Luận văn quản lý kế hoạch dạy học tại trường trung học cơ sở trung học phổ thông newton, thành phố hà nội​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HOÀNG THỊ MẬN

QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC
TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HOÀNG THỊ MẬN

QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC
TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Hữu Châu

HÀ NỘI - 2020


LỜI CẢM ƠN

Sau thời gian học tập và rèn luyện tại Trường Đại học Giáo dục- Đại học
Quốc gia Hà Nội, bằng sự biết ơn và kính trọng, tôi xin chân thành cảm ơn Ban
Giám hiệu, các phòng, khoa của Trường Đại học Giáo dục và các Giáo sư, Phó Giáo
sư, Tiến sĩ đã nhiệt tình giảng dạy và tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá
trình học tập và làm Luận văn.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn và lời cảm ơn sâu sắc tới:
GS.TS Nguyễn Hữu Châu, người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tác
giả trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong ban giám hiệu, các tổ trưởng
chuyên môn và tập thể giáo viên, nhân viên trường THCS – THPT Newton cùng gia
đình, bạn bè, đồng nghiệp, đã tạo điều kiện và hỗ trợ tôi rất nhiều trong việc nghiên
cứu hoàn thành Luận văn này.
Do điều kiện về năng lực bản thân còn hạn chế, luận văn chắc chắn không
tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy
cô trong hội đồng khoa học, bạn bè và đồng nghiệp để luận văn của tôi được hoàn
thiện hơn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 12 năm 2019
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Mận

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

CBQL

Cán bộ quản lý

CTGD

Chương trình giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

KH

Kế hoạch

QL

Quản lý

THCS - THPT

Trung học cơ sở - Trung học phổ thông

ii


MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn .................................................................................................................. i
Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................ ii
Danh mục các bảng .................................................................................................. vii
Danh mục các biểu đồ ............................................................................................. viii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG .....................................................................................9
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...........................................................................9
1.1.1. Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài .......................................................9
1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ...........................................................10
1.1.3. Xác định các nội dung nghiên cứu của đề tài luận văn ..........................12
1.2. Một số khái niệm cơ bản ..................................................................................13
1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục ...................................................................13
1.2.2. Kế hoạch và kế hoạch hoá trong quản lý giáo dục .................................15
1.2.3. Dạy học và quản lý hoạt động dạy học ..................................................18
1.2.4. Kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học.....................................20
1.3. Chƣơng trình giáo dục và kế hoạch dạy học tại các trƣờng phổ thông ......21
1.3.1. Chương trình giáo dục và chương trình giáo dục tại trường
phổ thông .........................................................................................................21
1.3.2. Kế hoạch dạy học tại các trường phổ thông ...........................................24
1.4. Quản lý kế hoạch dạy học................................................................................28
1.4.1. Chuẩn bị xây dựng kế hoạch dạy học.....................................................28

1.4.2. Tổ chức xây dựng kế hoạch dạy học ......................................................29
1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch dạy học ......................................32
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kế hoạch dạy học .....................................................34
1.4.5. Điều chỉnh kế hoạch dạy học .................................................................34
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý các kế hoạch dạy học tại các
trƣờng phổ thông ....................................................................................................35
1.5.1. Chương trình giáo dục quốc gia .............................................................35

iii


1.5.2. Chương trình giáo dục đặc thù của nhà trường ......................................35
1.5.3. Nhu cầu học tập của học sinh .................................................................36
1.5.4. Nhu cầu đổi mới dạy học và năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên ......36
1.5.5. Các điều kiện về dạy và học của nhà trường ..........................................37
Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................38
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC TẠI
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ - TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON .......39
2.1. Khái quát về Trƣờng THCS- THPT Newton (Hà Nội) ................................39
2.1.1. Sơ lược về lịch sử hình thành và phát triển ............................................39
2.1.2. Tầm nhìn, sứ mệnh và giá trị cốt lõi của nhà trường .............................40
2.1.3. Nét đặc thù về chương trình giáo dục của trường THCS – THPT Newton .......41
2.1.4. Những thuận lợi và khó khăn của nhà trường ........................................43
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ...........................................................................46
2.2.1. Mục đích khảo sát...................................................................................46
2.2.2. Nội dung khảo sát ...................................................................................46
2.2.3. Đối tượng và phạm vi khảo sát...............................................................46
2.2.4. Phương pháp khảo sát ............................................................................47
2.2.5. Xử lý số liệu ...........................................................................................47
2.3. Thực trạng kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton .............47

2.3.1. Thực trạng nhận thức cán bộ, giáo viên, nhân viên trường THCS
– THPT Newton về tầm quan trọng của kế hoạch dạy học ..............................47
2.3.2. Thực trạng về kế hoạch dạy học tổng thể của trường THCS –
THPT Newton ..................................................................................................50
2.3.3. Thực trạng về kế hoạch dạy học bộ môn của trường THCS –
THPT Newton ..................................................................................................51
2.3.4. Thực trạng về kế hoạch dạy học theo từng bài học của trường
THCS – THPT Newton ....................................................................................53
2.3.5. Đánh giá kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ...........55
2.4. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton ........58
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên trường
THCS – THPT Newton về ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch dạy
học và những định hướng trước khi xây dựng kế hoạch dạy học ....................59
iv


2.4.2. Thực trạng về hoạt động tổ chức xây dựng kế hoạch dạy học của
Trường THCS – THPT Newton .......................................................................60
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch dạy học tại
Trường THCS – THPT Newton .......................................................................61
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh kế hoạch dạy học tại
Trường THCS – THPT Newton .......................................................................65
2.5. Thực trạng yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động quản lý kế hoạch dạy –
học tại trƣờng THCS – THPT Newton .................................................................66
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng
THCS – THPT Newton ...........................................................................................68
2.6.1. Những thành tựu đã đạt được trong công tác quản lý kế hoạch dạy
học tại trường THCS – THPT Newton.............................................................68
2.6.2. Những tồn tại trong công tác quản lý kế hoạch dạy học tại trường
THCS – THPT Newton ....................................................................................69

2.6.3. Nguyên nhân ...........................................................................................70
Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................72
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC TẠI
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ – TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NEWTON ....... 73
3.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................73
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ......................................73
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn .........................................................73
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi ............................................................73
3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả .........................................................74
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ........................................................74
3.2. Biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng THCS – THPT Newton .......74
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và
giáo viên về ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch dạy học và định hướng
xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ........74
3.2.2. Biện pháp 2: Bồi dưỡng năng lực xác định mục tiêu dạy học cho
cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên Trường THCS – THPT Newton .............77
3.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức hướng dẫn đội ngũ cán bộ quản lý và giáo
viên Trường THCS – THPT Newton xây dựng kế hoạch dạy học ..................82
v


3.2.4. Biện pháp 4: Tổ chức tốt các điều kiện cho việc triển khai thực
hiện các kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ........................93
3.2.5. Biện pháp 5: Thực hiện kiểm tra, đánh giá thường xuyên và có
hiệu quả các kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton ................96
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .....................................................................99
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .................100
3.4.1. Mục tiêu khảo nghiệm, đối tượng khảo nghiệm ..................................100
3.4.2. Phương hướng khảo nghiệm, tiêu chí, cách cho điểm .........................100
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................101

Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................................105
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................106
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................109
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Mẫu khách thể khảo sát thực trạng ........................................................46
Bảng 2.2. Cách cho điểm và thang đánh giá thực trạng kế hoạch dạy học và
quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ...............47
Bảng 2.3. Kết quả khảo sát nhận thức nhận thức cán bộ, giáo viên, nhân
viên trường THCS – THPT Newton về tầm quan trọng của kế
hoạch dạy học ........................................................................................48
Bảng 2.4. Biểu hiện tầm quan trọng của kế hoạch dạy học ...................................49
Bảng 2.5. Đánh giá nội dung kế hoạch dạy học tổng thể của Trường THCS
– THPT Newton năm học 2018 – 2019 .................................................50
Bảng 2.6. Đánh giá hiệu quả của kế hoạch dạy học môn học Trường THCS
– THPT Newton năm học 2018 - 2019..................................................52
Bảng 2.7. Đánh giá kế hoạch bài học của giáo viên Trường THCS – THPT
Newton năm học 2018 - 2019 ................................................................54
Bảng 2.8. Kết quả đánh giá thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trường
THCS – THPT Newton .........................................................................58
Bảng 2.9. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động quản
lý kế hoạch dạy – học tại trường THCS – THPT Newton.....................66
Bảng 3.1. Cách cho điểm và thang đánh giá tính cấp thiết và tính khả thi
của các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS –
THPT Newton ......................................................................................100
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp quản lý kế

hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton...............................101
Bảng 3.3.

Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp quản lý kế hoạch
dạy học tại trường THCS – THPT Newton .........................................102

vii


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1.

Kết quả khảo sát nhận thức nhận thức cán bộ, giáo viên, nhân
viên trường THCS – THPT Newton về tầm quan trọng của kế
hoạch dạy học ...................................................................................48

Biểu đồ 2.2.

Đánh giá hiệu quả của kế hoạch dạy học môn học Trường
THCS – THPT Newton năm học 2018 - 2019 .................................53

Biểu đồ 2.3.

Kết quả đánh giá thực trạng nhận thức của CB-GV trường
Newton về ý nghĩa, tầm quan trọng của kế hoạch dạy học và
những định hướng trước khi xây dựng kế hoạch dạy học ................59

Biểu đồ 2.4.

Kết quả đánh giá thực trạng tổ chức xây dựng kế hoạch dạy

học tại Trường THCS – THPT Newton ...........................................61

Biểu đồ 2.5.

Kết quả đánh giá thực trạng tổ chức triển khai thực hiện kế
hoạch dạy học ...................................................................................62

Biểu đồ 2.6.

Kết quả đánh giá thực trạng Tổ chức giám sát, kiểm tra, đánh giá
kế hoạch dạy học ...............................................................................65

Biểu đồ 3.1.

Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton ....103

viii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng 4.0 với sự phát triển mạnh mẽ của
khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin. Internet, công nghệ truyền thông
đã ảnh hưởng sâu sắc đến tất cả các lĩnh vực đời sống, kinh tế, xã hội. Con người có thể
tiếp cận với thông tin mọi lúc, mọi nơi, mỗi sản phẩm ra đời chứa đựng hàm lượng chất
xám ngày càng nhiều. Nền kinh tế tri thức đang hình thành và phát triển yêu cầu xã hội
phải có một nguồn nhân lực chất lượng cao. Sự phát triển của xã hội đòi hỏi ngành giáo
dục phải nhanh chóng thay đổi mục tiêu, cách thức nhằm đào tạo ra những con người
có đầy đủ năng lực, phẩm chất đáp ứng yêu cầu mới.

Sản phẩm của giáo dục là con người với những phẩm chất, năng lực đáp ứng
nhu cầu phát triển của xã hội, đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho phát triển. Vì
vậy chất lượng giáo dục là sự quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia trên thế giới.
Đặc biệt trong xu thế phát triển của khoa học công nghệ, cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ tư và toàn cầu hóa hiện nay, giáo dục đã trở thành động lực phát triển
kinh tế - xã hội, là chìa khóa thành công cho nhiều quốc gia trên thế giới. Trong
những năm qua, Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề nâng cao chất
lượng giáo dục Việt Nam. Báo cáo chính trị tại Đại hội XI của Đảng nêu rõ: “ Đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa,
đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy học, đổi mới cơ chế quản lý giáo
dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Tập trung nâng cao
chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức lối sống, năng lực sáng
tạo, kĩ năng thực hành…”. Nghị quyết 29 hội nghị Trung ương 8 khóa XI cũng đã
xác định rõ nhiệm vụ của giáo dục đào tạo: “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ
các yếu tố cơ bản của giáo dục và đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm
chất, năng lực của người học. Trên cơ sở mục tiêu đổi mới giáo dục đào tạo, cần
xác định rõ, công khai chuẩn đầu ra của từng bậc học, môn học, chương trình
ngành và chuyên ngành đào tạo. Coi đó là cam kết chất lượng của cả hệ thống và
từng cơ sở giáo dục và đào tạo: là căn cứ giám sát, đánh giá chất lượng của giáo
dục và đào tạo.”

1


Thực hiện nghị quyết của Đảng, ngày 28 tháng 11 năm 2014 Quốc hội nước
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã có nghị quyết số 88/2014/QH13 về việc đổi
mới chương trình, giáo dục phổ thông. Nghị quyết đã khẳng định mục tiêu của chương
trình đổi mới là: “... nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu
quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp
phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển

toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ và phát huy tốt nhất
tiềm năng của mỗi học sinh” [19]. Về nội dung chương trình giáo dục phổ thông mới
nghị quyết chỉ rõ: “… nội dung giáo dục phổ thông theo hướng tinh giản, hiện đại,
thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và định hướng nghề nghiệp; tăng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở
các lớp học trên. Ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở thực hiện lồng ghép những nội
dung liên quan với nhau của một số lĩnh vực giáo dục, một số môn học trong chương
trình hiện hành để tạo thành môn học tích hợp; thực hiện tinh giản, tránh chồng chéo
nội dung giáo dục, giảm hợp lý số môn học” [19].
Tháng 7 năm 2017, Bộ GD & ĐT đã công bố dự thảo chương trình giáo dục
phổ thông tổng thể được xây dựng theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất
người học. Theo dự thảo chương trình phổ thông tổng thể được công bố “Chương
trình giáo dục phổ thông bảo đảm phát triển phẩm chất và năng lực người học
thông qua nội dung giáo dục với những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại; hài
hòa đức, trí, thể, mỹ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề
trong học tập và đời sống; tích hợp cao ở các lớp học dưới, phân hóa dần ở các lớp
học trên; thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục phát huy tính chủ
động và tiềm năng của mỗi học sinh, các phương pháp kiểm tra, đánh giá phù hợp
với mục tiêu giáo dục và phương pháp giáo dục để đạt được mục tiêu đó” [5].
Như vậy, một trong những nội dung quan trọng của chủ trương đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục chính là việc đổi mới trong công tác phát triển chương
trình giáo dục ở từng cấp học. Riêng với cấp học phổ thông, hiện nay các nhà
trường đều tập trung xây dựng kế hoạch dạy học với mong muốn chủ động thiết kế
chương trình gắn với thực tiễn tại cơ sở mình dựa trên khung chương trình quốc gia.
2


Tại các nhà trường phổ thông, việc xây dựng và quản lý các kế hoạch dạy – học
trong nhà trường có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động quản lý dạy học và
giáo dục nhằm nâng cao chất lượng. Bởi lẽ kế hoạch là khâu đầu tiên, dẫn dắt và soi

đường cho các hoạt động thực thi một cách bài bản, có định hướng và logic. Trong
bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, vấn đề quản lý hiệu quả các kế hoạch dạy học
tại các nhà trường được đặt ra như một nhu cầu và đòi hỏi bức thiết nhằm phát huy
tính sáng tạo, tính thực tiễn và tính hiệu quả của các hoạt động dạy học.
Trường THCS – THPT Newton (gọi tắt là Trường Newton) là trường phổ
thông liên cấp ngoài công lập, có yếu tố nước ngoài tại Hà Nội. Với mô hình đó,
ngoài việc thực hiện những quy định và chỉ đạo chung của Bộ GD &ĐT, Sở
GD&ĐT Hà Nội, Trường Newton còn có những nét đặc thù riêng về chuyên môn,
có sự khác biệt về chương trình ngoại ngữ và những hoạt động giáo dục mang tính
Quốc tế. Trường hiện đang triển khai nhiều chương trình giảng dạy (Chương trình
Quốc tế, Bán Quốc tế) với mục tiêu đáp ứng đa dạng nhu cầu và nguyện vọng của học
sinh: du học nước ngoài; thi Đại học trong nước và đặc biệt hướng tới việc đào tạo nên
những thế hệ học sinh mới vừa học văn hóa giỏi vừa có kỹ năng sống tốt, có khả năng
tự chủ để sẵn sàng hội nhập quốc tế. Một trong những nhiệm vụ then chốt của Nhà
trường trong thời điểm hiện tại là việc xây dựng, phát triển kế hoạch dạy học vừa đảm
bảo những quy định trong khung chương trình quốc gia vừa có những đột phá, sáng tạo
mang màu sắc riêng theo tinh thần đổi mới, tiếp cận năng lực người học.
Hiện nay, nhà trường đang có nhiều thuận lợi so với các trường công lập
khác trên địa bàn: Trường được đầu tư về cơ sở vật chất hết sức hiện đại, bởi những
nhà giáo tâm huyết, mong tạo dựng một môi trường giáo dục Quốc tế cho học sinh
Việt Nam. Hội đồng quản trị tâm huyết, trực tiếp và hết lòng chăm lo cho nhà
trường. Đội ngũ cán bộ, giáo viên thuộc nhiều lứa tuổi khác nhau để có thể học hỏi,
chia sẻ, kế tục những kinh nghiệm, những phương pháp; lớp giáo viên trẻ nhiệt tình,
năng động, có ý chí phấn đấu, nhiều người sớm khẳng định được năng lực chuyên
môn bằng kết quả đào tạo học sinh và qua các kỳ thi giáo viên giỏi các cấp. Học
sinh trong trường đều được tuyển chọn khá kỹ trong mỗi kỳ tuyển sinh. Hầu hết các
em đều ngoan ngoãn, có tư chất, tỉ lệ học sinh giỏi khá cao. Phụ huynh học sinh rất
3

quan tâm tới con em mình, tích cực phối hợp với nhà trường trong việc giáo dục
học sinh. Chương trình giáo dục hội nhập quốc tế của nhà trường có nhiều khởi sắc,
được nhiều phụ huynh quan tâm.Trường đã và đang có nhiều hoạt động ngoại khóa
đươc tổ chức theo hình thức mới mẻ mang tính quốc tế, nhằm phát triển những cá
nhân học sinh khỏe mạnh, toàn diện, sẵn sàng hội nhập quốc tế.
Bên cạnh những thuận lợi, Trường cũng có một số khó khăn trong việc xây
dựng và phát triển kế hoạch dạy học, đặc biệt là cho việc thiết kế thêm các chương
trình trải nghiệm sáng tạo, chương trình ngoại khóa, những đổi mới về hình thức
dạy học và phương pháp dạy học:
- Qũy thời gian dành cho các hoạt động ngoại khóa còn hạn chế do HS phải
đảm bảo đủ thời lượng cho chương trình chuẩn quốc gia và chương trình tiếng Anh
nâng cao theo chuẩn quốc tế.
- Đội ngũ giáo viên phần lớn rất trẻ, tuy nhiệt tình song còn thiếu kinh
nghiệm tổ chức, đôi khi chưa dám mạnh dạn với các ý tưởng mới.
- HS không tập trung ở khu vực gần trường mà rải rác ở khắp nơi trên địa
bàn thành phố. Do đó việc triển khai thêm các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ học
gặp khó khăn.
Là một thành viên trong Ban giám hiệu của Trường THCS – THPT Newton,
tác giả ý thức rất sâu sắc rằng để góp phần đào tạo nên một thế hệ HS mới có đầy đủ
năng lực, phẩm chất để hội nhập quốc tế trong tương lai thì bên cạnh việc xây dựng
kế hoạch dạy học đảm bảo theo định biên số tiết dạy, khung chương trình chuẩn quốc
gia còn rất cần xây dựng cho các em những chương trình mở, các chương trình ngoại
khóa với những hoạt động đa dạng nhất để các em được tổ chức, được tham gia, được
trưởng thành. Với mong muốn đó và sau một thời gian học tập, nghiên cứu về công
tác quản lý giáo dục tại trường Đại học giáo dục thuộc Đại học quốc gia Hà Nội dưới
sự hướng dẫn của các Giáo sư, Phó giáo sư, Tiến sĩ và được tiếp cận dự thảo chương
trình tổng thể giáo dục phổ thông mới, tác giả nhận thấy cần phải có những giải pháp
đồng bộ, hiện đại và phù hợp để quản lý kế hoạch dạy học tại nhà trường. Tác giả
mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Quản lý kế hoạch dạy học tại Trƣờng trung học cơ
sở - trung học phổ thông Newton, thành phố Hà Nội”

4


2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu cơ sở lý thuyết về phát triển chương trình dạy học, thực
trạng xây dựng kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton hiện nay. Từ đó
đề tài đề ra các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT
Newton (Hà Nội) theo hướng đổi mới nhằm hình thành phẩm chất, năng lực cho thế
hệ học sinh mới để sẵn sàng hội nhập, trở thành những công dân toàn cầu.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton (Hà Nội)
3.2. Khách thể nghiên cứu
Kế hoạch dạy học trong các trường phổ thông hiện nay.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận: Nghiên cứu cơ sở lý luận về chương trình dạy học,
phát triển chương trình dạy học và quản lý kế hoạch dạy học.
4.2. Nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại Trường
THCS – THPT Newton (Hà Nội).
4.3. Nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại Trường
THCS – THPT Newton (Hà Nội).
5. Câu hỏi nghiên cứu
- Cơ sở lý luận của quản lý kế hoạch dạy học được tiếp cận theo lý thuyết nào?
- Thực trạng công tác quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT
Newton như thế nào?
- Những giải pháp nào phù hợp và có hiệu quả đối với công tác quản lý kế
hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton?
6. Giả thuyết nghiên cứu
Một trong những yếu tố quan trọng quyết định việc đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục hiện nay chính là hiệu quả của việc xây dựng, triển khai các kế hoạch

dạy học tại nhà trường theo hướng đổi mới, tiếp cận năng lực, phầm chất người học.
Hiện nay, quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton (Hà Nội)
còn có hạn chế và chưa đáp ứng đúng nhu cầu đổi mới. Nếu đề xuất được các biện

5


pháp quản lý kế hoạch dạy học của ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn và đội ngũ
giáo viên một cách khoa học và phù hợp với đặc thù riêng của Trường THCS –
THPT Newton thì sẽ nâng cao chất lượng dạy – học, hình thành được những năng
lực, phầm chất cần thiết cho học sinh và tạo dựng uy tín lớn cho Trường THCS –
THPT Newton đối với xã hội.
7. Phạm vi nghiên cứu
7.1. Thời gian nghiên cứu
Các hoạt động quản lý kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton
từ năm học 2015 – 2016 đến 11/2019.
7.2. Địa bàn nghiên cứu
Trường THCS – THPT Newton, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu trong luận văn được tiến hành theo các phương pháp sau:
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
8.1.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết
- Nghiên cứu tài liệu, sách có nội dung liên quan đến chương trình dạy học,
kế hoạch dạy học và công tác quản lý kế hoạch dạy học. Từ đó phân tích, tổng hợp
các kiến thức liên quan đến đề tài.
- Nghiên cứu các văn bản về chính sách, quy định của Đảng và nhà nước về
vấn đề quản lý giáo dục; phát triển chương trình dạy học; quản lý kế hoạch dạy học;
chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.
- Nghiên cứu các công trình nghiên cứu, luận văn, bài báo có nội dung liên
quan để tổng hợp, rút kinh nghiệm về đề tài.

8.1.2. Phương pháp phân loại, hệ thống hoá lý thuyết
- Hệ thống hóa các kiến thức có liên quan làm cơ sở cho việc giải thích,
chứng minh các luận điểm, biện pháp đề xuất và vận dụng trong công tác xây dựng
kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học.
- Phân loại kiến thức có liên quan đến đề tài thu nhận được để có các cách
tiếp cận khác nhau trong đề tài.

6


8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
8.2.1. Phương pháp quan sát
Bằng việc quan sát các hoạt động xây dựng, phát triển kế hoạch dạy học; các
hoạt động quản lý kế hoạch dạy học để đánh giá thực trạng và mức độ phù hợp của
các biện pháp quản lý từ đó đề xuất các biện pháp mới phù hợp, hiệu quả hơn
Hình thức quan sát:
- Quan sát trực tiếp như dự giờ thăm lớp, quan sát thông qua việc tham gia
trực tiếp vào các hoạt động quản lý kế hoạch dạy học.
- Quan sát gián tiếp thông qua các phương tiện nghe nhìn, báo cáo quản lý kế
hoạch dạy học tại nhà trường.
8.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Gặp gỡ trao đổi với các đối tượng tham gia vào quá trình xây dựng kế hoạch
dạy học nhằm thu thập thông tin đánh giá, phản hồi về thực trạng, giải pháp quản lý
kế hoạch dạy học tại Trường THCS – THPT Newton.
8.2.3. Phương pháp điều tra bảng hỏi
Thông qua bảng hỏi các đối tượng tham gia vào quá trình xây dựng, triển
khai kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học bao gồm: cán bộ quản lý, giáo
viên, học sinh và cha mẹ học sinh...vv để đánh giá thực trạng quản lý kế hoạch dạy
học, đồng thời lấy ý kiến đánh giá các biện pháp quản lý đề ra.
8.3. Các phương pháp thống kê toán học

Các số liệu thu thập của đề tài được xử lý bằng phương pháp thống kê,
biểu đồ, để so sánh, đánh giá kết quả giáo dục thời kì trước và sau khi áp dụng
biện pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả tác động của đề tài đối với công tác giáo
dục tại nhà trường.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm rõ cơ sở lý luận của việc quản lý kế hoạch dạy học tại các cơ
sở giáo dục phổ thông hiện nay.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại
7


Trường THCS – THPT Newton. Qua đó rút ra kinh nghiệm quản lý kế hoạch dạy
học cho các Trường phổ thông có điều kiện tương đồng trong thành phố.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và Kết luận, khuyến nghị, luận văn có cấu trúc 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý kế hoạch dạy học.
Chương 2. Thực trạng quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton.
Chương 3. Biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT Newton.

8


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KẾ HOẠCH DẠY HỌC
Ở TRƢỜNG PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài
Vấn đề quản lý kế hoạch dạy học trong nhà trường là vấn đề đã được nhiều

nhà nghiên cứu nước ngoài đặt ra và nghiên cứu từ rất sớm. Trong hướng tiếp cận
chương trình giáo dục mở, không bị đóng kín bởi quy định bắt buộc trong chương
trình quốc gia, các nhà nghiên cứu giáo dục nước ngoài đã sớm đặt ra vấn đề phát
triển chương trình nhà trường.
Tác giả Skilbeck (1984, trích theo Mash và cộng sự, 1990) đã đưa ra khái niệm
về phát triển chương trình nhà trường (school – based curiculium development) như
sau: “Phát triển chương trình nhà trường là việc một cơ sở giáo dục lập kế hoạch, thiết
kế, thực thi và đánh giá chương trình học tập của học sinh trường mình”. Định nghĩa
này đã đặt ra vấn đề vai trò của các hoạt động bên trong nhà trường trong việc xây
dựng, triển khai, phát triển các kế hoạch dạy học gắn liền với một nhà trường cụ thể.
Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) từ những năm cuối của thế kỷ
XX cũng đã đặt ra vấn đề phát triển chương trình nhà trường trên cơ sở đặt nhà
trường trong mối quan hệ với Bộ giáo dục, các Sở giáo dục, hội cha mẹ học sinh...
vv. OECD cho rằng “Phát triển chương trình nhà trường là một quá trình, trên cơ sở
các hoạt động bên trong nhà trường, hoặc trên cơ sở nhu cầu của nhà trường trong
việc thực thi chương trình giáo dục, nhằm tạo ra sự phân quyền, trách nhiệm và
kiểm soát giữa chính quyền trung ương và địa phương, để nhà trường có được
quyền tự chủ hợp pháp về hành chính, nghề nghiệp để có thể tự quản lý quá trình
phát triển của trường mình”.
Nền giáo dục New Zealand là một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại. Ngay từ
những năm 1990, Bộ GD-ĐT New Zealand đã có nêu vấn đề về vai trò quan trọng
của mỗi nhà trường trong việc xây dựng các kế hoạch triển khai các hoạt động dạy
học của trường mình trên cơ sở nghiên cứu chương trình giáo dục quốc gia. Theo đó

9


“Chương trình giáo dục New Zealand đảm bảo sự mềm dẻo, cho phép các trường
cùng giáo viên thiết kế chương trình phù hợp với nhu cầu học tập của học sinh
mình. Chương trình nhà trường được tổ chức linh hoạt để đáp ứng nhu cầu của mỗi

học sinh, phù hợp với cách hiểu mới về các phong cách học khác nhau của học sinh,
phù hợp với những thay đổi trong điều kiện kinh tế - xã hội, phù hợp với những yêu
cầu và kỳ vọng của cộng đồng địa phương”.
Những quan điểm trên đã mô tả quá trình xây dựng, quản lý các kế hoạch
dạy học tại các nhà trường. Năm 1992, tác giả Brady đã nêu cụ thể hơn về quá trình
này với những đặc điểm cơ bản như:
- Đây là hoạt động lôi cuốn sự tham gia của giáo viên (có thể là một bộ phận
giáo viên chứ không phải toàn thể) vào các quyết định liên quan đến phát triển và
thực thi chương trình.
- Đó là hoạt động lựa chọn và điều chỉnh chương trình chứ không phải là một
chương trình mới hoàn toàn.
- Đó là hoạt động làm thay đổi vai trò truyền thống của giáo viên
- Hoạt động đó chỉ bao gồm việc thay đổi vị trí trong trách nhiệm của nhà
trường liên quan tới chương trình chứ không đề cập tới quan hệ khác của nhà
trường với các cấp quản lý.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
Hoạt động phát triển chương trình giáo dục, quản lý các kế hoạch dạy học
trong các nhà trường đã được các nhà khoa học giáo dục trong nước đặc biệt quan
tâm. Thành công của những nghiên cứu về đề tài này đã góp phần quan trọng trong
việc đổi mới chương trình và nâng cao chất lượng dạy – học nói chung.
Về khái niệm chương trình giáo dục, trong một số tài liệu như Những vấn đề
cơ bản về chương trình và quá trình dạy học (Nguyễn Hữu Châu, NXBGD, 2006),
Thiết kế và đánh giá chương trình giáo dục (Nguyễn Đức Chính, tập bài giảng, Đại
học Quốc gia Hà Nội, khoa Sư phạm, 2008)…, các tác giả đã cung cấp những tổng
quan ngắn gọn nhưng tương đối đầy đủ về lịch sử phát triển cũng như những cách
hiểu khác nhau xung quanh nội hàm của khái niệm chương trình giáo dục. Tác giả
Nguyễn Đức Chính, Vũ Lan Hương, Phạm Thị Nga trong tài liệu “Phát triển
10

chương trình giáo dục” (2017) đã trực tiếp đặt ra vấn đề về quy trình phát triển
chương trình giáo dục trong các nhà trường hiện nay. Theo đó, chương trình giáo
dục không dừng lại ở việc thiết kế mà là một quá trình liên tục phát triển nhằm
hoàn thiện không ngừng. Do vậy, chương trình giáo dục là một thực thể không
phải được thiết kế một lần và dùng cho mãi mãi, mà được phát triển, bổ sung,
hoàn thiện tuỳ theo sự thay đổi của trình độ phát triển kinh tế - xã hội, của thành
tựu khoa học - kĩ thuật và công nghệ, của thị trường sử dụng lao động. Nói cách
khác, phát triển chương trình giáo dục thực chất chính là những đợt cải cách giáo
dục để đổi mới/điều chỉnh chương trình. Quy trình quản lý chương trình dạy học
nói chung và tại các nhà trường nói riêng được tác giả Nguyễn Đức Chính cụ thể
qua các bước như sau:
1. Phân tích nhu cầu (Need analysis)
2. Xác định mục đích và mục tiêu (Defining aims and objectives)
3. Thiết kế (Curriculum design)
4. Thực thi (Implementation)
5. Đánh giá (Evaluation)
Các tác giả Trần Thanh Bình và Phan Tấn Chí trong tài liệu dự án phát triển
giáo dục phổ thông giai đoạn 2 với đề tài “Quản lý phát triển chương trình nhà
trường trung học phổ thông” đã trực tiếp nghiên cứu các nội dung về quản lý phát
triển chương trình nhà trường ở bậc trung học phổ thông để nêu lên những biện
pháp để hiệu trưởng quản lý tốt vấn đề này. Cụ thể, tác giả nêu lên 6 bước gắn liền
với vai trò chỉ đạo, tổ chức, quản lí của Hiệu trưởng:
1) Phân tích bối cảnh;
2) Phân tích chương trình hiện hành;
3) Phân công công việc;
4) Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng môn học;
5) Thiết kế chương trình nhà trường;
6) Thực hiện chương trình nhà trường;
7) Đánh giá, điều chỉnh.
Ngày 25/6/2013, Bộ GD-ĐT đã có Công văn số 791/HD-BGDĐT hướng dẫn

11


về Thí điểm phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo định hướng phát triển
năng lực học sinh. Theo tinh thần công văn này, nội dung chính của thí điểm phát
triển chương trình giáo dục nhà trường là: điều chỉnh cấu trúc nội dung dạy học
trong chương trình hiện hành và xây dựng kế hoạch giáo dục mới ở từng môn học,
hoạt động giáo dục và của nhà trường. Ngày 28 tháng 8 năm 2019, trong văn bản số
3892/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học
năm học 2019-2020, Bộ GD-ĐT đã nêu và hướng dẫn cụ thể việc xây dựng, quản lý
kế hoạch dạy học tại các nhà trường phổ thông theo hướng: “Tiếp tục rà soát nội
dung sách giáo khoa, tinh giản những nội dung dạy học vượt quá mức độ cần đạt về
kiến thức, kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành; điều chỉnh để
tránh trùng lặp nội dung giữa các môn học, hoạt động giáo dục; bổ sung, cập nhật
những thông tin mới phù hợp thay cho những thông tin cũ, lạc hậu; Xây dựng kế
hoạch giáo dục của từng môn học, hoạt động giáo dục phù hợp với điều kiện thực tế
của nhà trường theo hướng sắp xếp lại các nội dung dạy học, cập nhật nội dung dạy
học nhằm tạo thuận lợi cho việc áp dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích
cực; chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử và giá trị sống, rèn luyện
kĩ năng sống, hiểu biết xã hội, thực hành pháp luật, giáo dục văn hóa giao thông;
tăng cường các hoạt động nhằm giúp học sinh vận dụng kiến thức liên môn vào giải
quyết các vấn đề thực tiễn” [6].
Như vậy, qua một số những công trình nghiên cứu khoa học và những văn
bản chỉ đạo của các cơ quan quản lý giáo dục nước ta những năm vừa qua, có thể
thấy vấn đề quản lý kế hoạch dạy học tại các nhà trường đang là vấn đề được đặt ra
bức thiết nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục và hướng tới triển khai chương
trình giáo dục phổ thông mới sắp tới. Các công trình nghiên cứu đi trước là tài liệu
tham khảo tốt nhất cho tác giả kế thừa, chọn lọc nghiên cứu đề tài của cá nhân
“Quản lý kế hoạch dạy học tại trường trung học cơ sở - trung học phổ thông
Newton, thành phố Hà Nội”.

1.1.3. Xác định các nội dung nghiên cứu của đề tài luận văn
- Xác định cơ sở lí luận về kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học tại
các nhà trường (khái niệm, nội dung kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch dạy học)
và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý kế hoạch dạy học tại các nhà trường.
12


- Khảo sát và đánh giá đúng thực trạng kế hoạch dạy học và quản lý kế hoạch
dạy học tại trường THCS – THPT Newton hiện nay.
- Đề xuất các biện pháp quản lý kế hoạch dạy học tại trường THCS – THPT
Newton hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục
1.2.1.1. Quản lý
Nói đến hoạt động quản lý, người ta thường nhắc đến ý tưởng sâu sắc của
C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành
trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa sự
hoạt động của cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận
động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều
khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”.
Harold Koontz “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo sự phối hợp
những nỗ lực của cá nhân nhằm đạt được mục đích của tổ chức. Mục đích của mọi
nhà quản lý là hình thành môi trường mà trong đó con người có thể đạt được mục
đích của tổ chức. Mục đích của mọi nhà quản lý là hình thành môi trường mà trong
đó con người có thể đạt được các mục đích của mình với thời gian, tiền bạc, vật
chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất”.
Nhiều nhà nghiên cứu Việt Nam, xuất phát từ các góc độ khác nhau cũng đã
đưa ra những khái niệm quản lý:
Xuất phát từ các loại hình hoạt động quản lý, các tác giả Nguyễn Quốc Chí
và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ

chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo
và kiểm tra”.
Một xu hướng nghiên cứu phương pháp luận quản lý ở Việt Nam trong cuốn
“Khoa học quản lý” của nhiều tác giả: Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Văn Bình, Nguyễn
Quốc Chí... cho rằng: “Hoạt động quản lý nhằm làm cho hệ thống vận động theo mục
tiêu đặt ra tính đến trạng thái có chất lượng mới” [3]. Quản lý về bản chất bao gồm
quá trình “quản” và quá trình “lý”. “Quản” là coi sóc giữ gìn, duy trì sự ổn định của
13


hệ. “Lý” là sửa sang, sắp xếp, đổi mới, tạo ra sự phát triển của hệ. Hệ ổn định mà
không phát triển tất yếu sẽ suy thoái. Hệ phát triển mà không ổn định tất yếu sẽ dẫn
đến rối ren. Quản lý nhằm ngăn chặn mọi sự suy thoái và rối ren. Nếu người đứng
đầu tổ chức chỉ lo việc “quản” tức là chỉ lo việc coi sóc, giữ gìn thì tổ chức dễ trì trệ,
tuy nhiên nếu chỉ quan tâm tới việc “lý” tức là chỉ lo việc sắp xếp tổ chức, đổi mới
mà không đạt nền tảng của sự ổn định, thì sự phát triển của tổ chức không bền vững.
Trong “quản” phải có “lý” trong lý phải có “quản” để động thái của hệ ở thế cân bằng
động. Hệ vận động phù hợp, thích ứng và có hiệu quả mong muốn tương tác giữa các
yếu tố bên trong với các nhân tố bên ngoài.
Qua các cách giải thích về quản lý của các tác giả trong và ngoài nước, tuy
có nhiều cách hiểu, cách diễn đạt khác nhau, song có thể kết luận: Quản lý là hệ
thống những tác động có chủ định, phù hợp với quy luật khách quan của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý (đối tượng quản lý) nhằm khai thác và tận dụng tốt
nhất những tiềm năng và cơ hội của khách thể quản lý để đạt đến mục tiêu quản lý
trong một môi trường luôn biến động.
Quản lý vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. Là khoa học vì nó là những tri
thức được hệ thống hóa và là đối tượng nghiên cứu khách quan đặc biệt. Quản lý
là khoa học nghiên cứu, lý giải các mối quan hệ, đặc biệt là mối quan hệ giữa
chủ và khách thể quản lý. Là nghệ thuật bởi nó là hoạt động đặc biệt đòi hỏi sự
khéo léo, tinh tế và linh hoạt trong việc sử dụng những kinh nghiệm đã quan sát

được, những tri thức đã được đúc kết nhằm tác động một cách có hiệu quả nhất
tới khách thể quản lý.
Như vậy, quản lý là một khái niệm rộng bao gồm nhiều lĩnh vực, mỗi một lĩnh
vực có một hệ thống lý luận riêng: các nhà kinh tế thiên về quản lý nền sản xuất xã
hội, các nhà luật học thiên về quản lý nhà nước, các nhà điều khiển học thiên về quan
điểm cho hệ thống. Cho nên khi đưa các định nghĩa về quản lý, các tác giả thường
gắn với các loại hình quản lý cụ thể hoặc phụ thuộc nhiều vào lĩnh vực hoạt động hay
nghiên cứu của mình. Nhưng, bất cứ một tổ chức, một lĩnh vực nào, từ sự hoạt động
của nền kinh tế quốc dân, của một doanh nghiệp, một đơn vị hành chính sự nghiệp....
đến một tập thể nhỏ như tổ chuyên môn, tổ sản xuất, bao giờ cũng có hai phân hệ:

14


người quản lý và đối tượng được quản lý. Đó là một loại hoạt động xã hội bắt nguồn
từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công và hợp tác để làm một công việc nhằm
đạt một mục tiêu chung. Vì vậy, những nhà quản lý phải luôn luôn mềm dẻo, linh
hoạt để vận dụng những nguyên tắc quản lý khác nhau trong từng lĩnh vực và tình
huống cụ thể cho phù hợp nhằm đạt được hiệu quả quản lý cao nhất.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, bản chất của nó là sự truyền đạt
và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội của các thế hệ loài người, nhờ có giáo dục
mà các thế hệ nối tiếp nhau phát triển, tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại được
kế thừa, bổ sung và trên cơ sở đó mà xã hội loài người không ngừng tiến lên. Có thể
khẳng định, giáo dục và quản lý giáo dục là tồn tại song hành, giáo dục xuất hiện
nhằm thực hiện cơ chế di truyền kinh nghiệm lịch sử - xã hội của loài người, của thế
hệ đi trước cho thế hệ sau và để thế hệ sau có trách nhiệm kế thừa, phát triển nó một
cách sáng tạo, làm cho xã hội, giáo dục và bản thân con người phát triển không
ngừng. Để đạt được mục đích đó, quản lý được coi là nhân tố tổ chức, chỉ đạo việc
thực thi cơ chế nêu trên.

Đối với cấp vĩ mô đó là quản lý một nền/ hệ thống giáo dục: Quản lý giáo
dục là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống
hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp
cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và
hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đã đặt ra cho
ngành giáo dục.
1.2.2. Kế hoạch và kế hoạch hoá trong quản lý giáo dục
1.2.2.1. Kế hoạch
Theo định nghĩa của Wikipedia: kế hoạch là một tập hợp những hoạt động,
công việc được sắp xếp theo trình tự nhất định để đạt được mục tiêu đã đề ra. Lập
kế hoạch là chức năng đầu tiên trong bốn chức năng của quản lý là lập kế hoạch, tổ
chức, lãnh đạo và kiểm tra. Lập kế hoạch là chức năng rất quan trọng đối với mỗi
nhà quản lý bởi vì nó gắn liền với việc lựa chọn mục tiêu và chương trình hành
động trong tương lai.
Theo Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, Trung tâm Từ điển học, 1997:
15