Tiểu luận môn nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu
Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm là trung tâm kinh tế, chính trị, văn
hóa, xã hội của tỉnh Ninh Thuận, có 15 phường và 01 xã, có diện tích
79,188 km² (Niên giám Thống kê Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 2017),
Phía Bắc giáp huyện Bác Ái và huyện Ninh Hải, Phía Tây giáp huyện Ninh
Sơn, Phía Nam giáp huyện Ninh Phước, Phía Đông giáp biển Đông.
Thành phố có 111 khu phố, 06 thôn, có 173.904 người (2016). Trong đó
có 87.713 nam và 86.191 nữ với mật độ dân số 2.196 người/km 2 (2016). Cơ
cấu dân số của thành phố Phan Rang – Tháp Chàm là cơ cấu dân số trẻ, đây là
nơi có nguồn lao động dồi dào. Tuy nhiên, số người thất nghiệp trong độ tuổi
lao động còn chiếm tỷ lệ cao, người dân một số khu vực như Đông Hải, Mỹ
Đông chủ yếu làm nghề đi biển, theo mùa vụ, một số mùa vụ nhàn rỗi, không
có việc làm, người dân tụ tập, ăn chơi, nhậu nhẹt, đó là một trong những yếu
tố dẫn đến những hoạt động phạm pháp xảy ra trên địa bàn thành phố.
Trong thời gian vừa qua, bên cạnh những thành tựu trên các lĩnh vực
kinh tế - văn hóa – xã hội – an ninh quốc phòng thì tình trạng tội phạm, tệ nạn
xã hội có diễn biến phức tạp, chiều hướng gia tăng. Có rất nhiều loại tội phạm
xảy ra trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm. Tuy nhiên, một trong
những loại tội phạm gây nhức nhối là tình hình tội phạm ma túy. Theo thống
kê của Cơ quan CSĐT Công an thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, từ năm
2013 đến năm 2017 trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm xảy ra
1.124 vụ phạm pháp hình sự trong đó có 125 vụ tội phạm liên quan đến ma
túy, chiếm 11,12%. Thủ đoạn phạm tội của các đối tượng ngày càng tinh vi,
xảo quyệt, manh động, gây bức xúc trong quần chúng nhân dân, làm xôn xao
dư luận xã hội. Thực trạng trên là một vấn đề đáng báo động.

1


Với tình hình trên, tác giả chọn đề tài “Nguyên nhân và điều kiện của

tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan
Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận” để nghiên cứu. Đây là vấn đề có cấp
thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn nhằm cung cấp thêm các luận cứ khoa
học cho công tác đấu tranh, phòng, chống loại tội phạm này trên địa bàn thành
phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
- Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực trạng nguyên
nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn
thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, tiểu luận kiến giải và đề
xuất hệ thống các biện pháp mang tính đồng bộ và căn cơ để tăng cường
phòng ngừa tình hình tội này ở địa phương.
- Để đạt được mục đích nghiên cứu, tiểu luận tập trung giải quyết
những nhiệm vụ sau:
Một là, phân tích những vấn đề lý luận về nguyên nhân và điều kiện
của tình hình tội phạm.
Hai là, nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép
chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận
từ năm 2013 đến năm 2017. Dự báo tình hình tội mua bán trái phép chất ma
túy trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm.
Ba là, đề xuất các biện pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy trên địa bàn.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Tiểu luận nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm
mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp
Chàm. Tiểu luận lấy các quan điểm khoa học được nêu trong tội phạm học,
thực tiễn nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép chất

2

ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm để nghiên cứu các vấn
đề thuộc nội dung nghiên cứu.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về chuyên ngành, tiểu luận được nghiên cứu dưới góc độ chuyên
ngành tội phạm học và phòng ngừa tội phạm.
+ Về tội danh, tiểu luận đề cập đến tình hình tội mua bán trái phép chất
ma túy quy định tại Điều 194 của Bộ luật hình sự năm 1999, điều 251 Bộ luật
hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).
+ Về không gian: tại địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh
Ninh Thuận
+ Về thời gian: số liệu thống kê trong 05 năm từ năm 2013 đến năm
2017.
4. Phương pháp nghiên cứu
Tiểu luận được nghiên cứu dựa trên phương pháp luận của Chủ nghĩa
Mác - Lê nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như hệ thống các quan điểm của
Đảng cộng sản Việt Nam và của Nhà nước Việt Nam về tội phạm và phòng
ngừa tình hình tội phạm.
Đề tài tiểu luận còn được nghiên cứu trên cơ sở tổng thể áp dụng các
phương pháp nghiên cứu cụ thể như: Phương pháp phân tích và tổng hợp;
phương pháp quy nạp và diễn dịch; phương pháp mô tả; so sánh; lịch sử;
thống kê; hệ thống; nghiên cứu hồ sơ và các phương pháp chuyên biệt khác
của tội phạm học.

3


Chương 1: Những vấn đề lý luận về nguyên nhân và điều kiện của tình
hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy
1.1. Khái niệm nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy và ý nghĩa việc nghiên cứu

1.1.1. Khái niệm nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy
“Nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép chất
ma túy là những hiện tượng, quá trình xã hội tiêu cực mà trong sự tương tác
lẫn nhau ở hai cấp độ làm phát sinh tình hình tội mua bán trái phép chất ma
túy”.
Giữa nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép chất
ma túy có những phạm vi ảnh hưởng khác nhau. Trong thực tế việc phân định
rõ đâu là nguyên nhân, đâu là điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép
chất ma túy là việc khó khăn và phức tạp. Điều kiện đưa đến tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy cũng là các hiện tượng xã hội tiêu cực, nhưng khác
với nguyên nhân ở chỗ nó không làm phát sinh ra tội phạm mà nó chỉ tạo ra
các hoàn cảnh thuận lợi cho sự hình thành, tồn tại và phát triển của tình hình
tội phạm mua bán trái phép chất ma túy. Trong thực tiễn cũng như trong lý
luận giữa nguyên nhân và điều kiện của tình trạng tội phạm trong một số
trường hợp đối với hiện tượng tội phạm này là nguyên nhân, nhưng đối với
hiện tượng tội phạm khác nó lại là điều kiện.
Tội phạm, như mọi hành vi khác của con người, suy cho đến cùng là
kết quả của sự tác động lẫn nhau của cá nhân và hoàn cảnh khách quan bên
ngoài. Trong sự tác động đó, quyết định thực hiện tội phạm được thông qua
và được thể hiện trong thực tế. Do vậy, một mặt các nguyên nhân trực tiếp của
việc thực hiện tội phạm cụ thể thể hiện các đặc điểm về nhu cầu, lợi ích, quan
điểm, quan hệ, hệ thống các định hướng và tính động cơ của cá nhân đó, mặt

4


khác thể hiện ở tổng thể các hoàn cảnh bên ngoài quyết định sự hình thành
động cơ và sự quyết tâm thực hiện tội phạm. Ở đó, các nguyên nhân tác động
lẫn nhau với các điều kiện và sự tác động đó hỗ trợ cho việc xuất hiện và thực

hiện quyết định đó.
1.1.2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của tình
hình tội mua bán trái phép chất ma túy
- Việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy là cơ sở để xây dựng các biện pháp phòng ngừa tình
hình tội này một cách khoa học và hiệu quả.
Việc tìm ra quy luật phát sinh, tồn tại, phát triển của tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy để chủ động những điều kiện cần thiết là hoạt động
tư duy có định hướng chiếm vị trí rất quan trọng trong đấu tranh nhằm kiềm
chế, đẩy lùi tội mua bán trái phép chất ma túy trong xã hội. Thực tế chỉ ra
rằng, không thể áp dụng biện pháp phòng, chống tội mua bán trái phép chất
ma túy khi chúng ta chưa hiểu được từ đâu mà tội phạm sinh ra, dưới điều
kiện nào mà tồn tại, phát triển trong những giai đoạn nhất định. Đấu tranh
phòng chống tội mua bán trái phép chất ma túy chỉ có thể đạt hiệu quả thật sự
khi đảm bảo thủ tiêu được những nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội
mua bán trái phép chất ma túy. Nếu không xác định được hoặc xác định chưa
sát hợp về nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái phép chất
ma túy thì định hướng cho cuộc đấu tranh này cũng sẽ không đúng, việc giải
quyết những hiện tượng tiêu cực nói chung và tình hình tội mua bán trái phép
chất ma túy nói riêng sẽ không đạt được hiệu quả.
- Nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán trái
phép chất ma túy có ý nghĩa quan trọng đối với việc hoạch định các chính
sách kinh tế, xã hội, pháp luật, hình sự trước mắt và lâu dài.

5


Thực tế đã chỉ ra nguồn gốc phát sinh tội phạm không chỉ ở những hiện
tượng tiêu cực mà ngay trong quá trình phát triển xã hội của nhà nước xã hội
chủ nghĩa. Trong quá trình xây dựng, nhà nước xã hội chủ nghĩa chưa thể

hoàn thiện toàn bộ các vấn đề về đường lối, chính sách, chủ trương, tổ chức
thực hiện, mà trong đó còn nhiều hạn chế, bất cập tạo sơ hở để xảy ra tội
phạm. Có những chính sách kinh tế xã hội nếu đứng ở góc độ này thì mang
tính tích cực và đem lại hiệu quả nhất định, nhưng xét ở góc độ khác thì nó lại
tạo ra sơ hở và được coi là nguồn làm phát sinh hoặc tạo điều kiện cho tội
phạm.
Bên cạnh những thành tựu về kinh tế cũng bộc lộ nhiều mặt trái về xã
hội: như sự bất bình đẳng, sự phân hóa giàu nghèo sâu sắc, sự xuống cấp của
đạo đức xã hội, của văn hóa, sự hình thành lối sống thực dụng, trụy lạc, sự
quản lý, giáo dục của gia đình bị buông lỏng do một số cha mẹ chỉ tập trung
vào các hoạt động của kinh tế thị trường...
Ngoài ra, tình trạng thất nghiệp ngày càng gia tăng là một yếu tố tác
động mạnh mẽ đến tình hình tội phạm. Từ một cuộc sống thuần nông, nay
chuyển đổi cơ cấu kinh tế, nhiều gia đình được đền bù giải tỏa có rất nhiều
tiền đã làm cho một bộ phận thanh thiếu niên là con em trong các gia đình này
không thích làm việc mà ăn chơi lêu lổng, bị bạn bè rủ rê vào con đường
nghiện ngập.
Bên cạnh đó, tại thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tuy là một đô thị
trung tâm của tỉnh nhưng nhìn chung người dân còn nghèo, cơ cấu kinh tế còn
nặng về nông nghiệp, một bộ phận không nhỏ người dân làm nghề đi biển,
theo mùa vụ, khi biển động hoặc sau một đợt đi biển về thường có tư tưởng ăn
chơi, xả hơi, dó đó sa vào các tệ nạn trong đó có ma túy, từ tệ nạn ma túy dẫn
đến các hành vi như tàng trữ và mua bán trái phép chất ma túy.

6


1.2. Phân loại nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy
- Căn cứ phạm vi và mức độ tác động của nguyên nhân và điều kiện

trong việc làm phát sinh tình hình tội mua bán trái phép chát ma túy, có thể
chia thành:
+ Nguyên nhân và điều kiện chủ yếu làm phát sinh tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy là những nhân tố đóng vai trò chủ chốt trong việc
làm phát sinh tội mua bán trái phép chất ma túy và những nhân tố này chiếm
tỷ lệ đáng kể trong tổng số các nhân tố làm phát sinh tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy.
+ Nguyên nhân và điều kiện thứ yếu làm phát sinh tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy là những nhân tố chỉ đóng vai trò hạn chế và chiếm
tỷ trọng không đáng kể trong tổng số các nhân tố phát sinh tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy.
- Căn cứ vào nguồn gốc xuất hiện, có thể chia nguyên nhân và điều
kiện của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy thành nguyên nhân và
điều kiện bắt nguồn từ môi trường sống và nguyên nhân và điều kiện xuất
phát từ phía người phạm tội, cụ thể:
+ Nguyên nhân và điều kiện bắt nguồn từ môi trường sống là tổng hợp
các hiện tượng xã hội tiêu cực hình thành, tồn tại trong môi trường sống của
cá nhân có thể tác động, ảnh hưởng đến cá nhân ở mức độ nhất định từ đó làm
phát sinh tội mua bán trái phép chất ma túy. Ví dụ như các hành vi lệch chuẩn
trong môi trường gia đình có cấu trúc không hoàn hảo, môi trường nhiều tệ
nạn xã hội…
+ Nguyên nhân và điều kiện xuất phát từ phía người phạm tội là tổng
hợp những nhân tố tiêu cực thuộc về nhân thân người phạm tội có thể tác
động, ảnh hưởng đến việc phát sinh tội mua bán trái phép chất ma túy của

7


người phạm tội. Những nhân tố tiêu cực này có thể là dấu hiệu thuộc về sinh
học, tâm lý, xã hội – nghề nghiệp của người phạm tội.

- Căn cứ vào lĩnh vực hình thành nguyên nhân và điều kiện của tình
hình tội mua bán trái phép chất ma túy, có thể chia thành:
+ Nguyên nhân và điều kiện về kinh tế - xã hội. Đây là những hiện
tượng xã hội trong lĩnh vực kinh tế - xã hội có thể tác động làm phát sinh tình
hình tội mua bán trái phép chất ma túy như quá trình chuyển đổi cơ chế quản
lý kinh tế, thất nghiệp, quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa, hoàn cảnh
kinh tế gia đình khó khăn…
+ Nguyên nhân và điều kiện về văn hóa, giáo dục. Đây là những hiện
tượng xã hội tiêu cực trong lĩnh vực xây dựng, quản lý, triển khai thực hiện
các chính sách, chương trình về văn hóa, giáo dục có thể tác động ảnh hưởng
làm phát sinh tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy.
+ Nguyên nhân và điều kiện về tổ chức, quản lý. Đây là một số thiếu
sót, bất cập trong hoạt động của các cơ quan chức năng có thẩm quyền quản
lý trong lĩnh vực nhất định. Thuộc về các nguyên nhân này có thể là các hiện
tượng xã hội như: Buông lỏng quản lý, đùn đẩy trách nhiệm cho nhau, ý thức
tinh thần trách nhiệm trong việc hợp tác giải quyết vụ việc…
+ Nguyên nhân và điều kiện thuộc thuộc lĩnh vực phát hiện và xử lý tội
phạm. Việc chậm giải quyết những bức xúc xã hội hoặc xử lý chưa nghiêm,
chưa kiên quyết triệt để trong đấu tranh với tội phạm có thể tác động, ảnh
hưởng làm phát sinh tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy.

8


Chương 2: Thực trạng nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm mua
bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm
2.1.

Đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Phan Rang – Tháp Chàm

2.1.1. Đặc điểm vị trí địa lý, dân cư:

Thành phố Phan Rang – Tháp Chàm là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Ninh
Thuận. Thành phố có 15 phường (Bảo An, Đài Sơn, Đạo Long, Đô
Vinh, Đông Hải, Kinh Dinh, Mỹ Bình, Mỹ Đông, Mỹ Hải, Mỹ Hương, Phủ
Hà, Phước Mỹ, Tấn Tài, Thanh Sơn, Văn Hải) và 01 xã (Thành Hải). Thành
phố Phan Rang – Tháp Chàm có diện tích 79,188 km² (Niên giám Thống kê
Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 2016), Phía Bắc giáp huyện Bác Ái và
huyện Ninh Hải, Phía Tây giáp huyện Ninh Sơn, Phía Nam giáp huyện Ninh
Phước, Phía Đông giáp biển Đông. Mạng lưới giao thông đường bộ có quốc
lộ 1A, quốc lộ 27 chạy qua, có tuyến đường sắt Bắc – Nam và có ga Tháp
Chàm, có cảng cá Đông Hải là nơi giao thương, mua bán hải sản. Thành phố
có các trục đường chính như đường 16/4, đường Thống Nhất, đường Ngô Gia
Tự, đường 21/8, đường Yên Ninh, Hải Thượng Lãn ông và rất nhiều đường
nhánh khác. Thành phố Phan Rang – Tháp Chàm là trung tâm kinh tế, văn
hóa, xã hội của tỉnh Ninh Thuận, nơi đây tập trung các cơ quan nhà nước, tổ
chức xã hội, là đầu tàu kinh tế của cả tỉnh. Cùng với sự phát triển của kinh tế
thì tình hình tội phạm cũng diễn ra khá phức tạp, các phường giáp ranh như
Phước Mỹ, Đô Vinh, Bảo An, Đông Hải, Đạo Long là những địa bàn hết sức
phức tạp về an ninh trật tự.
Tuy là đô thị trung tâm của tỉnh nhưng tỉnh còn nghèo, tỷ trọng Công
nghiệp - xây dựng trong cơ cấu kinh tế còn thấp, ngư dân lao động sản xuất
theo mùa vụ, còn nhiều thời gian rảnh rỗi... Xuất phát từ đặc điểm địa lý dân
cư như trên đã tạo nhiều ảnh hưởng tác động xấu đến trật tự an toàn xã hội và
tệ nạn xã hội dễ phát sinh ở các địa bàn giáp ranh. Đây là nguy cơ đe dọa con
9


em gia đình trong khu vực này dễ bị lôi kéo, tác động dẫn đến có các hành vi
vi phạm pháp luật và phạm tội.

Thành phố Phan Rang – Tháp Chàm có 15 phường và 01 xã, có tới 111
khu phố, 06 thôn, có 173.904 người (2016). Trong đó có 87.713 nam và
86.191 nữ với mật độ dân số 2.196 người/km2 (2016). Số người trong độ tuổi
từ 15-59 tuổi khoảng 106.285 người chiếm 61,12% dân số. Cơ cấu dân số của
thành phố Phan Rang – Tháp Chàm là cơ cấu dân số trẻ, đây là nơi có nguồn
lao động dồi dào. Tuy nhiên, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động còn
chiếm tỷ lệ cao, người dân một số khu vực như Đông Hải, Mỹ Đông chủ yếu
làm nghề đi biển, theo mùa vụ, một số mùa vụ nhàn rỗi, không có việc làm,
người dân tụ tập, ăn chơi, nhậu nhẹt, đó là một trong những yếu tố dẫn đến
những hoạt động phạm pháp xảy ra trên địa bàn thành phố.
1.2.2 Đặc điểm kinh tế, văn hóa xã hội:
Là trung tâm của tỉnh Ninh Thuận, với những điều kiện thuận lợi về vị trí
địa lý và giao thông, thành phố Phan Rang – Tháp Chàm thu hút vốn đầu tư
vào việc xây dựng cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội với
sự hình thành và phát triển của các cụm công nghiệp.
Công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp: theo báo cáo của UBND thành phố
Phan Rang - Tháp Chàm, trong năm 2016, giá trị sản xuất công nghiệp - xây
dựng ước đạt 6.288,96 tỷ đồng, các năm đều tăng hơn 10% so với năm trước.
Xây dựng: Những năm vừa qua trên địa bàn triển khai nhiều dự án xây
dựng, giá trị sản xuất ngành xây dựng năm 2016 đạt 2.832,8 tỷ đồng.
Thương mại - dịch vụ: Theo báo cáo của UBND Tp. Phan Rang - Tháp
Chàm trong năm 2016, về thương mại - dịch vụ thì giá trị sản xuất ước đạt
4.623,8 tỷ đồng.

10


Nông nghiệp - thủy sản: Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp - thủy sản
ước đạt 1.111,4 tỷ đồng.
Trên địa bàn trồng được một số cây mang thương hiệu, đặc trưng như

cây nho, táo, được các ban ngành địa phương quan tâm tiếp tục củng cố
thương hiệu hàng hóa cho sản phẩm.
Thủy sản có giá trị sản xuất ước 621,6 tỷ, tổng lượng thủy sản khai thác
năm 2016 đạt 14.126,6 tấn.
Về nuôi trồng thủy hải sản: tình hình nuôi trồng gặp nhiều khó khăn do
thời tiết nắng nóng kéo dài, xuất hiện nhiều dịch bệnh.
Song song với việc phát triển kinh tế, Phan Rang – Tháp Chàm cũng
có những phát triển đáng ghi nhận trên các lĩnh vực: giáo dục, y tế, văn hóa,
thể dục thể thao. Thành phố Phan Rang – Tháp Chàm là nơi tập trung nhiều
trường trường học. Có 01 trường đại học, 01 trường cao đẳng, 4 trường
trung học phổ thông, 10 trường trung học cơ sở, 31 trường tiểu học. Các
công trình phúc lợi như: trung tâm thể dục thể thao, trung tâm y tế, trung
tâm văn hóa... đều được chú trọng đầu tư khang trang sạch đẹp phục vụ cho
nhu cầu của người dân. Tuy vậy, tỷ lệ hộ nghèo còn cao với 1.610 hộ, chiếm
3,37%, hộ cận nghèo còn 2.520 hộ chiếm 5,28% (2016).
2.2. Tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành
phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận từ năm 2013 đến năm 2017
2.2.1. Phần hiện của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy
trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận từ năm
2013 đến năm 2017:
Phần hiện của tình hình tội phạm là toàn bộ những hành vi phạm tội và
chủ thể của các hành vi đó đã được phát hiện, xử lý theo quy định của pháp
luật hình sự ở từng đơn vị hành chính, lãnh thổ, trong những thời gian nhất
định và được ghi nhận trong thống kê hình sự.

11


Như vậy, đối với tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy, phần hiện
của nó được biểu hiện thông qua các tiêu chí đã được khái quát chung đó là:

Mức độ, diễn biến, cơ cấu và tính chất của tình hình tội mua bán trái phép
chất ma túy.
2.2.1.1. Thực trạng (mức độ) của tình hình tội mua bán trái phép chất
ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận
Mức độ của tình hình tội phạm là đặc điểm định lượng của tình hình tội
phạm, bao hàm tổng thể những hành vi phạm tội đã xảy ra trong thực tế và
các chủ thể thực hiện các hành vi đó trong một đơn vị thời gian và không gian
nhất định.
Mức độ của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy được phản ánh
qua số vụ và số bị cáo đã được xét xử sơ thẩm hình sự về tội mua bán trái
phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh
Thuận từ năm 2013 đến năm 2017.
Trong đề tài này, tác giả sử dụng số liệu thống kê thường xuyên của Cơ
quan CSĐT Công an thành phố, VKSND thành phố Phan Rang – Tháp Chàm
và số liệu thống kê của TAND thành phố Phan Rang – Tháp Chàm để đánh
giá mức độ của tình hình tội phạm. Nó được xác định bằng số tuyệt đối và
tương đối trong thế so sánh với tình hình tội phạm chung trên địa bàn thành
phố Phan Rang – Tháp Chàm từ năm 2013 đến năm 2017.
Khi nghiên cứu diễn biến tình hình tội phạm trong một khoảng thời gian
sẽ xác định được quy luật của tội phạm. Kết quả nghiên cứu về diễn biến tình
hình tội phạm là cơ sở cho việc dự báo tình hình tội phạm trong tương lai và
xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động phòng, chống tội phạm. Đồng
thời là cơ sở để các nhà làm luật hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung
cũng như pháp luật hình sự nói riêng.
Nếu xét số bị cáo bị xét xử và số bị cáo của tội mua bán trái phép chất

12


ma túy theo số liệu thống kê của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án

nhân dân thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, có thể thấy rằng, tội mua bán
trái phép chất ma túy từ năm 2013 đến năm 2017 có nhiều diễn biến phức tạp,
tăng giảm liên tục, năm 2017 số bị cáo phạm tội mua bán trái phép chất ma
túy giảm so với định gốc 2013 giảm 10%. Công an thành phố Phan Rang –
Tháp Chàm đã tổ chức triển khai mở nhiều đợt trấn áp tội phạm, đảm bảo an
ninh trật tự, an toàn xã hội trước trong và sau khi diễn ra các sự kiện. Cấp ủy
công an các địa phương cũng đã chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền
địa phương, phối hợp các ban ngành đoàn thể phải tổ chức đẩy mạnh công tác
tuyên truyền, phát động toàn dân tham gia bảo vệ an ninh tổ quốc, tố giác tội
phạm. Tội mua bán trái phép chất ma túy có sự thay đổi mức độ tội phạm học
thể hiện hiệu quả của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm hình sự.
2.1.1.2. Cơ cấu của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa
bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm giai đoạn 2013-2017
Cơ cấu của tình hình tội phạm chính là đặc điểm định tính của tình hình
tội phạm. Nói đến cơ cấu của tình hình tội phạm là nói đến tính chất và các
mối tương quan vốn có bên trong của tình hình tội phạm, cũng như các quan
hệ giữa tình hình tội phạm với các hiện tượng, các quá trình kinh tế, xã hội
khác nhau. Vì vậy, càng nghiên cứu làm rõ, khai thác được nhiều cơ cấu và
các mối quan hệ tương quan bao nhiêu thì tính chất của tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm càng
được làm rõ bấy nhiêu. Đồng thời, càng có nhiều cơ sở để xác định nguyên
nhân và điều kiện của tình hình tội phạm cũng như tìm ra các biện pháp ngăn
chặn và loại trừ tội phạm có hiệu quả.
Trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu, số liệu nêu trên, có thể nhận thấy một
số cơ cấu đặc trưng sau đây:
- Cơ cấu theo loại và mức hình phạt, tái phạm, tái phạm nguy hiểm: Số

13

bị cáo phạm tội có mức án từ 3 năm trở lên chiếm tỷ lệ cao, chiếm 65,87%
trong tổng số bị cáo phạm cùng tội thể hiện tính chất mức độ nguy hiểm của
loại tội phạm này rất cao. Bên cạnh đó, số bị cáo tái phạm và tái phạm nguy
hiểm chiếm tỷ lệ tương đối cao (lần lượt là 25,28% và 9,57%).
-

Cơ cấu theo động cơ phạm tội: Qua nghiên cứu 20 bản án hình sự sơ

thẩm xét xử về tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn cho thấy trong
số 30 bị cáo phạm tội có 26 bị cáo động cơ phạm tội để lấy tiền sử dụng ma
túy tỷ lệ 86,67%.
- Cơ cấu theo các đặc điểm nhân thân người phạm tội: Người phạm tội
phần lớn là nam giới, chiếm tỷ lệ 81,85%; Tỷ lệ dân tộc Kinh chiếm đa số
trong tổng số bị cáo (91,47%); Phần lớn các bị cáo đều có trình độ văn hóa
thấp, chưa học hết cấp 2 chiếm tỷ lệ 61,91%; Độ tuổi từ Từ 18 đến 30 tuổi là
chủ yếu (chiếm tỷ lệ 71,43%)
Qua số liệu thống kê của Cơ quan CSĐT Công an thành phố, VKSND
thành phố, TAND thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, số người phạm tội rải
rác trong cộng đồng dân cư với nhiều loại nghề nghiệp khác nhau. Tuy nhiên,
đối tượng chủ yếu là người không có nghề nghiệp ổn định. Tóm lại, xét theo
tiêu chí nghề nghiệp, những người phạm tội mua bán trái phép chất ma túy
trên địa bàn tập trung hầu hết vào thành phần dân cư là người dân lao động
tay chân, với trình độ dân trí thấp, với thu nhập thấp trong xã hội với một
phần không nhỏ những người không có việc làm hoặc có việc làm không ổn
định.
- Cơ cấu theo nguyên nhân của tội phạm được xác định trong bản án sơ
thẩm: chủ yếu là do tâm lý, thói quen lười lao động, ham chơi, nghiện hút,
muốn có tiền để đáp ứng nhu cầu hút chích.
2.1.1.3.Tính chất của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên
địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận giai đoạn 2013-

14


2017
Tính chất của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy được rút ra
trên cơ sở nhận định Mức độ, diễn biến (động thái) và cơ cấu của tình hình tội
phạm này trong sự vận động trong không gian và thời gian nhất định, qua đó
nó cho biết về xu hướng, khuynh hướng phạm tội, mức độ nguy hiểm, phức
tạp của tình hình tội phạm này.
Qua phân tích trên cho phép đưa ra một số nhận định về tính chất của
tình hình mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang –
Tháp Chàm, Ninh Thuận từ năm 2013-2017 như sau:
Thứ nhất, tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy có xu hướng tập
trung vào vào người thực hiện hành vi phạm tội đó là: Nam giới, dân tộc
Kinh, không có việc làm hoặc việc làm không ổn định hoặc có việc làm
nhưng phần lớn là những việc làm vận động tay chân, trình độ học vấn thấp,
độ tuổi chủ yếu từ 18 tuổi trở lên.
Thứ hai, nguyên nhân dẫn đến việc phạm tội mua bán trái phép chất ma
túy phần lớn chỉ là cần tiền tiêu xài cá nhân, hút chích ma túy.
Thứ hai, xét ở yếu tố hình phạt cũng đánh giá được tính nguy hiểm cao
của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan
Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận giai đoạn 2013-2017, qua số liệu thống kê
cho thấy rằng mức án từ 3 năm trở lên chiếm tỷ lệ cao chiếm 63,81% trong
tổng số bị cáo bị xét xử, ngoài ra xem xét số liệu trên còn cho thấy số bị cáo
tái phạm và tái phạm nguy hiểm chiếm tỷ lệ cao. Do đó, có thể thấy rằng hành
vi mua bán trái phép chất ma túy có tính chất, mức độ nguy hiểm cao.
Tóm lại, tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành
phố Phan Rang – Tháp Chàm giai đoạn 2013-2017 có tính chất nguy hiểm
cho xã hội cao và phức tạp. Do đó, công tác phòng ngừa, đấu tranh với loại tội

phạm này sẽ khó khăn, đòi hỏi có sự phối hợp của nhiều ngành, nhiều cấp,

15


với nhiều biện pháp thiết thực nhằm góp phần loại trừ, ngăn chặn loại tội
phạm này ra khỏi đời sống, mang lại sự bình yên và hạnh phúc cho người dân.
2.2.2. Phần ẩn của tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên
địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm giai đoạn năm 2013- 2017
Phần ẩn tội phạm mua bán trái phép chất ma túy là các tội phạm mua bán
trái phép chất ma túy đã thực tế xảy ra nhưng không được thể hiện trong
thống kê tội phạm vì không được phát hiện, không được xử lý hoặc không
được đưa vào thống kê tội phạm.
Trong tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố
Phan Rang – Tháp Chàm tội phạm ẩn được thể hiện dưới 3 loại: Tội phạm ẩn
khách quan (hay còn gọi là tội phạm ẩn tự nhiên); tội phạm ẩn chủ quan (hay
còn gọi là tội phạm ẩn nhân tạo) và tội phạm ẩn thống kê. Qua nghiên cứu các
bản án cùng kinh nghiệm thực tiễn công tác, tác giả nhận thấy như sau:
-

Tội phạm ẩn khách quan:

Thứ nhất, do chủ thể thực hiện hành vi phạm tội, đối với tội mua bán trái
phép chất ma túy, người thực hiện hành vi lo sợ sự trừng phạt của pháp luật
nên muốn che giấu hành vi phạm tội của mình và do đó tận dụng mọi khả
năng để che giấu nhằm tránh bị phát hiện.
Thứ hai, lý do xuất phát từ phía người mua ma túy, vì biết rõ hành vi
mua ma túy để sử dụng là hành vi trái pháp luật nên những người mua ma túy
cũng che giấu cho hành vi phạm tội của các đối tượng bán ma túy.
-

Tội phạm ẩn chủ quan:

Thứ nhất, các chủ thể có chức năng tiếp nhận và giải quyết tin báo tố
giác về hành vi mua bán trái phép chất ma túy đã tiếp nhận thông tin tố giác
nhưng không tiến hành các trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật.
Thứ hai, các chủ thể được giao nhiệm vụ điều tra các dấu hiệu của tội
mua bán trái phép chất ma túy nhưng không thực hiện hết chức năng, nhiệm

16


vụ hoặc không phát hiện được dấu hiệu của tội phạm này mà nguyên nhân
xuất phát từ sự yếu kém về chuyên môn, năng lực hoặc vì lý do khác.
- Tội phạm ẩn thống kê:
Với cách thống kê lấy đơn vị là “vụ” và “bị cáo” tác giả nhận thấy, số vụ
là số tội danh, chỉ thống kê tội danh cao nhất và hình phạt cao nhất đã áp
dụng, do đó có một số lượng lớn những hành vi phạm tội do các bị cáo đã
thực hiện, đã xét xử lại không thể đưa vào số liệu thống kê tội phạm hàng
năm. Đây chính là tội phạm ẩn thống kê. Qua nghiên cứu, tội phạm ẩn thống
kê, chủ yếu rơi vào trường hợp một người bị Toà án tuyên phạt về nhiều tội
(nhiều hành vi phạm tội khác nhau) khác nhau trong một lần xét xử nhiều tội
danh nhưng chỉ thống kê 01 vụ án.
2.3. Nguyên nhân và điều kiện của tội phạm mua bán trái phép
chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh
Thuận giai đoạn 2013-2017
Đối với tội mua bán trái phép chất ma túy, căn cứ vào việc nghiên cứu
các báo cáo tổng kết năm của Cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện kiểm sát nhân
dân; hồ sơ các vụ án mua bán trái phép chất ma túy đã xảy ra và bản án xét xử
sơ thẩm của TAND thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận trong

thời gian từ 2013 đến 2017, tác giả rút ra một số nguyên nhân và điều kiện
sau đây:
2.3.1. Nguyên nhân và điều kiện thuộc môi trường sống
2.3.1.1. Môi trường tự nhiên - địa lý
Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới, phát triển chung của cả
nước và tỉnh Ninh Thuận đã tiếp tục thực hiện công cuộc đổi mới, kinh tế tiếp
tục phát triển với tốc độ nhanh, cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng,
tình hình kinh tế - văn hóa - xã hội có chuyển biến tích cực, kết cấu hạ tầng
kinh tế - xã hội được cải thiện, đời sống nhân dân được nâng lên. Tuy nhiên,

17


sự phát triển kinh tế và mặt trái của kinh tế thị trường kéo theo tình hình tội
phạm nói chung và tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy nói
riêng có nhiều diễn biến phức tạp.
Tuy kinh tế có phát triển hòa với tốc độ phát triển chung của cả nước,
nhưng điều kiện tự nhiên, khí hậu khô nóng, hạn hán của Ninh Thuận nói
chung và Phan Rang – Tháp Chàm nói riêng khiến tình hình kinh tế người dân
còn gặp nhiều khó khăn. Đồng thời, người dân một số phường trên địa bàn
thành phố làm nghề đi biển, làm theo mùa vụ, có những lúc nhàn rỗi, dẫn đến
một bộ phận không nhỏ người dân thất nghiệp, tâm lý ăn chơi, xả hơi... từ đó
kéo theo tình trạng tội phạm nói chung và tội phạm mua bán trái phép chất ma
túy nói riêng cũng có nhiều diễn biến phức tạp.
2.3.1.2. Môi trường xã hội
+ Môi trường vi mô
- Môi trường gia đình
Gia đình là tế bào của xã hội. Gia đình là yếu tố đầu tiên và đóng một
vai trò rất quan trọng trong giáo dục hình thành và phát triển tính cách của
con người. Nếu môi trường gia đình tốt sẽ là nền tảng hình thành những nhân

cách con người tốt cho xã hội và ngược lại
Cùng với sự phát triển về kinh tế, xã hội của địa phương, việc quan tâm
và giáo dục con cái trong nhiều gia đình chưa thật sự được chú trọng. Nhiều
gia đình vì cuộc sống mưu sinh mà bỏ mặc việc giáo dục con cái mình cho
nhà trường và xã hội. Thậm chí, có gia đình cả cha và mẹ đều là đối tượng
nghiện ma túy và nguồn thu nhập chính từ việc mua bán trái phép chất ma
túy, mua bán trái phép chất ma túy. Chính môi trường gia đình đó sẽ ảnh
hưởng đến tư tưởng của con cái là coi thường pháp luật, coi thường những giá
trị đạo đức và bất chấp pháp luật để kiếm tiền bằng con đường phi pháp như
những thành viên khác của gia đình chúng.

18


Bên cạnh đó, cũng có một số gia đình có kinh tế khá giả vì nuông chiều
con cái quá mức làm cho con cái không có động lực sống, có thái độ coi
thường đồng tiền và các giá trị lao động khác, thích tiêu tiền vô độ, hút chích
ma túy và khi gia đình không còn đáp ứng được nhu cầu thì tìm mọi cách để
có được tiền bằng những hành vi vi phạm pháp luật.
Qua phân tích các bản án của TAND Tp. Phan Rang – Tháp Chàm đã xét
xử các bị cáo mua bán trái phép chất ma túy từ năm 2013- 2017, tác giả nhận
thấy rằng, số còn đủ cha mẹ chiếm tỷ lệ 77,34%. Mặc dù, còn đầy đủ cha mẹ
nhưng cha mẹ lại không quan tâm, giáo dục, quản lý con cái, cha mẹ không
thường xuyên tâm sự dạy dỗ con cái thì sẽ ảnh hưởng đến nhân cách và hành
vi của người thực hiện hành vi phạm tội. Số bị cáo chưa kết hôn chiếm tỷ lệ
cao 67,78%, do chưa có gia đình nên không có sự ràng buộc gia đình, tự do
ăn chơi, dẫn đến thực hiện hành vi phạm tội.
- Môi trường nhà trường (giáo dục)
Qua nghiên cứu tình hình tội về mua bán trái phép chất ma túy trên địa
bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm từ năm 2013-2017 cho thấy các đối

tượng có trình độ học vấn thấp (tính từ bậc Trung cơ sở trở xuống) chiếm tỷ lệ
cao 71,51%, khả năng hiểu biết pháp luật nhiều kết hợp với yếu tố không
nghề nghiệp, việc làm không ổn định hoặc chỉ lao động tay chân không ổn
định, không có nghề nghiệp dễ tụ tập ăn chơi và dẫn đến con đường phạm tội.
Điều đó cho phép tác giả rút ra kết luận: Trình độ học vấn, trình độ văn hóa có
tác động sâu sắc đến tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy. Đối với nhà
trường do các nguyên nhân như: sự phân biệt đối xử trong nhà trường dẫn đến
đứa trẻ bất bình, thiếu tôn trọng, coi thường cô giáo, coi thường nơi đáng
kính, đáng tôn trọng nhất, dẫn đến chán học, bỏ học; chưa coi trọng giáo dục
kỹ năng, không coi trọng vui chơi giải trí, dẫn đến quá tải. Đối với gia đình,
việc giáo dục con cái trong thời gian qua cũng không được chú trọng do nhiều

19


nguyên nhân mà trong đó có nguyên nhân cha mẹ nhận thức vấn đề học hành,
giáo dục nhân cách cho con cái không đầy đủ, không thấy rõ vai trò to lớn của
gia đình đối với con cái, thờ ơ trước những biến đổi không bình thường của
con cái, lo trách nhiệm về kinh tế là chính, còn việc giáo dục phó mặc cho nhà
trường và xã hội. Ngoài ra trong công tác giáo dục chúng ta cũng cần phải
thấy việc quản lý về văn hóa tư tưởng của chúng ta bị buông lỏng dẫn đến
một số đối tượng lười lao động nhưng lại muốn có nhiều tiền để phục vụ mục
đích tiêu xài cá nhân nên dẫn đến việc coi thường pháp luật và thực hiện hành
vi phạm tội.
Đó là nguyên nhân của nhiều loại tội phạm, trong đó có tội mua bán trái
phép chất ma túy. Sự phối kết hợp giữa nhà trường và gia đình trong việc
quản lý, giáo dục con cái chưa thật sự tốt.
+ Môi trường vĩ mô
- Môi trường kinh tế - xã hội
Hiện nay trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh

Thuận tốc độ đô thị hóa diễn ra hết sức mạnh mẽ, xây dựng nhiều khu đô thị
mới, từ đó lao động các nơi kéo về ngày càng nhiều kéo theo nhiều loại tội
phạm trong đó có mua bán trái phép chất ma túy.
Hiện nay, các công ty đến thực hiện giải tỏa thu hồi đất đai để thực hiện
các dự án và thực hiện công tác giải tỏa đền bù tiền nhưng không chú trọng
chuyển đổi nghề nghiệp, tạo nghề cho người dân bị giải tỏa thu hồi đất do đó
tạo ra sự thất nghiệp cao, chương trình phúc lợi xã hội thực hiện không
thường xuyên nên dẫn đến sự bất mãn trong xã hội và hình thành xu hướng
chống đối xã hội, một số sa vào con đường ma túy, mại dâm, cờ bạc, ma túy
và dẫn đến thực hiện tội mua bán trái phép chất ma túy.
- Môi trường văn hóa
Nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm mua bán trái phép chất

20


ma túy cũng còn xuất phát từ môi trường xã hội một phần liên quan đến văn
hóa-giáo dục và tuyên truyền phổ biến pháp luật. Trong thời gian qua, công
tác giáo dục nói chung và công tác giáo dục, tuyên truyền phổ biến pháp luật
nói riêng chưa đạt hiệu quả cao, tình hình về giáo dục, mà nhất là giáo dục
đạo đức, nghề nghiệp không được chú trọng đứng mức.
Trong công tác tuyên truyền pháp luật đấu tranh phòng chống tội phạm
tuy đã được các cấp chính quyền thành phố Phan Rang – Tháp Chàm phát
động nhưng kết quả còn hạn chế, chưa tác động mạnh mẽ đến ý thức đấu
tranh phòng, chống tội phạm của cộng đồng xã hội. Công tác tuyên truyền
phổ biến giáo dục pháp luật mặc dù có được triển khai nhưng thực sự lan tỏa
cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Sự phối hợp giữa các ngành, các cấp, các tổ
chức xã hội trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm trong công tác
tuyên truyền nhằm chuyển biến nhận thức, thay đổi hành vi chưa tạo được sức
hút, sự đồng thuận tham gia trong toàn xã hội.

- Những hiện tượng xã hội tiêu cực trong lĩnh vực quản lý nhà nước
Bên cạnh những nguyên nhân về kinh tế xã hội của địa phương thì vấn
đề quản lý nhà nước vẫn còn nhiều bất cập.
Thứ nhất, là hạn chế trong việc quản lý nhân khẩu, hộ khẩu nhất là đối
với người tỉnh ngoài hoặc những người huyện khác trong tỉnh đến thành phố
Phan Rang - Tháp Chàm, sinh sống. Thực tế cho thấy, công tác quản lý nhân
khẩu, hộ khẩu trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm còn chưa tốt,
tình trạng đăng ký hộ khẩu nơi này nhưng lại ở nơi khác hoặc không đăng ký
hộ khẩu, không đăng ký tạm trú, tạm vắng. Tình trạng thanh thiếu niên bỏ nhà
đi thuê nhà để ở và hoạt động phạm tội gia tăng đã gây khó khăn cho công tác
phòng ngừa tội phạm về ma túy đặc biệt là tội mua bán trái phép chất ma túy.
Đa số các bị cáo mua bán trái phép chất ma túy ở chỗ trọ là nơi không có
đăng ký thường trú hay tạm trú.

21


Thứ hai, là hạn chế trong các hoạt động tuần tra kiểm soát an ninh trật tự
của lực lượng chức năng… chưa phát huy tích cực vai trò của mình trong
công tác tuần tra, kiểm soát các đối tượng thanh thiếu niên địa phương ăn chơi
lêu lổng và tụ tập hút chích. Trong khi đó một bộ phận không nhỏ dân cư
chưa có nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của cuộc đấu tranh phòng ngừa
phạm về ma túy do họ sợ bị liên lụy và bị trả thù. Người dân chưa phát huy
được vai trò giám sát và tố giác tội phạm về ma túy.
Thứ ba, là chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác
giáo dục và hoạt động quản lý các đối tượng bị nghiện ma túy, sau cai nghiện,
người có tiền án, tiền sự hay người chấp hành án phạt tù trở về địa phương.
Việc giải quyết công ăn việc, tạo sân chơi lành mạnh thu hút các đối tượng
này của địa phương còn mang tính hình thức. Nếu có làm thì cũng chưa được
làm thường xuyên và liên tục. Do vậy, có rất nhiều đối tượng bị tái nghiện và

tiếp tục tái phạm về tội này. Theo báo cáo Công an thành phố Phan Rang Tháp Chàm đến 2017, số người sau cai nghiện về địa phương quản lý là 460
người. Trong đó có nhiều đối tượng tự ý rời bỏ địa phương, địa phương không
quản lý được.
Thứ tư, là hạn chế trong việc phát hiện và xử lý hành vi phạm tội. Trách
nhiệm này chủ yếu thuộc về các cơ quan bảo vệ và thực thi pháp luật trong
hoạt động điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án.
Thứ năm, là công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức pháp luật
sâu rộng cho quần chúng nhân dân trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp
Chàm còn hạn chế về nội dung, hình thức và phương pháp dẫn đến nhận thức
và hiểu biết pháp luật của nhân dân chưa cao, tác dụng của pháp luật từ hướng
răn đe chưa thực sự được phát huy. Đây cũng là một nguyên nhân tác động
trực tiếp đến tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn
thành phố. Chính quyền địa phương thiếu các biện pháp tuyên tuyền sinh

22


động và thu hút, các biện pháp tuyên truyền về tác hại của ma túy chỉ mang
tính hình thức, chưa thật sự đi vào nhận thức của người dân mà đặc biệt là các
đối tượng thanh thiếu niên trong độ tuổi lao động, các đối tượng tụ tập chơi
bời và có nguy cơ phạm tội. Chưa phát huy được vai trò quần chúng và giám
sát xã hội của các tổ chức đoàn thể trong công tác tuyên truyền và giáo dục
pháp luật như: Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Mặt trận Tổ quốc...
2.3.2. Nguyên nhân và điều kiện thuộc về người phạm tội
Một trong những yếu tố không thể thiếu trong quá trình đánh giá hệ
thống những yếu tố làm phát sinh tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa
bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm là những yếu tố tiêu cực thuộc cá
nhân người phạm tội. Qua nghiên cứu thực tế và xem xét bản án, tác giả thấy:
Thứ nhất, xem thường pháp luật, chống đối pháp luật: Sai lệch này được
biểu hiện chủ yếu ở người phạm tội tái phạm, tái phạm nguy hiểm. Những

người này đã biết những điều cấm được quy định trong Bộ Luật hình sự, đã bị
gia đình, bạn bè lên án, và đã bị tòa án xét xử bằng bản án hình sự và đã chấp
hành xong hình phạt nhưng họ vẫn tái phạm tội mua bán trái phép chất ma
túy, điều này có nghĩa rằng những người này đã phủ nhận pháp luật, xem
thường pháp luật, chống đối pháp luật, qua xem xét có rất nhiều bị cáo tái
phạm, hoặc tái phạm nguy hiểm.
Thứ hai, xem thường các nghĩa vụ. Trong xã hội, mỗi cá nhân có nghĩa
vụ tuân theo các chuẩn mực nhất định như chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực
pháp luật. Một người đã thực hiện hành vi mua bán trái phép chất ma túy thì
người đó trước hết xem thường các chuẩn mực pháp luật, xem thường quyền
sở hữu của người khác được pháp luật bảo vệ.
Thứ ba, do có nhu cầu cao, ham chơi nhưng lười lao động dẫn đến
nghiện ma túy, không có tiền để đáp ứng các nhu cầu hút chích ma túy của
bản thân.

23


CHƯƠNG 3: NHỮNG GIẢI PHÁP TÁC ĐỘNG KHẮC PHỤC
NGUYÊN NHÂN VÀ ĐIỀU KIỆN CỦA TÌNH HÌNH TỘI MUA BÁN
TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ PHAN
RANG – THÁP CHÀM, TỈNH NINH THUẬN
3.1.

Dự báo tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa

bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm thời gian tới
3.1.1.

Cơ sở dự báo

Dự báo tình hình tội phạm, về nguyên tắc là dự báo bức tranh tội phạm
có thể xảy ra trong tương lai về mặt mức độ, động thái, cơ cấu cũng như
những diễn biến cụ thể. Nó chính là cơ sở cho việc xây dựng các chương trình
và kế hoạch phòng ngừa tội phạm trong phạm vi cả nước hay từng khu vực
địa lý nhất định
Để dự báo tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn
thành phố Phan Rang – Tháp Chàm trong thời gian tới có thể dựa trên cơ sở
dự báo:
Thứ nhất, số liệu về tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa
bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm, trong thời gian nghiên cứu từ năm
2013 đến 2017. Dựa trên số liệu về tình hình tội mua bán trái phép chất ma
túy xảy ra trong thời gian nghiên cứu là cơ sở để dự báo tình hình loại tội
phạm này trong những năm tiếp theo.
Thứ hai, các điều kiện kinh tế - xã hội của địa bàn thành phố Phan Rang
– Tháp Chàm Sự phát triển về kinh tế, xã hội trên địa bàn thành phố là cơ sở
cho dự báo tình hình tội phạm sẽ xảy ra trong thời gian tới
Thứ ba, hiệu quả hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của hệ
thống tư pháp hình sự trên địa bàn thành phố. Công tác đấu tranh phòng,
chống tội phạm của các cơ quan tư pháp sẽ là cơ sở quan trọng tác động trực

24


tiếp tình hình tội phạm mua bán trái phép chất ma túy xảy ra trong những năm
tiếp theo.
3.1.2.

Nội dung dự báo tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy

Thông qua việc nghiên cứu về nguyên nhân và điều kiện của tình hình
tội phạm mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang –
Tháp Chàm, thực trạng nhận thức của tình hình loại tội này cùng với sự phát
triển kinh tế, xã hội của tỉnh Ninh Thuận nói chung, địa bàn thành phố Phan
Rang – Tháp Chàm nói riêng. Từ đó có thể dự báo tình hình tội mua bán trái
phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm thời gian
tới như sau:
a) Về mức độ của tình hình tội phạm: Mức độ của tình hình tội mua
bán trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm
trong thời gian tới sẽ xu hướng tăng.
b) Về cơ cấu của tình hình tội phạm: Căn cứ vào các cơ cấu đã nghiên
cứu và phần tích ở Chương 1, có thể dự báo cơ cấu của tình hình tội mua bán
trái phép chất ma túy trên địa bàn thành phố Phan Rang – Tháp Chàm như
sau:
-

Về địa giới hành chính: Tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy

tại các phường trong thành phố sẽ có xu hướng tăng trong những năm tới.
-

Cơ cấu nhân chủng học: Tỷ trọng nam giới và dân tộc Kinh vẫn tiếp

tục chiếm đa số.
-

Cơ cấu trình độ học vấn: Tỷ lệ người không có việc làm chiếm tỷ lệ

cao. Tỷ lệ người phạm tội có học vấn thấp vẫn chiếm đa số.
-

Cơ cấu hình phạt: Tỷ lệ hình phạt tù vẫn sẽ chiếm tỷ lệ cao. Lý do là

tình hình tội mua bán trái phép chất ma túy ngày càng gia tăng về số vụ, số bị
cáo và tính chất nguy hiểm.
3.2. Các giải pháp ngăn chặn và loại trừ tội mua bán trái phép chất

25