MỤC LỤC
MỤC LỤC ..........................
.......................................
...........................
...........................
...........................
............................
...........................
......................
.........
DANH MỤC TỪ VI
VIẾT TẮT ............
..........................
...........................
...........................
...........................
...........................
..................
....ii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ..............
...........................
...........................
............................
...........................
...........................
..................
....iv
iv
DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ ............
..........................
...........................
...........................
...........................
.................
....v
LỜ I MỞ ĐẦU .............
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
...........................
..............1
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG..........
NG.............
...3
1.1 Lịch sử phát
phát triển của hệ thống thông tin di động ............
.........................
.......................
..........3
1.1.1
1.1.2
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất ............
..........................
...........................
..................
.....3
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ hai ..............
............................
...........................
..................
.....3
1.1.3
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ ba .............
...........................
...........................
....................
.......4
1.1.4
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ tư ............
..........................
...........................
......................
.........5
1.2 Truyền sóng trong thông tin di động ............
..........................
...........................
...........................
..................
....6
1.2.1
...........................
...........................
..............6
Đặc tính truyền sóng trong thông tin di độ ng ..............
1.2.2
Tổn hao đườ ng
ng truyền ............
..........................
...........................
...........................
............................
........................
..........6
1.2.3
1.2.4
ng của hiệu ứng Dopler .............
..........................
...........................
...........................
....................
.......7
Ảnh hưở ng
Hiện tượ ng
ng fading ..............
...........................
...........................
...........................
...........................
............................
................7
1.2.5
Hiện tượ ng
ng tr ải tr ễ ..............
...........................
...........................
...........................
...........................
............................
................9
1.3 Kỹ thuật đa truy nhập trong thông tin di động .............
..........................
...........................
..............9
1.3.1
Đa truy cậ p phân chia theo tần số (FDMA)............
.........................
...........................
.................
... 10
1.3.2
Đa truy cậ p phân chia theo thờ i gian (TDMA)..............
...........................
.......................
..........10
1.3.3
Đa truy cậ p phân chia theo mã (CDMA)..............
............................
...........................
..................
.....11
Chương 2
TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG MẠNG WCDMA ...........
......................
........... 13
2.1 Cấu trúc hệ thống của WCDMA............................
..........................................
............................
....................
......13
2.2 Các kiểu kênh của mạng WCDMA...............
.............................
...........................
...........................
..................16
2.2.1
Các kiểu kênh vật lý.............
lý...........................
............................
...........................
...........................
........................
..........16
16
2.2.2
Các kiểu kênh truyền tải .............
...........................
...........................
...........................
...........................
.................
....18
18
2.2.3
Các kiểu kênh logic ...
................
...........................
............................
...........................
...........................
......................
........21
21
2.3 Mạng truy nhập vô tuyến mặt đất UMTS-UTRAN
UMTS- UTRAN ..................
.............................
...............23
2.3.1
Cấu trúc UTRAN ......................
...................................
...........................
...........................
...........................
....................
......23
23
2.3.2
Mô hình giao thức tổng quát đối vớ i các giao diện mặt đất của UTRAN
26
2.4 Các giao diện trong UTRAN ............
..........................
...........................
...........................
...........................
.................29
29
2.4.1 Giao diện RNC-RNC và báo hiệu RNSNAP ........................
.....................................
................
... 29
2.4.2
Giao diện RNC-nút B và báo hiệu NBAP ............
..........................
...........................
..................
.....31
2.4.3
Giao diện vô tuyến (Uu) .............
..........................
...........................
...........................
...........................
..................
.... 33
2.5 Giao diện UTRAN-CN,
UTRAN-CN, Iu ..............
...........................
...........................
...........................
...........................
..................
....36
36
2.5.1
Cấu trúc cho giao th ức Iu CS ............
..........................
...........................
...........................
.........................
...........36
2.5.2
Cấu trúc giao thức cho Iu PS ........................
.....................................
...........................
...........................
.............38
2.5.3
2.5.4
Giao thức RANAP .............
...........................
...........................
...........................
...........................
..........................
.............39
39
Giao thức mặt ngườ i sử dụng Iu .........................
.......................................
............................
....................
......41
2.5.5
Thiết lậ p một cuộc gọi WCDMA/UMTS .............
..........................
...........................
...................
.....42
2.5.6
Các phiên số liệu gói ở WCDMA..................
................................
............................
.........................
...........46
Chương 3
QUY HOẠCH MẠNG VÔ TUYẾN TRONG WCDMA ..........
.............
... 49
3.1 Tính toán vùng phủ WCDMA.....................................
...................................................
...........................
.................49
49
3.1.1
Tính toán quỹ đườ ng
ng truyền vô tuyến............
n..........................
...........................
.........................
............50
3.1.2
Tính toán vùng phủ của ô .............
...........................
...........................
...........................
...........................
.................58
58
3.2 Tính toán dung lượ ng
ng trong WCDMA .........
.......................
...........................
...........................
..................62
3.2.1
Tính toán dung lượng hướ ng
ng lên .............
..........................
...........................
............................
..................
....62
3.2.2
Tính toán dung lượng hướ ng
ng xuống ..........................
........................................
...........................
.............64
3.3 Tính toán quy hoạch mạng đối với trườ ng
ng hợ p cụ thế ..............
..........................
............67
Chương 4
MÔ PHỎNG QUY HOẠCH MẠNG WCDMA ...................
...........................
........74
4.1 Quy hoạch mạng WCDMA sử ddụng phần mềm mô phỏng...................74
4.1.1
Các thông số đầu vào mô phỏng ..............
...........................
...........................
............................
..................
....75
4.1.2
K ết quả mô phỏng ............
.........................
...........................
............................
...........................
...........................
................77
Kết luận ..............
...........................
...........................
............................
...........................
...........................
...........................
...........................
.....................
.......80
Danh mục tài liệu tham khảo ............
..........................
...........................
...........................
...........................
...........................
................81
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
Tiếng Anh
2G
2nd Generation
3G
3rd Generation
3GPP
3rd Generation Partnership
Project
3rd Generation Partnership
Project 2
Associated Control Channels
Advanced Mobile Phone
System
Broadcast Control Channel
Broadcast Channel
Bit Error Ratio
Binary Phase Shift Keying
Base Station Controler
Base Station Subsystem
Base Tranceiver Station
Carrier to Interference ratio
3GPP2
ACCH
AMPS
BCCH
BCH
BER
BPSK
BSC
BSS
BTS
C/I
CCCH
CCPCH
CDMA
CPCC
CPCH
CPICH
CR
CS
DCCH
DPCCH
DPCH
Common Control Channel
Common Control Physical
Chanel
Code Division Multiple
Access
Common Power Control
Chanel
Common Packet Chanel.
Common Pilot Chanel
Chip Rate
Circuit Switch
Dedicated Control Channel
Dedicated Physical Control
Chanel
Dedicated Physical Chanel
i
Tiếng Việt
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ
hai
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ
ba
Dự án hợp tác thế hệ thứ ba
Dự án thứ hai hợp tác thế hệ thứ ba
Kênh điều khiển liên kết
Hệ thống điện thoại di động tiên tiến
Kênh quảng bá điều khiển
Kênh quảng bá
Tỷ số bit lỗi
Khóa dịch pha nhị phân
Bộ điều khiển trạm gốc
Phân hệ trạm gốc
Trạm vô tuyến thu phát gốc
Tỷ số sóng mang trên nhiễu
Kênh điều khiển chung
Kênh vật lý điều khiển chung
Đa truy cập chia theo mã
Kênh điều khiển công suất chung
Kênh gói chung
Kênh hoa tiêu chung
Tốc độ chip
Chuyển mạch kênh
Kênh điều khiển dành riêng
Kênh điều khiển vật lý riêng
Kênh vật lý riêng
DPDCH
DSCH
DTCH
FACCH
FACH
FAUSCH
FCCCH
FCCH
FDCCH
FDD
FDMA
GPRS
GSM
HO
IMSI
IMT-2000
IP
IS-95A
ISDN
ITU
LLC
ME
MS
MSC
Dedicated Physical Data
Chanel
Downlink Shared Chanel
Dedicated Traffic Chanel
Fast Associated Control
Channel
Forward Access Chanel
Fast Uplink Signalling
Chanel
Forward Common Control
Chanel
Frequency Correction
Channel
Forward Dedicated Control
Chanel
Frequency Division Duplex
Kênh số liệu vật lý riêng
Kênh dùng chung đường xuống
Kênh lưu lượng riêng
Kênh điều khiển liên kết nhanh
Kênh truy nhập đường xuống
Kênh báo hiệu đường lên nhanh
Kênh điều khiển chung đường xuống
Kênh hiệu chỉnh tần số
Kênh điều khiển riêng đường xuống
Ghép kênh song công phân chia theo
tần số
Frequence Division Multiple Đa truy cập phân chia theo tần số
Access
General Packet Radio
Dịch vụ vô tuyến gói chung
Services
Global System for Mobile
Thông tin di động toàn cầu
Communication
HandOver
Chuyển giao
International Mobile
Số nhận dạng thuê bao di động quốc
Subscriber Identity
tế
International Mobile
Tiêu chuẩn thông tin di động toàn
Telecommunication
cầu
Internet Protocol
Giao thức Internet
Interim Standard 95A
Tiêu chuẩn thông tin di động TDMA
cải tiến của Mỹ (Qualcomm)
Integrated Servive Digital
Mạng số đa dịch vụ
Network
International Mobile
Liên minh viễn thông quốc tế
Telecommunication Union
Logical Link Control
Điều khiển liên kết logic
Mobile Equipment
Thiết bị di động
Mobile Station
Trạm di động
Mobile Service Switching
Tổng đài di động
ii
Node B
Center
WCDMA BS
Là nút logic kết cuối giao diện IuB
với RNC
Hệ thống chuyển mạch
NSS
Network and Switching
Subsystem
PAGCH
PCCH
PCH
PCPCH
Paging and Access
Paging Contrlo Chanel
Paging Channel
Physical Common Packet
Chanel
Personal Communication
Services
Public Land Mobile Network
Public Switched Telephone
Network
Random Access Channel
Radio Resource Control
Synchronization Channel
Stand alone Dedicated
Control Channel
Traffic Channel
Time Division Duplex
Time Division Multiple
Access
Universal Terrestrial Radio
Access Network
Wideband Code Division
Multiplex Access
PCS
PLMN
PSTN
RACH
RRC
SCH
SDCCH
TCH
TDD
TDMA
UTRAN
WCDMA
iii
Kênh chấp nhận truy cập và nhắn tin
Kênh điều khiển tìm gọi
Kênh nhắn tin
Kênh gói chung vật lý
Dịch vụ thông tin cá nhân
Mạng di động mặt đất công cộng
Mạng chuyển mạch thoại công cộng
Kênh truy cập ngẫu nhiên
Điều khiển tài nguyên vô tuyến
Kênh đồng bộ
Kênh điều khiển dành riêng
Kênh lưu lượng
Ghép song công phân chia thời gian
Đa truy cập phân chia theo thời gian
Mạng truy nhập vô tuyến mặt đất
toàn cầu
Đa truy cập phân chia theo mã băng
rộng
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2-1 Sắ p xế p các kênh truyền tải lên các kênh vật lý ............
.........................
...........................
................21
Bảng 3-1 Các lớ p công suất của UE ............
..........................
...........................
...........................
...........................
....................
.......51
51
Bảng 3-2 Giá tr ị Eb/No yêu cầu trong môi trường đườ ng
ng truyền tĩnh .............
.....................
........53
53
Bảng 3-3 Giá tr ị Eb/No yêu cầu trong điều kiện truyền dẫn đa đườ ng
ng ....................
....................53
53
Bảng 3-4 Các tham số tính toán quỹ đườ ng
ng truyền ...........................
........................................
.......................
..........57
57
Bảng 3-5 Các hằng số A và B trong mô hình Okumura – Hata .............
...........................
...................
.....59
59
Bảng 3-6 Các giả thiết hướ ng
ng lên.............
lên..........................
...........................
...........................
...........................
.........................
...........68
68
Bảng 3-7 Các giả thiết hướ ng
ng xuống .............
...........................
...........................
...........................
............................
..................
....68
68
Bảng 3-8 Các tham số tính toán quỹ đườ ng
ng truyền hướ ng
ng lên ..............
...........................
...................
......68
Bảng 3-9 Bán kính phủ sóng tương ứng vớ i từng dịch vụ ............
..........................
...........................
...............69
Bảng 3-10 Mật độ dịch vụ tương đương .............
..........................
...........................
............................
...........................
.............7700
Bảng 3-11 Lưu lượ ng
ng trung bình của dịch vụ ..............
...........................
...........................
...........................
..................
.....7711
Bảng 3-12 So sánh số lượ ng
ng kênh yêu cầu tùy theo số lượ ng
ng BS ............................
............................72
72
Bảng 4-1 Một số độ phân giải bản đồ thườ ng
ng dùng ............................
..........................................
......................
........76
76
iv
DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ
Hình 1-1 Lộ trình phát triển của các hệ thống thông tin di động lên 3G ................
...................
.....55
Hình 1-2 Mô hình truyền sóng trong thông tin di độ ng ............
.........................
...........................
.....................
.......66
Hình 1-3 Fading nhanh và Fading chậm .............
...........................
...........................
...........................
...........................
.................88
Hình 1-4 Đa truy nhậ p phân chia theo tần số ............
..........................
............................
...........................
....................
.......1100
Hình 1-5 Đa truy nhậ p phân chia theo thờ i gian .......................
.....................................
...........................
..................
.....11
11
Hình 1-6 Đa truy nhậ p phân chia theo mã ............
..........................
...........................
...........................
.........................
...........12
12
Hình 2-1 Các phần tử của mạng UMTS .............
..........................
...........................
...........................
...........................
..............14
14
Hình 2-2 Các kênh của lớ p vật lý...........................
........................................
...........................
...........................
........................
...........17
17
Hình 2-3 Cách sắ p xế p hai kênh truyền tải trên một kênh vật lý .........
......................
.....................
........19
19
Hình 2-4 Sắ p xế p giữa các kênh logic và các kênh truy ền tải .............
..........................
.....................
........23
23
Hình 2-5 Cấu trúc UTRAN ....................
..................................
...........................
...........................
...........................
..........................
.............24
24
Hình 2-6 Chức năng logic của RNC đối vớ i một k ết nối UTRAN của UE ...............
.............26
26
Hình 2-7 Mô hình giao thức tổng quát cho các giao di ện mặt đất UTRAN .....
.............
........27
27
Hình 2-8 Ngăn xế p giao thức cho giao diện Iur...............................
.............................................
.........................
...........30
30
Hình 2-9 Ngăn xế p giao thức của giao diện Iub ............
..........................
...........................
...........................
..................31
31
Hình 2-10 Kênh logic của nút B cho FDD............
..........................
...........................
...........................
.........................
...........32
32
Hình 2-11 Cấu trúc phân lớ p của giao diện vô tuyến ..........................
.......................................
.....................
........33
33
Hình 2-12 Cấu trúc giao thức Iu CS .............
..........................
...........................
...........................
...........................
....................
......37
37
Hình 2-13 Cấu trúc giao thức Iu PS ..................
................................
...........................
...........................
...........................
.................38
38
Hình 2-14 Thủ tục thiết lậ p cuộc gọi ở WCDMA .............
...........................
...........................
.........................
............43
43
Hình 2-15 Các ngăn xế p giao thức mặt điều khiển WCDMA GPRS .............
.......................
..........46
46
Hình 2-16 Ngăn xế p giao thức mặt phẳng ngườ i sử dụng WCDMA GPRS ............
............47
Hình 3-1 Quỹ đườ ng
ng truyền vô tuyến trong WCDMA .............
..........................
...........................
...................
.....50
50
v
Hình 3-2 Tăng ích xử lý đối vớ i cách dịch vụ khác nhau .......
....................
...........................
.....................
.......52
52
Hình 3-3 Sự phụ thuộc của dự tr ữ nhiễu vớ i tải của ô ........................
.....................................
......................
.........54
54
Hình 3-4 Mô hình Walfisch/Ikegami .....
..................
...........................
...........................
...........................
...........................
.............61
61
Hình 3-5 Mối quan hệ giữa số lượ ng
ng thuê bao và sự tăng tạ p âm .............
...........................
................64
Hình 3-6 Mối quan hệ giữa công suất phát và số lượng ngườ i dùng cho phép ......
..........67
67
Hình 4-1 Các bướ c thực hiện mô phỏng quy hoạch mạng ...........................
.......................................
............75
75
vi
Luận văn thạc s ỹ
LỜI MỞ ĐẦU
Sau nhiều năm phát triển, thông tin di động đã trải qua nhiều giai đoạn phát
triển quan trọng. Từ hệ thống thông tin di động tương tự thế hệ thứ nhất đến hệ
thống thông tin di động thế hệ thứ hai, hệ thống thông tin di động băng rộng thế
hệ thứ ba, và hệ thống thông tin di động đa phương tiện thế hệ thứ tư đã được
triển khai tại một số quốc gia. Dịch vụ chủ yếu của hệ thống thông tin di động thế
hệ thứ nhất và thứ hai là thoại còn dịch vụ thế hệ ba và thứ tư phát triển dữ liệu,
video và đa phương tiện.
Hiện tại, ở Việt Nam đang có tất cả 6 nhà khai thác mạng thông tin di động
mặt đất bao gồm cả công nghệ GSM và CDMA. Vào tháng 4/2009 bộ TT&TT đã
cấp phép triển khai mạng 3G UMTS theo công nghệ WCDMA cho 4 nhà khai
thác. Thị trường mạng viễn thông tại Việt Nam đang phát triển rất nhanh, từng
bước tiến tới khả năn
năngg cung cấp các dịch vụ
vụ giá trị gia
gia tăng tốc độ cao.
Trên cơ sở thực tiễn đó và sau thời gian học tập và nghiên cứu trong khuôn
khổ chương trình đào tạo thạc sỹ Điện tử Viễn thông tại trường đại học Bách
Khoa Hà Nội, được sự hướng dẫn chu đáo, nhiệt tình của các thầy, cô trong khoa
Điện tử Viễn thông, Viện đào tạo sau đại học, tôi đã lựa chọn đề tài luận văn là
“Công nghệ WCDMA và ứng dụng tại Việt Nam”.
Kết cấu của luận văn bao gồm 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu chung về quá trình phát triển của các thế hệ mạng di
động mặt đất và các đặc tính cơ bản của các công nghệ hiện đang được sử dụng
rộng rãi trên thế giới cũng như tại Việt Nam.
Chương 2: Trình bày về các đặc tính cơ bản trong mạng di động sử dụng công
nghệ WCDMA.
Chương 3: T ập trung nghiên cứu về phương pháp tính toán dung lượng cũng
như vùng phủ của hệ thống mạng sử dụng công nghệ WCDMA, lựa chọn các
thông số tính toàn phù hợp với điều kiện triển khai thực tế từng khu vực.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 1
Luận văn thạc s ỹ
Chương 4: Trình bày một số kết quả mô phỏng thực tế dựa trên cơ sở lý
thuyết đã được trình bày trong các chương trước, qua đó đánh giá tính đúng đắn
của phương pháp nghiên cứu và mô phỏng quy hoạch mạng.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 2
Luận văn thạc s ỹ
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG THÔNG TIN DI ĐỘNG
1.1 Lịch sử phát triển của hệ thống thông tin di động
Kể từ khi được triển khai vào những năm đầu của thập n iên 1980, thông tin di
động đã và đang phát triển với tốc độ hết sức nhanh chóng trên phạm vi toàn cầu .
Điều này đã khiến các nhà khai thác cũng như các tổ chứ c viễn thông không ngừng
nghiên cứu và đưa ra các giải pháp kỹ thuật để cải tiến và nâng cấp các hệ thống
thông tin, cho đến nay hệ thống thông ti n di động đã trải qua 4 thế hệ.
1.1.1 Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất (1G) được phát triển vào những năm
cuối thập niên 70. Hệ thống này sử dụng kỹ thuật tương tự và phương
phương pháp đa truy
nhập phân chia theo tần số FDMA (Frequency Division Multiple Access).
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất chỉ được sử dụng cho dịch vụ thoại
với chất lượng thấp do phân bố tần số hạn chế, dung lượng thấp dẫn tới tình trạng
nghẽn mạng và nhiễu xẩy ra thường xuyên.
Các hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất tiêu biểu là hệ thống di động tiên
tiến (AMPS), hệ thống di động tiên tiến băng hẹp (NAMPS), hệ thống thông tin
truy nhập toàn diện (TACS) và hệ thống NTT.
1.1.2 Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ hai
Giải pháp để loại bỏ các hạn chế của hệ thống thông tin di động thế hệ thứ nhất
là chuyển sang sử dụng kỹ thuật thông tin số sử dụng các dịch vụ đa truy nhập mới,
dẫn tới sự ra đời của hệ thống thông tin di động thế hệ thứ hai (2G).
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ hai là hệ thống thông tin di động số băng
hẹp, sử dụng phương pháp chuyển mạch số và phương pháp đa truy nhập TDMA
(Time Division Multiple Access) và CDMA (Code Division Multiple Access).
Hệ thống đa truy nhập TDMA đầu tiên ra đời trên thế giới là GSM. GSM được
phát triển từ năm
năm 1982, CEPT qu
quyy định việc ấn định
định tần số dịch vvụụ viễn thông Châu
Âu ở băng tần 900MHz. Song song với sự phát triển của các hệ thống thông tin di
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 3
Luận văn thạc s ỹ
động tế bào nói trên, các hệ thống thông tin di động hạn chế cho mạng nội hạt sử
dụng máy cầm tay không dây số PCS (Personal Communication System) cũng được
nghiên cứu phát triển. Hai hệ thống điển hình cho loại thông tin này là: DECT
(Digital Enhanced Cordless Telecoms) của châu Âu và PHS của Nhật cũng đã được
đưa vào khai thác. Ngoài kỹ thuật TDMA, đến năm 1995, CDMA được đưa vào sử
dụng ở một số nước (CDMA-IS95).
Các hệ thống thông tin di động thế hệ thứ hai có nhiều điểm nổi bật như chất
lượng thông tin được cải tiến nhờ các công nghệ xử lý tín hiệu số khác nhau, nhiều
dịch vụ mới (ví dụ: các dịch vụ phi thoại), kỹ thuật m ã hóa được cải tiến, tương
thích tốt hơn với các mạng số và phát huy hiệu quả dải phổ vô tuyến.
1.1.3 Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ ba
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng, hệ thống thông tin di động
thế hệ thứ ba
ba (3G) đã được nghiên cứu sử dụng. Khác với các hệ thống thông tin di
động thế hệ thứ nhất (tương tự) và thứ hai (số), hệ thống thông tin di động thế hệ
thứ ba có xu thế chuẩn hoá toàn cầu và khả năng cung cấp các dịch vụ yêu cầu tốc
độ bit cao tới 2Mbit/s, hỗ trợ sử dụng truy cập Internet, truyền hình và thêm nhiều
dịch vụ mới khác. Để phân biệt với hệ thống thông tin di động băng hẹp hiện nay,
hệ thống thông tin di động thế hệ thứ ba còn được gọi là hệ thống thông tin di động
băng rộng.
rộng.
Nhiều tiêu chuẩn cho hệ thống
thống thông tin di độn
độngg thế hệ 3 IMT-2000 đã được đề
xuất, trong đó 2 hệ thống W -CDMA và CDMA2000 đã được ITU chấp thuận và
đưa vào hoạt động trong những năm đầu của những thập kỷ 2000.
Trên thế giới hiện có hai xu hướng phát triển lên 3G chính là hướng phát triển
đi từ CDMA IS-95 lên CDMA 2000 3G-1x rồi đến CDMA 2000 1xEV-DO, 1x EVDV, hướng phát triển còn lại xuất phát từ mạng GSM, có thể đi qua giai đoạn
EDGE, sau đó phát triển lên 3G sử dụng công nghệ WCDMA.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 4
Luận văn thạc s ỹ
2.75G
Intermediate
Multimedia
2.5G
3G
Multimedia
Packet Data
2G
Digital Voice
1G
Anal og Voice
GPRS
GSM
EDGE
W-CDMA
(UMTS)
384
38
4 Kbps
Up to
to 2 Mb
Mbps
ps
115
11
5 Kbps
NMT
9.6
9.
6 Kbps
TDMA
TACS
9.6
9.
6 Kbps
GSM/
GPRS
TD-SCDMA
(Overlay)
115 Kbps
2 Mbps?
iDEN
iDEN
PDC
9.6
9.
6 Kbps
(Overlay)
9.6
9.
6 Kbps
AMPS
CDMA 1xRTT
CDMA
1X-EV-DV
PHS
14.4 Kbps
/ 64 Kbps
144 Kbps
(IP-Based)
64Kbps
PHS
1984 - 1996+
cdma2000
2001+
2003+
Over 2.4 Mbps
2003 - 2004+
1992 - 2000+
Hình 1-1 Lộ trình phát triể n của các hệ thống thông tin di động lên 3G
1.1.4 Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ tư
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ tư (4G) cho phép truyền tải dữ liệu với
tốc độ tối đa trong điều kiện lý tưởng lên tới 1 cho đến 1.5 Gb/giây. Công nghệ 4G
được biết như là chuẩn tương lai của các thiết bị không dây. Các nghiên cứu đầu
tiên của NTT DoCoMo cho biết, điện thoại 4G có thể nhận dữ liệu với tốc độ 100
Mb/giây khi di chuyển và tới 1 Gb/giây khi đứng yên, cho phép người sử dụng có
thể tải và truyền lên hình ảnh động chất lượng cao. Chuẩn 4G cho phép truyền các
ứng dụng phương tiện truyền thông phổ biến nhất, góp phần tạo nên các những ứng
dụng mạnh mẽ cho các mạng không dây nội bộ (WLAN) và các ứng dụng khác.
Hệ thống thông tin di động thế hệ thứ tư dùng kỹ thuật truyền tải truy cập phân
chia theo tần số trực giao OFDM, là kỹ thuật nhiều tín hiệu được gửii đi cùng một
lúc nhưng trên những tần số khác nhau. Trong kỹ thuật OFDM, chỉ có một thiết bị
truyền tín hiệu trên nhiều tần số độc lập (từ vài chục cho đến vài ngàn tần số). Thiết
bị 4G sử dụng máy thu vô tuyến xác nhận bởi phần mềm SDR (Software - Defined
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 5
Luận văn thạc s ỹ
Radio) cho phép sử dụng băng thông hiệu quả hơn bằng cách dùng đa kênh đồng
thời. Tổng đài chuyển mạch mạng 4G chỉ dùng chuyển mạch gói, do đó, giảm trễ
thời gian truyền và nhận dữ liệu.
1.2 Truyền sóng trong thông tin di động
1.2.1 Đặc tính truyền sóng trong thông tin di động
Đặc tính truyền sóng trong thông tin vô tuyến di động là tín hiệu thu được ở
máy thu bị thay đổi so với tín hiệu đã phát ở máy phát về tần số, biên độ, pha và
thời gian giữ chậm. Các thay đổi này có tính chất rất phức tạp và sự tác động của
chúng ảnh hưởng tới chất lượng liên lạc hay truyền dữ liệu, nó phụ thuộc vào hàng
loạt các yếu tố như: Địa hình, khoảng cách liên lạc, dải tần, khí quyển, mật độ thuê
bao.
Transmitted
signal
Strength of the
received signal
Time
Hình 1-2 Mô hình truy
truyền sóng trong thông tin di độ ng
Ta có thể cơ bản chia ảnh hưởng của chúng thành: Ảnh hưởng của hiệu ứng
Dopler, tổn hao đường truyền, hiệu ứng pha-đinh và hiện tượng trải trễ.
1.2.2 Tổn hao đường truyền
Là lượng suy giảm của cường độ tín hiệu thu so với cường độ tín hiệu phát.
Cường độ trung bình của tín hiệu thu giảm dần theo khoảng cách, do công suất của
tín hiệu trên một diện tích của mặt cầu sóng tới giảm dần theo khoảng cách giữa
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 6
Luận văn thạc s ỹ
anten phát và anten thu, hấp thụ của môi trường truyền sóng. Tổn hao đường truyền
phụ thuộc vào: Tần số bức xạ, địa hình, mật độ thuê bao, mức độ di động của
chướng ngại vật, loại anten được sử dụng. Trong mạng tế bào thì tổn hao này tăng
tỷ lệ với lũy thừa của khoảng cách, tuân theo luật mũ 4.
Tổn hao đường truyền hạn chế kích thước của tế bào và cự ly thông tin, do đó ta
có thể lợi dụng nó để phân chia hiệu quả các tế bào, cho phép tái sử dụng tần số một
cách hiện hữu, làm tăng hiệu quả sử dụng tần số.
1.2.3 Ảnh hưởng của hiệu ứng Dopler
Là sự thay đổi của tần số tín hiệu thu so với tần số tín hiệu phát gây bởi chuyển
động tương đối giữa máy thu và phát trong quá trình truyền sóng. Giả sử tần số thu
được tại máy thu là:
f = fc + fm*cosαi
→ f = fc*(1+(v/c) * cosαi)
(1.1)
Trong đó:
- f: là tần số tín hiệu thu được ở đầu vào máy thu
- fc: là tần số sóng mang phát không bị điều chế
- fm: là lượng dịch tần Dopler
- αi: góc của tia sóng tới thứ i so với hướng chuyển động của máy thu
- c: là vận tốc ánh sáng mà fm= v*fc/c
Khi máy thu đứng yên so với máy phát (v = 0 °) hoặc máy thu chuyển động
vuông góc với góc tới của tín hiệu phát (αi = 90 °) thì tần số của tín hiệu thu mới
không bị thay đổi. Ngược lại thì bị thay đổi và hiệu ứng xảy ra mạnh nhất khi máy
thu chuyển động theo phương của tia sóng tới (αi = 0 °; 180°).
1.2.4 Hiện tượng fading
Ở một khoảng cách ngắn nào đó thì mức tín hiệu thu trung bình không đổi, khi
mức biên độ tức thời của tín hiệu thu tại anten có thể thay đổi nhanh hoặc chậm,
nhưng khi khoảng cách giữa MS và BTS tăng thì mức tín hiệu thu trung bình giảm.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 7
Luận văn thạc s ỹ
Rx power (dBm)
Fading nhanh
-20
Fading chậm
-40
-60
10
20
30
cách (m
(m))
Khoảng cách
Hình 1-3 Fading nhanh
nhanh và Fading
Fading chậm
1.2.4.1 Fading chậm
Fading chậm đề cập đến hiệu ứng che tối gây ra bởi chướng ngại vật. Trong
fading chậm, cường độ tín hiệu thu bị suy yếu nhưng giá trị trung bình của cường
độ trường thay đổi từ từ theo sự thay đổi của vị trí địa lý. Tốc độ giảm phụ thuộc
vào tốc độ chuyển động của các trạm di động (MS).
1.2.4.2 Fading nhanh
Fading nhanh có nghĩa là biên độ và pha của tín hiệu thay đổi rất lớn theo sự
chuyển động của MS. Các điểm fading sâu phân phối ở khoảng gần một nửa bước
bước
sóng. Fading nhanh cũng được gọi là fading Raileigh bởi vì cường độ trường tuân
theo phân bố Raileigh. Biên độ và pha của fading là ngẫu nhiên.
Fading nhanh được chia thành ba loại sau đây:
- Fading lựa chọn thời gian (Time-selective fading): người sử dụng di chuyển
nhanh tạo ra hiệu ứng Doppler trong miền tần số và do đó gây ra sự khuếch
tán tần số, kết quả là f ading
ading lựa chọn thời gian xảy ra.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 8
Luận văn thạc s ỹ
- Fading lựa chọn không gian (Space-selective fading): fading có các tính chất
khác nhau ở những nơi khác nhau và trên những đường truyền dẫn khác
nhau.
- Fading lựa chọn tần số (Frequency-selective fading): fading có các tính chất
khác nhau đối với các tần số khác nhau, do đó gây ra sự khuếch tán trễ và
fading chọn lọc tần số sâu hơn.
Các phương pháp phổ biến để giảm tác động của fading nhanh trong truyền
thông di động bao gồm phân tập không gian, phân tập tần số và phân tập thời gian.
1.2.5 Hiện tượng trải trễ
Đối với thông tin di động số thì việc truyền dẫn tín hiệu theo nhiều tia sóng
trong môi trường di động dẫn đến sự trải trễ và độ trải trễ có thể xem như độ dài của
xung khi xung cực hẹp được phát đi.
Hiện tượng trải trễ làm hạn chế tốc độ truyền tin và khi lưu lượng trải trễ càng
lớn thì tốc độ truyền tin càng nhỏ. Đối với hệ thống thông tin di động trong nhà thì
tốc độ tối đa có thể đạt được khoảng 2 Mb/s mà không cần bộ cân bằng kênh, còn
đối với thông tin di động tế bào lớn muốn truyền tin với tốc độ cao thì nhất thiết
phải có bộ cân bằng kênh hoặc là chia nhỏ kích thước của tế bào (thực chất của bộ
cân bằng kênh là mạch lọc). Do đó kích thước của tế bào có ảnh hưởng rất lớn đến
đặc điểm truyền sóng trong thông tin di động.
1.3 Kỹ thuật đa truy nhập trong thông tin di động
Trong hệ thống thông tin vô tuyến di động, các kỹ thuật đa truy nhập được sử
dụng để điều khiển việc cấp phát tài nguyên mạng.
Mục đích của các kỹ thuật đa truy nhập là:
- Cung cấp cho người dùng phương cách truy nhập xác định tới nguồn tài
nguyên cần chia sẻ.
- Giảm thiểu ảnh hưởng của nhiễu tới các thuê bao
- Sử dụng hiệu quả băng tần có sẵn
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 9
Luận văn thạc s ỹ
- Hỗ trợ việc cấp phát tài nguyên linh hoạt
1.3.1 Đa truy cập phân chia theo tần số (FDMA)
Công nghệ FDMA được sử dụng lần đầu tiên trong các hệ thống thông tin
tương tự. Trong kỹ thuật này, băng
băng tần tổng được phân chia thành nhiều băng tần
nhỏ. Mỗi thuê bao MS được phép truyền liên tục theo thời gian trên một băng tần
nhỏ đã được cấp phát cho MS đó, do đó sẽ không bị trùng. Mỗi băng tần bao gồm
băng tần tối thiểu cho việc truyền dữ liệu và hai dải tần bảo vệ hai bên để chống
nhiễu xuyên kênh.
FDMA
Power
Hình 1-4 Đa truy nhậ
nhậ p phân chia
chia theo t ần số
Đặc điểm của FDMA là thuê bao MS sẽ được cấp phát một kênh đôi liên lạc
suốt thời gian thông tuyến. Nhiễu
Nhiễu giao thoa
thoa do tần số các kênh lân cận nhau là đáng
kể, trạm gốc BS phải có bộ thu phát riêng làm việc với mỗi thuê bao MS trong hệ
thống di động.
1.3.2 Đa truy cập phân chia theo thời gian (TDMA)
Trong kỹ thuật TDMA sóng mang vô tuyến của một băng thông đượ c chia
thành các kênh phân chia theo thời gian (được gọi là khe thời gian - timeslot). Mỗi
người sử dụng chiếm một khe thời gian và truyền nhận tín hiệu trong khe thời gian
quy định này. Vì vậy, nó được gọi là đa truy nhập phân chia theo thời gian .
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 10
Luận văn thạc s ỹ
TDMA
Power
Hình 1-5 Đa truy nhậ
chia theo thờ i gian
nhậ p phân chia
TDMA là một kiến trúc phức tạp, và trường hợp đơn giản nhất là một kênh
sóng mang đơn được chia thành nhiều khe thời gian khác nhau, mỗi khe thời gian
truyền tải các cụm thông tin định hướng trên một đường riêng. Người sử dụng giao
tiếp với một trạm gốc BS trong mode đồng bộ và đếm khe thời gian. Khi khe thời
gian của mình đến, trạm di động MS bất đầu nhận và giải mã cụm thông tin định
hướng gửi từ trạm gốc BS.
TDMA có đặc điểm là tín hiệu của thuê bao được truyền dẫn số, liên lạc song
công mỗi hướng thuộc các dải tần liên lạc khác nhau, giảm nhiễu giao thoa, giảm số
máy thu phát ở BTS.
1.3.3 Đa truy cập phân chia theo mã (CDMA)
CDMA là phương thức đa truy nhập được thực hiện bởi kỹ thuật trải phổ.
Không giống như FDMA và TDMA tách biệt thông tin người sử dụng trong miền
thời gian và tần số, CDMA có thể truyền tải các thông tin của nhiều người dùng trên
một kênh tại cùng thời điểm, cho phép giao thoa giữa người sử dụng. Điều quan
trọng là tất cả các thông tin trước khi truyền nên được điều chế thành các mã trải
phổ khác nhau thành tín hiệu băng thông rộng, sau đó tất cả các tín hiệu được trộn
lẫn và gửi đi. Tín hiệu hỗn hợp sẽ được giải điều chế bởi các mã trải phổ tại các
máy thu khác nhau. Do các mã trải phổ là trực giao , nên chỉ các thông tin đã được
được giải điều chế bởi cùng mã trải phổ mới có thể khôi phục từ tín hiệu hỗn hợp.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 11
Luận văn thạc s ỹ
CDMA
Power
Hình 1-6 Đa truy nhậ
chia theo mã
nhậ p phân chia
Trong hệ thống CDMA, người sử dụng khác nhau chia sẻ tổng công suất của hệ
thống. Điều đó có nghĩa, năng lực của hệ thống CDMA bị hạn chế bởi công suất . Vì
vậy, việc sử dụng năng lượng cần phải được kiểm soát chặt chẽ.
Đặc điểm của tín hiệu CDMA là sử dụng tín hiệu cao tần, dải tần rộng hàng
MHz, sử dụng kỹ thuật trải phổ phức tạp. Kỹ thuật trãi phổ cho phép tín hiệu vô
tuyến sử dụng có cường độ rất nhỏ và chống f ading
ading hiệu quả hơn FDMA và
TDMA.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 12
Luận văn thạc s ỹ
Chương 2
TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG MẠNG WCDMA
Hệ thống viễn thông di động toàn cầu (UMTS) là 1 trong các công nghệ di động
3G. UMTS dựa trên nền tảng CDMA băng rộng (WCDMA), được chuẩn hóa bởi
3GPP),, và là chuẩn của Châu Âu cho yêu cầu
Tổ chức các đối tác phát triển 3G (3GPP)
phát triển 3G
3G đối với hệ thống di động tổ
tổ ong của ttổổ chức ITU IMT2000.
IMT2000. UMTS đôi
khi còn được gọi là 3GSM, để chỉ sự kết hợp về bản chất công nghệ 3G của UMTS
và chuẩn GSM truyền thống.
2.1 Cấu trúc hệ thống của WCDMA
Hệ thống UMTS gồm một số các phần tử mạng logic, mỗi phần tử có một chức
năng xác định. Mặc dù mạng được định nghĩa ở mức logic, nhưng cũng thường
được thực hiện ở dạng vật lý. Trong đó có một số giao diện để mở là các giao diện
được định nghĩa sao cho ở mức chi tiết có thể sử dụng được thiết bị của hai nhà sản
xuất khác nhau ở các điểm cuối. Có thể nhóm các phần tử mạng này theo các chức
năng giống nhau hay theo mạng con mà chúng trực thuộc.
Về mặt chức năng các phần tử của mạng được nhóm thành mạng truy nhập vô
tuyến (RAN: Radio Access Network hay UTRAN: UMTS Terrestrial RAN) để thực
hiện chức năng liên quan đến vô tuyến và mạng lõi CN (Core Network) để thực
hiện chức năng chuyển mạch, định tuyến cuộc gọi và kết nối số liệu. Ngoài ra, hệ
thống còn có thiết bị của người sử dụng UE (User Equitment) giao tiếp với hệ thống
thông qua giao diện vô tuyến. Cấu trúc hệ thống mức cao được cho ở hình 2-1
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 13
Luận văn thạc s ỹ
Uu
Iu
Node B
RNC
MSC/
VLR
GMSC
s
k
r
o
w
t
e
Node B
USIM
Cu
Iur
Iub
l
N
a
n
r
e
t
x
E
HLR
ME
Node B
RNC
SGSN
GGSN
Node B
UE
U T RA N
CN
Hình 2-1 Các phần t ử
ử ccủa mạng UMTS
Trong đó, các phần tử của hệ thống cụ thể như sau:
- USIM (UMTS User Indentity Module): Thẻ SimCard UMTS của người sử
dụng.
- MS (Mobile Station): Trạm di động
- RNC (Radio Network Control): Bộ điều khiển mạng vô tuyến
- MSC (Mobile Service Switching Center): Trung tâm chuyển mạch các dịch
vụ đi động.
- VLR (Visitor Location Register): Bộ ghi định vị tạm trú
- SGSN (Service GPRS Support Node): Nút hỗ trợ GPRS phục vụ
- GMSC (Gateway MSC): Trung tâm chuyển mạch các dịch vụ di động cổng
- GGSN (Gateway GPRS Support Node): Nút hỗ trợ GPRS cổng
- HLR (Home Location Register): Bộ ghi định vị thường trú
- UTRAN (UMTS Terrestrial RAN): Mạng truy nhập vô tuyến mặt đất UMTS
- CN (Core Network): Mạng lõi
Từ quan điển chuẩn hoá, cả UE và UTRAN đều bao gồm những giao thức mới,
việc thiết kế các giao thức này dựa trên các nhu cầu của công nghệ vô tuyến
WCDMA, trong khi việc định nghĩa mạng lõi vẫn dựa trên GSM. Điều này cho
phép hệ thống với công nghệ vô tuyến mới mang tính toàn cầu dựa trên công nghệ
mạng lõi CN đã phát triển.
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 14
Luận văn thạc s ỹ
Trong cấu trúc mạng UMTS, thiết bị người sử dụng UE bao gồm hai phần:
- Thiết bị di động (ME: Mobile Equitment) là đầu cuối vô tuyến được sử dụng
cho thông tin vô tuyến trên giao diện Uu.
- Modul nhận dạng thuê bao UMTS (USIM: UMTS Subscriber Indentity
Module) chứa nhận dạng thuê bao, thực hiện các thuật toán nhận thực và lưu
giữ các khoá nhận thực và một số thông tin cần thiết cho đầu cuối.
Mạng truy nhập vô tuyến mặt đất UTRAN chứa hai phần tử khác nhau, đó là:
- Nút B để chuyển đổi dòng số liệu giữa các giao diện IuB và Uu. Nó cũng
tham gia quản lý tài nguyên vô tuyến.
- Bộ điều khiển mạng vô tuyến RNC: sở hữu và điều khiển các tài nguyên vô
tuyến ở trong vùng của mình (các nút B kết nối trong vùng kết nới tới RNC
tương ứng), RNC là điểm truy nhập tất cả các dịch vụ do UTRAN cung cấp
cho mạng lõi CN, chẳng hạn quản lý tất cả các kết nối đến UE.
Các phần tử chính của mạng lõi tương tự như các phần tử tương ứng có trong
hệ thống mạng GPRS đó là: HLR, MSC/VLR (phần mạng được truy nhập qua
MSC/VLR thường được gọi là vùng chuyển mạch kênh CS), GMSC (là chuyển
mạch tại điểm kết nối UMTS PLMN với mạng CS bên ngoài), SGSN (phần mạng
được truy nhập qua SGSN được gọi là vùng chuyển mạch gói PS), GGSN (giống
như GMSC nhưng liên quan đến các dịch vụ PS).
Như vậy, hệ
hệ thống mạn
mạngg cũng có thể được chia
chia thành hhai
ai nhóm:
- Các mạng CS, các mạng này đảm bảo các kết nối chuyển mạch theo kênh
giống như các dịch vụ thoại (ví dụ: ISDN và PSTN).
- Các mạng PS, các mạng này đảm bảo các kết nối cho các dịch vụ chuyển
mạch gói (ví dụ: truy cập Internet).
Các giao diện mở chính trong UMTS bao gồm:
- Giao diện Cu: Đây là giao diện giữa thẻ thông minh USIM và ME. Giao diện
này tuân theo một khuôn dạng tiêu chuẩn cho các thẻ thông minh .
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 15
Luận văn thạc s ỹ
- Giao diện Uu: Đây là giao diện vô tuyến của WCDMA. Uu là giao diện mà
qua đó UE truy nhập các phần tử cố định của hệ thống và vì thế nó là giao
diện mở quan trọng nhất ở UMTS .
- Giao diện Iu: Giao diện này nối UTRAN với CN . Giao diện Iu cung cấp cho
các nhà khai thác khả năng trang bị UTRAN và CN từ các nhà sản xuất khác
nhau trên một hệ thống mạng duy nhất.
- Giao diện Iur: Giao diện mở Iur cho phép chuyển giao mềm giữa các RNC từ
các nhà sản xuất khác nhau.
- Giao diện Iub: Giao diện này kết nối một nút B với một RNC. UMTS là hệ
thống điện thoại di động đầu tiên trong đó giao diện giữa bộ điều khiển và
trạm gốc được tiêu chuẩn hóa như là một giao diện mở hoàn toàn. Giống như
các giao diện mở khác, Iub mở cho phép sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất
trong lĩnh vực này.
2.2 Các kiểu kênh của mạng WCDMA
Các kênh của WCDMA đượ c chia thành các loại sau đây:
- Kênh vật lý (PhCH): Kênh mang số liệu trên giao diện vô tuyến. Mỗi PhCH
có một trải phổ mã định kênh duy nhất để phân biệt với kênh khác. Một
người sử dụng tích cực có thể sử dụng các PhCH riêng, chung hoặc cả hai.
Kênh riêng là kênh PhCH dành riêng cho một UE còn kênh chung được chia
sẻ giữa các UE trong một ô.
- Kênh truyền tải (TrCH): Kênh do lớp vật lý cung cấp cho lớp 2 để truyền số
liệu. Các kênh TrCH được sắp xếp lên các PhCH.
- Kênh Logic (LoCH): Kênh được lớp con MAC của lớp 2 cung cấp cho lớp
cao hơn. Kênh LoCH được xác định bởi kiểu thông tin mà nó truyền.
2.2.1 Các kiểu kênh vật lý
Một kênh vật lý được coi là tổ hợp của tần số, mã ngẫu nhiên,mã định kênh và
cả pha tương đối (đối với đường lên). Kênh vật lý bao gồm hai loại kênh: kênh vật
lý riêng và kênh vật lý chung. Các kênh vật lý được tổng kết trong hình dưới đây:
Đào Văn Việt
Cao học ĐTVT
2010 -2012
-2012
Trang 16