Quản lý hoạt động dạy học môn công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông huyện phú bình, tỉnh thái nguyên
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.61 MB, 171 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
CHU THỊ DIỄM
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN CÔNG
NGHỆ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH
THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
CHU THỊ DIỄM
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN CÔNG
NGHỆ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH
THÁI NGUYÊN
Ngành: Quản lý Giáo dục
Mã số: 8.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Khánh Tuấn
THÁI NGUYÊN - 2020
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn này là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi.
Các số liệu và tài liệu được trích dẫn trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên
cứu này không trùng với bất cứ công trình nào đã được công bố trước đó.
Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.
Tác giả luận văn
Chu Thị Diễm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được cảm ơn sâu sắc đến Ban giám
hiệu trường ĐHSP Thái Nguyên, khoa Sau đại học, khoa Quản lý giáo dục cùng
toàn thể các thầy, cô giáo đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác
giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, tác giả xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới
GS.TS. Lê Khánh Tuấn - người hướng dẫn khoa học - đã tận tình giúp đỡ, chỉ
bảo ân cần cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã rất cố gắng và dành nhiều tâm huyết cho quá trình nghiên cứu để
hoàn thành luận văn, nhưng do khả năng có hạn nên khó tránh khỏi những thiếu
sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến chỉ bảo của quý thầy cô và ý kiến
đóng góp chân tình các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn
Chu Thị Diễm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... ii
MỤC LỤC .............................................................................................................. iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ............................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ ........................................................................ v
MỞ ĐẦU................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu .................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu......................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.......................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 3
8. Cấu trúc của luận văn .......................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
CÔNG NGHỆ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG ........................................................................................ 5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 5
1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học theo tiếp cận năng lực................................... 5
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực...................... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài............................................................... 13
1.2.1. Quản lý......................................................................................................... 13
1.2.2. Hoạt động dạy học ....................................................................................... 14
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học .......................................................................... 15
1.2.4. Năng lực, dạy học theo tiếp cận năng lực.................................................... 15
1.2.5. Môn công nghệ ở trường phổ thông ............................................................ 17
1.2.6. Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ...........
19
1.3. Dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ
thông... 21
1.3.1. Vị trí, vai trò của môn Công nghệ trong chương trình giáo dục trung học
phổ thông....................................................................................................... 21
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3.2. Đặc điểm của dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực................... 22
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.3.3. Mục tiêu của dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường
trung học phổ thông....................................................................................... 23
1.3.4. Những năng lực cần hình thành cho học sinh thông qua dạy học môn
Công nghệ ở trường trung học phổ thông ..................................................... 25
1.3.5. Nội dung dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường trung
học phổ thông ................................................................................................ 28
1.3.6. Phương pháp dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường
trung học phổ thông....................................................................................... 30
1.3.7. Hình thức tổ chức dạy học Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường
trung học phổ thông....................................................................................... 33
1.3.8. Phương tiện dạy học môn Công nghệ ở trường trung học phổ thông theo
tiếp cận năng lực............................................................................................ 34
1.3.9. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực
ở trường trung học phổ thông........................................................................ 35
1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường
trung học phổ thông....................................................................................... 37
1.4.1. Lập Kế hoạch dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường
trung học phổ thông....................................................................................... 37
1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động dạy học học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực ở trường trung học phổ thông......................................................... 38
1.4.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động dạy học học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực ở trường trung học phổ thông......................................................... 39
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng
lực ở trường THPT ........................................................................................ 40
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo
tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông ........................................... 41
1.5.1. Các yếu tố chủ quan..................................................................................... 41
1.5.2. Các yếu tố khách quan................................................................................. 43
Kết luận chương 1.................................................................................................. 45
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
CÔNG NGHỆ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH TỈNH THÁI NGUYÊN ............ 46
2.1. Vài nét về điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội, giáo dục trung học phổ thông
trên địa bàn huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên............................................... 46
2.1.1. Vài nét về điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội.............................................. 46
2.1.2. Tình hình giáo dục trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ...
47
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng................................................................... 48
2.2.1. Mục đích của việc khảo sát.......................................................................... 48
2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................................ 48
2.2.3. Đối tượng khảo sát....................................................................................... 48
2.2.4. Phương pháp, cách thức khảo sát và xử lý dữ liệu ...................................... 49
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở
trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên ................ 49
2.3.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu, chương trình dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh
Thái Nguyên .................................................................................................. 50
2.3.2. Thực trạng nội dung dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở
trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên ................ 51
2.3.3. Thực trạng các phương pháp dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng
lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên ....... 55
2.3.4. Thực trạng các hình thức tổ chức dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái
Nguyên
....................................................................................................................... 60
2.3.5. Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng
lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên ......... 61
2.3.6. Thực trạng đánh giá kết quả học tập của học sinh trong hoạt động dạy
học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông
huyện
Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên........................................................................... 63
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên...................
67
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực
ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên...................
67
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên.....
70
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên.....
71
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh Thái Nguyên ..
73
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông huyện
Phú Bình tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................ 75
2.6. Đánh giá chung về thực trạng......................................................................... 77
2.6.1. Kết quả đạt được.......................................................................................... 77
2.6.2. Tồn tại, hạn chế............................................................................................ 78
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế................................................................. 78
Kết luận chương 2.................................................................................................. 79
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN CÔNG
NGHỆ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH - TỈNH THÁI NGUYÊN............................. 80
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................................... 80
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .............................................................. 80
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ............................................................... 80
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ................................................................. 80
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .............................................................. 81
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học
sinh trong quá trình dạy học.......................................................................... 81
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn công nghệ theo tiếp cận năng
lực ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ........ 81
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học
sinh về dạy học theo tiếp cận năng lực nói chung và dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực nói riêng ........................................................... 81
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
3.2.2. Chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp, hình thức, tổ chức dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực nhằm phát huy tính tích cực, chủ động
của
học sinh trong quá trình dạy học ..................................................................... 84
3.2.3. Chỉ đạo giáo viên hướng dẫn học sinh phương pháp tự học, khuyến khích
học sinh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ vào thực tiễn .............. 86
3.2.4. Chỉ đạo giáo viên đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Công nghệ dựa
vào năng lực học sinh đạt được..................................................................... 88
3.2.5. Quản lý sử dụng hiệu quả và đầu tư cơ sở vật chất phục vụ dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực ................................................................. 90
3.2. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................... 93
3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
đã đề xuất....................................................................................................... 94
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................ 95
3.3.2. Quá trình khảo nghiệm ................................................................................ 95
3.3.3. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................... 95
3.3.3. Tương quan giữa tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất...
99
Kết luận chương 3................................................................................................ 101
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 102
1. Kết luận............................................................................................................ 102
2. Khuyến nghị..................................................................................................... 103
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 105
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CSVC
: Cơ sở vật chất
GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo
HĐDH
: Hoạt động dạy học
HĐND
: Hội đồng nhân dân
KCN
: Khu công nghiệp
KHGD
: Khoa học giáo dục
KTĐG
: Kiểm tra đánh giá
PTDH
: Phương tiện dạy học
QLGD
: Quản lý giáo dục
QTDH
: Quá trình dạy học
TCNL
: Tiếp cận năng lực
THCS
: Trung học cơ sở
THPT
: Trung học phổ thông
UBND
: Ủy ban nhân dân
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ
Bảng:
Bảng 1.1. Các mạch nội dung kiến thức dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực................................................................................................29
Bảng 2.1. Tổng quan các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình - tỉnh
Thái Nguyên năm học 2019 -2020 ......................................................47
Bảng 2.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu chương trình dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực .................................................................50
Bảng 2.3. Thực trạng nội dung dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực
(phiếu điều tra trên CBQL và giáo viên) .............................................51
Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL, giáo viên về sử dụng phương pháp dạy học
môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ...............................................56
Bảng 2.5. Thực trạng mức độ sử dụng kỹ thuật dạy học môn Công nghệ theo
tiếp cận năng lực ..................................................................................58
Bảng 2.6. Mức độ hứng thú của học sinh khi tham gia hoạt động học tập trong
giờ học môn Công nghệ.......................................................................59
Bảng 2.7. Thực trạng mức độ sử dụng hình thức tổ chức dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực .................................................................60
Bảng 2.8. Thực trạng mức độ sử dụng phương tiện dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ..........................................................................62
Bảng 2.9. Thực trạng mức độ hứng thú của học sinh khi tham gia hoạt động
học tập khi có sử dụng phương tiện dạy học .......................................63
Bảng 2.10. Thực trạng đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực........................................................64
Bảng 2.11. Tổng hợp kết quả đánh giá học sinh môn Công nghệ năm học 2018 2019...65
Bảng 2.12. Thực trạng năng lực học sinh đạt được thông qua nội dung dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực (phiếu điều tra trên học
sinh)..................66
Bảng 2.13. Thực trạng lập kế hoạch dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng
lực...........68
Bảng 2.14. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ..........................................................................70
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Bảng 2.15. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ..........................................................................72
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Bảng 2.16. Thực trạng việc kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực .................................................................74
Bảng 2.17. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực .................................................................75
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cấp thiết của một số biện pháp quản
lý dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực..............................96
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp quản lý dạy
học Công nghệ theo tiếp cận năng lực.................................................97
Bảng 3.3. Mức độ tương quan giữa tính cấp thiết và mức độ khả thi của các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận
năng lực................................................................................................99
Sơ đồ:
Sơ đồ 1.1. Năng lực Công nghệ cần đạt trong quá trình dạy học ..................26
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
Trong thời đại 4.0 vai trò của giáo dục đào tạo ngày càng trở nên quan
trọng. Vì thế, hầu hết các quốc gia đều lựa chọn đầu tư cho giáo là đầu tư cho sự
phát triển, là nền tảng cho sự phát triển đất nước. Nhiều quốc gia đã tiến hành thay
đổi nội dung, chương trình, thậm chí cải cách giáo dục và nước ta cũng không
ngoại lệ. Một xu hướng được bàn đến và nhiều quốc gia vận dụng từ những năm
90 của thế kỷ XX là chuyển từ dạy học định hướng nội dung sang dạy học theo
tiếp cận năng lực người học.
Nghị quyết số 29 - NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo đã khẳng định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu,
là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư
phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội” và “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức
sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành;
lý luận gắn với thực tiễn”. Thực tế, chất lượng giáo dục của Việt nam chưa thực
sự đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội. Một trong những nguyên nhân
chính là giáo dục Việt Nam hiện nay vẫn nặng về nội dung chưa chú trọng đến
tiếp cận phát triển năng lực của người học.
Với tình hình đó ngành Giáo dục được đặt trong những thách thức mới của
xã hội. Trong đó hoạt động quản lý, chỉ đạo của cán bộ quản lý giáo dục cũng cần
phải có những chuyển biến phù hợp, đặc biệt là quản lý hoạt động dạy học trong đó
có môn học Công nghệ. Ở trường THPT môn Công nghệ có nhiệm vụ trang bị cho
học sinh những kiến thức hình thành và phát triển các năng lực giao tiếp, sử dụng,
đánh giá, thiết kế và hiểu biết công nghệ; góp phần phát triển năng lực định hướng
nghề nghiệp chuẩn bị cho học sinh các tri thức nền tảng để theo học các ngành
nghề thuộc các lĩnh vực kĩ thuật, công nghệ theo cả hai hướng hàn lâm và giáo dục
nghề nghiệp.
Tuy nhiên việc dạy học môn học chưa được quan tâm đúng mức, học sinh,
phụ huynh coi là môn “Phụ”, giáo viên kiêm nhiệm, CBQL chưa quan tâm đầu tư
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
đúng mức nên hiệu quả dạy học chưa đạt như mong muốn. Trong quá trình dạy
học
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
chưa việc tiếp cận phát huy năng lực học sinh theo chuẩn năng lực cần đạt chưa
đạt hiệu quả cao như mong muốn.
Cho đến nay đã có nhiều công trình trong và ngoài nước nghiên cứu về vấn
đề quản lý dạy học. Tuy nhiên, việc nghiên cứu quản lý dạy học môn Công nghệ
của Hiệu trưởng ở các trường THPT theo tiếp cận năng lực của học sinh phổ thông
là chưa nhiều, trong khi Công nghệ là lĩnh vực khoa học có vai trò quan trọng trong
cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và là môn định hướng nghề cho các em trong
tương lại.
Xuất phát từ những lý do trên tác giả chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy
học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường THPT huyện Phú Bình,
tỉnh Thái Nguyên” cho công trình nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường THPT trên địa bàn huyện Phú Bình,
luận văn đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo
tiếp cận năng lực nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Công nghệ, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục tại trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường
THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ ở trường THPT huyện Phú Bình
trong thời gian qua đã được quan tâm thực hiện, tuy nhiên chưa phát huy được tối
đa các năng lực của học sinh và chưa đáp được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo
tiếp cận năng lực ở trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên một cách
khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn nhà trường và đặc điểm học sinh thì sẽ
phát triển được năng lực học sinh, nâng cao hiệu quả dạy môn Công nghệ, góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ở trường THPT.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ở trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ theo
tiếp cận năng lực ở trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy
học môn Công nghệ theo tiếp cận năng lực của Hiệu trưởng ở trường THPT huyện
Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
Chương trình môn Công nghệ ở cấp THPT có 2 mạch nội dung kiến thức:
Nông nghiệp (lớp 10) và Công nghiệp (lớp 11,12), ở phạm vi đề tài chỉ nghiên cứu
theo nội dung công nghệ công nghiệp.
6.2. Giới hạn về khách thể khảo sát
Tiến hành điều tra trên số lượng khách thể tại 3 trường THPT trên địa bàn
huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên bao gồm: Ban giám hiệu (9 đồng chí); Tổ
trưởng
- tổ phó, nhóm trưởng chuyên môn (9 đồng chí); Giáo viên dạy công nghệ (15
đồng chí); học sinh (3 lớp - 270 học sinh) ở 3 trường THPT (Điềm Thụy, Phú
Bình, Lương Phú) chủ yếu trong năm học 2018 - 2019.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa
các tài liệu và các văn bản có liên quan đến vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn
Công nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường THPT để xây dựng cơ sở lý luận của đề
tài.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp đàm thoại
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Tiến hành gặp gỡ, trao đổi phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên,
học sinh, phụ huynh để thu thập thông tin thực tiễn về quản lý hoạt động dạy và
học theo tiếp cận năng lực theo năm học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục
Tiến hành nghiên cứu: Giáo án, dự giờ môn Công nghệ ở trường THPT
huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên, qua đó đánh giá thực trạng dạy và học môn
công nghệ ở trường THPT trong huyện.
7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Xây dựng các mẫu phiếu thăm dò ý kiến đối với cán bộ quản lý, giáo viên,
học sinh nhằm khảo sát nhận thức, nhu cầu, nguyện vọng của các khách thể điều
tra về hoạt động dạy học môn Công nghệ và quản lý hoạt động dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực ở trường THPT.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Tiến hành tham vấn ý kiến của những đội ngũ chuyên gia để khảo sát tính
cấp thiết, mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Công
nghệ theo tiếp cận năng lực.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu
Sử dụng toán thống kê tổng hợp các ý kiến điều tra, lập các bảng biểu, phân
tích, đánh giá số liệu. Sử dụng các công thức toán học để xử lý số liệu thu được từ
các phương pháp nghiên cứu làm cho kết quả nghiên cứu đảm bảo độ tin cậy chính
xác cao.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục,
luận văn được trình bày gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng lực ở trường trung học phổ thông.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động hoạt động dạy học môn Công nghệ
theo tiếp cận năng ở trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái
Nguyên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực ở
trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN CÔNG NGHỆ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học theo tiếp cận năng lực
* Những nghiên cứu ở nước ngoài
Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học- kỹ thuật trong những thập niên cuối
thế kỷ XVIII và đầu thế kỷ XIX tạo ra áp lực đòi hỏi phải gia tăng năng suất lao
động. Kinh nghiệm của nhiều nước cho thấy để có lực lượng lao động tương thích
với đặc điểm của kinh tế xã hội đương đại nền giáo dục phải hướng tới đào tạo con
người có năng lực sáng tạo trên nền tảng học vấn vững chắc.
Đứng trước áp lực đó, các nhà giáo dục phải suy nghĩ về việc dạy và học
như thế nào cho có hiệu quả để đáp ứng yêu cầu của sản xuất. Người ta cho rằng,
để nâng cao chất lượng giáo dục cần phải dựa trên phân tích quá trình lao động,
khám phá ra các quy tắc, những cách thức tốt nhất giúp cho việc học ngày càng
hiệu quả hơn.
Những nghiên cứu về phát triển năng lực trong dạy học xuất hiện rất sớm
trong lịch sử giáo dục, ngay từ thời cổ đại với những tên tuổi các triết gia như
Socrate, Aristote, Platon, Lão Tử, Khổng Tử, Mạnh Tử, Tuân Tử. Tiếp đến thời kì
Trung cổ Châu Âu, nhiều nhà khoa học cũng xem xét vấn đề phát triển năng lực
(Decarter, Diterverg, Pestalotsy, Comensky, J. Rutso, v.v…) song thực sự chỉ quan
tâm đến phát triển trí tuệ. Từ thế kỉ 19 đến nửa thế kỉ 20, phát triển trí tuệ vẫn
được nhấn mạnh hơn cả. Thời đó phát triển năng lực hầu như được đồng nhất với
phát triển năng lực trí tuệ (Guilford, Bine-Simon, J. Piaget, R. Bruner, V.V.
Zancov, P.Ia. Galperin, V.V. Đavưđov v.v…). Cuối thế kỉ 20 khoa học giáo dục,
đặc biệt tâm lý học giáo dục và tâm lý học phát triển đã mở rộng khái niệm năng
lực - nó không chỉ là trí tuệ, và xuất hiện những quan niệm mới về năng lực gắn
với vấn đề văn hóa (năng lực văn hóa), xã hội (năng lực xã hội), tình cảm (năng
lực biểu cảm), sự tồn sinh (kỹ năng sống), chưa kể những thứ năng lực còn bí ẩn
khác, trong đó có những yếu tố thuộc tiềm thức hoặc vô thức [26].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Giáo dục dựa vào năng lực (Competency-based Education) hay Đào tạo dựa
vào năng lực (Competency-based Training) hoặc Học tập dựa vào năng lực
(Competency-based Learning) - bản chất tiếp cận này là cụ thể hóa triết lý giáo dục
hướng vào người học, trước hết là năng lực của họ. Hướng vào người học là tư
tưởng hiện đại mà nền tảng triết học đã được, Xavier Roegirs, L.X Vygotsky,
Dubois. D & Rothwell. W, John Dewey và J. Piaget xác lập có 2 khía cạnh: tận
dụng năng lực có sẵn và phát triển năng lực mới của người học trong quá trình dạy
học [26].
Năm 1983, Viện hàn lâm khoa học Quốc gia Mỹ đã có một báo cáo đề cập
đến yêu cầu thay đổi của giáo dục đào tạo trong đó nhấn mạnh Chương trình đào
tạo dựa trên năng lực hơn là dựa trên thời gian.
Cuối thập kỷ 70 đầu thập kỷ 80 ở Mỹ và Canađa, giáo dục- đào tạo dựa
trên năng lực thực hiện được ứng dụng rộng rãi trong Giáo dục nghề nghiệp. Bộ
giáo dục Mỹ đã thành lập một tổ chức liên kết quốc gia các trung tâm giáo dục dựa
trên năng lực [47].
Tuy nhiên, cho đến những năm đầu thập kỷ 80 vẫn chưa đưa ra một định
nghĩa về đào tạo dựa trên năng lực cũng như các tiêu chí của trương trình đào tạo
dựa trên năng lực được mọi người chấp nhận.
Ở Úc, vào cuối thập kỷ 80 bắt đầu một cuộc cải cách trong đào tạo giáo
dục, thiết lập một hệ thống đào tạo dựa trên năng lực, tạo ra phương pháp dựa trên
năng lực cho việc công nhận các kỹ năng của người nhập cư, thành lập hội đồng
đào tạo để xúc tiến việc xây dựng tiêu chuẩn năng lực trong toàn quốc… Các tác
giả như Roger Harris, Hugh Guthrie, Bayr Hobart, Davidlundberg đã nghiên cứu
khá toàn diện về giáo dục và đào tạo dựa trên năng lực ở Úc, đặc biệt nhấn mạnh
đến bối cảnh lịch sử của giáo dục và đào tạo dựa trên năng lực, tiêu chuẩn năng
lực, phát triển chương trình đánh giá và người học - hoạt động theo tiêu chuẩn
năng lực [47].
Cách tiếp cận năng lực đã phát triển mạnh mẽ những năm 1990 với hàng
loạt các tổ chức có tầm cỡ ở Mỹ, Úc,... Các tiêu chuẩn năng lực được xây dựng
nhằm đáp ứng các yêu cầu về chính trị, kinh tế và như là cách để chuẩn bị lực
lượng lao động cho nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu.
Ở Anh, đã có nhiều nghiên cứu về đào tạo dựa trên năng lực dưới sự tài trợ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
của Hội đồng quốc gia về đào tạo nghề nghiệp và cơ quan quản lý đào tạo được
thực
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
