Tài liệu kĩ năng sống

KĨ NĂNG SỐNG VÀ GIÁO
DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO
HS PHỔ THÔNG

    
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO
VỀ THAM GIA LỚP GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
Th¸ng 10 – 2010.
Báo cáo viên: NGUYỄN NGỌC BINH
MỤC TIÊU KHÓA TẬP HUẤN
Học xong khóa tập huấn này, HV có khả năng:
•
Hiểu được những vấn đề cơ bản, cần thiết về
KNS và giáo dục KNS cho HS phổ thông.
•
Hiểu được nội dung, phương pháp, hình thức
giáo dục KNS cho HS qua môn học/hoạt động
giáo dục do mình phụ trách.
•
Có kĩ năng thực hiện các bài thử nghiệm giáo
dục KNS cho HS trong môn học/hoạt động giáo
dục mà mình đảm nhận.
•
Nghiêm túc, tự tin trong quá trình dạy thử
nghiệm KNS cho HS
PHƯƠNG PHÁP TẬP HUẤN
•
Lớp tập huấn sẽ được tiến hành theo phương
pháp cùng tham gia. Điều đó có nghĩa là trong
quá trình tập huấn, học viên (HV) sẽ được tạo
cơ hội tham gia tích cực vào các hoạt động tập

huấn, cùng chia sẻ những suy nghĩ, ý kiến, kinh
nghiệm về KNS va GD KNS của bản thân,… để
thông qua đó với sự hướng dẫn, giúp đỡ của
các giáo viên (GV), HV sẽ cùng nhau xây dựng
và chiếm lĩnh được các nội dung tập huấn.
Lợi ích của phương pháp tập huấn
cùng tham gia :
•
HV sẽ tích cực, tự giác, hứng thú học tập
hơn
•
Tăng cường sự tương tác giữa HV với
HV, HV với GV
•
HV sẽ dễ tiếp thu, nhớ lâu và vận dụng
được những điều đã được học
Một số phương pháp tập huấn
cụ thể
•
Động não
•
Nghiên cứu tài liệu,
•
Thảo luận nhóm/lớp,
•
Thuyết trình,
•
Thực hành,
•
Trò chơi, ….

BÀI 1
QUAN NIỆM VỀ KNS &
PHÂN LOẠI KNS
1. Quan niệm về KNS
Có nhiều quan niệm rộng, hẹp khác nhau về KNS
•
Tổ chức Y tế thế giới (WHO):
KNS là khả năng để có hành vi thích ứng (adaptive)
và tích cực (positive), giúp các cá nhân có thể ứng
xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của
cuộc sống hàng ngày
•
Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF):
KNS là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình hành vi
mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về
tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và phát triển
kỹ năng
•
Tổ chức văn hóa, khoa học và giáo dục Liên hợp
quốc (UNESCO),KNS gắn với 4 trụ cột của giáo
dục, đó là:
- Học để biết (Learning to know) gồm các kĩ năng tư
duy như: tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra
quyết định, giải quyết vấn đề, nhận thức được
hậu quả,…;
- Học làm người (Learning to be) gồm các kĩ năng
cá nhân như: ứng phó với căng thẳng, kiểm soát
cảm xúc, tự nhận thức, tự tin,…;
- Học để sống với người khác (learning to live
together) gồm các kĩ năng xã hội như: giao tiếp,

thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc
theo nhóm, thể hiện sự cảm thông;
- Học để làm (Learning to do) gồm kĩ năng thực hiện
công việc và các nhiệm vụ như: kĩ năng đặt mục
tiêu, đảm nhận trách nhiệm,…
KẾT LUẬN
KNS bao gồm các kỹ năng cụ thể cần thiết cho cuộc
sống hàng ngày của con người.
Bản chất của KNS là kỹ năng tự quản bản thân và
kỹ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong
cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả.
Nói cách khác KNS là khả năng làm chủ bản thân
của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với
những người khác và với xã hội, khả năng ứng
phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
KNS vừa mang tính cá nhân vừa
mang tính XH
• KNS mang tính cá nhân vì đó là khả
năng của cá nhân.
• KNS mang tính xã hội vì KNS phụ thuộc
vào các giai đoạn phát triển lịch sử xã hội,
chịu ảnh hưởng của truyền thống và văn
hóa của gia đình, cộng đồng, dân tộc.
2. Phân loại KNS
• UNESCO, WHO, UNICEF: KNS gồm các kĩ năng cốt lõi
sau:
–
Kỹ năng giải quyết vấn đề
–
Kỹ năng suy nghĩ/ tư duy phân tích có phê phán

–
Kỹ năng giao tiếp hiệu quả
–
Kỹ năng ra quyết định
–
Kỹ năng tư duy sáng tạo
–
Kỹ năng giao tiếp ứng xử cá nhân
–
Kỹ năng tự nhận thức/ tự trọng và tự tin của bản
thân, xác định giá trị
–
Kỹ năng thể hiện sự cảm thông
–
Kỹ năng ứng phó với căng thẳng và cảm xúc
2. Phân loại KNS(tiếp)
Trong giáo dục chính quy ở nước ta hiện
nay, KNS thường được phân loại theo
các mối quan hệ:
• Nhóm các KN nhận biết và sống với
chính mình
• Nhóm các KN nhận biết và sống với
người khác
• Nhóm các KN ra quyết định một cách
hiệu quả
Nhóm các KN nhận biết và sống
với chính mình
•
KN tự nhận thức
•

KN xác định giá trị
•
KN đặt mục tiêu
•
KN kiềm chế cảm xúc
•
KN ứng phó với căng thẳng
•
KN quản lí thời gian
•
KN đảm nhận trách nhiệm
•
…
Nhóm các KN nhận biết và sống
với người khác
•
KN giao tiếp
•
KN giải quyết mâu thuẫn
•
KN thương lượng/từ chối
•
KN thể hiện sự cảm thông
•
KN hợp tác
•
KN tìm kiếm sự hỗ trợ, giúp đỡ
•
…
Nhóm các KN ra quyết định một

cách hiệu quả
•
KN tìm kiếm và xử lí thông tin
•
KN tư duy phê phán
•
KN tư duy sáng tạo
•
KN ra quyết định
•
KN giải quyết vấn đề
•
…

Kết luận
•
Có nhiều cách phân loại KNS và có sự khác
nhau giữa các cách: chỉ ra các KNS cụ thể
(UNESCO, WHO và UNICEF); phân thành các
nhóm KNS (Anh); phân loại theo các mối quan
hệ ( Việt Nam).
•
Tuy nhiên sự phân loại chỉ là tương đối. Trên
thực tế, các KNS thường không hoàn toàn tách
rời nhau mà có liên quan chặt chẽ đến nhau
Tầm quan trọng của việc giáo
dục KNS cho HS phổ thông
Việc giáo dục KNS cho HS phổ thông là cần
thiết bởi:
•

Kĩ năng sống thúc đẩy sự phát triển cá nhân và
xã hội
•
Giáo dục KNS là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ
trẻ
•
Giáo dục KNS nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới
giáo dục phổ thông
•
Giáo dục KNS cho HS trong các nhà trường phổ
thông là xu thế chung của nhiều nước trên thế
giới.
Bài 2
•
MỤC TIÊU,
•
NGUYÊN TẮC,
•
NỘI DUNG GDKNS CHO HS
TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔ
THÔNG
MỤC TIÊU GD KNS
• Trang bị cho HS những kiến thức, giá trị,
thái độ và kĩ năng phù hợp. Trên cơ sở đó
hình thành cho HS những hành vi, thói
quen lành mạnh, tích cực; loại bỏ những
hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối
quan hệ, các tình huống và hoạt động
hàng ngày
• Tạo cơ hội thuận lợi để HS thực hiện tốt

quyền, bổn phận của mình và phát triển
toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và
đạo đức
NGUYÊN TẮC GD KNS
(Nguyên tắc 5 chữ T)
1. Tương tác
KNS không thể được hình thành qua việc nghe giảng
& tự đọc tài liệu. Cần t/c cho HS tham gia các HĐ,
tương tác với GV và với nhau trong quá trình GD
2. Trải nghiệm
Người học cần được đặt vào các tình huống để trải
nghiệm & thực hành
3. Tiến trình
GD KNS không thể hình thành trong “ngày một, ngày
hai” mà đòi hỏi phải có cả quá trình:
nhận thứchình thành thái độ thay đổi HV
NGUYÊN TẮC GD KNS (Tiếp theo)
4. Thay đổi hành vi
MĐ cao nhất của GD KNS là giúp người
học thay đổi hành vi theo hướng tích
cực.
5. Thời gian
GD KNS cần thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc
và thực hiện càng sớm càng tốt đối với
trẻ em.
Thảo luận nhóm về nội dung
GD KNS
• Đại diện từng nhóm nhận túi đựng phiếu các kĩ
năng sống
• HV làm việc cá nhân:

- Sắp xếp các KNS cụ thể vào từng nhóm kĩ
năng sống cho phù hợp;
- Xác định các điểm cơ bản/ cốt lõi của mỗi KNS.
• HV thảo luận nhóm : Các thành viên trong nhóm
trao đổi, thảo luận, thống nhất ý kiến và ghi kết
quả thảo luận trên giấy A0.
• Các nhóm trình bày kết quả thảo luận nhóm.