HÌNH ẢNH CHẤN THƯƠNG cột SỐNG cổ

HÌNH ẢNH
CHẤN THƯƠNG
CỘT SỐNG CỔ

BS CK2. CAO THIÊN TƯỢNG


Cơ chế chấn thương



Cột sống cổ có thể bị tác động các lực theo hướng và cường độ khác nhau



Cơ chế thường gặp nhất của chấn thương cột sống cổ là quá gập, quá ưỡn và ép



Quá gập là gập quá mức cột sống cổ trên mặt phẳng sagittal (gãy giọt lệ)



Quá ưỡn là duỗi qua mức cột sống cổ theo mặt phẳng sagittal (gãy người treo cổ)



Ép theo chiều ngang từ đầu đến chân (gãy Jefferson)


Độ vững

Một tổn thương cột sống vững nếu cột sống cử động
trong phạm vi bình thường không làm tăng khiếm
khuyết thần kinh hoặc cơ năng


Lý thuyết 3 cột của Denis



Cột sống được chia thành 3 cột: cột
trước, cột giữa và cột sau.



Tổn thương một cột là vững, hai hoặc ba
cột là không vững.



CT đưa ra phân loại chính xác


Lý thuyết 3 cột của Denis



Cột trước: Dây chằng dọc trước, 2/3 trước thân sống và đĩa đệm



Cột giữa: Dây chằng dọc sau, 1/3 sau thân sống và đĩa đệm



Cột sau: cung sau và dây chằng


Đánh giá chấn thương

Gãy – X quang/CT
Trật – X quang/CT
Tổn thương dây chằng – MRI
Tổn thương tuy – MRI
Tổn thương giật đứt rễ thần kinh – MRI


Vấn đề chỉ định chụp X quang cột sống

NEXUS (National Emergency X-Radiography Utilization Study) :



Bệnh nhân có xác suất thấp bị thương tổn cột sống, dùng 5 tiêu chuẩn sau đây:



(1) không có nhạy đau ở đường chính diện cổ.



(2) không có dấu hiệu thần kinh khu trú.



(3) tình trạng tỉnh táo bình thường.



(4) không có ngộ độc,



(5) không có chấn thương gây đau đớn nơi khác làm đánh lạc hướng


Dấu hiệu X quang thường có thể
kín đáo hoặc không thấy

Trượt C6 ra trước
Gãy cuống sống và bản
sống C6 trái


???
Bóc tách/tắc động mạch cột sống do gãy C6.


Gãy gập quá mức có tổn thương dây chằng và dập tuy

Giật đứt rễ thần kinh


1 tuổi, bệnh sử chấn thương, liệt đám rối cánh tay P

Giả thoát vị màng tủy


Hình ảnh chấn thương nhỏ
X quang qui ước

 Chụp thế nghiêng từ đáy sọ đến ít nhất ½
trên đốt sống T1. Có thể bổ sung thế
Swimmer

 Thế trước sau (AP)
 Chụp mỏm răng há miệng (OMO-Open
Mouth Odontoid)

 Nếu bệnh nhân không có nẹp cổ: có thể
thêm thế chếch


Hình ảnh chấn thương lớn

ặc
o
h

 X quang nghiêng cross-table
 CT toàn bộ cột sống cổ
 MRI trong một số trường hợp

có
i
Kh

kỳ
t
bấ

ất
b
ột
m

p
ụ
ch

X

g
n
a
qu

g
n

a
qu
CT
X
p
n
ụ
ê
r
 oCót thể thêm
ch thế thẳng, C2 há
i
ả
miệng
nếu không gây
h
nà và Swimmer,
p
chậm trễ
n
ng
ầ
ờ
c
ư
th  CT axial từ đáy sọ đến T1. Tái tạo
sagittal và coronal

ó
h

k

n,
ă
kh


X quang qui ước

 Nghiêng
 Trước sau
 C2 há miệng
 *Water đảo ngược
 *Swimmer
 *Chếch


Thế nghiêng

 Thế chủ yếu, phát hiện 90% tổn thương
 Cần phải xem đến đốt sống T1. Nếu không thấy, cần chụp thêm thế
Swimmer, trừ trường hợp không an toàn để chụp


Thế nghiêng

Tìm gãy lớn hoặc trật khớp
Đếm đốt sống
Nhìn đáy sọ, đường thở và mô
mềm xung quanh

Nghiêng

Swimmer


Thế nghiêng
Trục cột sống

Đường sống trước
Đường sống sau
Đường gai bản sống
Đường mỏm gai sau


Trục đốt đội – chẩm




Bờ trước của lỗ chẩm phải thẳng hàng với mỏm rang



Tỉ lệ đường nền-gai bản sống C1/điểm giữa bờ sau lỗ
chẩm-vỏ sau cung trước C1 từ 0.6-1, trung bình 0.8. Tỉ
này > 1 là trật khớp sọ-cổ phía trước.

Bờ sau của lỗ chẩm phải thẳng hàng với đường gai bản
sống C1

Trật khớp đội chẩm phía trước


Điểm mốc xương


Khoang sụn



Khoang trước mỏm răng (khoảng cách từ mỏm
rang đến thân C1), không > 3mm ở người lớn và
5mm ở trẻ em. Nếu khoang này tăng, có thể do
gãy mỏm răng hoặc tổn thương dây chằng
ngang



Nếu nghi gãy, cần chụp CT. Nếu nghi tổn thương
dây chằng, chụp MRI.


Khoang đĩa đệm

 Cao bằng nhau ở bờ trước và bờ sau
 Cân xứng
 Cao gần như nhau ở các tầng.
 Thoái hóa có thể làm giảm chiều cao

Mô mềm

Độ dày tối đa của khoang trước sống:



Khoang hầu mũi (C1) – 10mm (người lớn)



Khoang sau hầu (C2-C4) – 5-7mm. Khi khoang
này lớn, cần nghi gãy C2



Khoang sau khí quản (C5-C7) -14mm (trẻ em),
22mm (ngưới lớn) [nhỏ hơn 1 thân sống]


Gãy mấu răng C2 type III