ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA TÍN DỤNG ĐỐI VỚI GIẢM NGHÈO Ở NÔNG THÔN VIỆT NAM. LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

-----------------------CH

NG TRÌNH GI NG D Y KINH T FULBRIGHT

PHAN TH N

NG C A TÍN D NG

ÁNH GIÁ TÁC
GI M NGHÈO

NÔNG THÔN VI T NAM

Chuyên ngành: Chính sách Công
Mã ngành: 603114

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS. TS. NGUY N TR NG HOÀI

TP. H

IV I

CHÍ MINH – N M 2010


B
TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

-----------------------CH

NG TRÌNH GI NG D Y KINH T FULBRIGHT

PHAN TH N

NG C A TÍN D NG

ÁNH GIÁ TÁC
GI M NGHÈO

NÔNG THÔN VI T NAM

Chuyên ngành: Chính sách Công
Mã ngành: 603114

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS. TS. NGUY N TR NG HOÀI

TP. H

IV I

CHÍ MINH – N M 2010


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam đoan lu n v n này hoàn toàn do tôi th c hi n. Các đo n trích d n và s

li u s d ng trong lu n v n đ u đ

c d n ngu n và có đ chính xác cao nh t trong ph m vi

hi u bi t c a tôi. Lu n v n này không nh t thi t ph n ánh quan đi m c a Tr
Kinh t TP. H Chí Minh hay Ch

ng trình Gi ng d y Kinh t Fulbright.

Tác gi

Phan Th N

ng

ih c


ii

M CL C
L I CAM OAN ................................................................................................................. i
M C L C ........................................................................................................................... ii
DANH M C CÁC CH

VI T T T ............................................................................... iv

DANH M C CÁC B NG BI U VÀ S

................................................................... v

TÓM T T ........................................................................................................................... vi
CH

NG 1: GI I THI U ............................................................................................... 1

CH

NG 2: C

S

LÝ LU N C A V N

NGHIÊN C U .................................. 3

2.1. Khái ni m v đói nghèo ........................................................................................ 3
2.2. Các ph

ng pháp xác đ nh nghèo .......................................................................... 3

2.2.1. Ph

ng pháp chi tiêu ...................................................................................... 3

2.2.2. Ph

ng pháp thu nh p .................................................................................... 4

2.2.3. Ph

ng pháp x p lo i c a đ a ph

2.2.4. Ph

ng pháp v b n đ nghèo đói ................................................................. 4

2.3. Lý thuy t v thu nh p và các nhân t

ng ........................................................... 4

nh h

ng đ n thu nh p............................. 5

2.4. Lý thuy t v vòng xoáy nghèo đói ......................................................................... 6
2.5. Các nhân t

nh h

ng đ n m c s ng c a h nghèo ............................................. 9

2.5.1. Vai trò c a tín d ng đ i v i gi m nghèo ...................................................... 10
2.5.2. Các y u t v nhân kh u h c………………………………………………..11
2.5.3. Tình tr ng vi c làm và giáo d c c a h ........................................................ 12
2.5.4. N ng l c s n xu t c a h ............................................................................. 12
2.5.5. Các đi u ki n bên ngoài ................................................................................ 13
2.5.6.
CH

c đi m dân t c .......................................................................................... 13

NG 3: PH

TH TR

NG PHÁP NGHIÊN C U VÀ T NG QUAN V

.................... 15

NG TÍN D NG NÔNG THÔN VI T NAM .............................................. 15

3.1. Tiêu chí xác đ nh nghèo ........................................................................................... 15
3.2. Ph

ng pháp nghiên c u ......................................................................................... 15

3.2.1. Các ph
3.2.2.Ph

ng pháp đ

c s d ng trong các nghiên c u tr

c ...................... 15

ng pháp khác bi t trong khác bi t (DID) .............................................. 16

3.2.3. K t h p ph

ng pháp Khác bi t trong khác bi t v i h i qui OLS ............... 17

3.3. Mô t d li u ............................................................................................................ 21


iii

c đi m v th tr

3.4.

ng tín d ng nông thôn Vi t Nam ............................................ 22

3.4.1. Khái ni m v tín d ng và tín d ng cho ng
3.4.2.

c đi m c a th tr

ng tín d ng nông thôn Vi t Nam .................................... 23

3.4.3. M c tiêu c a tín d ng cho ng
CH

i nghèo ........................................ 22

i nghèo ........................................................... 26

NG 4: K T QU NGHIÊN C U ....................................................................... 27

4.1. Tác đ ng c a tín d ng đ i v i thu nh p c a h nghèo ............................................ 27

4.2. Tác đ ng c a tín d ng đ n chi tiêu đ i s ng h nghèo............................................ 30
4.3. So sánh tác đ ng c a tín d ng chính th c và tín d ng phi chính th c lên m c s ng
c a ng
CH

i nghèo .............................................................................................................. 33

NG 5: K T LU N VÀ G I Ý CHÍNH SÁCH .................................................. 36

5.1. K t lu n .................................................................................................................... 36
5.2. G i ý chính sách ...................................................................................................... 37
5.3. H n ch c a nghiên c u ........................................................................................... 40
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................ 42
PH L C ........................................................................................................................ 445


iv

DANH M C CÁC CH
AAID

Australian Agency of

VI T T T

: C quan Phát tri n Qu c t Australia

International
Development
: B Lao đ ng và Th

B L TBXH

ng binh xã h i

DID

Difference In Difference

: Khác bi t trong khác bi t (khác bi t kép)

IFPRI

International Food Policy

: Vi n Nghiên c u Chính sách L

Research Institute
IDS

Institute of Development

ng th c

Qu c t
: Vi n Nghiên c u Phát tri n

Studies
: Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n

Ngân hàng NNPTNT

nông thôn
: Ngân hàng Chính sách xã h i

Ngân hàng CSXH
VHLSS 2004

Viet Nam Household

: Kh o sát m c s ng h gia đình Vi t Nam
n m 2004

Living Standard Survey
VHLSS 2006

Viet Nam Household

: Kh o sát m c s ng h gia đình Vi t Nam
n m 2006

Living Standard Survey
UNDP

United Nations

: Ch

ng trình phát tri n Liên hi p qu c

Development Programme
:

USD
WB

World Bank

ng đô la M

: Ngân hàng th gi i


v

DANH M C CÁC B NG BI U VÀ S

Danh m c các b ng bi u

B ng 1. Ngu n tín d ng nông thôn ……………………………………………… 23
B ng 2. Thông tin v đ c đi m c a hai nhóm h vào n m 2004 ……. …..............33
B ng 3. Tác đ ng c a tín d ng đ i v i thu nh p th c c a h nghèo…….………. 35
B ng 4. Tác đ ng c a tín d ng đ i v i chi tiêu cho đ i s ng c a h nghèo ..…... .39
B ng 5. Tác đ ng c a tín d ng chính th c và tín d ng phi chính th c lên
thu nh p và chi tiêu th c bình quân đ u ng

i c a h nghèo……………..43

Danh m c các s đ
S đ 1: Vòng xoáy nghèo đói……………………………………………………..9

S đ 2: Phá v vòng xoáy nghèo đói b ng tr c p tín d ng……………………..10
S đ 3: Phá v vòng xoáy nghèo đói b ng tr c p y t ………………………….11
S đ 4: Vòng xoáy nghèo đói c a qu c gia………………………………………11
S đ 5: Các nhân t

nh h

ng đ n m c s ng c a h nghèo…………………….19


vi

TÓM T T

Nghiên c u này đánh giá tác đ ng c a tín d ng đ i v i gi m nghèo

nông thôn Vi t

Nam d a trên s li u đi u tra m c s ng h gia đình n m 2004 và 2006.

i m đ c bi t so

v i nh ng nghiên c u tr
c u này s d ng ph

c đây v m i quan h gi a tín d ng và gi m nghèo là nghiên

ng khác bi t trong khác bi t (DID) k t h p v i h i qui OLS, nh v y

ph n ánh chính xác h n tác đ ng c a tín d ng đ i v i m c s ng c a ng

i nghèo. K t qu

nghiên c u ch ra r ng tín d ng có tác đ ng tích c c lên m c s ng c a ng

i nghèo thông

qua làm t ng chi tiêu cho đ i s ng c a h . Tuy nhiên, tín d ng không có tác đ ng c i thi n
thu nh p cho ng

i nghèo vì v y có th s không giúp ng

b n v ng. H n n a, kh n ng ti p c n tín d ng c a ng

i nghèo thoát nghèo m t cách
i nghèo

nông thôn Vi t Nam

c ng r t th p. Tín d ng chính th c m c dù có giá r nh ng r t khó đ n đ
nghèo do nh ng th t c r

m rà và kho ng cách xa so v i ng

c v i ng

i

i nghèo. Ngoài ra, nghiên

c u c ng tìm th y tác đ ng tích c c c a giáo d c và đa d ng hóa vi c làm đ n m c s ng
c a h nghèo. D a trên nh ng k t lu n đó, đ tài đã đ xu t m t s g i ý chính sách đ c i
thi n m c s ng cho ng

i nghèo

vay v n và m r ng m ng l
chính sách lãi su t
s chính sách khác.

nông thôn Vi t Nam, bao g m:

n gi n hóa th t c

i chi nhánh, phòng giao d ch c a ngân hàng; đi u ch nh

nông thôn; k t h p cho vay v n và h

ng d n đ u t s n xu t và m t


1

CH

Vi t Nam đ

NG 1: GI I THI U

c xem là m t trong s ít n

c có thành t u đáng khích l v xóa đói

gi m nghèo. Theo đánh giá c a Ngân hàng th gi i (d a trên chu n nghèo qu c t 1
USD/ng

i/ngày), trong vòng 12 n m t 1993 đ n 2004, Vi t Nam đã đ a h n 40% dân s

thoát kh i nghèo đói. Con s này có th khác đi n u nh s d ng các th
đói khác nhau, ngay c nh v y, đây c ng là m t k t qu mà r t ít n
đ tđ

t i Vi t Nam, trong đó có các ch

c.

c th c hi n

ng trình tín d ng. Tuy nhiên, có nhi u quan đi m khác

nhau v chính sách tín d ng cho ng
đi m ng

c có th đ t đ

ng trình h tr xóa đói gi m nghèo đã đ

c thành qu này, nhi u ch

d ng cho ng

c đo v nghèo

i nghèo. M t quan đi m ph bi n cho r ng h tr tín

i nghèo là cách t t đ giúp h thoát kh i nghèo đói. Nh ng c ng có quan

c l i cho r ng, tín d ng u đãi cho ng

nghèo mà th m chí s làm cho ng

i nghèo không ph i là cách t t đ gi m

i nghèo lún sâu vào n n n n u h không bi t cách s

d ng hi u qu . V y, th c t chính sách tín d ng có tác đ ng nh th nào đ n vi c nâng cao
m c s ng cho ng

i nghèo

nông thôn Vi t Nam?

tr l i câu h i này, tôi th c hi n đ

tài: “ ánh giá tác đ ng c a tín d ng đ i v i gi m nghèo

nông thôn Vi t Nam” d a

trên d li u đi u tra m c s ng h gia đình 2004 và 2006.
Có m t s th a nh n r ng rãi r ng cung c p tín d ng cho ng

đ giúp ng

i nghèo t ng c

i nghèo là m t cách

ng th l c và nâng cao m c s ng. M i quan h tích c c gi a

tín d ng và gi m nghèo đã đ

c đ c p trong nhi u nghiên c u: World Bank (2004),

Khandker (2006), Mordutch (2006), Nguy n Tr ng Hoài (2006), Ryu Fukui và Gilberto M.
Llanto (2003): Tín d ng làm t ng tín t ch cho h nghèo và gi m tác đ ng c a nh ng b t
n kinh t . Nh ng nghiên c u c a Margaret Madajewicz (1999)
Copestake, Sonia Blalotra (2000)

Zambia nh n th y vi c cho ng

BangLades và James
i nghèo vay v n s

giúp h t làm vi c cho chính mình, và có v n đ th c hi n nh ng ho t đ ng kinh doanh
nh mà đây là c h i đ h thoát nghèo.
M c dù đã có nhi u nghiên c u v vai trò c a tín d ng đ i v i gi m nghèo
n

nhi u

c khác nhau nh ng cho đ n nay ch a có m t đánh giá đ y đ nào v tác đ ng c a tín

d ng đ i v i gi m nghèo

Vi t Nam. H n n a, các nghiên c u tr

nghiên c u tình hu ng ho c ph

ng pháp h i qui đa bi n thông th

c đây ch y u d a vào
ng và d li u chéo.


2

Theo đó, k t qu đ

c rút ra d a vào s so sánh nh ng h có vay v i h không vay v n t i

cùng m t th i đi m nh t đ nh nào đó s có nh ng h n ch nh t đ nh, do có th có s khác
nhau trong n i t i n ng l c s n xu t gi a các h .
Nghiên c u này đ

c th c hi n nh m đánh giá tác đ ng c a tín d ng đ i v i gi m

nghèo d a trên d li u b ng và ph
OLS. Ph

ng pháp Khác bi t trong khác bi t k t h p v i h i quy

ng pháp này có u đi m là tách b ch đ

c tác đ ng c a tín d ng v i tác đ ng

c a các y u t khác lên m c s ng c a h nghèo, v a ph n ánh đ
c và sau khi vay v n) v a ph n ánh đ

m t th i gian (tr

c nh ng khác bi t v

c s khác bi t chéo (gi a h có

vay và h không vay).
M c tiêu c a nghiên c u này là nh m tìm ra m i quan h gi a tín d ng và m c s ng
c a ng

nông thôn Vi t Nam d a trên nh ng c s và b ng ch ng thuy t ph c.

i nghèo

Trên c s đó, đ xu t nh ng g i ý chính sách giúp c i thi n đ i s ng cho ng

i nghèo

nông thôn Vi t Nam.
Vì nghèo

Vi t Nam ch y u t p trung

đ ng c a tín d ng đ n m c s ng c a h nghèo

nông thôn do đó đ tài ch nghiên c u tác
nông thôn. D li u mà chúng tôi s d ng

đ phân tích là hai b d li u i u tra m c s ng h gia đình 2004 và i u tra m c s ng h
gia đình 2006.
K t qu nghiên c u cho th y tín d ng có vai trò r t quan tr ng trong vi c nâng cao
i nghèo. Tuy nhiên, tác đ ng c a tín d ng ch m i d ng l i

m c s ng cho ng

vi c c i

thi n chi tiêu đ i s ng cho ng

i nghèo mà ch a t o ra đ

v ng. H n n a, ng

nông thôn Vi t Nam r t khó ti p c n v i các ngu n tín

i nghèo

c nh ng ngu n thu nh p b n

d ng, đ c bi t là tín d ng chính th c. Chính vì v y, c n thi t ph i có nh ng chính sách đ
phát tri n th tr
Báo cáo đ
ph

ng tín d ng nông thôn theo h
c chia làm b n ch

ng. Ch

ng pháp, m c tiêu nghiên c u. Ch

nghiên c u đ

i nghèo.

ng I gi i thi u v n đ chính sách, câu h i,

ng II trình bày c s lý lu n và ph

c s d ng trong lu n v n, đ c bi t chú tr ng đ n ph

trong khác bi t. Ch
s ng c a ng

ng h tr cho ng

ng pháp

ng pháp Khác bi t

ng III ph n ánh k t qu nghiên c u v tác đ ng c a tín d ng đ n m c

i nghèo trên hai khía c nh thu nh p và chi tiêu đ i s ng. Ch

ng IV tóm t t

nh ng phát hi n c a lu n v n và đ xu t m t s g i ý chính sách đ c i thi n đ i s ng cho
ng

i nghèo.


3

CH

NG 2: C

LÝ LU N C A V N

S

NGHIÊN C U

2.1. Khái ni m v đói nghèo
Nghèo th

ng đ

c đ nh ngh a nh m t m c thu nh p hay chi tiêu không mang l i

cu c s ng v a đ cho m t ng

i hay m t gia đình đ h có th tham gia đ y đ vào cu c

s ng c ng đ ng. Nh ng cho đ n nay, không có m t đ nh ngh a duy nh t v nghèo. Theo
quan đi m c a nhà kinh t h c ng
thu nh p c a h r i xu ng d
thu nh p đó đ

iđ

i M , Galbraith thì “Ng

c cho là nghèo khi mà

i m c thu nh p bình quân c a c ng đ ng, ngay c khi m c

c cho là thích đáng đ t n t i. Khi đó, h không th có nh ng gì mà đa s

c ng đ ng xem là cái t i thi u đ có m t cu c s ng đúng m c”.
Trong khi đó, khái ni m nghèo đ
tri n xã h i đ

c đ a ra t i h i ngh Th

ng đ nh th gi i và phát

c t ch c t i an M ch vào n m 1995 cho r ng: “Nghèo là nh ng ng

thu nh p bình quân d

i m t đô la m t ngày cho m t ng

i có

i.” Khái ni m này c th h n và

d xác đ nh tuy nhiên, có th phù h p v i m t s qu c gia nh ng m t s khác thì không.
Nghèo đói theo quan đi m c a Liên Hi p Qu c là “Không có kh n ng tham gia vào
cu c s ng qu c gia, đ c bi t là v m t kinh t ” (Liên Hi p qu c, 1995).
Theo Ngân hàng th gi i, “Nghèo là tình tr ng thi u th n nhi u ph

ng di n, thu

nh p h n ch ho c thi u c h i t o thu nh p, thi u tài s n đ đ m b o tiêu dùng trong
nh ng lúc khó kh n, d b t n th
đ t nhu c u đ n nh ng ng

ng tr

c nh ng hoàn c nh b t l i, ít có kh n ng truy n

i có kh n ng gi i quy t, ít đ

c tham gia vào quá trình ra

quy t đ nh, c m giác b x nh c…” (Báo cáo Phát tri n Vi t Nam 2004).
M c dù nghèo đ

c th hi n

nhi u khía c nh nh v y và không có m t khái ni m

duy nh t v nghèo nh ng chung quy, nghèo th

ng th hi n trên ba khía c nh chính: có thu

nh p th p h n m c thu nh p bình quân c a dân c , có m c s ng không đ m b o nh ng
nhu c u t i thi u đ t n t i và không có c h i tham gia vào quá trình phát tri n c a xã h i.
2.2. Các ph

ng pháp xác đ nh nghèo

2.2.1. Ph ng pháp chi tiêu
Ph ng pháp này xác đ nh các h nghèo d a trên chi phí cho m t gi tiêu dùng bao
g ml

ng th c và phi l

calo m i ng

ng th c, trong đó chi tiêu cho l

i/ngày. Các h đ

ng th c ph i đ m b o 2100

c cho là nghèo n u nh m c tiêu dùng không đ t đ

c

4

ng pháp đ

m c này. ây là ph

c T ng c c th ng kê s d ng đ xác đ nh h nghèo trong

các cu c đi u tra m c s ng dân c và đi u tra m c s ng h gia đình.
2.2.2. Ph ng pháp thu nh p
ây là ph ng pháp xác đ nh h nghèo d a trên tiêu chu n v m t m c thu nh p t i
thi u đ m b o cho h có m t cu c s ng t i thi u. Theo chu n nghèo th gi i, m t ng
m c thu nh p th p h n 1 USD/ngày đ
nghèo theo thu nh p
qu c gia đó.

i có

c xem là nghèo (chu n nghèo 1 đô la). Chu n

m i qu c gia l i khác nhau, tùy theo m c thu nh p trung bình c a

Vi t Nam, chu n nghèo theo thu nh p m i nh t do B lao đ ng và th

ng

binh xã h i (L TBXH) ban hành áp d ng cho giai đo n 2011-2015 là 350 nghìn
đ ng/ng

i/tháng

nông thôn và 450 nghìn đ ng/ng
ng pháp này ít đ

Tuy nhiên, ph
khó đ l y đ

i/tháng

c áp d ng đ ng nh t

thành th .
các đ a ph

ng. B i vì r t

c thông tin chính xác v thu nh p c a các h gia đình. Thông th

dân có tâm lý khai th p thu nh p c a mình khi đ
các ngu n thu nh p c a ng

ng ng

i

c h i. H n n a, vi c tính toán đ y đ

i dân là r t khó kh n.

2.2.3. Ph ng pháp x p lo i c a đ a ph ng

ây là ph ng pháp đ c B L TBXH s d ng đ l p danh sách các h nghèo đói
theo đ a ph

ng d a trên thông tin đ

c cung c p t chính quy n đ a ph

ng, nh t là chính

quy n c p thôn, b n. D a trên m t s tiêu chí đ xác đ nh h nghèo do B L TBXH cung
c p, chính quy n các thôn s t ch c bình b u xem nh ng h nào trong thôn là nghèo, sau
đó lên danh sách và g i cho c p xã, c p xã s xem xét và trình lên Phòng L TBXH c p
huy n đ c p s h nghèo cho h đó. Thông tin này đ
nghèo nh t đ

ch

ng các ch

ch a b nh mi n phí, n

ng trình tr c p đ c bi t nh : tín d ng u đãi, th khám

c s ch, tr c p nhà … Vì s ti n tr c p th

nh v y các thôn ph i bình b u xem ai s là ng
sách các h nghèo có th đ
2.2.4. Ph
Ph

c s d ng đ xác đ nh nh ng h

i đáng đ

c thay đ i m i khi có các ch

ch

ng ít nên m i l n

ng tr c p, do v y danh

ng trình tr c p m i.

ng pháp v b n đ nghèo đói
ng pháp này do Nicholas Minot, Bob Baulch, Micheal Epprecht (IFPRI) ph i

h p v i Nhóm tác chi n l p b n đ nghèo đói liên b (2003) s d ng đ
s nghèo đói

c p xã, c p huy n và c p t nh. Ph

cl

ng các ch

ng pháp này k t h p gi a ph ng v n

sâu c a đi u tra h v i ph m vi r ng đ tính m c chi tiêu d báo c a h . M c chi tiêu d

5

báo đ

c dùng đ ph n ánh m c s ng c a h và so sánh m c đ nghèo đói gi a các vùng

khác nhau.
2.3. Lý thuy t v thu nh p và các nhân t nh h ng đ n thu nh p
Có nhi u lý thuy t kinh t gi i thích thu nh p đ c t o ra t đâu và y u t nào có
nh h

ng quy t đ nh đ n thu nh p c a ng

ng phái Kinh t h c c đi n cho r ng có ba y u t quan tr ng

Lý thuy t s n xu t c a tr
nh h

i lao đ ng, h gia đình hay các doanh nghi p.

ng đ n thu nh p là đ t đai, lao đ ng và v n v t ch t. Tuy nhiên, các nhà kinh t h c

Tân c đi n cho r ng nh ng y u t này ch là đi m đ u c a câu chuy n, h đã đ a ra Lý
thuy t v n nhân l c, Lý thuy t Thu nh p và s phân bi t đ i x , Lý thuy t phát tín hi u…
đ gi i thích cho ngu n g c sâu xa c a s khác bi t v thu nh p gi a các cá nhân. ó là do
nh ng y u t nh :

c thù c a ngh nghi p, v n nhân l c, n ng l c t nhiên, trình đ giáo

d c, s phân bi t đ i x …
-

c thù c a ngh nghi p: Trong ch ng m c nào đó, s khác nhau v thu nh p

gi a các cá nhân là đ đ n bù cho nh ng đ c tr ng c a ngh nghi p. V i nh ng y u t
khác không đ i, ng
tr l

i lao đ ng th c hi n nh ng công vi c n ng nh c, nguy hi m s đ

ng cao h n nh ng ng

i có công vi c d dàng, nh nhàng.

- V n nhân l c: Là s tích l y các kho n đ u t vào con ng
tr ng nh t là giáo d c.

c

i. V n nhân l c quan

u t vào v n nhân l c làm t ng n ng su t lao đ ng vì v y nh ng

ng

i có m c trang b v n nhân l c cao h n s nh n đ

ng

i có m c trang b v n nhân l c th p.
- N ng l c t nhiên: M i ng

c m c thu nh p cao h n nh ng

i sinh ra có th có nh ng n ng l c b m sinh khác

nhau và n l c, c h i c a m i cá nhân đ phát tri n n ng l c đó c ng khác nhau. i u này
có th gi i thích cho ph n l n s khác bi t thu nh p gi a m i cá nhân mà nh ng nhân t
khác không gi i thích đ

c.

- Lý thuy t v phân bi t đ i x cho r ng m t s khác bi t v ti n l

ng c ng có th

do phân bi t ch ng t c, gi i tính ho c m t s nhân t khác. Tuy nhiên, xác đ nh m c đ
phân bi t là vi c làm khó kh n vì ng

i ta lo i tr nh ng khác bi t v v n nhân l c và

nh ng đ c tr ng c a công vi c.
- Lý thuy t phát tín hi u giáo d c cho r ng nh ng ng

i có trình đ cao th

thu nh p cao h n không ph i do giáo d c làm t ng n ng su t lao đ ng mà do ng
đ ng s d ng b ng c p nh m t tín hi u đ phân bi t ng

ng có
i lao

i có n ng l c cao v i nh ng


6

ng

i có n ng l c th p h n. Ng

i có trình đ cao là nh ng ng

i có n ng l c b m sinh

cao h n vì v y các doanh nghi p s thuê h .
- V n xã h i (social capital): V n xã h i đ

c xem là s tin c n gi a các thành viên

khác nhau trong cùng m t c ng đ ng, s tuân theo l thói hay phong t c t p quán c a c ng
đ ng y (Bourdieu, 1983). V n xã h i có th t o thành m t y u t s n xu t đ c l p. Trên
c p đ v mô, các nghiên c u th

ng xem xét vai trò c a v n xã h i đ i v i t ng tr

Trên c p đ vi mô, v n xã h i đ

c xem nh là l i ích c a s h p tác và có vai trò quan

tr ng trong thu nh p c a t ng cá nhân, h gia đình. Nh ng ng
đ

c ng

ng.

i có m i quan h xã h i t t,

i khác tin c y có th có vi c làm t t h n, d dàng ti p c n v i các ngu n l c vì

v y có c h i nh n thu nh p cao h n nh ng ng

i khác.

Nh v y, thu nh p là m t hàm đa bi n ph thu c vào nhi u y u t khác nhau,
Y=f(x1, x2, x3… xn). D ng hàm s n xu t đ
nh h

c s d ng ph bi n đ phân tích các nhân t

ng đ n thu nh p là hàm s n xu t Cobb – Douglas:
Y= A. X1 . X 2 . X 3 ... X n .e
1

2

3

n

iD

xi D1

i D2

Trong đó, Y là thu nh p, A là h ng s ; Xi (i= 1, n ) là các nhân t

nh h

ng đ n thu

nh p c a h nh : v n, lao đ ng, đ t đai, trình đ giáo d c…, e là các y u t khác ngoài Xi.
Ngoài ra, d ng hàm bán logarit: LN(Y)=
ho c d ng hàm tuy n tính đa bi n: Y=
d ng khá r ng rãi đ

cl

0

0

1

1

X1

X1

2

2

X 2 ...

X 2 ...

n

n

Xn +

Xn +

i

(Mincer,1974)

i

c ng đ

c s

ng thu nh p và chi tiêu c a cá nhân và h gia đình.

2.4. Lý thuy t v vòng xoáy nghèo đói
Vòng xoáy nghèo đói đ c đ nh ngh a là s ti p di n d

ng nh không k t thúc c a

nghèo đói. Là t p h p nh ng nhân t , nh ng s ki n mà nghèo m i khi đã xu t hi n thì s
ti p t c t th h này sang th h khác tr khi có m t s can thi p t bên ngoài (Bussiness
Dictionary).


7

S đ 1. Vòng xoáy nghèo đói1

S đ 1 mô t vòng xoáy nghèo đói. Trong đó, ng

i nghèo b m c k t trong m t

lo t các tình hu ng xã h i b t l i: thu nh p th p, giáo d c th p, thi u th n nhà , s c kh e
y u kém… Thu nh p th p làm gi m kh n ng ti p c n ngu n l c nh giáo d c, tín d ng,
không có đ l

ng th c và n

c s ch cho sinh ho t… vì th không có đ đi u ki n đ c i

thi n thu nh p, h r i vào tình tr ng đói nghèo, d n đ n b nh t t, suy dinh d

ng và ch t

chóc; k t qu là ki t qu s c lao đ ng và d n đ n kinh t gia đình càng suy gi m h n, thu
nh p càng th p h n.
V n đ là làm th nào đ giúp ng
cung c p cho h nh ng ph

i nghèo thoát kh i vòng lu n qu n này? Có th

ng ti n có giá tr đ giúp h thoát kh i s b n cùng. Quan

tr ng nh t là nh ng kho n vay tín d ng, nó giúp ng
đ m b o t t h n nh ng nhu c u c b n nh l

1

i nghèo có v n đ t s n xu t, nh đó

ng th c, n

c s ch…

Tham kh o t ngu n: CRNA Ministries, D án Sea to Sea, Ending the Cycle of Poverty


8

S đ 2. Phá v vòng xoáy nghèo đói b ng các kho n tín d ng1

Cung c p thu c men ho c d ch v khám ch a b nh cho ng

i nghèo s giúp h có

s c kh e t t h n, kh e m nh h n đ làm vi c và nuôi s ng b n thân, v
lu n qu n c a b nh t t, n n n và nghèo đói.
S đ 3. Phá v vòng xoáy nghèo đói b ng tr c p y t

1

1

Tham kh o t ngu n: CRNA Ministries, D án Sea to Sea, Ending the Cycle of Poverty

t qua kh i vòng


9

Ngoài ra, vòng xoáy này có th đ
c p đ qu c gia.
th c hay n

nh ng n

c m r ng thành m t vòng xoáy nghèo đói

c nghèo, h nghèo không ch không đ

c ti p c n v i l

ng

c s ch mà còn b h n ch ho c không có ti n trang tr i chi phí giáo d c cho

con cái. Vì th trình đ giáo d c ngày càng th p, d n đ n thi u c h i làm vi c, d n đ n các
ho t đ ng t i ph m, nghi n ng p, ki t qu s c kh e, ch t s m, tan v gia đình, và d n đ n
c t

ng lai m đ m cho th h t

ng lai…

S đ 4. Vòng xoáy nghèo đói

nh ng qu c gia thu nh p th p1

Có th phá v vòng lu n qu n này b ng cách giúp ng

i nghèo có đ

c ki n th c

và công ngh m i ng d ng vào s n xu t, ho c cung c p cho h các kho n tín d ng nh …
Ngoài ra, đ m b o s c kh e và giáo d c cho tr em s giúp c i thi n ch t l
su t lao đ ng trong t

ng lai, nh đó v

2.5. Các nhân t nh h
M c s ng c a ng

ng và n ng

t qua đói nghèo.

ng đ n m c s ng c a h nghèo
i nghèo đ c ph n ánh trên nhi u khía c nh nh thu nh p, chi

tiêu đ i s ng, m c đ ti p c n v i các d ch v y t , giáo d c… Các nghiên c u th c

1

Tham kh o t ngu n: CRNA Ministries, D án Sea to Sea, Ending the Cycle of Poverty


10

nghi m v nghèo đói đã phân tích và ch ra các nhóm nhân t
ng

i nghèo

nh h

ng đ n m c s ng c a

nhi u n i trên th gi i, trong đó tín d ng là m t y u t quan tr ng.

2.5.1. Vai trò c a tín d ng đ i v i gi m nghèo
V n là đ u vào quan tr ng cho quá trình s n xu t, chính vì v y thi u v n là m t trong
nh ng nguyên nhân r i vào nghèo, làm cho thu nh p và chi tiêu c a ng

ch . Có nhi u v n s n xu t và d dàng ti p c n đ
m c s ng cho ng

i nghèo b h n

c các ngu n v n s t o c h i nâng cao

i nghèo.

Nhi u nghiên c u ch ra r ng ti p c n tín d ng là đi u ki n quan tr ng đ ng
nghèo t ng c

i

ng đ u t cho s n xu t, trang tr i chi phí h c hành cho con cái… Nh đó,

nâng cao thu nh p và có c h i thoát nghèo b n v ng. Ngân hàng th gi i (1995) đã
khuy n cáo r ng c i thi n th tr
đói

ng tín d ng là m t chính sách quan tr ng đ gi m nghèo

Vi t Nam. Tuy nhiên, cho đ n nay, tín d ng

nông thôn Vi t Nam v n r t kém phát

tri n.
Nghiên c u v m i quan h gi a tín d ng và gi m nghèo

m t s qu c gia Châu Phi,

các tác gi Yasmine F. Nader (2007), Shahidur R. Khandker (2005), Jonathan Morduch,
Barbara Haley (2002) đã kh ng đ nh vai trò quan tr ng c a vi c c p tín d ng v i nh ng
đi u ki n u đãi cho ng

i nghèo, đó là ph

ng ti n đ giúp h thoát nghèo. Ryu Fukui,

Gilberto M. Llanto (2003): Vai trò c a ho t đ ng tín d ng cho ng
đóng góp c a nó vào thúc đ y t ng tr

i nghèo th hi n qua s

ng kinh t , gi m tác đ ng c a s b t n kinh t và

t ng tính t ch cho các h nghèo. Margaret Madajewicz – Colombia University (1999) và
James Copestake, Sonia Blalotra (2000) nh n th y vi c cho ng

i nghèo vay v n s giúp

h t làm vi c cho chính mình, và có v n đ th c hi n nh ng ho t đ ng kinh doanh nh ,
đó chính là c h i đ h thoát nghèo.
M t s nghiên c u khác

Vi t Nam nh Ph m V L a H (2003), Nguy n Tr ng

Hoài (2005) c ng kh ng đ nh r ng tín d ng và ti p c n tín d ng là đi u ki n quan tr ng
quy t đ nh đ n kh n ng nâng cao m c s ng và thoát kh i đói nghèo c a các h nghèo.
Tín d ng vi mô c ng đ

gi m nghèo, đ c bi t

c nhi u nghiên c u kh ng đ nh có vai trò tích c c trong vi c

nông thôn. Sudan Jhonson and Ben Rogaly (1997), Hege Gulli

(1998), Beatriz Amendáris de Aghion, Jonathan Morduch (2005) kh ng đ nh r ng tài chính
vi mô giúp gi m nghèo, đ c bi t là nh ng ng

i nghèo nh t và d t n th

qua vi c cung c p tín d ng d dàng k t h p v i nh ng h

ng nh t thông

ng d n v cách th c s d ng.


11

Nh đó giúp ng

i nghèo t ng c

ng đ

c v th c a mình trong xã h i, phát tri n các ho t

đ ng s n xu t kinh doanh nh , k c s n xu t nông nghi p, t ng thu nh p và gi m kh n ng
d t n th

ng.

Nh ng ng

i b o v quy n l i cho ph n tin r ng tín d ng cho ng

i nghèo làm

t ng quy n l i cho ph n b i vì nó thúc đ y phát tri n đ ng th i v i vi c lo i b b t bình
đ ng nam n .
i nghèo đ

Nhìn chung, tín d ng cho ng

thúc đ y s phát tri n kinh t trong dài h n

c ng h b i các chuyên gia kinh t vì nó

các vùng khó kh n.

2.5.2. Các y u t v nhân kh u h c
S nhân kh u trong h : Báo cáo Phát tri n Vi t Nam 2004 ch ra r ng nh ng h gia
đình càng đông ng

i thì thu nh p và chi tiêu bình quân đ u ng

i càng gi m xu ng.

Dorter Verner (2005), D án Di n đàn mi n núi (2005), Nguy n Tr ng Hoài (2005) c ng

có k t lu n t
c a ng

ng t v m i quan h ngh ch bi n gi a s nhân kh u trong h và phúc l i

i nghèo.

T l ph thu c: T l ph thu c là s ng

i n theo trên m t lao đ ng trong h . Các

nghiên c u v nghèo đói c a Ngân hàng th gi i và các chuyên gia kinh t phát tri n đ u
nh t trí r ng t l ph thu c là m t y u t quan tr ng quy t đ nh s sung túc hay nghèo khó
c a các h gia đình
trong h nh n đ

các đ a ph

ng. T l ph thu c càng cao thì phúc l i mà m i ng

i

i lao đ ng ph i nuôi s ng nhi u ng

c

c càng th p, do m t ng

bi t là nh ng h có nhi u tr em s có m c thu nh p bình quân đ u ng

i h n.

i th p h n nh ng

h có ít tr em.
Gi i tính c a ch h : Có nh ng quan đi m trái ng

c nhau v m i quan h gi a gi i

tính c a ch h và nghèo đói. Nhi u nghiên c u ch ra r ng nh ng h có ch h là nam
th

ng có thu nh p và chi tiêu bình quân đ u ng

i cao h n h có ch h là n . Nh ng h

gia đình mà v (ho c ch ng) c a ch h b ch t hay li d có m c thu nh p và chi tiêu đ u
ng

i th p h n nh ng h có đ y đ c v và ch ng. Tuy nhiên, theo đánh giá c a UNDP

(1995),

Vi t Nam, nh ng h do ph n làm ch h không nghèo h n so v i nh ng h do

nam gi i làm ch .


12

2.5.3. Tình tr ng vi c làm và giáo d c c a h
Nh ng h gia đình có nhi u ng i có trình đ cao có kh n ng có thu nh p cao h n
nh ng h khác do h có th ti p c n đ

c nh ng công vi c đ

và McCulloch (1998) đã nghiên c u v nghèo đói

c tr l

ng cao h n. Baulch

Pakistan trong n m n m và k t lu n

r ng trình đ giáo d c cao h n, đ c bi t là giáo d c ph thông làm t ng kh n ng thoát
nghèo c a các h . World Bank (2004) cho r ng đ u t vào giáo d c là cách t t nh t đ
ng

i nghèo thoát nghèo m t cách b n v ng. Ng

i nghèo có trình đ cao h n không ch

có kh n ng s n xu t t t h n mà có th d dàng chuy n đ i ngh nghi p h n n u nh có
m t bi n c nào đó x y ra v i công vi c c a h .
Dorter Verner (2005), R.Khandker (2009) ch ra r ng nh ng h gia đình có ng
làm vi c trong l nh v c phi nông nghi p hay làm vi c h

ng l

i

ng s có m c s ng cao h n

nh ng h ch làm nông nghi p. Krishna (2004) theo dõi vi c r i vào nghèo và thoát nghèo
35 ngôi làng

và k t lu n r ng s đa d ng hóa thu nh p và kh

vùng Rajashthan, n

n ng ti p c n các vi c làm công n l
n ng thoát nghèo c a ng

ng (k c vi c làm không th

i dân.

Nguy n Tr ng Hoài (2005) nghiên c u v nghèo đói
lu n y u t có nh h

ng xuyên) s t ng kh

các t nh ông Nam B đã k t

ng l n nh t đ n phúc l i c a h là vi c làm. M t h gia đình có vi c

làm chi tiêu nhi u h n h không có vi c làm và m t h có vi c làm thu n nông có m c chi
tiêu bình quân đ u ng

i th p h n h có vi c làm phi nông nghi p.

Ch ng t có m t s nh t trí cao gi a các nghiên c u r ng vi c làm là m t y u t quan
tr ng có nh h

ng đ n phúc l i c a ng

i nghèo và vi c làm phi nông nghi p là c h i đ

h thoát nghèo.
2.5.4. N ng l c s n xu t c a h
t đai: Vì đa s ng i nghèo

Vi t Nam s ng

nông thôn và ph thu c r t l n vào

s n xu t nông nghi p. Do đó đ t đai là m t y u t r t quan tr ng nh h
chi tiêu c ng nh nh ng c h i c i thi n phúc l i khác c a ng
Báo cáo t ng h p v đánh giá nghèo đói
(1999) đã ch ra r ng có đ đ t đai t

ng đ n thu nh p,

i nghèo.

Vi t Nam có s tham gia c a ng

i dân

ng đ i t t đ s n xu t là c s đ h nghèo c i thi n

cu c s ng. Nh ng h gia đình có đ t đai t t h n (đ d c th p, g n g i v i nhà , có h
th ng t

i tiêu t t và không nhi m m n) s kh m khá h n nh ng h khác. Nh ng h s


13

h u nhi u đ t đai có th đa d ng hóa lo i cây tr ng, nh đó c i thi n m c s ng t t h n
nh ng h khác.
R. Khandker (2009), GayaTri Datar (2009), Nguy n Tr ng Hoài (2005) c ng kh ng
đ nh di n tích đ t đai và kh n ng ti p c n đ t đai có nh h

ng cùng chi u t i m c thu

nh p và chi tiêu c a h nghèo.
T li u s n xu t:

i v i các h nghèo

nông thôn, gia súc (trâu, bò, ng a, l n

nái…) là m t ph n quan tr ng c a t li u s n xu t vì nó cung c p s c cày b a, kéo và phân
bón ph c v s n xu t. Ngoài ra, l n nái, bò cái… cung c p con gi ng cho ch n nuôi c a h
gia đình.
2.5.5. Các đi u ki n bên ngoài
i u ki n đ a lý, giao thông, kho ng cách đ n khu v c trung tâm có tác đ ng đáng k đ n
m c s ng c a các h gia đình. Báo cáo phát tri n Vi t Nam, 2004 đã kh ng đ nh r ng
nh ng h gia đình

vùng sâu, vùng xa có m c chi tiêu đ u ng

đ ng b ng và thành th . Trong báo cáo “Vi t Nam –

i th p h n nh ng h

ánh giá s nghèo đói và chi n l

(1995), World Bank kh ng đ nh c s h t ng là y u t có nh h

c”

ng quan tr ng t i n ng

su t nông nghi p, g n li n v i s phát tri n vi c làm phi nông nghi p và thúc đ y s tham
gia c a ng

i nghèo vào n n kinh t th tr

ng. Nh ng ng

i dân s ng g n c s h t ng

có m c s ng cao h n và có kh n ng t n d ng nh ng u th c a th tr

ng h n nh ng h

xa.
Nicholas Minot, Bob Baulch k t h p v i Nhóm tác chi n l p b n đ nghèo đói

(2003) cho r ng nghèo đói

Vi t Nam có m i quan h ch t ch v i các y u t đ a lí nh

đ a hình, đ d c, đ c đi m đ t đai, kho ng cách t n i
Vi t Nam ch y u t p trung
2.5.6.

c đi m dân t c
Các nghiên c u tr

các h ng

i Kinh hay ng

đ n trung tâm.

c bi t, nghèo đói

các t nh mi n núi phía B c và Tây nguyên.

c ch ra r ng các h thu c dân t c thi u s có thu nh p th p h n
i Hoa. Trong đi u ki n nh nhau, ng

i dân t c thi u s có

m c chi tiêu th p h n ng

i Kinh và ng

thi u s

các vùng núi, vùng sâu, vùng xa, c s h t ng kém phát tri n;

Vi t Nam s ng

i Hoa 13% (WB, 2004). B i vì ph n l n dân t c

ít có đi u ki n h c hành vì th k n ng ng d ng k thu t vào s n xu t kinh doanh c ng r t
kém. H n n a, các h dân t c thi u s th

ng có đông con, đ t đai ít và không màu m …


14

Tóm l i, d a vào lý thuy t v thu nh p và nh ng nghiên c u th c nghi m v nghèo
đói, có th chia các nhân t

ng đ n phúc l i c a ng

nh h

i nghèo thành các c p đ sau

đây.
- C p đ cá nhân: G m có trình đ giáo d c, tu i, gi i tính, n ng l c t nhiên, c h i và s
n l c cá nhân…
- C p đ h gia đình: Qui mô nhân kh u c a h , di n tích đ t, s lao đ ng, t l ph thu c,
đ c đi m dân t c, trang thi t b s n xu t, n ...

- C p đ vùng: Kho ng cách t n i

đ n trung tâm, đ c đi m vùng, giao thông

- C p đ chính ph : S h tr v giáo d c, y t , tín d ng…
S đ 5: Các nhân t

nh h

ng đ n phúc l i h nghèo

Tu i

C p đ cá nhân

Gi i tính
Trình đ
Tình tr ng vi c làm

Phúc l i c a h
nghèo

S nhân kh u

Thu nh p
S lao đ ng
T l ph thu c

C pđ h

Chi tiêu đ i s ng

Di n tích đ t

S c kh e
Ti p c n tín d ng
Thu nh p phi nông nghi p

N

c s ch

Dân t c

C i thi n m c đ
ti p c n giáo d c
Vùng mi n sinh s ng

C p đ vùng

Kho ng cách đ n trung tâm
….
Giao thông

Chính sách tín d ng

C p đ chính ph

B o hi m y t
Tr c p v giáo d c

15

CH

NG PHÁP NGHIÊN C U VÀ T NG QUAN V

NG 3: PH
TH TR

NG TÍN D NG NÔNG THÔN VI T NAM

3.1. Tiêu chí xác đ nh nghèo
Nghiên c u này xác đ nh h nghèo d a trên s phân lo i c a chính quy n đ a
ng. Nh ng h nghèo là nh ng h tr l i “Có” đ i v i câu h i “H có đ

ph

c đ a ph

ng

x p vào di n h nghèo trong n m hay không?” trong đi u tra m c s ng h gia đình 2004.
M c đích là nh m h n ch s khác bi t v kh n ng đ

ch

ng l i t các chính sách khác

ngoài chính sách tín d ng gi a các h nghèo.
3.2. Ph

ng pháp nghiên c u
tài ch y u s d ng ph

ng pháp đ nh l

ng. S d ng ph

ng pháp khác bi t

kép (DID) đ đánh giá m c đ tác đ ng c a tín d ng đ i v i m c s ng c a h nghèo. S
d ng ph

ng pháp th ng kê mô t đ ph n ánh đ c đi m c a h nghèo và kh n ng ti p

c n tín d ng c a h .
3.2.1. Các ph ng pháp đ c s d ng trong các nghiên c u tr c
Có nhi u nghiên c u v nghèo đói cho r ng tín d ng là m t y u t quan tr ng nh
h

ng đ n m c s ng c a ng

i nghèo. Tuy nhiên, các nghiên c u đó đ u đánh giá tác

đ ng c a tín d ng đ i v i thu nh p hay chi tiêu c a h nghèo d a vào mô hình h i qui đa
bi n thông th

ng. Mô hình h i qui OLS th

ng đ

c các nghiên c u tr

c s d ng là: Y

= + 1X1 + 2X 2 +....+ kX k
Trong đó, Y là bi n ph thu c th

ng th hi n thu nh p (ho c logarit c a thu nh p)

hay chi tiêu (ho c logarit c a chi tiêu) bình quân đ u ng

i. Các Xi (i= 1,k ) là các bi n đ c

l p gi i thích m c đ đóng góp c a các y u t khác nhau đ n thu nh p hay chi tiêu bình
quân đ u ng

i c a h , tình tr ng tín d ng là m t trong nh ng bi n gi i thích đó. Các

l

ng d a trên s li u chéo v thu nh p hay chi tiêu và các đ c đi m khác c a

ng này th

h đ

c quan sát t i m t th i đi m nào đó. Nh v y,

cl

ng này s cho bi t tác đ ng

c a tín d ng và các y u t khác lên thu nh p hay chi tiêu bình quân đ u ng
cl

bao nhiêu thông qua h s
Tuy nhiên, cách

cl

ng

i

c

i c a h là

.

ng này có h n ch là không tách b ch đ

d ng và tác đ ng c a nh ng y u t khác lên thu nh p c a ng

c tác đ ng c a tín

i dân. Do k t qu

cl

ng


16

c a mô hình đa bi n d a vào so sánh thu nh p ho c chi tiêu gi a h có vay v n và h
không vay v n t i m t th i đi m nh t đ nh. Nh ng có r t nhi u đ c đi m khác nhau trong
n i t i các h này nên r t khó đ nói r ng đó là tác đ ng do tín d ng đem l i. Chính vì v y,
đánh giá tác đ ng c a chính sách hay các ch
ng

i dân b ng ph

ng trình tín d ng đ i v i m c s ng c a

ng pháp h i qui đa bi n thông th

ng là không chính xác.

3.2.2. Ph ng pháp khác bi t trong khác bi t (DID)
Ngày nay, ph ng pháp Khác bi t trong khác bi t đ

c s d ng khá r ng rãi trong

nghiên c u đ đánh giá tác đ ng c a m t chính sách kinh t , m t ph
m i, hay m t công ngh m i, chi n l

c kinh doanh m i…

ng pháp ch a b nh

áp d ng đ

c ph

ng pháp

DID, c n ph i có s li u b ng, t c là s li u ph i v a ph n ánh thông tin theo th i gian v a
ph n ánh thông tin chéo c a nhi u đ i t
Ph

ng pháp này đ

nhóm, m t nhóm đ

ng quan sát khác nhau.

c th c hi n b ng cách chia các đ i t

ng phân tích thành hai

c áp d ng chính sách (nhóm tham gia), nhóm còn l i không đ

c áp

d ng chính sách (g i là nhóm so sánh). G i D là bi n gi ph n ánh nhóm quan sát, D=0: h
quan sát thu c nhóm so sánh, D=1: h quan sát thu c nhóm tham gia.

M t gi đ nh quan tr ng c a ph
t

ng t nhau vào th i đi m tr

ph i có xu h

ng pháp này là hai nhóm này ph i có đ c đi m

c khi áp d ng chính sách. Do đó đ u ra c a hai nhóm này

ng bi n thiên gi ng nhau theo th i gian n u không có chính sách.

G i Y là đ u ra c a chính sách (thu nh p, l i nhu n, …). V i T=0 là tr
chính sách, T=1 là sau khi chính sách. Tr

c khi áp d ng m t chính sách hay ch

c khi có
ng trình

m i, ti n hành thu th p thông tin v đ u ra (Y) c a c hai nhóm và so sánh xem có s khác
nhau nh th nào. Sau đó, áp d ng chính sách lên nhóm tham gia và không áp d ng chính
sách lên nhóm so sánh. Khi ch

ng trình k t thúc ho c sau m t th i gian áp d ng nh t

đ nh, thu th p thông tin v đ u ra c a hai nhóm này m t l n n a. So sánh s khác bi t tr

c

và sau khi có chính sách trong đ u ra c a c hai nhóm. N u có s khác bi t trong m c đ
bi n thiên trong đ u ra gi a hai nhóm này thì đó chính là tác đ ng c a chính sách. K t qu
này v a ph n ánh s khác bi t v m t th i gian tr

c và sau khi có chính sách v a ph n

ánh s khác bi t chéo gi a nhóm tham gia và nhóm không tham gia. Vì th đ
khác bi t trong khác bi t (khác bi t kép).

c g i là


17

Ph

ng pháp DID đ

Vào th i đi m tr

c mô t c th nh sau:

c khi có chính sách, đ u ra c a nhóm so sánh là Y00 (D=0, T=0)

và đ u ra c a nhóm tham gia là Y10 (D=1, T=0). Chênh l ch đ u ra gi a hai nhóm này
tr

c khi có chính sách là Y10-Y00.
T i th i đi m x nào đó sau khi áp d ng chính sách, đ u ra c a nhóm so sánh là Y01

(D=0, T=1) và đ u ra c a nhóm tham gia là Y11 (D=1, T=1). Khi đó, chênh l ch đ u ra gi a
hai nhóm này là Y11-Y01.
Tác đ ng c a chính sách là (Y11-Y01) – (Y10-Y00).
u ra, Y

Y11[D=1]
cl

ng DID

Y10[D=1]
Y01 [D=0]
Y00 [D=0]

T= 0

T=1

Th i gian, T

(Ngu n: Nguy n Xuân Thành, 2006, Phân tích tác đ ng chính sách công)

th trên đây mô t ph

ng pháp DID. Gi thi t t i quan tr ng c a ph

ng pháp này là

n u không có chính sách thì đ u ra c a nhóm so sánh và nhóm tham gia có xu h

ng bi n

thiên nh nhau. S khác nhau trong bi n thiên theo th i gian gi a hai nhóm này là do tác
đ ng c a chính sách hay ch

ng trình m i.

3.2.3. K t h p ph ng pháp Khác bi t trong khác bi t v i h i qui OLS
đánh giá tác đ ng c a tín d ng đ n m c s ng c a h nghèo, đ tài s d ng
ph

ng pháp DID, trong đó, tín d ng đ

c xem là m t bi n chính sách.

nhiên hai nhóm h nghèo phù h p v i gi đ nh c a ph

tài ch n ng u

ng pháp DID. Nhóm 1, đ

nhóm tham gia, bao g m nh ng h nghèo theo phân lo i c a đ a ph

c g i là

ng có tham gia vay

v n trong vòng m t n m trong VHLSS 2006 và không vay v n trong VHLSS 2004. Nhóm