ra úã àêy
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
20
21
Argentina, c, Brazil, Chile, Colombia, Àan Mẩch, Phêìn Lan,
kiïën nghiïn cûáu múái àêy (theo mêỵu ca Xêy Dûång Àïí Trûúâng
Àûác, Hâ Lan, Israel, , Mexico, New Zealand, Philippines,
Tưìn) àïí kiïím tra cấc tûúãng mưåt cấch cố hïå thưëng úã chêu
Singapore, Nam Phi, Thy Sơ, Thấi Lan vâ Venezuela. Vâ
Êu, Jerry I. Porras (cng vúái OCC - mưåt cưng ty tû vêën chêu
tuy chng tưi chûa cố àiïìu kiïån ài nhiïìu núi úã chêu Ấ,
Êu) àậ xấc àõnh àûúåc mûúâi tấm cưng ty hâng àêìu úã chêu Êu
chđnh úã àêy cën sấch nây àậ àûúåc àốn nhêån nưìng nhiïåt,
gưìm: ABB, BMW, Carrefour, Daimler Benz, Deutsch Bank,
vúái cấc bẫn dõch ra tiïëng Hoa, tiïëng Nhêåt vâ tiïëng Hân.
Ericsson, Fiat, Glaxo, ING, L'Orếal, Marks & Spencer, Nestlế,
Mong ûúác tẩo nïn mưåt cưng ty lúán khưng chó lâ ca giúái
Nokia, Philips, Roche, Shell, Siemens vâ Unilever.
doanh nghiïåp M, mâ côn lâ ca rêët nhiïìu doanh nhên trïn
Chng tưi cng thêëy rùçng cấc khấi niïåm nây cng àûúåc
thïë giúái. Cấc nhâ lậnh àẩo kinh doanh úã khùỉp núi àïìu hiïíu
ấp dng trong cấc cưng ty àa qëc gia, cưng ty toân cêìu,
àûúåc têìm quan trổng ca cấc giấ trõ vơnh cûãu vâ nhûäng
núi têåp trung nhiïìu nïìn vùn hốa trong mưåt tưí chûác. Mưåt
mc àđch vûúåt ra ngoâi viïåc tẩo ra lúåi nhån thưng thûúâng.
cưng ty hâng àêìu sệ cố sûå phên biïåt giûäa cấch vêån hânh
Hổ cng cho thêëy sûå quët têm, thưi thc phất triïín nhû
vâ chiïën lûúåc kinh doanh (khấc nhau tûâ qëc gia nây sang
nhûäng nhâ kinh doanh M úã cấc têåp àoân hâng àêìu. Chng
qëc gia khấc) vúái cấc giấ trõ vâ mc tiïu cùn bẫn (mang
tưi cố thïí kïí ra úã àêy viïåc ấp dng BHAG úã Brazil, nïìn vùn
tđnh chêët chung vâ lêu dâi trong cưng ty, d úã bêët cûá thõ
hốa doanh nghiïåp mang tđnh nghi thûác cao úã Scandinavia,
trûúâng kinh doanh thåc qëc gia nâo). Mưåt têåp àoân hâng
chiïën lûúåc “thûã nhiïìu thûá vâ giûä lẩi nhûäng cấi cố giấ trõ” úã
àêìu sệ “xët khêíu” nhûäng giấ trõ vâ mc àđch ca nố àïën
Israel, sûå cưë gùỉng tûå hoân thiïån liïn tc úã Nam Phi. Khùỉp
cấc qëc gia mâ nố kinh doanh, àưìng thúâi àiïìu chónh cấc
núi, nhûäng tưí chûác thânh cưng nhêët àïìu dânh sûå quan têm
hoẩt àưång vâ chiïën lûúåc kinh doanh cho ph húåp vúái cấc
àùåc biïåt àïën sûå nhêët quấn vâ sûå liïn kïët.
chín mûåc vùn hốa àõa phûúng vâ cấc àiïìu kiïån thõ trûúâng
Viïåc chng tưi chổn nghiïn cûáu cấc cưng ty M trong
c thïí. Vđ d, Wal-Mart sệ xët khêíu giấ trõ cưët lội “khấch
cưng trònh nây àún thìn chó thïí hiïån phûúng phấp nghiïn
hâng lâ sưë mưåt” àïën toân bưå cấc chi nhấnh ca hổ úã nûúác
cûáu mâ thưi (chng tưi lêåp ra danh sấch cấc cưng ty hâng
ngoâi, song khưng cêìn xët khêíu nhûäng khêíu hiïåu mâ cấc
àêìu tûâ viïåc nghiïn cûáu, tiïëp xc vúái 700 CEO ca cấc cưng
nhên viïn úã M phẫi hư to hâng ngây (àêy chó lâ mưåt têåp
ty trïn toân nûúác M). Ngoâi ra, côn nhiïìu cưng ty hâng
quấn vùn hốa àïí cng cưë giấ trõ cưët lội ca cưng ty tẩi M
àêìu àêìy triïín vổng úã cấc qëc gia khấc, chùèng hẩn nhû
mâ thưi).
FEMSA úã Mexico, Husky úã Canada, Odebrecht úã Brazil, Honda
Vúái cưng viïåc tû vêën ca mònh, chng tưi àậ gip cấc
úã Nhêåt Bẫn, Sun International úã Anh v.v... Trong mưåt sấng
cưng ty àa qëc gia tòm ra vâ xêy dûång mưåt tû tûúãng cưët
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
22
23
lội thưëng nhêët trong toân cưng ty, mang tđnh toân cêìu. Tẩi
trõ cưët lội vâ cấc tiïu chín hoân thânh cưng viïåc ca hổ,
mưåt cưng ty hoẩt àưång úã hai mûúi tấm qëc gia, hêìu hïët
d hổ àang kinh doanh úã nïìn vùn hốa nâo ài nûäa. Mưåt CEO
cấc nhâ quẫn l (mưåt nhốm ngûúâi rêët hoâi nghi) khưng tin
ca mưåt têåp àoân hâng àêìu (vúái lõch sûã hún mưåt trùm nùm,
rùçng cố thïí tòm ra mưåt loẩt cấc giấ trõ cưët lội vâ mưåt mc
tâi sẫn lïn túái hâng t àưla) cho biïët: “Chng tưi tưën nhiïìu
àđch chung vûâa cố nghơa, vûâa mang tđnh toân cêìu, phưí
thúâi gian hún àïí tẩo lêåp kinh doanh úã mưåt mưi trûúâng vùn
quất. Trẫi qua mưåt quấ trònh tûå tòm hiïíu vâ xem xết, bùỉt
hốa múái, nhêët lâ khi gùåp khố khùn trong viïåc tòm ra nhûäng
àêìu bùçng viïåc tûâng nhâ quẫn l suy nghơ vïì nhûäng giấ trõ
con ngûúâi ph húåp vúái hïå thưëng cấc giấ trõ ca chng tưi
cưët lội mâ hổ mang túái cho cưng viïåc, cëi cng nhốm nây
(vđ d nhû úã Trung Qëc vâ Nga, núi mâ tham nhng vâ
àậ tòm ra vâ chia sễ mưåt têåp húåp cấc giấ trõ cưët lội ca cưng
dưëi trấ trân lan). Vò vêåy, chng tưi sệ khúãi àêìu chêåm chẩp,
ty. Hổ cng quët àõnh àûúåc cấc bûúác triïín khai c thïí
vâ chó ‘tùng tưëc’ khi àậ tòm àûúåc nhûäng nhên sûå cố thïí gòn
nhùçm tẩo ra sûå liïn kïët vâ àem cấc giấ trõ nây túái cẫ hai
giûä vâ ng hưå cấc tiïu chín ca têåp àoân. Chng tưi sùén
mûúi tấm qëc gia mâ hổ àang kinh doanh mưåt cấch nhêët
sâng bỗ qua nhûäng cú hưåi kinh doanh nïëu nhûäng cú hưåi
quấn nhêët. Rộ râng trong trûúâng húåp nây nhûäng nhâ lậnh
nây bùỉt båc chng tưi tûâ bỗ nhûäng ngun tùỉc ca mònh.
àẩo khưng àùåt ra nhûäng giấ trõ vâ mc àđch múái, hổ chó
khấm phấ ra nhûäng àiïìu chung trûúác àêy khưng thêëy àûúåc
do thiïëu sûå liïn kïët vâ àưëi thoẩi. “Lêìn àêìu tiïn trong vông
15 nùm tưi úã àêy” - mưåt nhâ lậnh àẩo nối - “tưi múái thêëy
àûúåc chng ta cố àiïím chung. Thêåt tưët àểp khi biïët rùçng
cấc àưìng nghiïåp ca bẩn trïn mổi miïìn trấi àêët cng chia
sễ vúái bẩn cấc ngun tùỉc vâ tûúãng cú bẫn ca cưng ty,
d phûúng phấp lâm viïåc vâ chiïën lûúåc kinh doanh cố thïí
Chng tưi vêỵn tưìn tẩi qua hún mưåt trùm nùm, tùng quy mư
gêëp àưi cûá sau mưỵi 6-7 nùm, trong khi àa sưë cấc àưëi th
cẩnh tranh trong vông nùm mûúi nùm lẩi àêy thêåm chđ àậ
khưng côn tưìn tẩi nûäa. Tẩi sao? Búãi vò chng tưi ln giûä
vûäng ngun tùỉc: Khưng bao giúâ sûã dng th àoẩn thay vò
tiïu chín. Chng tưi cố cấi nhòn dâi hẩn trong mổi lơnh
vûåc. Ln ln lâ nhû vêåy!”
rêët khấc nhau. Sûå àa dẩng lâ mưåt sûác mẩnh thêåt sûå khi nố
àûúåc hònh thânh trïn sûå cng hiïíu biïët rộ: Chng ta àẩi
diïån cho cấi gò, tẩi sao chng ta tưìn tẩi. Giúâ àêy chng tưi
phẫi lâm sao àïí àiïìu nây lan tỗa khùỉp tưí chûác ca chng
XÊY DÛÅ N G ÀÏÍ TRÛÚÂ N G TƯÌ N
BÏN NGOÂ I PHẨ M VI DOANH NGHIÏÅ P
tưi vâ trûúâng tưìn theo thúâi gian.”
Khi vêån hânh tưët nhêët (khưng phẫi àiïìu nây lc nâo cng
xẫy ra), cấc cưng ty hâng àêìu khưng bao giúâ tûâ bỗ cấc giấ
Do àậ giúái hẩn viïåc nghiïn cûáu trong phẩm vi cấc tưí chûác
kinh tïë (hoẩt àưång vò lúåi nhån), chng tưi àậ khưng lûúâng
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
24
25
trûúác àûúåc nhûäng ẫnh hûúãng ca cưng trònh àưëi vúái nhûäng
Year, mưåt chûúng trònh dõch v cưång àưìng khuën khđch
ngûúâi bïn ngoâi giúái doanh nhên. Sau khi xët bẫn, chng
hâng trùm thanh niïn tham gia mưåt nùm vâo cấc dûå ấn cẫi
tưi nhêån thêëy tấc phêím nây khưng chó lâ mưåt cën sấch
thiïån cấc thânh phưë úã M - mưåt àưåi qn “gòn giûä hôa bònh”
kinh doanh, mâ côn lâ mưåt cën sấch vïì viïåc xêy dûång cấc
tẩi àõa phûúng. Giưëng nhû nhiïìu tưí chûác xậ hưåi khấc, City
tưí chûác trûúâng tưìn thåc bêët k loẩi hònh nâo khấc! Rêët
Year cố ngìn gưëc tûâ ngûúâi sấng lêåp vúái nhûäng àưång cú
nhiïìu ngûúâi khưng nùçm trong giúái doanh nhên àậ tòm thêëy
phc v xậ hưåi mẩnh mệ. Alan Khazei, mưåt trong nhûäng
úã àêy nhûäng khấi niïåm rêët cố giấ trõ. Nhûäng ngûúâi nây bao
nhâ sấng lêåp, mong mën rùçng tinh thêìn, nhiïåt huët phc
gưìm tûâ cấc tưí chûác nhû Hưåi Ung thû M (American Cancer
v sệ trúã nïn àùåc tđnh ca bẫn thên tưí chûác nây, khưng
Society) àïën cấc trûúâng hổc phưí thưng vâ cao àùèng, àẩi
ph thåc vâo hònh ẫnh bêët cûá ai, kïí cẫ chđnh ưng ta. Ưng
hổc, nhâ thúâ, cấc àưåi nhốm, cấc Chđnh ph, thêåm chđ nhiïìu
ta àậ chuín tûâ viïåc xêy dûång hònh ẫnh xậ hưåi sang viïåc
gia àònh vâ cấc cấ nhên.
xêy dûång mưåt tưí chûác vúái mc tiïu xậ hưåi dâi hẩn - tûác lâ
Chùèng hẩn nhû rêët nhiïìu tưí chûác chùm sốc sûác khỗe àậ
chuín tûâ “ngûúâi bấo giúâ” (time teller) sang thânh “ngûúâi
thêëy àûúåc têìm quan trổng ca viïåc phên biïåt cấc giấ trõ cưët
tẩo àưìng hưì” (clock builder). Cấc tưí chûác mang tđnh xậ hưåi
lội vúái cấc thûåc hânh vâ chiïën lûúåc; àiïìu nây gip hổ duy
thûúâng bùỉt àêìu hònh thânh àïí giẫi quët mưåt vêën àïì nâo
trò àûúåc thûác nhiïåm v mang tđnh xậ hưåi ca tưí chûác
àố, cng nhû àa sưë cấc cưng ty thûúâng bùỉt àêìu tûâ mưåt
trong lc vêỵn cố thïí àiïìu chónh cho ph húåp vúái cấc thay
tûúãng kinh doanh hóåc mưåt cú hưåi thõ trûúâng nhêët àõnh.
àưíi vâ cẩnh tranh tûâ thïë giúái bïn ngoâi. Mưåt cấch tûúng tûå,
Nhûng, cng giưëng nhû viïåc mổi tûúãng to tất àïën mêëy,
mưåt thânh viïn Hưåi àưìng quẫn trõ ca mưåt trûúâng àẩi hổc
mổi cú hưåi thõ trûúâng cëi cng àïìu cưí h lưỵi thúâi, mc tiïu
cng phên biïåt giấ trõ cưët lội, bêët biïën ca tûå do trđ thûác vúái
thânh lêåp ca mưåt tưí chûác xậ hưåi cố thïí àûúåc thûåc hiïån
nhûäng cấch thûåc hânh giẫng dẩy c thïí. Ưng giẫi thđch: “Sûå
hóåc trúã nïn khưng côn ph húåp nûäa. Nhû vêåy, viïåc tòm ra
phên biïåt nây lâ rêët quan trổng, gip tưi thûåc hiïån nhûäng
mưåt mc àđch sêu sùỉc vâ trûúâng tưìn, vûúåt trïn mc àđch
thay àưíi cêìn thiïët àưëi vúái hïå thưëng giẫng dẩy àậ trúã nïn c
ban àêìu, sệ lâ quan trổng sưëng côn àïí xêy dûång mưåt tưí
k mâ vêỵn giûä àûúåc nhûäng tû tûúãng cưët lội ca nhâ trûúâng.”
chûác tưìn tẩi lêu dâi.
Mưåt khấi niïåm khấc, khấi niïåm “tẩo àưìng hưì” (clock
Vïì mùåt khấi niïåm, chng tưi khưng thêëy cố mêëy khấc biïåt
building) cho cấc tưí chûác cố nïìn vùn hốa mang tđnh nghi
giûäa cấc doanh nghiïåp hâng àêìu vâ cấc tưí chûác phi lúåi
thûác cao, gip cấc tưí chûác nây vûúåt qua sûå lïå thåc vâo
nhån hâng àêìu. Cẫ hai àïìu cêìn vûúåt lïn khỗi sûå ph
hònh ẫnh cấc nhâ sấng lêåp ban àêìu, cng àậ gip đch cho
thåc vâo mưåt nhâ lậnh àẩo hay mưåt tûúãng c thïí, d lâ
nhiïìu tưí chûác xậ hưåi khấc nhau. Mưåt trong sưë àố lâ City
to lúán àïën thïë nâo ài nûäa. Cẫ hai àïìu ph thåc, dûåa vâo
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
26
27
mưåt bưå giấ trõ cưët lội, lêu dâi, mưåt mc tiïu dâi hẩn vûúåt lïn
nùçm ngay trong cêëu trc ca xậ hưåi Israel, àûúåc tùng cûúâng
mc tiïu tòm kiïëm lúåi nhån àún thìn. Cẫ hai àïìu cêìn
mẩnh mệ búãi nhûäng cú chïë liïn kïët nhû nghơa v qn sûå
thay àưíi trong mưåt thïë giúái àang thay àưíi, nhûng vêỵn phẫi
toân dên. Mưåt k giẫ hâng àêìu ngûúâi Israel àậ nối: “Khưng
giûä gòn nhûäng giấ trõ cưët lội vâ mc tiïu cú bẫn. Cẫ hai àïìu
giưëng nhû àa sưë cấc qëc gia khấc, chng tưi cố mưåt mc
àûúåc hûúãng lúåi tûâ mưåt nïìn vùn hốa tưí chûác cố tđnh nghi
tiïu lêu dâi mâ mổi ngûúâi dên àïìu biïët: àố lâ tẩo nïn núi
thûác cao vâ sûå quan têm àïën viïåc lêåp kïë hoẩch cho sûå kïë
àõnh cû an toân cho mổi ngûúâi Do Thấi trïn thïë giúái.”
thûâa. Cẫ hai àïìu cêìn cố nhûäng cú chïë àïí phất triïín: cấc
ÚÃ M, chng ta cố mưåt hïå thưëng cấc giấ trõ cưët lội, àûúåc
mc tiïu lúán, nhûäng thûã nghiïåm vâ bẫn lơnh doanh nghiïåp,
phất biïíu rộ râng vâ àểp àệ trong bẫn Tun ngưn Àưåc lêåp
sûå liïn tc tûå hoân thiïån. Cẫ hai àïìu cêìn tẩo ra sûå liïn kïët
vâ Diïỵn vùn Gettysburg, nhûng vêỵn cêìn tòm hiïíu rộ hún vïì
nhêët quấn, vûäng chùỉc trong nưåi bưå àïí gòn giûä cấc giấ trõ vâ
nhûäng mc tiïu cú bẫn. Trong lc àẩi àa sưë cưng dên Israel
mc tiïu cưët lội, vâ àïí thc àêíy sûå tiïën bưå. Têët nhiïn, cêëu
cố thïí trẫ lúâi bẩn tẩi sao Israel tưìn tẩi, chng tưi e rùçng
trc, chiïën lûúåc, àưång lûåc cẩnh tranh lâ rêët khấc nhau giûäa
khưng thïí tòm thêëy sûå kïët dđnh tûúng tûå úã xậ hưåi Hoa K
hai loẩi tưí chûác trïn. Nhûng bẫn chêët ca viïåc lâm thïë nâo
ngây nay. Cố lệ àa sưë dên M sệ bưëi rưëi khi phên biïåt giấ
àïí xêy dûång nïn mưåt tưí chûác, thïí chïë trûúâng tưìn, vơ àẩi thò
trõ cưët lội, bêët biïën theo thúâi gian ca àêët nûúác nây vúái
lẩi hoân toân khưng khấc nhau.
nhûäng thûåc hânh, cêëu trc vâ chiïën lûúåc ca hổ... Chùèng
Chng tưi cng bùỉt àêìu xem xết cấch thûác ấp dng nhûäng
khấi niïåm trong Xêy Dûång Àïí Trûúâng Tưìn úã mûác àưå xậ hưåi
/ Chđnh ph. Vđ d: Nhêåt vâ Israel lâ hai qëc gia àậ rêët
cố thûác xêy dûång cấc xậ hưåi kïët dđnh vúái cấc thûác vïì
giấ trõ vâ mc tiïu cưët lội, vúái cấc cú chïë liïn kïët, vâ cấc mc
tiïu to lúán, tấo bẩo mang têìm qëc gia (national BHAG). Nhâ
sûã hổc Barbara Tuchman, trong cën sấch Thûåc hânh lõch
sûã àậ viïët: “Vúái têët cẫ nhûäng vêën àïì ca mònh, Israel cố mưåt
lúåi thïë: thûác vïì mc tiïu. Ngûúâi Israel cố thïí khưng giâu cố,
dû giẫ, hay cố mưåt cåc sưëng ïm ẫ, nhûng hổ cố cấi mâ sûå
dû giẫ àậ bốp nghểt, àố lâ àưång cú.” Àưång cú nây khưng ph
thåc vâo sûå hiïån diïån ca mưåt lậnh t vơ àẩi nâo àố, mâ nố
hẩn, viïåc khưng kiïím soất sng trong dên cû lâ mưåt giấ trõ
cưët lội hay chó lâ mưåt biïån phấp thûåc hânh? Hânh àưång
khùèng àõnh lâ mưåt giấ trõ cưët lội hay chó lâ mưåt chiïën lûúåc?
ÚÃ têìm qëc gia, chng ta cêìn ấp dng quan niïåm “Giûä gòn
cấi cưët lội, khuën khđch sûå tiïën bưå” nhùçm phên biïåt cấc giấ
trõ cưët lội vúái cấc thûåc hânh vâ chiïën lûúåc, nhùçm tẩo ra
nhûäng thay àưíi cố lúåi trong khi vêỵn giûä àûúåc cấc l tûúãng
qëc gia.
Cëi cng vâ cố lệ lâ hêëp dêỵn nhêët, chng tưi àûúåc biïët
rùçng cố rêët nhiïìu ngûúâi cẫm thêëy cấc khấi niïåm cú bẫn ca
cën sấch rêët hûäu dng àưëi vúái cấ nhên vâ gia àònh hổ...
Nhiïìu ngûúâi àậ ấp dng cấc khấi niïåm Êm-Dûúng trong
“Gòn giûä cấi cưët lội, khuën khđch sûå tiïën bưå” vâo cấc vêën
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
28
29
àïì nhên sinh cú bẫn nhû tûå àõnh hònh vâ lâm múái bẫn
nhûäng “ngûúâi tẩo àưìng hưì”, vâ chng tưi hổc cấch gip hổ
thên. “Tưi lâ ai? Tưi àẩi diïån cho cấi gò? Mc tiïu ca tưi lâ
thûåc hiïån sûå chuín àưíi àố. Chng tưi hổc àûúåc rùçng chng
gò? Lâm cấch nâo giûä àûúåc cấi tưi trong mưåt thïë giúái hưỵn
tưi àậ àấnh giấ thêëp têìm quan trổng ca sûå liïn kïët, vâ
loẩn vâ khưng thïí dûå àoấn ngây nay? Lâm cấch nâo tưi cố
chng tưi àậ hổc àûúåc rêët nhiïìu vïì cấch tẩo ra sûå liïn kïët
thïí truìn nghơa vâo cåc sưëng vâ cưng viïåc ca tưi? Lâm
trong tưí chûác. Chng tưi cng thêëy rùçng mc àđch (khi
cấch nâo àïí tưi cố thïí ln ln àưíi múái, cưëng hiïën vâ cố
àûúåc quan niïåm àng àùỉn) cố ẫnh hûúãng rêët lúán lïn tưí
cẫm hûáng?” Nhûäng cêu hỗi ngây nay thấch thûác chng ta
chûác (bïn cẩnh sûå ẫnh hûúãng ca cấc giấ trõ cưët lội), vò thïë
hún bao giúâ hïët. Khi sûå ưín àõnh vïì cưng viïåc lâ khưng thïí
cấc tưí chûác nïn nưỵ lûåc hún trong viïåc xấc àõnh mc àđch
àẫm bẫo, khi thay àưíi liïn tc xẫy ra, khi thïë giúái ngây
ca hổ. Chng tưi biïët rùçng viïåc sấp nhêåp vâ mua lẩi àûa
câng phûác tẩp, mú hưì, thò nhûäng ai quấ ph thåc vâo mưi
túái nhûäng vêën àïì àùåc biïåt cho cấc cưng ty hâng àêìu, chng
trûúâng bïn ngoâi trong viïåc tòm kiïëm sûå ưín àõnh vâ liïn tc
tưi biïët àûúåc cấch gip cấc tưí chûác xem xết vïì nhûäng àiïìu
sệ gùåp ri ro rộ râng, hổ cố thïí trúã nïn bú vú, lẩc lộng.
nây trong khn khưí Xêy Dûång Àïí Trûúâng Tưìn. Chng tưi
Ngìn gưëc duy nhêët àïí cố sûå ưín àõnh chđnh lâ cấc giấ trõ
àậ hổc àûúåc cấch ấp dng cấc tûúãng ca cën sấch vâo
cưët lội bïn trong mẩnh mệ cưång vúái sûå sùén sâng thay àưíi
cấc nïìn vùn hốa khấc nhau vâ trong cấc mưi trûúâng phi
cho ph húåp vúái bêët cûá àiïìu gò, trûâ nhûäng cấi cưët lội. Trong
doanh nghiïåp. Cấc cưng ty hâng àêìu ca thïë k XXI cêìn cố
mưåt thïë giúái bêët ưín vâ khưng thïí àoấn trûúác, ngûúâi ta
nhûäng cêëu trc, chiïën lûúåc vâ thûåc hânh cng nhû cú chïë
khưng thïí biïët trûúác hổ sệ ài vïì àêu, cåc àúâi sệ ra sao!
khấc biïåt cú bẫn so vúái thïë k XX, nhûng nhûäng khấi niïåm
Nhûäng ngûúâi lêåp nïn cấc doanh nghiïåp hâng àêìu àậ khưn
ngoan hiïíu àûúåc rùçng: tưët hún lâ nïn hiïíu rộ bẩn lâ ai hún
lâ hiïíu bẩn sệ ài vïì àêu - vò hûúáng ài chùỉc chùỉn sệ thay
àưíi. Àố chđnh lâ mưåt bâi hổc cho cẫ cấ nhên chng ta cng
nhû cho cấc cưng ty hâng àêìu trïn thïë giúái.
cú bẫn trong cën sấch nây vêỵn sệ rêët quan trổng, thêåm
chđ côn quan trổng hún, chng àûúåc xem nhû lâ mưåt khn
mêỵu àïí thiïët kïë cấc tưí chûác ca tûúng lai.
Chng tưi cố mưåt àưång lûåc tûâ bïn trong vïì viïåc dẩy vâ
hổc, àưång lûåc êëy khưng chêëm dûát vúái quín sấch nây, nố
múái chó bùỉt àêìu. Chng tưi tiïëp tc àiïìu tra, nghiïn cûáu àïí
hiïíu rộ hún, phất triïín cấc khấi niïåm vâ tûúãng múái, tẩo
VIÏÅ C NGHIÏN CÛÁ U VÂ HỔ C HỖ I TIÏË P THEO
Tûâ lêìn xët bẫn nây chng tưi àậ hổc hỗi àûúåc nhiïìu
àiïìu, vâ chng tưi côn rêët nhiïìu àiïìu phẫi hổc hỗi nûäa.
Chng tưi biïët rùçng nhûäng “ngûúâi bấo giúâ” cố thïí trúã thânh
ra cấc cưng c ûáng dng cố thïí cố đch. Jim lêåp ra mưåt
phông nghiïn cûáu úã Boulder, Colorado nhùçm mc àđch tiïëp
tc nghiïn cûáu vâ lâm viïåc vúái cấc tưí chûác. Jerry tiïëp tc
giẫng dẩy vâ nghiïn cûáu tẩi trûúâng Àẩi hổc Stanford, núi
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
30
31
ưng àậ lêåp ra mưåt khốa hổc múái vïì cấc cưng ty hâng àêìu.
Àïí hònh thânh cấc nghiïn cûáu tiïëp theo, chng tưi mong
CHÛÚNG MƯÅ T
nhêån àûúåc cấc thưng tin tûâ àưåc giẫ chia sễ cấc kinh nghiïåm
vâ quan sất vúái cën sấch nây, hóåc àùåt cấc cêu hỗi, cấc
vêën àïì mâ chng tưi sệ xem xết trong tûúng lai. Chng tưi
CẤI TƯËT NHÊËT
TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT NHÊËT
rêët mong nhêån àûúåc thưng tin tûâ cấc bẩn.
Jim Collins
Boulder, CO
Khi nhòn lẩi cåc àúâi lâm viïåc ca mònh, àiïìu lâm tưi
tûå hâo nhêët lâ viïåc tưi àậ gốp phêìn tẩo nïn mưåt cưng ty
Fax: 303-545-0228
mâ cấc giấ trõ, thûåc hânh vâ thânh cưng ca nố àậ cố
Email:
ẫnh hûúãng lúán lïn cấch thûác quẫn trõ ca cấc cưng ty khấc
trïn toân thïë giúái. Tưi àùåc biïåt tûå hâo vïì viïåc tưi àậ àïí lẩi
Jerry Porras
sau lûng mònh mưåt tưí chûác cố thïí tiïëp tc vêån hânh
Stanford, CA
nhû lâ mưåt hònh mêỵu doanh nghiïåp,
Fax: 415-725-7979
ngay cẫ sau khi tưi àậ rúâi bỗ nố.
Email:
WILLIAM R. HEWLETT,
àưìng sấng lêåp cưng ty Hewlett-Packard, 19901
Cam kïët ca chng tưi lâ tiïëp tc duy trò sûác sưëng
ca cưng ty - bao gưìm cẫ sûå phất triïín theo nghơa vêåt chêët
lêỵn sûå phất triïín nhû lâ mưåt thïí chïë - sao cho cưng ty nây,
thïí chïë nây, tiïëp tc tưìn tẩi 150 nùm nûäa.
Thêåt sûå, nhû thïë nố sệ tưìn tẩi qua nhiïìu thúâi àẩi.
JOHN G. SMALE,
cûåu CEO, Procter & Gamble, nhên dõp k niïåm
150 nùm thânh lêåp P&G, 19862
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
32
33
Q
Lâ thïí chïë, cưng ty hâng àêìu trong ngânh kinh doanh
Àûúåc cưng nhêån, ngûúäng mưå rưång rậi búãi giúái doanh
nhên cố uy tđn
uín sấch nây khưng nối vïì nhûäng nhâ
Tẩo ra ẫnh hûúãng sêu àêåm lïn thïë giúái chng ta àang
sưëng
lậnh àẩo hâng àêìu, nhûäng khấi niïåm, tûúãng xët sùỉc vïì
sẫn phêím hay nhûäng hiïíu biïët cùån kệ vïì thõ trûúâng. Nố
Trẫi qua nhiïìu thïë hïå lậnh àẩo
cng khưng nối vïì hoâi bậo hay têìm nhòn ca doanh nghiïåp.
Trẫi qua nhiïìu vông àúâi sẫn phêím - dõch v khấc
nhau
Quín sấch nây nối vïì mưåt thûá quan trổng, cưët ëu vâ
lêu bïìn hún rêët nhiïìu, àố lâ nhûäng cưng ty vơ àẩi hâng
àêì u .
Thânh lêåp trûúác nùm 1950 (bẩn cng cố thïí lêëy mưëc
lâ cấc cưng ty cố tíi àúâi tûâ 50 trúã lïn)
Thïë nâo lâ mưåt cưng ty hâng àêìu? Àố lâ nhûäng cưng ty
siïu hẩng, xët sùỉc, nhûäng ưng vua trong ngânh kinh doanh
Hậy xem xết danh sấch ca bẩn. Àiïìu gò úã nhûäng cưng
ca hổ, àûúåc cấc àưëi th vâ àưëi tấc cưng nhêån vâ ngûúäng
ty nây gêy cho bẩn êën tûúång? Cố cấi gò chung giûäa nhûäng
mưå mưåt cấch rưång rậi, ln tẩo ra vâ àïí lẩi nhûäng ẫnh
cưng ty nây? Àêu lâ l do cho chêët lûúång vâ sûå thõnh vûúång
hûúãng to lúán àïën thïë giúái xung quanh hổ. Àiïím quan trổng:
lêu dâi ca hổ? Nhûäng cưng ty nây cố khấc biïåt gò so vúái
mưåt cưng ty hâng àêìu trûúác tiïn lâ mưåt tưí chûác, mưåt thïí
nhûäng cưng ty cố cng nhûäng cú hưåi kinh doanh song àẩt
chïë. Mổi nhâ lậnh àẩo, d cố thưng thấi, xët sùỉc vâ vơ àẩi
àûúåc thânh cưng đt hún?
àïën àêu ài nûäa, cëi cng cng qua àúâi, mổi sẫn phêím vâ
Trong dûå ấn nghiïn cûáu kếo dâi sấu nùm, chng tưi àậ
dõch v, d thânh cưng àïën àêu ài nûäa, àïìu cố lc trúã nïn
quët têm xấc àõnh vâ nghiïn cûáu mưåt cấch cố hïå thưëng
lưỵi thúâi vâ lẩc hêåu. Ngay cẫ thõ trûúâng cng cố thïí lưỵi thúâi
quấ trònh phất triïín lõch sûã ca cấc cưng ty hâng àêìu,
vâ biïën mêët. Nhûng cấc cưng ty hâng àêìu phất triïín qua
nghiïn cûáu nhûäng khấc biïåt ca chng vúái cấc cưng ty so
mưåt thúâi gian rêët lêu dâi, qua nhiïìu vông àúâi sẫn phêím
sấnh nhùçm tòm ra cấc ëu tưë tẩo nïn thânh cưng ca chng.
khấc nhau, qua nhiïìu thïë hïå lậnh àẩo khấc nhau.
Cën sấch nây trònh bây cấc kïët quẫ nghiïn cûáu ca chng
Xin hậy dûâng lẩi mưåt cht vâ thûã lêåp ra mưåt danh sấch
tưi vâ nhûäng ấp dng thûåc tïë ca cấc kïët quẫ àố.
cấc cưng ty hâng àêìu ca riïng bẩn, hậy suy nghơ vâ chổn
Xin àûúåc nối rộ ngay tûâ àêìu: Cấc “cưng ty so sấnh” trònh
ra nùm àïën mûúâi tưí chûác àấp ûáng àûúåc nhûäng tiïu chín
bây trong cën sấch nây hoân toân khưng phẫi lâ nhûäng
dûúái àêy:
cưng ty kếm, hóåc “khưng cố hoâi bậo vâ têìm nhòn xa”.
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
34
35
Thûåc sûå àêy cng lâ nhûäng cưng ty thânh cưng, tưìn tẩi qua
thúâi gian, vâ nhû bẩn sệ thêëy, cố võ trđ rêët cao trïn thõ
trûúâng chûáng khoấn. Nhûng chng khưng à àấp ûáng cấc
tiïu chín chng tưi àùåt ra cho mưåt cưng ty hâng àêìu. Cố
Bẫng 1.1
DANH SẤCH CẤC CƯNG TY TRONG NGHIÏN CÛÁU
CA CHNG TƯI
Cấc cưng ty hâng àêìu
Cấc cưng ty so sấnh
thïí nối mưåt cấch hònh ẫnh rùçng nïëu cấc cưng ty hâng àêìu
lâ nhûäng nhâ vư àõch, nhûäng ngûúâi àoẩt huy chûúng vâng,
thò nhûäng cưng ty àûúåc àem ra so sấnh úã àêy lâ nhûäng
ngûúâi vïì thûá hai, thûá ba, nhêån huy chûúng bẩc, huy chûúng
àưìng...
Chng tưi àậ sûã dng thåt ngûä “hâng àêìu” (visionary)
thay vò “thânh cưng” (successful) hóåc “tưìn tẩi lêu dâi”
(enduring) nhùçm nïu bêåt tđnh ûu viïåt, xët chng ca nhûäng
thïí chïë nây. Chng khưng chó àún giẫn lâ thânh cưng vâ
tưìn tẩi lêu dâi, mâ côn hún thïë nûäa: àêy lâ nhûäng cưng ty
àûáng võ trđ thûá nhêët trong nhûäng cưng ty tưët nhêët, vâ àậ
duy trò àûúåc thânh cưng àố qua nhiïìu thêåp k. Àa sưë cấc
cưng ty nây àậ trúã thânh nhûäng hònh mêỵu, biïíu tûúång cho
nhûäng têåp quấn quẫn trõ trong giúái kinh doanh toân cêìu
(xem bẫng 1.1. Lûu rùçng àêy khưng phẫi lâ nhûäng cưng
ty hâng àêìu duy nhêët trïn thïë giúái, mâ côn nhûäng cưng ty
hâng àêìu khấc nûäa. Chng tưi sệ giẫi thđch tẩi sao chng
tưi chổn ra nhûäng cưng ty nây úã àoẩn sau).
3M
American Express
Boeing
Citicorp
Ford
General Electric
Hewlett-Packard
IBM
Johnson & Johnson
Marriott
Merck
Motorola
Nordstrom
Philip Morris
Procter & Gamble
Sony
Wal-Mart
Walt Disney
Norton
Wells Fargo
McDonnell Douglas
Chase Manhattan
GM
Westinghouse
Texas Instruments
Burroughs
Bristol-Myers Squibb
Howard Johnson
Pfizer
Zenith
Melville
RJR Nabisco
Colgate
Kenwood
Ames
Columbia
Tuy lâ nhûäng cưng ty hâng àêìu, cấc cưng ty nây khưng
phẫi lâ hoân hẫo (Thûã xem lẩi danh sấch cấc cưng ty do
chđnh bẩn chổn ra, chng tưi e rùçng àa sưë, nïëu khưng
mën nối lâ têët cẫ cấc cưng ty àố àïìu àậ tûâng trẫi qua
nhûäng khố khùn, thùng trêìm vâ khng hoẫng khưng chó
mưåt lêìn trong lõch sûã!). Walt Disney gùåp vêën àïì trong khng
hoẫng tiïìn mùåt nùm 1939 khiïën cưng ty phẫi cưí phêìn hốa,
sau àố vâo àêìu nùm 1980, cưng ty nây chó cht nûäa àậ
khưng côn tưìn tẩi nhû mưåt thûåc thïí àưåc lêåp do giấ cưí phiïëu
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
36
37
giẫm khiïën cưng ty àûáng trûúác nguy cú bõ mua lẩi. Hậng
Kïët quẫ lâ nhûäng cưng ty hâng àêìu cố àûúåc nhûäng kïët
Boeing gùåp nhûäng khố khùn lúán vâo giûäa thêåp niïn 1930,
quẫ rêët tưët àểp trong dâi hẩn. Giẫ sûã bẩn àêìu tû 1 àưla vâo
cëi thêåp niïn 1940 vâ àêìu thêåp niïn 1970. Khi àố hổ
cưí phiïëu ca mưåt cưng ty bònh thûúâng, mưåt cưng ty so sấnh
phẫi cho nghó viïåc hún 60.000 nhên viïn. 3M khúãi àêìu lâ
vâ mưåt cưng ty hâng àêìu vâo ngây 1-1-19263. Nïëu bẩn tiïëp
mưåt cưng ty khai thấc mỗ thêët bẩi vâ gêìn nhû àậ phấ sẫn
tc àêìu tû lẩi têët cẫ sưë tiïìn lậi vâ cố nhûäng àiïìu chónh húåp
hưìi àêìu thïë k XX. Hewlett-Packard àưëi mùåt vúái sûå cùỉt giẫm
l khi cấc cưng ty nây cố mùåt trïn thõ trûúâng chûáng khoấn,
nghiïm trổng hưìi nùm 1945, vâ vâo nùm 1990 cưí phiïëu
1 àưla àêìu tû ban àêìu ca bẩn vâo mưåt cưng ty bònh
ca cưng ty thêåm chđ giẫm giấ xëng thêëp hún mïånh giấ
thûúâng sệ trúã thânh 415 àưla vâo 31-12-1990. Khưng tïå
ca chng. Sony liïn tc thua lưỵ trong nùm nùm àêìu (1945-
lùỉm, àng khưng? Nhûng nïëu àêìu tû vâo mưåt cưng ty so
1950), côn trong giai àoẩn giânh quìn thưëng trõ thõ trûúâng
sấnh, 1 àưla ca bẩn sệ trúã thânh 955 àưla, hún gêëp àưi
sẫn phêím VCR hưìi nhûäng nùm 1970, sẫn phêím Beta ca
so vúái mưåt cưng ty bònh thûúâng! Côn nïëu àêìu tû vâo mưåt
cưng ty bõ qua mùåt búãi VHS. Cưng ty Ford tûâng bõ thua lưỵ
cưng ty hâng àêìu, con sưë nây sệ lâ 6.356 àưla - gêëp hún
úã mûác k lc trong nïìn kinh doanh M (3,3 t àưla trong
sấu lêìn mưåt cưng ty so sấnh vâ hún 15 lêìn mưåt cưng ty
vông... ba nùm) trûúác khi kõp gûúång dêåy vâ hưìi sinh àêìu
bònh thûúâng.
nhûäng nùm 1980. Citicorp (thânh lêåp nùm 1812, cng nùm
(Biïíu àưì 1.A cho biïët lúåi nhån cưí phiïëu tđch ly trong
Napoleon tiïën vâo Moscow!) àậ trẫi qua nhûäng khng hoẫng
thúâi gian 1926-1990. Biïíu àưì 1.B cho thêëy t lïå hún kếm
cëi thïë k XIX, vâo thúâi k khng hoẫng kinh tïë nhûäng
ca cấc cưng ty hâng àêìu so vúái cấc cưng ty so sấnh vâ cấc
nùm 1930, vâ gêìn àêy nhêët lâ hưìi cëi nhûäng nùm 1980
cưng ty bònh thûúâng trïn cng mưåt giai àoẩn thúâi gian).
khi hổ gùåp vêën àïì vúái cấc khoẫn cho vay cố phẩm vi toân
Tuy nhiïn, nhûäng cưng ty hâng àêìu khưng chó àún thìn
cêìu. IBM thò gêìn phấ sẫn vâo 1914 vâ mưåt lêìn nûäa vâo
tẩo ra nhûäng lúåi nhån tâi chđnh trong dâi hẩn, hún thïë
1921, sau nây gùåp khố khùn vâo àêìu nhûäng nùm 1990.
nûäa, nhûäng cưng ty nây àậ thûåc sûå tham gia vâo cêëu trc
Thêåt sûå lâ têët cẫ nhûäng cưng ty hâng àêìu àïìu àậ tûâng gùåp
ca xậ hưåi. Hậy tûúãng tûúång xem thïë giúái nây sệ khấc biïåt
phẫi nhûäng trúã lûåc vâ àưi khi àậ cố nhûäng quët àõnh sai
nhû thïë nâo nïëu khưng cố cấc sẫn phêím nhû sẫn phêím
lêìm trong mưåt vâi thúâi àiïím, thêåm chđ mưåt sưë cưng ty côn
Post-it ca hậng 3M, xe húi Model T vâ Mustang ca hậng
àang gùåp khố khùn khi chng tưi thûåc hiïån cën sấch nây.
Ford, mấy bay Boeing 707 vâ 747, bưåt giùåt Tide vâ xâ bưng
Tuy nhiïn, àiïìu quan trổng lâ nhûäng cưng ty hâng àêìu àậ
Ivory, thễ tđn dng vâ sếc du lõch American Express, mấy
thïí hiïån tđnh “àân hưìi” àấng kïí - khẫ nùng cho phếp hổ phc
ATM ca Citicorp, bống àên vâ thiïët bõ àiïån General Electric,
hưìi thânh cưng trúã lẩi sau nhûäng nghõch cẫnh.
mấy tđnh vâ mấy in Laser ca Hewlett-Packard, v.v... Hậy
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
38
39
Sỳ ửỡ 1.A
Sỳ ửỡ 1.B
Lỳồi nhuờồn cửớ phiùởu tủch luọy cuóa 1 ửla ờỡu tỷ
1-1-1926 31-12-1990
Cửng ty
haõng ờỡu
$6,356
Giai oaồ n
1926-1958
Tyó lùồ lỳồi nhuờồn cửớ phiùởu tủch luọy
so saỏnh vỳỏi thừ trỷỳõng chung
1926-1990
Cửng ty
haõng ờỡu
Cửng ty
haõng ờỡu
Cửng ty
so saỏnh
Thừ trỷỳõng
chung
Cửng ty so
saỏ n h $955
Cửng ty
so saỏ n h
Thừ trỷỳõ n g
chung $415
Thừ trỷỳõng chung
XấY DNG ẽ TRNG TệèN
CAI TệậT NHấậT TRONG NHNG CAI TệậT
40
41
nghơ xem cố biïët bao trễ em (vâ ngûúâi lúán) àậ lúán lïn vúái
12 HUÌ N THOẨ I TAN VÚÄ
Disneyland, chåt Mickey, võt Donald vâ nâng Bẩch Tuët.
Hậy chó ra cho tưi mưåt àẩi lưå nâo khưng cố bẫng quẫng cấo
vệ hònh châng cao bưìi Marlboro, hay vng nưng thưn Hoa
K nâo khưng cố cấc gian hâng Wal-Mart! D tưët hay xêëu,
nhûäng cưng ty nây àậ àïí lẩi nhûäng dêëu êën khưng thïí phai
múâ lïn thïë giúái xung quanh ta.
Huìn thoẩi 1: Àïí lêåp ra mưåt cưng ty vơ àẩi, cêìn mưåt
tûúãng vơ àẩi.
Thûåc tïë: Lêåp ra mưåt cưng ty tûâ mưåt “ tûúãng vơ àẩi” cố thïí
lâ mưåt... tûúãng kếm. Hêìu nhû khưng cố cưng ty hâng
Tuy nhiïn, tòm hiïíu xem bùçng cấch nâo nhûäng cưng ty
àêìu nâo ra àúâi vúái mưåt tûúãng vơ àẩi cẫ. Trïn thûåc tïë,
nây cố thïí vûún lïn, tấch hùèn ra thânh mưåt nhốm nhûäng
mưåt sưë khúãi àêìu mâ khưng cố tûúãng c thïí nâo cẫ, mưåt
cưng ty hâng àêìu múái thûåc sûå lâ mưåt cưng viïåc th võ. Hổ
sưë đt khấc thêåm chđ àậ khúãi àêìu bùçng nhûäng thêët bẩi.
àậ khúãi àêìu, vûúåt qua cấc khố khùn, vûún lïn tûâ mưåt khúãi
Ngoâi ra, cấc cưng ty hâng àêìu cng thûúâng khưng àẩt
àêìu khiïm tưën thânh nhûäng àẩi gia, têìm cúä thïë giúái nhû thïë
àûúåc thânh cưng kinh doanh bûúác àêìu bùçng vúái cấc
nâo? Vâ khi hổ àậ trúã thânh nhûäng cưng ty lúán, hổ àậ cố
cưng ty so sấnh. Nhû trong cêu chuån ng ngưn vïì ra
nhûäng àùåc àiïím nâo àïí trúã thânh “hâng àêìu”, vûúåt lïn trïn
vâ thỗ, cấc cưng ty hâng àêìu thûúâng cố khúãi àêìu chêåm
nhûäng cưng ty lúán khấc? Àïí tẩo ra, lêåp nïn vâ duy trò
chẩp, song lẩi lâ ngûúâi thùỉng cåc sau cng.
nhûäng cưng ty nhû thïë, chng ta cêìn hổc têåp nhûäng gò tûâ
nhûäng cưng ty hâng àêìu nây. Xin múâi qu võ àưåc giẫ tham
Huìn thoẩi 2: Cấc cưng ty hâng àêìu àôi hỗi cố nhûäng
gia vâo mưåt chuën ài cng chng tưi trong phêìn tiïëp theo
ngûúâi lậnh àẩo vơ àẩi, xët chng, cố sûác lưi cën.
ca cën sấch, àïí cố àûúåc nhûäng cêu trẫ lúâi cho nhûäng cêu
Thûåc tïë: Ngûúåc lẩi, àiïìu nây khưng cêìn thiïët, mâ àưi khi
hỗi trïn.
côn lâ trúã ngẩi cho sûå phất triïín lêu dâi ca cưng ty. Mưåt
Phêìn côn lẩi ca chûúng nây, chng tưi xin dânh àïí mư
sưë CEO quan trổng nhêët trong lõch sûã cấc cưng ty nây
tẫ lẩi quấ trònh nghiïn cûáu. Tûâ chûúng 2 trúã ài, chng tưi
khưng thåc loẩi cấc lậnh àẩo xët chng, vơ àẩi theo
sệ trònh bây cấc kïët quẫ tòm thêëy ca chng tưi, trong sưë
khn mêỵu. Mưåt sưë hổ thêåm chđ lẫng trấnh nhûäng khn
àố cố nhiïìu khấm phấ gêy ngẩc nhiïn vâ phẫn trûåc giấc.
mêỵu nhû vêåy. Giưëng nhû nhûäng ngûúâi khai sinh ra nûúác
Àïí xem trûúác cấc kïët quẫ tòm àûúåc ca chûúng trònh nây,
M úã Hưåi nghõ Lêåp hiïën, hổ têåp trung cưng sûác hûúáng vïì
xin liïåt kï dûúái àêy 12 huìn thoẩi phưí biïën àậ bõ àêåp tan
viïåc xêy dûång nïn mưåt thïí chïë trûúâng tưìn hún lâ tẩo ra
trong quấ trònh nghiïn cûáu ca chng tưi.
hònh ẫnh mưåt vơ nhên. Hổ mong mën trúã thânh nhûäng
“ngûúâi tẩo àưìng hưì”, khưng phẫi lâ “ngûúâi bấo giúâ” àún
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
42
43
thìn. Vâ hổ thiïn vïì khuynh hûúáng nây nhiïìu hún, khi
nâo, hổ àậ thûåc sûå sưëng, hânh àưång theo tû tûúãng àố
so vúái cấc CEO úã cấc cưng ty so sấnh khấc.
mưåt cấch nhêët quấn nhû thïë nâo. Cấc cưng ty hâng àêìu
khưng hỗi “Chng ta coi trổng àiïìu gò?” mâ hỗi “Thûåc sûå
Huìn thoẩi 3: Cấc cưng ty thânh cưng nhêët tưìn tẩi trûúác
chng ta coi trổng àiïìu gò nhêët?”
tiïn vâ trïn hïët vò mc tiïu tưëi àa hốa lúåi nhån.
Thûåc tïë: Ngûúåc lẩi vúái nhûäng l thuët kinh doanh, tưëi àa
Huìn thoẩi 5: Mổi thûá ln thay àưíi.
hốa lúåi nhån vâ tưëi àa hốa tâi sẫn cho cưí àưng khưng
Thûåc tïë: Mưåt cưng ty hâng àêìu ln giûä vûäng tû tûúãng ch
phẫi lâ ëu tưë thc àêíy ch àẩo hay mc àđch cao nhêët
àẩo ca nố, hêìu nhû khưng bao giúâ thay àưíi. Cấc giấ trõ
trong lõch sûã ca cấc cưng ty hâng àêìu. Nhûäng cưng ty
cưët lội lâ nïìn tẫng vûäng chùỉc ca mưåt cưng ty hâng àêìu,
nây theo àíi mưåt loẩt mc tiïu, lúåi nhån chó lâ mưåt
khưng thay àưíi theo nhûäng xu hûúáng thúâi thûúång, trong
trong sưë àố vâ khưng nhêët thiïët phẫi lâ mc tiïu sưë mưåt!
mưåt sưë trûúâng húåp, nhûäng giấ trõ nây giûä vûäng qua hún
Têët nhiïn, hổ tòm kiïëm lúåi nhån, nhûng hổ vêỵn àûúåc
mưåt trùm nùm. Mc tiïu cú bẫn vâ l do tưìn tẩi ca mưåt
dêỵn dùỉt vúái nhûäng giấ trõ cưët lội mâ mc àđch vûúåt lïn
cưng ty nhû ngổn hẫi àùng dêỵn dùỉt cưng ty trong sët
trïn viïåc tòm kiïëm lúåi nhån thưng thûúâng. Tuy nhiïn,
chiïìu dâi lõch sûã ca mònh. Têët nhiïn, cấc cưng ty nây
nghõch l lâ úã chưỵ chđnh nhûäng cưng ty hâng àêìu nây lẩi
cng ln cố àưång lûåc phất triïín, sùén sâng thay àưíi vâ
thu àûúåc lúåi nhån lúán hún nhiïìu so vúái nhûäng cưng ty
àiïìu tiïët nhûng khưng bao giúâ thỗa hiïåp àïí thay àưíi tû
so sấnh hoẩt àưång àún giẫn chó vò mc tiïu lúåi nhån.
tûúãng ch àẩo ca hổ.
Huìn thoẩi 4: Cấc cưng ty hâng àêìu cố chung mưåt sưë giấ
trõ cưët lội.
Huìn thoẩi 6: Cấc cưng ty hâng àêìu thûúâng thûåc dng,
tđnh toấn chùỉc ùn.
Thûåc tïë: Khưng cố mưåt “bưå giấ trõ cưët lội” chung cho cấc
Thûåc tïë: Cấc cưng ty hâng àêìu trưng cố vễ chùåt chệ vâ bẫo
cưng ty hâng àêìu. Cấc cưng ty nây cố thïí cố nhûäng tû
th trong con mùỉt nhûäng ngûúâi bïn ngoâi, nhûng thûåc
tûúãng rêët khấc nhau vïì cấc giấ trõ cưët lội. Cấc giấ trõ nây
ra hổ khưng hïì ngêìn ngẩi trong cấc cam kïët tấo bẩo àïí
khưng nhêët thiïët phẫi mang tđnh nhên vùn hay khai
àẩt túái nhûäng mc tiïu lúán vâ àêìy thấch thûác (BHAG).
sấng, d trong nhiïìu trûúâng húåp àng lâ nhû vêåy. Àiïìu
Nhû khi ta trêo lïn mưåt ngổn ni cao hay bay lïn mùåt
cưët ëu khưng nùçm úã nưåi dung tû tûúãng ca cưng ty, mâ
trùng, cấc BHAG nây cố thïí àêìy thấch thûác vâ ri ro,
nùçm úã viïåc hổ tin tûúãng sêu sùỉc vâo tû tûúãng àố nhû thïë
nhûng chng vư cng hêëp dêỵn, kđch thđch quët têm,
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
44
45
tẩo ra àưång cú thc àêíy cho sûå phất triïín. Cấc cưng ty
kïë hoẩch trûúác àa phêìn chó lâ kïët quẫ ca viïåc thûåc hiïån
hâng àêìu thûúâng sûã dng chng àïí àêíy mẩnh sûå tiïën
cêu “Thûã nhiïìu cấch vâ giûä lẩi nhûäng cấch cố hiïåu quẫ.”
bưå, àïí vûúåt qua cấc cưng ty so sấnh úã nhûäng thúâi àiïím
Theo nghơa nây, nhûäng cưng ty hâng àêìu àậ dûúâng nhû
mêëu chưët, sưëng côn trong quấ trònh phất triïín.
lùåp lẩi quấ trònh tiïën hốa ca cấc loâi sinh vêåt (theo
thuët tiïën hốa ca Darwin), hún lâ nhûäng àiïìu àậ àûúåc
Huìn thoẩi 7: Cấc cưng ty hâng àêìu lâ núi l tûúãng àïí
lâm viïåc àưëi vúái têët cẫ mổi ngûúâi.
trònh bây trong bêët k giấo trònh nâo vïì kïë hoẩch chiïën
lûúåc kinh doanh!
Thûåc tïë: Ngûúåc lẩi, àiïìu àố chó àng vúái nhûäng ai thûåc sûå
ph húåp vúái nhûäng tû tûúãng cưët lội cng nhû cấc tiïu
chín ca cưng ty nây mâ thưi. Nïëu lâm viïåc cho nhûäng
Huìn thoẩi 9: Cấc cưng ty cêìn thụ cấc CEO tûâ bïn ngoâi
àïí thc àêíy nhûäng thay àưíi cú bẫn.
cưng ty nây, hóåc lâ bẩn ph húåp vâ phất triïín rûåc rúä
Thûåc tïë: Trong khoẫng thúâi gian tưíng cưång 1700 nùm tưìn
trong cưng viïåc (theo mưåt cấch khưng thïí nâo tưët hún!),
tẩi ca cấc cưng ty hâng àêìu trong nghiïn cûáu nây,
hóåc lâ bẩn bõ àêíy ra ngoâi ngay lêåp tûác. Chó mưåt trong
chng tưi chó thêëy cố bưën trûúâng húåp tòm kiïëm CEO tûâ
hai khẫ nùng àố mâ thưi! Àiïìu àố cố gò àố nhû lâ thåc
bïn ngoâi - vâ bưën trûúâng húåp nây lẩi xẫy ra chó úã hai
vïì nghi lïỵ, tưn giấo vêåy! Nhûäng cưng ty nây nối rêët rộ
cưng ty mâ thưi. Viïåc sûã dng àưåi ng quẫn trõ cao cêëp
àiïìu mâ hổ àẩi diïån cng cng nhû àiïìu hổ mën àẩt
xêy dûång tûâ nưåi bưå cưng ty úã cấc cưng ty hâng àêìu àûúåc
túái, vò thïë mưåt cấch àún giẫn lâ hổ sệ khưng cố chưỵ cho
thûåc hiïån úã mûác àưå cao hún nhiïìu so vúái cấc cưng ty so
bêët cûá ai khưng mën hóåc khưng thïí hôa húåp àûúåc vúái
sấnh. Theo thúâi gian, nhûäng cưng ty hâng àêìu àậ phấ
cấc tiïu chín àậ àõnh sùén ca cưng ty hổ.
bỗ mưåt quan niïåm rêët phưí biïën, àố lâ: nhûäng thay àưíi
quan trổng vâ nhûäng tûúãng múái khưng thïí àïën tûâ
Huìn thoẩi 8: Cấc cưng ty thânh cưng lúán cố nhûäng bûúác
nhûäng ngûúâi trong nưåi bưå cưng ty àûúåc.
ài tưët nhêët thưng qua viïåc lêåp ra nhûäng kïë hoẩch mang
tđnh chiïën lûúåc phûác tẩp vâ xët sùỉc.
Thûåc tïë: Cấc cưng ty hâng àêìu thûåc hiïån nhûäng bûúác ài tưët
Huìn thoẩi 10: Nhûäng cưng ty thânh cưng nhêët ch ëu
têåp trung vâo viïåc àấnh bẩi cấc àưëi th cẩnh tranh.
nhêët trong quấ trònh phất triïín bùçng kinh nghiïåm, phếp
Thûåc tïë: Cấc cưng ty hâng àêìu ch ëu têåp trung vâo viïåc
thûã vâ sai, cú hưåi, vâ àưi khi bùçng cẫ ngêỵu nhiïn nûäa.
àấnh bẩi chđnh mònh. Thânh cưng vâ àấnh bẩi cấc àưëi
Khi nhòn lẩi, nhûäng àiïìu tûúãng nhû lâ tiïn àoấn hóåc lêåp
th cẩnh tranh àïën vúái hổ khưng phẫi lâ mc àđch cëi
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
46
47
cng, mâ chó lâ kïët quẫ côn lẩi ca quấ trònh liïn tc àùåt
Thûåc tïë: Cấc cưng ty hâng àêìu àẩt àûúåc têìm vốc ca hổ
cêu hỗi: “Lâm thïë nâo àïí ngây mai chng ta cố thïí lâm
khưng hoân toân do nhûäng tun bưë (d àng lâ hổ
tưët hún ngây hưm nay?”. Hổ àậ lùåp ài lùåp lẩi cêu hỗi nây
thûúâng ra nhûäng tun bưë nhû vêåy). Hổ cng khưng trúã
nhû lâ mưåt phûúng thûác tưìn tẩi - trong mưåt sưë trûúâng
nïn vơ àẩi do àậ viïët ra nhûäng tun ngưn vïì mc tiïu,
húåp, trïn 150 nùm qua. Cho d àậ gùåt hấi àûúåc nhûäng
giấ trõ, sûá mẩng, àậ trúã nïn phưí biïën trong giúái quẫn trõ
kïët quẫ tưët àểp vâ vûúåt trưåi hún cấc àưëi th àïën mûác nâo
ngây nay (mùåc d àng lâ hổ àậ viïët ra nhûäng àiïìu àố
ài nûäa, nhûäng cưng ty nây vêỵn khưng bao giúâ nghơ rùçng
nhiïìu hún cấc cưng ty khấc, vâ viïët ra nhiïìu nùm trûúác
nhû thïë àậ lâ à!
khi àiïìu àố trúã nïn phưí biïën). Viïët ra mưåt tun ngưn cố
thïí lâ mưåt bûúác quan trổng trong quấ trònh xêy dûång
Huìn thoẩi 11: Bẩn khưng thïí vûâa ùn bấnh vûâa giûä lẩi
mưåt cưng ty hâng àêìu, song àố chó lâ mưåt trong sưë hâng
ngân bûúác ca mưåt quấ trònh bêët têån thïí hiïån nhûäng
àûúåc bấnh.
Thûåc tïë: Cấc cưng ty hâng àêìu khưng ấp dng ngun tùỉc
“Àưåc tâi ca chûä HÓÅC” (Tyranny of the OR) - quan
àùåc tđnh ch ëu ca cấc cưng ty hâng àêìu mâ chng tưi
xấc àõnh àûúåc tûâ cưng trònh nây.
àiïím theo l trđ thìn ty, cho rùçng ngûúâi ta chó cố thïí
cố A hóåc B chûá khưng thïí cố cẫ hai. Hổ tûâ chưëi sûå lûåa
DÛÅ Ấ N NGHIÏN CÛÁ U
chổn giûäa ưín àõnh hóåc phất triïín, àưåc tâi cấ nhên hóåc
nïìn vùn hốa cưng ty mang tđnh nghi thûác, cấc nhâ quẫn
Ngìn gưëc: Ai lâ nhâ lậnh àẩo cố têìm nhòn xa tẩi cưng
l tûâ nưåi bưå hóåc nhûäng thay àưíi cùn bẫn ch ëu, cấc
ty 3M?
thûåc hânh mang tđnh bẫo th hóåc nhûäng mc tiïu lúán
Vâo nùm 1988, chng tưi àậ trùn trúã vúái cêu hỗi vïì “têìm
mang tđnh thấch thûác, tẩo ra lúåi nhån hóåc theo àíi
nhòn” doanh nghiïåp: thûåc sûå àiïìu nây cố tưìn tẩi khưng, vâ
giấ trõ vâ mc àđch. Thay vâo àố, hổ ấp dng ngun tùỉc
nïëu cố, thò chđnh xấc àố lâ gò, tûâ àêu mâ cố? Bấo chđ vâ
“Sûå k diïåu ca chûä V” (Genius of the AND) - quan
nhûäng ngûúâi nghiïn cûáu quẫn trõ àậ dânh sûå quan têm àùåc
àiïím cho phếp ngûúâi ta theo àíi cẫ A lêỵn B trong cng
biïåt cho vêën àïì nây, song nhûäng àiïìu àậ àûúåc viïët ra vêỵn
mưåt thúâi gian.
chûa lâm cho chng tưi thỗa mận.
Huìn thoẩi 12: Cấc cưng ty trúã thânh nhûäng cưng ty hâng
àêìu ch ëu thưng qua viïåc ra nhûäng tun ngưn vïì têìm
nhòn vâ hoâi bậo ca cưng ty.
Trûúác hïët, bẫn thên khấi niïåm “têìm nhòn” àậ dïỵ gêy ra
sûå nhêìm lêỵn vâ lng tng khi sûã dng, nố hoân toân khưng
rộ râng. Mưåt sưë ngûúâi cho rùçng àố lâ viïåc thêëu hiïíu thõ
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
48
49
trûúâng tûúng lai. Sưë khấc nghơ àïën khđa cẩnh cưng nghïå vâ
Vâ nhû thïë chng tưi àậ bùỉt àêìu dûå ấn nghiïn cûáu múã
sẫn phêím ca têìm nhòn. Mưåt sưë khấc nûäa lẩi nhêën mẩnh
rưång, tûâ àố ra àúâi cën sấch nây. Nối ngùỉn gổn, chng tưi
àïën khđa cẩnh tưí chûác: cấc giấ trõ, mc àđch, mc tiïu, hònh
cố hai mc tiïu cú bẫn cho dûå ấn, àố lâ:
ẫnh ca mưåt núi lâm viïåc l tûúãng. Nối chung lâ rêët rùỉc rưëi!
1. Xấc àõnh nhûäng àùåc tđnh vâ àưång lûåc chung ca nhûäng
Dïỵ hiïíu tẩi sao àa sưë doanh nhên hoâi nghi vïì khấi niïåm
cưng ty hâng àêìu (nhûäng àùåc tđnh vâ àưång lûåc nây
nây, rộ râng lâ nố gêy lng tng, thiïëu thûåc tïë.
tẩo ra sûå khấc biïåt giûäa chng vâ nhûäng cưng ty
Hún nûäa, àiïìu lâm chng tưi àau àêìu nhêët chđnh lâ viïåc
hònh ẫnh ca mưåt nhâ lậnh àẩo cố têìm nhòn xa khưng àûúåc
khấc), tûâ àố àûa nhûäng kïët quẫ tòm kiïëm àûúåc vâo
mưåt khn mêỵu khấi niïåm hûäu đch.
àïì cêåp trong hêìu hïët cấc cåc tranh lån, cấc bâi viïët vïì
2. Diïỵn àẩt mưåt cấch hiïåu quẫ nhûäng khấi niïåm vâ nhûäng
têìm nhòn. Chng tưi tûå hỗi, nïëu nhû sûå lậnh àẩo cố têìm
kïët quẫ tòm kiïëm àûúåc, nhùçm tẩo ẫnh hûúãng àïën viïåc
nhòn xa trưng rưång lâ quët àõnh cho thânh cưng ca mưåt
thûåc hânh quẫn trõ, àưìng thúâi gip đch cho nhûäng ai
tưí chûác thò ai lâ nhâ lậnh àẩo xët sùỉc vâ cố têìm nhòn xa
mën lêåp ra vâ xêy dûång nïn nhûäng cưng ty hâng
úã cưng ty 3M? Chng tưi khưng trẫ lúâi àûúåc cêu hỗi nây.
àêìu.
Bẩn thò sao? 3M lâ mưåt cưng ty àûúåc ngûúäng mưå qua nhiïìu
thêåp kó, thïë mâ đt ai cố thïí kïí tïn CEO hiïån tẩi ca cưng ty
nây, hóåc nhûäng CEO tiïìn nhiïåm ca nố.
Bûúác 1: Chng tưi nghiïn cûáu nhûäng cưng ty nâo?
Rêët nhiïìu ngûúâi àưìng rùçng 3M lâ cưng ty hâng àêìu,
Xin hậy dûâng lẩi vâ suy nghơ mưåt cht. Giẫ sûã bẩn cêìn
nhûng dûúâng nhû nố khưng cố, hóåc chûa tûâng cố cấc nhâ
lêåp ra danh sấch cấc cưng ty hâng àêìu àïí nghiïn cûáu.
lậnh àẩo hâng àêìu, xët chng. 3M thânh lêåp nùm 1902,
Trûúác àêy chûa cố ai lêåp ra mưåt danh sấch nhû thïë, ngay
àïën 1994 àậ trẫi qua mûúâi thïë hïå CEO. Rộ râng thânh cưng
cẫ khấi niïåm “cưng ty hâng àêìu” cng côn rêët múái mễ. Bẩn
ca 3M khưng chó àún thìn àïën tûâ mưåt sẫn phêím hâng
sệ lâm gò?
àêìu, mưåt thõ trûúâng hâng àêìu hay mưåt àưåt phấ may mùỉn,
Chng tưi àậ trùn trúã nhiïìu vïì vêën àïì nây vâ ài àïën kïët
têët cẫ nhûäng àiïìu àố khưng à àïí lâm nïn gêìn mưåt thïë kó
lån lâ bẫn thên chng tưi khưng nïn lêåp ra danh sấch
thânh cưng ca cưng ty àûúåc.
nây. Tẩi sao? Búãi cố thïí chng tưi chûa hiïíu rộ vâ àêìy à
Chng tưi nhêån ra 3M àậ thïí hiïån mưåt àiïìu gò àố vûúåt lïn
vïì têët cẫ cấc cưng ty, do àố sệ dïỵ dâng cố thiïn kiïën khi lêåp
trïn sûå lậnh àẩo hâng àêìu, sẫn phêím, thõ trûúâng, hay tun
ra mưåt danh sấch, chùèng hẩn sệ ûu tiïn hún cho cấc cưng
bưë kinh doanh hâng àêìu. Chng tưi kïët lån, cố thïí mư tẫ
ty úã California hóåc cấc cưng ty vïì cưng nghïå, àún giẫn búãi
3M tưët nhêët bùçng cm tûâ: Mưåt cưng ty vơ àẩi vâ hâng àêìu.
chng tưi quen thåc, rânh rệ vïì nhûäng cưng ty nây hún.
XÊY DÛÅNG ÀÏÍ TRÛÚÂNG TƯÌN
CẤI TƯËT NHÊËT TRONG NHÛÄNG CẤI TƯËT
50
51
