Mối quan hệ giữa đặc điểm Hội đồng quản trị và thông tin bất cân xứng của các công ty niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (Luận án tiến sĩ)

B

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
TR

NGă

NGỂNăHĨNGăNHĨăN

I H C NGÂN HÀNG THÀNH PH

H

C VI T NAM
CHÍ MINH

PHAN BÙI GIA TH Y

M I QUAN H GI Aă

Că I M H Iă

NG QU N TR VÀ

THÔNG TIN B T CÂN X NG C A CÁC CÔNG TY NIÊM Y T
TRÊN S

GIAO D CH CH NG KHOÁN TP.HCM

LU N ÁN TI NăS ăTÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

TP. H

CHÍ MINH - N Mă2020



B

GIÁO D C VĨă ĨOăT O
TR

NGă

NGỂNăHĨNGăNHĨăN

I H C NGÂN HÀNG THÀNH PH

H

C VI T NAM
CHÍ MINH

PHAN BÙI GIA TH Y

M I QUAN H GI Aă

Că I M H Iă

NG QU N TR VÀ

THÔNG TIN B T CÂN X NG C A CÁC CÔNG TY NIÊM Y T
TRÊN S

GIAO D CH CH NG KHOÁN TP.HCM

LU N ÁN TI NăS ă

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
MÃ S : 9 34 02 01

Ng

iăh

ng d n khoa h c:

TS. NGÔ VI TR NG
TS. NGUY N TR N PHÚC

TP. H

CHÍ MINH - N Mă2020



i

L IăCAMă OAN
Lu năánănàyăch aăt ngăđ

c trình n păđ l y h c v ti năs ăt i b t c m tătr

ngăđ i h c

nào. Lu n án này là công trình nghiên c u riêng c a tác gi , k t qu nghiên c u là trung
th c,ă trongă đóă khôngă cóă cácă n iă dungă đưă đ
ng

i khác th c hi n ngo i tr các trích d năđ

TP. H ChíăMinh,ăn mă2020

PHAN BÙI GIA TH Y

c công b tr

că đâyă ho c các n i dung do

c d n ngu năđ yăđ trong lu n án.


ii

L I C Mă N
Lu n án này không th hoàn thành n u không có s giúpăđ , h tr ,ăđ ng viên t giaăđình,ă
gi ngăviênăh

ng d n, các nhà nghiên c uăđ uăngành,ăbanălưnhă đ oănhàătr

đ ng nghi p thân tình c a tôi. Tôi vô cùng bi tă năm iăng

ng và nh ng

iăđưăđiăcùngătôiăchoăđ n ngày

hôm nay.
u tiên, tôi xin g i l iătriăânăthiêngăliêngădànhăchoăng
không còn n aănh ngănh ng nhăh

i cha quá c c a tôi. Cha tôi

ng, nh ng l i ch d y c a cha s luônăđ ng hành cùng

tôi su t cu căđ i.ăTôiăc ngăg iăđ n m tôi l i bi tă năsâuăs c nh t. T khiăchaătôiăquaăđ i,
m tôiănh ă làă ng

iă cha,ă ng

i th yă vàă làă ng

ch măsóc,ăd y b o tôi khôn l n,ănênăng
conăđ

i b n thân thi t luôn bên c nh tôi. M tôi

i. M luônăđ ng hành cùng tôi, ng h tuy tăđ i

ng khoa b ng c a tôi. Không có m , ngày hôm nay tôi không là gì c .

Và tôi g i l i c mă năsâuăđ măvàăchânăthànhăđ n gi ngăviênăh

Ngô Vi Tr ng. M tăng

ng d n c a tôi, Ti năs ă

i Th yăluônătheoăsát,ăđ ngăviênăvàăđ c thúc tôi hoàn thành lu n án

này. Th y giúp tôi đ nhăh

ng nghiên c u, gi iăđáp nh ng khóăkh n, s a l i t ng câu ch t

b n th oă đ uă tiênă choă đ n lu n án hoàn ch nh. S nghiêm c n c a Th y giúp tôi l nhă h i
đ

c nh ng chu n m c và tính chuyên nghi p khi d n thân vào s nghi p khoa b ng.
Bên c nhăđó,ătôiăc ngăxin g i l i tri ân đ n gi ngăviênăđ ng h

Nguy n Tr n Phúc. M tăng

i Th y h t m c quanătâmăđ n quá trình th c hi n lu n án c a

tôi. Th y vô cùng kiên nh n và bao dung v i nh ngăỦăt
khuyên b o và đ nhăh

ng cho tôi t ngăb

ng ngô nghê c a tôi, t đóăTh y

căđiăđúngăđ n. T m lòng r ng m c a Th y giúp

tôi c m nh n sâu s c tinh th n h c t p su tăđ i khiăb

tr

ng d n c a tôi, Ti năs ă

c vào th gi i khoa h c.

Nhânăđây,ătôiăg i l i c mă n đ n PhóăGiáoăs ,ăTi năs ăNguy n M nh Hùng, Hi uătr

ng

ngă

ng

i h c Nguy n T t Thành; và Phóă Giáoă s ,ă Ti nă s ă B chă Longă Giang,ă Tr

phòng Phòng Khoa h c Công ngh ,ătr

ngă

i h c Nguy n T tăThànhăđưă ng h và t o m i

đi u ki n thu n l iăđ tôi th c hi n các d án nghiên c u khoa h c và t p trung hoàn thành
lu n án.
Tôiăc ngăc mă năTi năs ăNguy n Thu Hi n,ătr
s ,ă Ti nă s ă Nooră Azinaă Ismail,ă tr
D

ngăXuânăTr

ng,ătr

ngă

ngă

ngă

i h c Bách khoa TP.HCM; Giáo

i h că Malaya,ă Malaysia;ă Phóă Giáoă s ,ă Ti nă s ă

i h c Bang Iowa, M ;ăvàăcácăđ ng nghi p, nhà nghiên c u

đưăth o lu n và góp ý chuyên môn cho b n th o nghiên c u c a tôi
ACBES 2018, và VICIF 2019.

H i th o VICIF 2015,


iii

H nă n a, tôi c mă nă t p th gi ng viên Khoaă Tàiă chính,ă Khoaă àoă t oă Sauă
tr

ng

i h c Ngân hàng TP.HCMă đưă h tr vàă đ ngă viênă tôiă hoànă thànhă ch

ih c

ngă trìnhă

Nghiên c u sinh.
Sau cùng, tôi g i l i c mă năđ n Th căs ăNguy n Thanh H i,ăGiámăđ c Ki m toán Kh i
Ngu n v n và Ngo i h i Ngân hàng TMCP Qu c T Vi t Nam, nguyên Giámăđ c b ph n
Tài chính Doanh nghi p CTCP Ch ng khoán Saigonbank Berjaya. Th căs ăH iăđưăgiúpătôiă
ti p c n nh ngăv năb n Lu tăliênăquanăc ngănh ăchiaăs nh ng ki n th c th c t đ tôi có
th hoàn thành t t nh t lu n án này.


iv

TÓM T T
Lu n án đ

c th c hi n v i m căđích đoăl

ng thông tin b t cân x ng và

căl

ng m i

quan h gi a đ că đi m c a H iă đ ng qu n tr và thông tin b t cân x ng c a các công ty
niêm y t trên S Giao d ch Ch ng khoán TP.HCM.
K t qu đoăl

ng thông tin b t cân x ng cho th y, thông tin b t cân x ng c a các công ty

niêm y t giaiăđo n 2009-2015 trong kho ng t 52.4% đ n 73.3% và cóăxuăh

ngăgiaăt ngă

trongăgiaiăđo n 2011-2015,ăgiaiăđo n có s đi u ch nh m r ngăbiênăđ daoăđ ng giá giao
d ch c phi u t 5% lên 7%. Ngoài ra, so v i ba mô hình kinh t l
b t cân x ng b ng cách tách thành ph n l a ch năng

ngăđoăl

ng thông tin

c ra kho ng chênh l ch y t giá, bao

g m: mô hình Glosten và Harris (1988), mô hình George, Kaul và Nimalendran (1991) theo
hi păph

ngăsai,ăvàămôăhìnhăKimăvàăOgdenă(1996), có th cho r ng mô hình George, Kaul

và Nimalendran (1991) theo bi n ch báo là mô hình phù h p có kh n ngăđ
đoăl

ng thông tin b t cân x ng c a các công ty niêm y t trong b i c nh

Ngoài ra, k t qu

căl

c áp d ng đ

Vi t Nam.

ng v m i quan h gi aăđ căđi m H iăđ ng qu n tr và thông tin

b t cân x ng cho th y, quy mô H iăđ ng qu n tr tácăđ ng cùng chi uăđ n thông tin b t cân
x ng, trong khi tínhăđ c l păvàătrìnhăđ h c v n c a H iăđ ng qu n tr tácăđ ngăng
nh ngăch

nhóm các công ty không có v năNhàăn

nghi p có v năNhàăn

c.

c chi u

khía c nh khác, lo i hình doanh

c làmăthayăđ iăđ m nh s tácăđ ng c a tínhăđ c l păvàătrìnhăđ h c

v n c a H iăđ ng qu n tr đ n thông tin b t cân x ng. Sau cùng, t n t i m t giá tr ng
mà t iăđóă nhăh

ng

ng c a t l s h u c phi u c a H iăđ ng qu n tr đ n thông tin b t cân

x ng s có chi uăh

ng khác nhau.

v

M CL C
L IăCAMă OAN .................................................................................................................... i
L I C Mă N ......................................................................................................................... ii
TÓM T T .............................................................................................................................. iv
M C L C............................................................................................................................... v
DANH M C CÁC T

VI T T T.................................................................................... viii

DANH M C B NG .............................................................................................................. ix
DANH M C HÌNH................................................................................................................ x
CH

NGă1

GI I THI U T NG QUAN ................................................................................................. 1
1.1 Lý do nghiên c u ............................................................................................................. 1
1.2 M c tiêu nghiên c u ........................................................................................................ 5
1.3 Câu h i nghiên c u.......................................................................................................... 6
iăt

1.4

ng nghiên c u ...................................................................................................... 6

1.5 Ph m vi nghiên c u ......................................................................................................... 6
1.6 Ph

ngăphápănghiênăc u ................................................................................................ 7

óngăgópăc a nghiên c u................................................................................................ 8

1.7

1.8 C u trúc c a nghiên c u ................................................................................................. 9
CH

NG 2

C ăS

LÝ THUY T ........................................................................................................... 11

2.1 Thông tin b t cân x ng ................................................................................................. 11
2.1.1 Khái ni m ............................................................................................................... 11
2.1.2 Phân lo i ................................................................................................................. 11
2.1.3 Tácăđ ng ................................................................................................................. 12
2.2 Thông tin b t cân x ng trên th tr

ng ch ng khoán ............................................... 14

2.2.1 Khái ni m ............................................................................................................... 14
2.2.2 C ăs đoăl
2.2.3 Ph

ng ....................................................................................................... 14

ngăphápăđoăl

2.2.4 Các y u t

nhăh

ng ........................................................................................... 15
ngăđ n thông tin b t cân x ng ................................................. 25


vi

2.3 T ng quan các nghiên c u............................................................................................ 34
2.3.1 Nghiên c u v đoăl

ng thông tin b t cân x ng.................................................... 34

2.3.2 Nghiên c u v m i quan h gi aăđ căđi m H iăđ ng qu n tr và thông tin b t cân
x ng ................................................................................................................................ 40
2.3.3 Th o lu n các kho ng tr ng nghiên c u có th đ

c b khuy t

Vi t Nam ....... 61

2.4 Khung lý thuy t v đ căđi m c a H iăđ ng qu n tr và thông tin b t cân x ng .... 64
2.4.1 Các lý thuy t v Qu n tr công ty .......................................................................... 65
2.4.2 Vai trò c a H iăđ ng qu n tr ................................................................................ 69
2.4.3 Khung phân tích lý thuy t ...................................................................................... 71
CH

NGă3

PH

NGăPHỄPăNGHIểNăC U ...................................................................................... 75

3.1 Môăhìnhăđoăl

ng thông tin b t cân x ng .................................................................. 75

3.1.1 Mô hình Glosten và Harris (1988) ......................................................................... 75
3.1.2 Mô hình George, Kaul và Nimalendran (1991) theo bi n ch báo ........................ 76
3.1.3 Mô hình George, Kaul và Nimalendran (1991) theo hi păph

ngăsai .................. 77

3.1.4 Mô hình Kim và Ogden (1996).............................................................................. 78
3.2 L a ch nămôăhìnhăđoăl

ng thông tin b t cân x ng phù h p .................................. 79

3.3 Khung nghiên c u th c nghi m .................................................................................. 81
3.4 Gi thuy t nghiên c u................................................................................................... 82
3.4.1 Quy mô H iăđ ng qu n tr ..................................................................................... 82
3.4.2 Thành viên H iăđ ng qu n tr đ c l păkhôngăđi u hành........................................ 82
3.4.3 Thành viên n trong H iăđ ng qu n tr ................................................................. 83
3.4.4 Trìnhăđ h c v n c a H iăđ ng qu n tr ................................................................ 84
3.4.5 Quy n kiêm nhi m ................................................................................................. 85
3.4.6 T l s h u c phi u c a H iăđ ng qu n tr ......................................................... 85

3.5 Ph

ngăphápănghiênăc u.............................................................................................. 86

3.5.1 Ph

ngăphápăch n m u nghiên c u ....................................................................... 86

3.5.2 Ph

ngăphápăđoăl

3.5.3 Ph

ngăphápăphânătíchăd li u .............................................................................. 95

ng bi n nghiên c u ................................................................ 90


vii

CH

NGă4

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................................................................. 99
4.1

oăl

ng thông tin b t cân x ng ................................................................................. 99

4.1.1 M căđ thông tin b t cân x ng .............................................................................. 99
4.1.2 M căđ thông tin b t cân x ngăđ i v i m i c phi u .......................................... 103
4.2

căđi m H iăđ ng qu n tr và thông tin b t cân x ng .......................................... 109
4.2.1

căđi m m u nghiên c u.................................................................................... 109

4.2.2 K t qu nghiên c u .............................................................................................. 112
4.3 Th o lu n k t qu ........................................................................................................ 119
4.3.1

oăl

ng thông tin b t cân x ng ......................................................................... 119

4.3.2 M i quan h gi aăđ căđi m H iăđ ng qu n tr và thông tin b t cân x ng........... 121
CH

NGă5 ........................................................................................................................ 125

K T LU N VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH......................................................................... 125
5.1 Cácăđi m chính c a nghiên c u ................................................................................. 125
5.1.1
5.1.2

oăl

ng thông tin b t cân x ng ......................................................................... 125

căđi m H iăđ ng qu n tr và thông tin b t cân x ng ....................................... 127

5.2 Hàm ý chính sách ........................................................................................................ 129
5.2.1 Các nhà ho chăđ nh chính sách ............................................................................ 129
5.2.2 Các công ty niêm y t ............................................................................................ 131
5.2.3 Cácănhàăđ uăt ăch ng khoán ................................................................................ 133
5.3 Gi i h năvƠăh

ng nghiên c u ti p theo ................................................................... 133

5.3.1 Gi i h n trong nghiên c u ................................................................................... 133
5.3.2 H

ng nghiên c u ti p theo ................................................................................. 134

5.4 K t lu n ........................................................................................................................ 135

TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 136
PH L C 1 ......................................................................................................................... 154
PH L C 2 ......................................................................................................................... 160
PH L C 3 ......................................................................................................................... 171
CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H Că ẩăCỌNGăB ........................................................ 175


viii

DANH M C CÁC T

VI T T T

Danh m c t vi t t t ti ng Vi t
Ký hi u

C m t ti ng Vi t

CBTT

Công b thông tin

ctg

các tác gi

H QT

H iăđ ng qu n tr

QTCT

Qu n tr công ty

TTBCX

Thông tin b t cân x ng

Danh m c t vi t t t ti ng Anh
Ký hi u

C m t ti ng Anh

C m t ti ng Vi t

ASC

Adverse Selection Component

Thành ph n l a ch năng

FEM

Fixed Effect Model

Mô hình nhăh

HNX

Hanoi Stock Exchange

S Giao d ch Ch ng khoán Hà N i

HOSE

Hochiminh Stock Exchange

S Giao d ch Ch ng khoán TP.HCM

REM

Random Effect Model

Mô hình nhăh

c

ng c đ nh

ng ng u nhiên


ix

DANH M C B NG
B ng 1.1. S l

ng các công ty niêm y t có trong m u nghiên c u .................................... 7

B ng 2.1. Tóm t t k t qu t cácămôăhìnhăđoăl

ng thông tin b t cân x ng ..................... 24

B ng 2.2. Các nghiên c u s d ngămôăhìnhăđoăl

ng thông tin b t cân x ng................... 38

B ng 2.3. Tóm t t các k t qu nghiên c u th c nghi m..................................................... 56
B ng 2.4. Th c thi vai trò c aăH QTătrongăvi c h n ch TTBCX .................................... 71
B ng 3.1. Cácămôăhìnhăđoăl

ng thông tin b t cân x ngăđ

c s d ng ............................ 79

B ng 3.2. Khác bi t gi a các công ty niêm y t trên HOSE và HNX ................................. 87
B ng 3.3. Mô t cácăđ nhăngh aăvàăđoăl

ng các bi n nghiên c u ..................................... 94

B ng 4.1. K t qu h i quy s d ng mô hình GH ................................................................ 99
B ng 4.2. K t qu h i quy s d ng mô hình GKN theo bi n ch báo .............................. 100
B ng 4.3. K t qu h i quy s d ng mô hình GKN theo hi păph

ngăsai ........................ 101

B ng 4.4. K t qu h i quy s d ng mô hình KO .............................................................. 102
B ng 4.5. Th ng kê k t qu đoăl

ng ASC cho m i c phi u ......................................... 104

B ng 4.6. So sánh ASC đ i v i m u nghiên c uăvàăASCăđ i v i m i c phi u .............. 105
B ng 4.7. T

ngăquanăgi a các ASC và các y u t xácăđ nh khác nhau ......................... 107

B ng 4.8. So sánh các y u t thayăđ iătrongăgiaiăđo năđi u ch nhăbiênăđ daoăđ ng ...... 108
B ng 4.9. Th ng kê thành ph n l a ch năng

c trung bình qua các n m........................ 109

B ng 4.10. Th ng kê mô t ................................................................................................. 110
B ng 4.11. So sánh các bi n quan sát

công ty có và không có v năNhàăn

c ................ 111

B ng 4.12. Ki măđ nhăph

ngăsaiăkhôngăđ ng nh t c a sai s .......................................... 112

B ng 4.13. Ki măđ nh t t

ngăquanăc a sai s ................................................................. 112

B ng 4.14. Ma tr năt

ngăquan .......................................................................................... 113

B ng 4.15. K t qu h i quy ................................................................................................ 114
B ng 4.16. K t qu h i quy theo lo i hình doanh nghi p khác nhau ................................. 116
B ng 4.17. Ki măđ nh giá tr ng

ng c a t l s h u v n c aăH QT ............................. 117

B ng 4.18. K t qu h i quy t ngăkhúcătheoăphânăđo năng

ng ........................................ 118

x

DANH M C HÌNH
Hình 2.1. Khung phân tích lý thuy t .................................................................................... 72
Hình 3.1. Khung nghiên c u th c nghi m ........................................................................... 81
Hình 3.2. Ch s VNIndexăgiaiăđo n t 12/2007ăđ n 12/2016 ............................................ 88
Hình 4.1. Bi năđ ng thành ph n l a ch năng

căquaăcácăn m .......................................... 103

Hình 4.2. Bi năđ ng thành ph n l a ch năng

cătr

c và sau khi phân lo i ..................... 106

Hình 5.1. Doanh nghi p niêm y tăđ t chu n công b thôngătinăquaăcácăn m .................... 130


1

CH

NGă1

GI I THI U T NG QUAN
1.1 Lý doănghiênăc u
Thông tin b t cân x ng (TTBCX) và đoăl

ng TTBCX trên th tr

ng ch ngăkhoánălàăl nhă

v c thu hút nhi u s quan tâm c a các nhà nghiên c u b i vì t m quan tr ng và tính th i s
c aăl nhăv c nghiên c u này.
Th nh t,ăđoăl
ch ng khoán

ng TTBCX t oăc ăs đ đánhăgiá môiătr

m t qu c gia c th . Th c hi nă đoă l

ng thông tin c a th tr

ng TTBCX, Affleck-Graves và ctg

(1994), Chakravarty và ctg (2005) đưă cho th y các công ty niêm y t
TTBCXăcaoăh năsoăv i các công ty niêm y t
khác bi t v môiătr
ch ng khoán

ng

NYSE có m că đ

NASDAQ; Huang (2004) ch ra m t s đi m

ng thông tin c a th tr

ng ch ng khoán

àiăLoanăsoăv i th tr

ng

Singapore; và Lai và ctg (2014), v i m u nghiên c u g m 47 qu c gia, đưă

minh ch ng các qu căgiaăđangăphátătri năcóăTTBCXăcaoăh năso v i các qu căgiaăđưăphátă
tri n. Vì v y, có th cho r ng,ăđoăl
tr

ng ch ng khoán
Th hai, đoă l

ng TTBCX có th đánhăgiáăđ

c s phát tri n c a th

m t qu c gia c th .

ng TTBCX h u ích trong vi c đánhă giáă hi u qu chính sách đ

hành b iăc ăquan qu n lý th tr
c a các công ty niêm y t
b thông tin minh b ch c a
ctg (2008) cho th y, môiătr

c ban

ng. Chiyachantana và ctg (2004) đưăminhăch ng TTBCX

NYSE gi m m t cách đángăk sau khi
y ban Ch ng khoán M đ
ng thông tin

th tr

o lu tăquyăđ nh công

c ban hành. T

ngăt , Frijns và

ng ch ng khoán NewăZealandăđ

cc i

thi năđángăk sau khi B lu t s aăđ i Lu t ch ng khoán có hi u l c. M t chính sách qu n lý
th tr

ngă khácă đ

c tranh lu n nhi uă đóă làă chínhă sáchă s d ngă biênă đ daoă đ ng giá.

Berkman và Lee (2002) th a nh n vi c s d ng chính sách thu h păbiênăđ daoăđ ng giá có
th h n ch nguyă c ăv r iăroăthôngătin.ăTrongăkhiăđó,ăChanăvàăctgă(2005),ă Kimăvà Yang
(2008) cho r ng s d ngă biênă đ daoă đ ng giá ch aă h n là công c hi u qu đ h n ch
TTBCX. Có th nh năđ nh, hi u qu c a m t chính sách sau khi đ
đánhăgiáăthôngăquaăvi căđoăl

Th ba,ăđoăl

c

ng TTBCX.

ng TTBCX ph thu c vào cách th c l a ch năph

đi u này ch u nhăh
c th .

c ban hành có th đ

ng l n t đ căđi m th tr

ngăphápăs d ng mà

ng giao d ch hay b i c nh c a m t qu c gia

năc Van Ness và ctg (2001) th c hi n so sánh tính hi u qu và kh n ngăápăd ng

n m môăhìnhăđoăl

ng TTBCX khác nhau cho các công ty niêm y t

NYSE, tuy nhiên có


2

haiătrongăn mămôăhìnhăđ aăraănh ng sai s

căl

và Majois (2003) áp d ng tám cách th căđoăl
tr

ng ch ng khoán B , tuy nhiên xétă t

d ng cho th tr
ch năph

ngăphápăđoăl

Sau cùng, các ph
ngày nay.
tr

ngăt , De Winne
ng TTBCX cho th

ngă đ i ch có hai cách phù h p có th đ

ng ch ng khoán B . Có th nh n th y,

ng TTBCX khác nhau tuy nhiên c n cân nh c l a

ngă phápă đoă l

ng TTBCX v n đ

c c p nh t và b sungă choă đ n

năc nghiên c u c a Johnson và So (2018) th c hi năđoăl

ng TTBCX trên th

ng ch ng khoán M , các tác gi đ aăra m t cách ti p c n m i và đ
ngăphápănàyăđ đoăl

nh ng th tr

c áp

ng thích h p.

h năso v i cách ti p c n truy n th ng.
ph

ngăđ i l n. T

ng khác nhau đ đoăl

ng giao d ch kh p l nhănh ăth tr

m c dù t n t i nhi u cách th că đoă l

ng t

ây có th làăh

ng TTBCX cho các th tr

căchoălàă uăvi t

ng m i g i m kh n ngăápăd ng
ngăkhácătrongăt

ngălai,ăđ c bi t là

ng có th c hi n giao d ch ch ng khoán phái sinh.

gócăđ khác, TTBCX là nguyên nhân chính gây ra v năđ ng

iăđ i di n (Jensen và

Meckling, 1976) và gi i pháp cho v năđ nàyăđòiăh i m tăc ăch qu n tr công ty theo thông
l qu c t , c th đóălàăH iăđ ng qu n tr (H QT). H QTăho tăđ ng hi u qu có th làm
gi m v năđ ng

iăđ i di n,ăgiaăt ngăgiáătr cho c đông,ăminhăb ch công b thông tin, và

h n ch TTBCX (Kanagaretnam và ctg, 2007; Chen và ctg, 2007; Rutherford và Buchholtz,
2007). Theo Zahra và Pearce (1989), Nicholson và Kiel (2004), Hilb (2012), m t trong
nh ng nhân t quan tr ng góp ph n t o nên m tăH QTăho tăđ ng hi u qu đóăchínhălàăđ c
đi m c aăH QT.
Nhi u công trình nghiên c u t p trung vào m i quan h gi aă đ că đi m c aă H QTă vàă
TTBCX theo nhi u khía c nhăkhácănhauănh :ăquyămôăH QT, c u trúc c aăH QT, đaăd ng
n gi iătrongăH QT, trìnhăđ h c v n c aăH QT, quy n kiêm nhi m, và t l s h u c
phi u c aăH QT.ăTuyăv y, k t qu v s tácăđ ng c aăđ căđi măH QTăđ n TTBCX v n

còn nhi u tranh lu n, ch aăđ ng nh t do có s khác bi t v đ cătr ngăc a t ng qu c gia, giai
đo n nghiên c u,ăvàăph
- Giaăt ngăs l

ngăphápănghiênăc u. C th :

ngăthànhăviênăH QTăcóăth h n ch TTBCX (Cai và ctg, 2006; Goh và

ctg, 2016), nh ngă ng

c l i đây là nguyên nhân làm giaă t ngă chiă phíă đ i di n trong

công ty (Florackis, 2008).
- Gi a thànhă viênă H QTă đ c l pă khôngă đi u hành và TTBCX có m i quan h ng

c

chi u (Barakat và ctg, 2014; Armstrong và ctg, 2014; Elbadry và ctg, 2015), trong
tr

ng h p khác m i quan h này không cóăỦăngh a (Becker-Blease và Irani, 2008).


3

- N gi iătrongăH QTăgóp ph n h n ch TTBCX gi a các nhà qu n lý bên trong công
ty và c đôngăbênăngoàiă(Abadăvàăctg,ă2017). B tăđ ngăquanăđi m, các tác gi cho r ng
đaăd ng n gi iătrongăH QTăcó th làmăt ngăxungăđ t gi a các c p qu n lý (Richard
và ctg, 2004) và gi m s m ch l c trong công vi c (Jackson và ctg, 2003).
- H QTăcóătrìnhăđ h c v n cao cóăkhuynhăh

ng công b thông tin nhi uăh năraăbênă

ngoài (Ahmed và Nicholls, 1994), góp ph nă giaă t ngă tínhă k p th iă vàă đ tin c y c a
thông tin báo cáo tài chính (Yunos và ctg,ă 2012),ă doă đóă h n ch đ

c TTBCX c a

công ty (Chemmanur và ctg, 2009). Tuy nhiên nghiên c u c a Haniffa và Cooke
(2002) không tìm th y m i quan h gi aătrìnhăđ h c v n c aăH QTăvàăTTBCX.
- Tách b ch quy n kiêm nhi m ch c danh ch t chăH QTăv i t ngăgiámăđ c góp ph n
giaăt ngăch căn ngăgiámăsátăcácănhàăđi u hành và h n ch TTBCX (Li và ctg, 2008).
Trongăkhiăđó,ăCaiăvàăctgă(2006)ăkhôngătìmăđ

c m i quan h gi a quy n kiêm nhi m

và TTBCX.
- M i quan h gi a t l s h u c phi u c aăH QTăvà TTBCX có nhi u k t qu khác
nhau, c th t n t i m i quan h tuy n tính (Becker-Blease và Irani, 2008; Barakat và
ctg, 2014); m i quan h phi tuy n, g m có: hi u ng biên gi m d n (Abad và ctg,
2017) và nhăh

ng t ng ph n (Han và ctg, 2014); và không có m i quan h (Choi và

ctg, 2013).
Bên c nh k t qu nghiên c uăch aăđ ng nh t v i nhau, s l

ng h n ch các nghiên c u

đ c păđ nătínhăđaăd ng c aăH QT,ăm t trong nh ngăđ căđi m quan tr ng c aăH QTăg m:

thành viên n trongăH QTăvàătrìnhăđ h c v n c aăH QT tácăđ ngăđ n TTBCX.
Ngoài ra, không nhi u nghiên c u xem xét nhăh

ng c a kh n ngăho tăđ ngăđ c l p và

trìnhăđ hi u bi t c aăcácăthànhăviênăH QT theo đ cătr ngăriêng c a doanh nghi p hay lo i
hình doanh nghi p khác nhau. C th , s l

ng h n ch các nghiên c u th c hi n so sánh

tính hi u qu c aăcácăthànhăviênăH QTăđ c l p vàăthànhăviênăH QTăcóătrìnhăđ h c v n
cao trong vi c h n ch TTBCX
Nhàăn

công ty có v nă Nhàăn

c so v i công ty không có v n

c. H năn a, kh n ngăt n t i m i quan h phi tuy n gi a t l s h u c phi u c a

H QTăvàăTTBCX c ngăkhôngănh năđ

c nhi u s quan tâm c a các nhà nghiên c u.

i m qua m t s s ki n th c t , th gi i đưăch ng ki n nhi uăth

ngăv bê b i ch ng

khoán liên quan đ n b t cân x ng v thông tin.ă i n hình công ty Enron (M )ătrongăn mă
2001,ăhànhăđ ng l a d i c đôngăquaăhìnhăth c gian l năbáoăcáoătàiăchínhăđưăd năđ n công

ty ph iăđ đ năpháăs n, đ yăh năb y ngàn nhân viên lâm vào c nh th t nghi p, và các c


4

đôngăb lôiăkéoăvàoăth

ngăv đ uăt ăc phi u Enron gánh ch u thi t h i 74 t USD d năđ n

hoàn toàn tr ng tay. G năđây,ăbêăb i k toán

công ty Toshiba (Nh t)ătrongăn mă2015ăđưă

gây ra hàng lo t t n th t nghiêm tr ng.ăTr

c tiên, v bê b i gây m t ni mătinăđ i v i các

nhàă đ uă t ,ă kháchă hàng,ă làmă luă m m tă th

ngă hi u v i 140 n m l ch s t n t i c a t p

đoàn. Ti păđó,ăgiáătr c phi u c a Toshiba suy gi m 17% giá tr m c dù ch s Nikkei 225
t ngă7.6% và hàng lo tălưnhăđ o c păcaoătrongăH QTăph i t ch c (Hass và ctg, 2018).
Vi t Nam, qu c gia có th tr
tr

ng ch ngăkhoánăđ

ng c n biên ( y ban Ch ngăkhoánăNhàăn

c các t ch c qu c t x p h ng là th

c - UBCKNN, 2018; S Giao d ch Ch ng

khoán TP.HCM - HOSE, 2019), doăđóănh ng t n th t trên th tr

ng ch ng khoán t nh ng

hànhăviătungătinăđ n, gian l n báo cáo tài chính, không minh b ch trong công b thông tin
không kém ph n nghiêm tr ng.
Liênăquanăđ nătinăđ n, nh ng thi t h i mang tính h th ng và n i b t nh t có th k đ n
thông tin nh ng l n ông Tr n B c Hà, Ch T chăNgânăhàngăTh

ngăm i C ph nă

Phát tri n Vi t Nam (BIDV) b b t. L n th nh t, v n hóa th tr

uăt ăvàă

ng t n th t 1.5 t USD

(21/02/2013) và l n th hai là 2 t USDă(09/08/2017).ăLiênăquanăđ n gian l n báo cáo tài
chính, T păđoànăK ngh G Tr

ng Thành (TTF) ghi nh n gian d i giá tr hàng t n kho

trong quý 2/2016, và k t qu đi u ch nh khi n doanh nghi p l 1128 t đ ng. H qu là, th
giá TTF gi m sàn liên ti p 24 phiên và m t 81.4% giá tr , t 43.6ăngànăđ ng/c phi u ngày
19/7/2016 xu ngă cònă 8.1ă ngànă đ ng/c phi uă ngàyă 19/8/2016.ă T

ngă t , CTCP Ntaco

(ATA) ghi kh ng giá tr hàng t n kho trong báo cáo tài chính cu iăn mă2015,ăvàăgianăl n
các kho n chi phí ho tăđ ng doanh nghi p, d năđ n th giá ATA gi m sàn liên ti p 11 phiên,
và m t 44% giá tr .
Th
tr

ngăv kinhăđi n nh t vàăđ

căchoălàăn iăh i t nhi u bê b i, tiêu c c nh t c a th

ng ch ng khoán Vi t Nam, bao g m: thao túng giá c phi u, gian l n báo cáo tài chính,

cheă đ y công b thông tin, và l aă đ oă nhàă đ uă t đóă làă CTCPă D

c ph m Vi nă ôngă

(DVD). Nh ng vi ph m này làm cho th giá DVD lao d c gi m t 150ăngànăđ ng/c phi u
ngày 06/09/2010 xu ngă cònă 3.5ă ngànă đ ng/c phi u t i th iă đi m h y niêm y t ngày
01/09/2011, và Ch t chă H QTă kiêmă T ngă giámă đ că đi u hành DVD b b t gi và x lý
hình s .
M că dùă c ă quană ch că n ngă luônă th hi n s quy t tâm nâng cao tính công khai, minh
b ch thông tin, và đ m b o tuân th qu n tr công ty c a các công ty niêm y t b ng cách ban
hành Ngh đ nh s 71/2017/N -CP thay th cho Thông t ă121/2012/TT-BTC h

ng d n v


5

qu n tr công ty áp d ngăđ i v iăcôngătyăđ i chúng,ăvàăgiaăt ngăhi u qu thanh tra, giám sát
vàăc

ng ch th c thi thông qua vi c ban hành Ngh đ nh 145/2016/N -CP s aăđ i và b

sung m t s đi u c a Ngh đ nh 108/2013/N -CP quyăđ nh v x ph t vi ph m hành chính
trongăl nhăv c ch ngăkhoán,ănh ngănh ng sai ph mătrongăl nhăv c ch ng khoán luôn di n
bi n ph c t p.ăTheoăUBCKNNă(2016,ă2017ăvàă2018),ăcácătr

ng h p x ph t vi ph m hành

chínhăt ngăliênăt c trong nh ngăn măg năđây.ăN uăn mă2016ăcóă133ătr
n mă2017ăconăs nàyăđưăt ngă162%ăt
h p vi ph mălàă397ătr

ngăđ

ngă217ătr

ng h p,ăvàăn mă2018ăs tr

ng

ng h p,ăt ngă14%.

Qua các d ki n th c t , có th nh năđ nhăđi m chung c aăcácăth
khoánăđóălà: (i)ătr

ng h p vi ph m thì

ngăv bê b i ch ng

c khi th giá c phi u gi m sàn ho c lao d c ho ng lo n là nh ngăđ t

t ngăgiáăm nh, và (ii) th giá c phi uăđưăs t gi m giá tr đángăk trong th iăgianădàiătr

c

khiăc ăquanăch căn ngăth c hi n công tác c nh báo hay có bi n pháp ki m soát m nhăh n.ă
M t khi s qu n lý giám sát c aăc ăquanăch căn ng còn h n ch c ngănh ăđ tr trong vi c
c nh báo và x ph t, và th c thi vai trò và ch că n ngă c aă H QTă khôngă hi u qu , môi
tr

ng thông tin Vi t Nam v nă ch aă th t s minh b ch, ti m n m că đ TTBCX nghiêm

tr ng gi aăcácănhàăđ uăt . Chính vì v y, yêu c uăđánhăgiáăs ăkh iăvàăsauăđóăh
xu tăcácăc ăch có th gi m thi u m căđ r i ro thông tin c a th tr
Namălàăđi u c p thi t c năđ

ngăđ năđ

ng ch ng khoán Vi t

căđápă ng.

D a trên nh ng tranh lu n ch aă đ ng nh t v m t k t qu nghiên c u, nh ng kho ng
tr ng nghiên c u có th đ
ch v m t s l
căl

c b khuy t, tính c p thi t và th i s t th c ti n c ngănh ăh n

ng c a các nghiên c u có liên quan

Vi t Nam, vi c đoăl

ng TTBCX và

ng m i quan h gi aăđ căđi m c aăH QTăvàăTTBCXăc a các công ty niêm y t trên

S Giao d ch Ch ng khoán TP.HCM r t c năđ

c nghiên c u và tri n khai.

1.2 M cătiêuănghiênăc u
M c tiêu t ng quát c a lu nă ánă đóă là t p trung vào nghiên c u s tácă đ ng c aă đ că đi m
H QTăđ n TTBCX c a các công ty niêm y t
s chính sách nh m h n ch TTBCX. Lu n án h

Vi t Nam,ătrênăc ăs đóălu n án g i ý m t
ngăđ n các m c tiêu c th c năđ tăđ

c

nh ăsau:
-

oăl

ngăm căđ ăTTBCX c aăcácăcôngătyăniêmăy tătrênăS ăGiaoăd chăCh ngăkhoánă

TP.HCM.
- L aăch n môăhìnhăđoăl

ngăTTBCX phùăh pătrongăb iăc nhă ăVi tăNam.


6

- Xácăđ nhăvàăđoăl
h

ngăcácăy uăt ăliênăquanăđ năđ căđi măc aăH QTăcóăkh ăn ngă nhă

ngăđ năTTBCX.

- G iăỦăm tăs ăchính sách nh măh năch ăTTBCX.

1.3 Cơuăh iănghiênăc u
Câu h i nghiên c u c a lu n án nh ăsau:
- Bi nă đ ng v ă m că đ ă TTBCX c aă cácă côngă tyă niêmă y tă trênă S ă Giaoă d chă Ch ngă
khoán TP.HCM?
- Môăhìnhăđoăl

ng m căđ TTBCXăphùăh păcóăth ăđ

căápăd ngătrongăb iăc nhă ăVi tă

Nam?

-

căđi măc aăH QT baoăg m:ăquyămôăH QT,ăthànhăviênăH QTăđ căl păkhôngăđi uă
hành,ăthànhăviênăH QTăn ,ătrìnhăđ ăh căv năc aăH QT,ăquy năkiêmănhi m,ăvàăt ăl ă
s ăh uăc ăphi uăc aăH QT có nhăh

ng đ năTTBCX?

- Tácă đ ngă c aă thànhă viênă H QTă đ că l pă khôngă đi uă hànhă vàă trìnhă đ ă h că v nă c aă
H QTăđ năTTBCXăcóăph ăthu căvàoălo iăhìnhădoanhănghi p cóăv năNhàăn

c?

- Có t năt iăm iăquanăh ăphiătuy n gi aăt ăl ăs ăh uăc ăphi u c aăH QTăvàăTTBCX?

1.4
iăt

iăt

ngănghiênăc u

ng nghiên c u c a lu năánăđóălà các y u t liênăquanăđ năđ căđi m c aăH QT, bao

g m:ă quyă môă H QT,ă thànhă viênă H QTă đ c l pă khôngă đi uă hành,ă thànhă viênă H QTă n ,
trìnhăđ h c v n c aăH QT,ăquy n kiêm nhi m, và t l s h u c phi u c aăH QT có kh
n ngă nhăh

ng đ n TTBCX.

1.5 Ph măviănghiênăc u
Ph m vi c a lu năánăđ

c th hi n

ba khía c nh bao g m: n i dung, không gian, và th i

gian nghiên c u.
V n i dung: nghiên c u m i quan h gi aă đ căđi măH QTăvàăTTBCXălàănghiênăc u
m t phía, ch xem xét s tácăđ ng m t chi u c aăđ căđi măH QTăđ n TTBCX, không có
chi u tácăđ ng ng

c l i.

V không gian: m u nghiên c u đ

c thu th p g m các công ty niêm y t trên S Giao

d ch Ch ng khoán TP.HCM (HOSE). Các công ty niêm y t trên HOSE ph i tuân th nh ng
quyăđ nh v niêm y t kh tăkheăh n vàăcóăbiênăđ daoăđ ng giá giao d ch c phi u th păh n
so v i các công ty niêm y t trên S Giao d ch Ch ng khoán Hà N i (HNX). C th , công ty
mu n niêm y t trên HOSE ph i có v năđi u l t i thi u 120 t (HNXăquyăđ nh 30 t ); s
n măho tăđ ngăd

i hình th c công ty c ph n khôngăd

i 2ăn m (HNXăquyăđ nhă1ăn m);


7

ph i có l i nhu nătrongă2ăn măli nătr

c và công khai các kho n n đ i v iăng

i có liên

quană trongă bană đi u hành (HNXă khôngă quyă đ nh kho n này); và biênă đ daoă đ ng giá
HOSE luôn nh h năsoăv iăbiênăđ daoăđ ng giá

HNX. Ngoài ra, m u nghiên c u không

bao g m: (i) các t ch cătàiăchínhănh ăngânăhàng,ăb o hi m, công ty ch ng khoán và các
qu đ uăt ; (ii) các công ty niêm y tăcóăniênăđ tài chính không trùng vào th iăđi m cu i
n m;ă(iii) các công ty thu c di n b c nh báo, ki măsoátăđ c bi t, bu c h y niêm y t ho c
h y niêm y t t nguy n; và (iv) các công ty không công b thôngătinăđ yăđ có liên quan
đ n các đ căđi m c aăH QT. Chi ti t các công ty niêm y t có th tham kh o
B ng 1.1 d

iăđâyăth hi n s l
B ngă1.1. S ăl

ng các công ty niêm y t có trong m u nghiên c u.

ngăcácăcôngătyăniêmăy tăcóătrongăm uănghiênăc u

Thu th p d li u
1.ă oăl

Ph l c 3.

S công ty S quan sát

ng thông tin b t cân x ng

174

1106

2. L a ch nămôăhìnhăđoăl ng thông tin b t cân x ng phù h p
- Lo i 4 quan sát do không th aăđi u ki năđoăl ng (0 < m căđ TTBCX < 1)

174

1102

3. M i quan h gi aăđ căđi măH QTăvà thông tin b t cân x ng

161

1019

- Không bao g m các công ty tài chính, thu c di n c nh báo, bu c ho c t
nguy n h y niêm y t,ăvàăniênăđ tài chính không trùng cu iăn m

- Lo iă13ăcôngătyăt

ngă ng 83 quan sát do công b thôngătinăkhôngăđ yăđ

Ngu n: D li u t m u nghiên c u

V th i gian: d li u nghiên c uă đ

c thu th p theo d li u d ng b ng khôngă cână đ i,

giaiă đo n 2009-2015. Lý do ch nă giaiă đo n này vì t thángă 10/2009ă đ n 3/2016, ch s
VNIndexăcóăxuăh

ngăđiăngang,ăn mătrongă ng

ng kháng c và h tr t

đ n 600ăđi m, doăđóăkhông có nh ng bi năđ ng đángăk c a th tr

1.6 Ph

ngă ng t 400

ng.

ngăphápănghiênăc u

Nghiên c u s d ngăph

ngăphápăđ nhăl

đ ra. Cách th c nghiên c uăđ

ng v i k v ngăđ tăđ

c m c tiêu nghiên c uăđưă

c th c hi n nh sau:

tr l i câu h i nghiên c u th nh t, lu n án áp d ng các mô hình kinh t l

ng g m:

mô hình Glosten và Harris (1988); George, Kaul và Nimalendran (1991) theo bi n ch báo;
George, Kaul và Nimalendran (1991) theo hi păph
l

ng TTBCX. K t qu đoăl

ngăsai; và Kim và Ogden (1996) đ đoă

ng TTBCX trongăgiaiăđo n nghiên c u s cho bi t s bi n

đ ng v m căđ TTBCX c a các công ty niêm y t trên HOSE quaăcácăn m.
tr l i câu h i nghiên c u th hai, tr
mô hình, lu n án ki m tra m că đ t

c tiên, bên c nh so sánh sai s

căl

ng t các

ngă đ ng gi a các mô hình theo cách th c c a Van

8

Ness và ctg (2001), De Winne và Majois (2003), Lamoureux và Wang (2015). Ti pă đ n,
nghiên c u áp d ng cách th c c a Van Ness và ctg (2001), De Winne và Majois (2003),
Lamoureux và Wang (2015) v i m căđíchăki m tra m căđ t
Sau cùng, nghiên c uă

căl

ng và ki m đ nh m căđ t

ngăđ ng gi a các mô hình.

ngăquanăgi a các giá tr TTBCX

và các y u t xácă đ nh TTBCX bao g m: tính thanh kho n c a c phi u (Acker và ctg,
2002; Draper và Paudyal, 2008), t l n (Ross, 1977; Jensen, 1986; Degryse và Jong,
2006),ă vàă c ă h iă t ngă tr

ng (Krishnaswami và ctg, 1999; Hegde và McDermott, 2004;

Fosu và ctg, 2016);ăđ ng th i ki măđ nh m căthayăđ iăTTBCXătr

căvàăsauăgiaiăđo n thay

đ iăbiênăđ daoăđ ng giá giao d ch c phi u (Anshuman và Subrahmanyam, 1999; Berkman
và Lee, 2002) v i m căđíchăki m tra mô hình nào s có k t qu

căl

ng TTBCX phù h p

v i lý thuy t kinh t và các k t qu nghiên c u th c nghi m liên quan. K t qu t vi căđ i
chi u,ă

căl

ng và ki măđ nh s làăc ăs đ l a ch nămôăhìnhăđoăl

trong b i c nh

ng TTBCX phù h p

Vi t Nam.

tr l i câu h i nghiên c u th ba, lu n án s d ngă ph

ngă phápă kinhă t l

thu t h i quy đ i v i d li u d ng b ng thông qua mô hình nhăh
hi n h iăquyă ph

ng, k

ng ng u nhiên,ăđ th c

ngătrìnhăv i bi n ph thu c là TTBCX và bi năđ c l pălàăcácăđ căđi m

c aă H QT bao g m: quyă môă H QT,ă thànhă viênă H QTă đ c l pă khôngă đi u hành, thành

viênăH QTăn , quy n kiêm nhi m, trìnhăđ h c v n, và t l s h u c phi u c aăH QT.
tr l i câu h i nghiên c u th t , lu n án s d ngăph

ngăphápăh i quy theo ph

pháp c a DeMaris (2004) v i bi n ph thu c là TTBCX và bi năđ c l p là y u t t

ngă

ngătácă

gi aă thànhă viênă H QTă đ c l pă khôngă đi u hành và lo i hình doanh nghi p có v n Nhà
n

c, và y u t t

v năNhàăn

ngătácăgi aătrìnhăđ h c v n c aăH QTăvàălo i hình doanh nghi p có

c.

tr l i câu h i nghiên c u sau cùng, lu n án s d ngăph
theoăph

ngăphápăh iăquyă ng

ng

ngăphápăc a Bai và Perron (2003) v i bi n ph thu c là TTBCX và bi năng

ng

là t l s h u v n c aăH QT, vàăph

ngăphápăh i quy t ngăkhúcătheoăđ xu t c a Morck

và ctg (1988), Hermalin và Weisbach (1991).
K t qu nghiên c u s làăc ăs cho vi c hàm ý m t s chính sách nh m h n ch TTBCX
c a các công ty niêm y t trên th tr

1.7

ng ch ng khoán Vi t Nam.

óngăgópăc aănghiênăc u

Có th nh n th y đâyălàăl nhăv căch aănh năđ

c nhi u s quan tâm c a các nhà nghiên c u

vì v y th c hi n nghiên c u này có nh ngăđóngăgópăh u ích và quan tr ng.


9

óngăgópăđ u tiên có th k đ n đóălà nghiên c u đưăđ xu tăđ
TTBCX phù h p có th áp d ngăđ đoăl
này là m tăb

ng TTBCX trong b i c nh

căđ m kh iăm cho nhi uăh

căl

Vi t Nam.

ng
xu t

ng nghiên c uăkhácănhauănh :ăđánhăgiáăhi u

qu c a vi c ban hành chính sách c th liênăquanăđ n th tr
ho c so sánh m căđ minh b ch thông tin gi a th tr
giaăt

c mô hình

ng ch ng khoán Vi t Nam,

ng Vi t Nam và th tr

ng các qu c

ngăđ ng trong cùng khu v c.
óngăgópăth hai đóălà nghiên c u cung c p minh ch ng vi c m r ngăbiênăđ daoăđ ng

giá giao d ch c a c phi u t 5% t ngă lên 7% s làm cho m că đ TTBCXă giaă t ng.ă Phát
hi n này có th là c ăs tham kh o h u ích đ i v i các nhà ho chăđ nh chính sách

Nam, đóălàăc ăquanăch căn ngănên th t s cân nh c tr

Vi t

c khiăđi u ch nhăt ngăbiênăđ dao

đ ng giá.
óngăgópăth ba đóălà nghiên c u b sung thêm m t s minh ch ng th c nghi m n i b t
v m i quan h gi aă đ că đi mă H QTă vàă TTBCX.ă C th , s tácă đ ng c a thành viên
H QTăđ c l păvàătrìnhăđ h c v n c aăH QTăđ n TTBCX ch u s đi u ti t c a lo i hình
doanh nghi p có v năNhàăn
n

c. Phát hi n này r t h uăíchăđ i v i doanh nghi p có v n Nhà

c trong vi c rà soát l i ho tăđ ng trao quy n và nâng cao ch tăl

ra, t n t i m t giá tr ng
h

ng c aăH QT.ăNgoài

ng 1.74% c a t l s h u c phi u c aă H QTă màă t iă đóă nh

ng c aăđ căđi m H QTănàyăđ n TTBCX s có chi uăh

ng khác nhau. Phát hi n h u

ích này góp ph n g iăỦăchínhăsáchăliênăquanăđ n ho tăđ ng qu n tr công ty. ó là, bên c nh
vi c g n k t l i ích gi a c đông và thànhăviênăH QT, công ty c n đ m b oăcânăđ i hài hòa

gi a l i ích và trách nhi m công vi căđ m nh n c a thànhăviênăH QT.

1.8 C uătrúcăc aănghiênăc u
C u trúc c a nghiên c uăđ

cătrìnhăbàyătheoăn măch

ng.ăTheoăđó,ăcácăch

ngăcó b c c

nh ăsau:
Ch

ngă1:ăGi iăthi uăt ngăquan.ăN iădungăch

c u,ă m că tiêuă nghiênă c uă c nă đ tă đ
t

că vàă câuă h iă nghiênă c uă c nă tr ă l i.ă Ngoàiă ra,ă đ iă

ngănghiênăc u,ăph măviănghiênăc u, ph

c uăc ngăđ
Ch

ngănàyătrìnhăbàyălỦădoăth căhi nănghiênă

ngăphápănghiênăc u,ăvàăđóngăgópăc aănghiên

cătrìnhăbày.

ngă2:ăC ăs ălỦăthuy t.ăN iădungăch

ngănàyătrìnhăbàyăv ălỦăthuy tăTTBCXăvàăcác

nghiênă c u th că nghi m liênă quană đ n s ă tácă đ ngă c aă đ că đi mă H QTă đ n TTBCX.
Ch

ngănàyăs ăđánhăgiáăcácă uăđi măvàăh năch ăc aăcácăcông trìnhănghiênăc uătr

c,ăt ăđóă

ch ăraăcácăkho ngătr ngănghiênăc uămàălu năán này cóăth ăhoànăthi n trongăb iăc nhă ăVi tă


10

Nam. Ngoài ra, ch

ngănàyăc ngătrìnhăbàyăcáchăth căxâyăd ngăkhungălỦăthuy tăv ăm iăliênă

h ăgi aăđ căđi măH QTăvàăTTBCX,ăt ăđóăt oăc ăs choăvi căđ ăxu tămôăhìnhănghiênăc uă
th cănghi m.ă
Ch
l

ngă3:ăPh

ngăphápănghiênăc u.ăN iădungăch

ngănàyătrìnhăbàyăcácăph

ngăphápăđoă

ngăTTBCXăc aăcácăcôngătyăniêmăy tătrênăHOSE, cách th căxâyăd ngăkhungănghiênăc uă

th cănghi m, và phátătri năgi ăthuy tănghiênăc u v ăm iăquanăh ăgi aăđ căđi măH QTăvàă
TTBCX. Ngoài ra,ăph
ph

ngăphápăch năm u,ăph

ngăphápăphânătíchăd ăli uăc ngăđ
Ch

đoăl

ngăphápăđoăl

cătrìnhăbàyătrongăch

ngăcácăbi nănghiênăc u,ăvàă
ngănày.

ng 4:ăK tăqu ănghiênăc u vàăth oălu n. N iădungăch
ngăTTBCXăc aăcácăcôngătyăniêmăy tătrênăHOSE đ

nhau,ăt ăđóăch ăra môăhìnhăđoăl
Vi tăNam. Ngoài ra, n iădungăch

ngănàyăs ătrìnhăbàyăk tăqu ă

căápăd ngătheoăcácămôăhìnhăkhácă

ngăTTBCXăphùăh p cóăth ăđ

c ápăd ngătrongăb iăc nhă ă

ngănày c ng trình bày k tăqu ă

căl

ngăv m iăquanăh ă

gi aăđ căđi măH QTăvà TTBCX.ăPh năth oălu năk tăqu ănghiênăc uăc ngăđ
trongăch
Ch

cătrìnhăbàyă

ngănày.
ngă5:ăK tălu năvàăhàm ý chính sách. Tr

cătiên,ăn iădungăch

ngănàyăs ătómăt tăl iă

các đi mă chínhă c a nghiênă c u.ă Ti pă theo, d aă trênă k tă qu ă nghiênă c u,ă cácă hàmă Ủă chínhă
sáchăh

ngăđ năcácăđ iăt

ngăliênăquanăs ăđ

cătrìnhăbày.ăSauăcùng,ăn iădungăch

ch ăraănh ngăgi iăh nătrongănghiênăc uăt ăđó đ ăxu tăcác h

ngănghiênăc uăti pătheo.

ngănàyă


11

CH
C ăS

NGă2

LÝ THUY T

2.1 Thôngătinăb tăcơnăx ng
2.1.1 Kháiăni mă
Thông tin b t cân x ng (TTBCX) mô t hi năt

ng mà các ch th khác nhau s h u các

thông tin khác nhau, ho c các ch th ti p nh n thông tin c v ch tăvàăl

ngăđ u khác nhau

(Watts và Zimmerman, 1986). T ngăquátăh n,ătheoăArnoldă(2011),ăTTBCX là thôngătinăđ c
thù liênă quană đ n giá tr c a m t lo i hàng hóa đ
t

ng c th có th ti p c năđ

c giao d ch, và t n t i m tă nhómă đ i

c thông tin nàyătrongăkhiănhómăđ iăt

ng khác thì không.

2.1.2 Phơnălo i
C nă c vào v nă đ phát sinh, Hillier (1997) phân lo i TTBCX thành các d ngă đ
bàyăd

c trình

iăđâyănh ăsau:

TTBCX do v nă đ l a ch n. Ng
thông tin liên quan so v iăng

i s d ng hàng hóa hay d ch v s không có nhi u

i cung c p. Doăđó,ăng

hàng hóa hay d ch v kém ho c khôngăđúngăch tăl
c p. V năđ này còn g i là v năđ l a ch năng

i s d ng có th ph i nh n l y nh ng
ng nh ăk v ngăbanăđ u t ng

c x yăraătr

i cung

c th iăđi m giao d ch.

TTBCX do v nă đ cheă đ y hành vi. Trong m i quan h ràng bu c v i nhau, m tă đ i
t

ng có th thayăđ i hành vi so v i cam k tăbanăđ uăđ i v i ch th . R i ro này t n t i do

ch th thi uăthôngătinăđ quan sát nh ngăthayăđ i trong hành vi c aăđ iăt
h ràng bu c v i ch th . V năđ nàyăcònăđ

ng có m i quan

c g i là r iăroăđ oăđ c.

TTBCX do v nă đ đánhă giáă hi n tr ng.ă Haiă đ iă t

ng cùng nhìn vào m t v nă đ phát

sinh. Tuy nhiên do chênh l ch v thôngătinăc ngănh ăhi u bi t mà s có m tăđ iăt
rõ v năđ đóăh n và có th đ iăt

tin cho đ iăt

ng khác.

iăt

ng n m

ngăđóăs không th t lòng chia s ho c làm sai l ch thông

ng mu năđánhăgiáăđúngăb n ch t c a hi n tr ng có th ph i

t n kém nhi u chi phí.
TTBCX do v năđ ng
gi a c đông vàăng
h năsoăv iăng
th tămàăng

iăđ i di n. V năđ ng

i qu n lý.ăNg

iăđ i di n t n t i khiăxungăđ t v l i ích

i qu n lý có nhi u thông tin v ho tăđ ng c a công ty

i s h u và h s s d ngăthôngătinănàyăđ t ăl i cá nhân ng v i nh ng t n

i s h u ph i gánh ch u. V năđ ng

iăđ i di năcònăđ

c th hi n

m i quan

h gi a chính tr gia và c tri, gi a lu tăs ăvàăthânăch , hay gi aăbácăs ăvà b nh nhân.