KHÁM cột SỐNG

KHÁM CỘT SỐNG


MỤC TIÊU HỌC TẬP
1. Nêu đặc điểm giải phẩu của cột sống.
2. Trình bày cách khám cột sống.
3. Trình bày các xét nghiệm cận lâm sàng.


GIẢI PHẪU
• Cột sống tạo bởi 33 đốt sống xếp chồng lên nhau.
• Các đốt sống được phân cách bởi các khớp thật sự
do các đĩa đệm,
• đĩa sụn sợi bao chung quanh bằng bao khớp và dây
chằng.
• Các khớp cột sống ít di động, nhưng do nhiều khớp
nên giúp cho cột sống có biên độ cử động lớn.


rễ TK cổ

rễ TK lưng

rễ TK thắt
lưng
rễ TK cùng

rễ TK cụt

• Độ chuyển động và độ vững chắc
của cột sống phụ thuộc vào các

cơ cạnh cột sống và các cơ
bụng.
• Các cơ chi dưới, cơ thắt lưng
chậu cũng có vai trò quan trọng.
• Bên trong ống sống, tủy sống
được bao bởi màng tủy, tủy sống
cho các rễ thần kinh sống.


KHÁM LÂM SÀNG…1
Khám cột sống bao gồm:
•Khám trực tiếp
•Tìm các dấu thần kinh
•Xét nghiệm hình ảnh


 Các dấu thần kinh trực tiếp
 Sự biến dạng cột sống
 Nhìn:
• Gù cột sống: bình thường có độ lồi ra sau ở cột sống lưng,
nếu lồi quá nhiều là bất thường.
• Ưỡn cột sống: bình thường có độ ưỡn cột sống cổ
• Cột sống thắt lưng nếu ưỡn quá mức sẽ kéo khung chậu ra
trước.


Gù cột sống

Ưỡn cột sống

Vẹo cột sống



KHÁM LÂM SÀNG…2
• Vẹo cột sống: cột sống di lệch sang bên kèm xoay thân đốt
sống.
• Gù cột sống có thể nhận biết bằng ấn đầu ngón tay dọc theo
mấu gai và cảm nhận mấu gai nhô ra sau.
 Đánh giá độ cứng cột sống:
• Cho bệnh nhân gập ra trước, ra sau và nghiêng phải, nghiêng
trái để tìm đoạn cột sống bị cứng.
• Nắn khối cơ cạnh cột sống tìm co thắt cơ cạnh cột sống.
• Đánh giá các cơ bụng và các cơ gốc chi dưới.





KHÁM LÂM SÀNG…3
Khám cảm giác cột sống:
Ta có thể tìm 2 loại đau:
• Đau khi gõ mấu gai: thường tương ứng với tổn
thương của đốt sống đó.
• Nắn cạnh cột sống: thường do tổn thương đĩa đệm;
Đau ngay điểm nắn hay lan theo rễ thần kinh tổn
thương (điểm Valleix)

KHÁM LÂM SÀNG…4
Các triệu chứng lan xa
Áp xe lan theo xương:
•Tổn thương nhiễm trùng cột sống có thể tạo thành áp
xe từ xương.
•Ví dụ lao cột sống thắt lưng có thể tạo nên áp xe lan
theo bao cân cơ thắt lưng chậu (psoas) xuống dưới
cung đùi.


Manh tràng

Cơ thắt lưng chậu
Áp xe trong bao cơ
Cung đùi


KHÁM LÂM SÀNG…5
Các dấu thần kinh ảnh hưởng
Tổn thương cột sống có thể gây kích thích một
hay nhiều rễ thần kinh.
•Khám có thể phát hiện tổn thương vùng khoanh da do
rễ thần kinh chi phối, cho phép chẩn đoán vị trí cột
sống bị tổn thương.
•Cần biết rõ về phân bố vị trí của các rễ thần kinh chi
trên và chi dưới.
•Hai nghiệm pháp quan trọng trong khi khám cột sống
thắt lưng:

KHÁM LÂM SÀNG…6
Nghiệm pháp Lasѐgue :
cho chi dưới duỗi bàn chân 900 gấp dần vô háng, tìm
góc gây đau.
Nghiệm pháp dương tính cho thấy kích thích dây thần
kinh tọa.
Nghiệm pháp Wasserman:
cho bệnh nhân nằm sấp, cho gấp chi dưới lên gây
ưỡn cột sống thắt lưng.
Nếu đau rễ thần kinh tương ứng là L2 hay L3.



KHÁM LÂM SÀNG…7
 Hội chứng dưới tổn thương
• Nếu tổn thương cột sống gây nên cắt ngang tủy đột
ngột
• sẽ dẫn đến liệt đoạn tủy dưới tổn thương tạo thành
hội chứng dứơi tổn thương,
• liệt mềm hai chi dưới : liệt vận động, mất hoàn toàn
cảm giác, mất phản xạ và rối loạn cơ vòng.
• Các rối loạn này có giới hạn trên rỏ tương ứng vị trí
tổn thương cột sống.


KHÁM LÂM SÀNG…8
• Liệt hai chi dưới cũng có thể liệt cứng do chèn ép tủy
chậm hoặc giai đoạn chuyển từ liệt mềm sang liệt
cứng;
• biểu hiện là sự co rút hai chi dưới và dấu Babinski

dương tính, tổn thương bó tháp
Hội chứng nơi tổn thương
• Hội chứng rễ thần kinh tổn thương:
• với các rối loạn cảm giác, vận động và phản xạ, chỉ vị
trí cột sống bị tổn thương.


XÉT NGHIỆM CẬN LÂM SÀNG
• Các xét nghiệm thường qui:
 công thức máu
 tốc độ hồng cầu lắng (VS), CRP (C reactive protein)
 H LA-B27, yếu tố Rh
• Hình ảnh học
 X Quang cột sống
 CẮT LỚP ĐIỆN TOÁN
 Cộng hưởng từ