Ngữ Văn 12

Tuần 10: Từ 18/10 đến 23/10/2010
Tiết PPCT 28, 29

ĐẤT NƯỚC
(Trích trường ca Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm)

I/. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh:
-Thấy được cái nhìn mới mẻ về đất nước thông qua cảm nhận của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Đất
nước là sự hội tụ và kết tinh bao công sức và khát vọng của nhân dân. Nhân dân là người làm ra đất
nước.
-Nắm đựoc những nét đặc sắc về nghệ thuật:giọng thơ trữ tình chính trị, sự vận dụng sáng tạo nhiều
yếu tố của văn hoá và văn học dân gian làm sáng tỏ thêm tư tưởng “Đất nước của nhân dân “.
II/. Phương pháp dạy học: Đọc- hiểu, nêu vấn đề, bình giảng.
III/. Chuẩn bị: GV tham khảo tài liệu, soạn giáo án, đồ dùng dạy học. HS soạn bài, đồ dùng học tập.
IV/. Tiến trình lên lớp:
1/. Ổn định-kiểm tra sĩ số.
2/. Kiểm tra bài cũ:
3/. Bài mới:
Tg Hoạt động GV-HS Nội dung cần đạt
Giáo viên hướng dẫn học
sinh tìm hiểu phần tiểu dẫn.
GV: Nêu nội dung cơ bản
của phần tiểu dẫn?
HS dựa vào SGK trả lời câu
hỏi.
GV:Tìm bố cục của đoạn
trích ?
GV: Xác định đại ý của đoạn
trích ?
HS phát biểu ý kiến.
Tư tưởng "Đất nước của

nhân dân" được tác giả cảm
nhận như thế nào?
HS phát biểu ý kiến.
Giáo viên:
Những hình ảnh nào gợi cho
I/. Giới thiệu chung.
1/.Tác giả:
Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong
Hoà, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên -Huế trong một gia đình
trí thức có truyền thống yêu nước và cách mạng.
Được học tập và trưởng thành ở miền Bắc nhưng tham gia chiến
đấu ở miền Nam.
Thơ Nguyễn Khoa Điềm giàu chất suy tư, cảm xúc nồng nàn sâu
lắng về đất nước, con người Việt Nam.
2/. Tác phẩm:
Đoạn trích "Đất nước" từ trường ca"Mặt đường khát vọng",
hoàn thành năm 1971, nói về sự thức tỉnh của tuổi trẻ miền Nam
trước sứ mệnh của mình với non sông, đất nước trong cuộc chiến
chống đế quốc Mĩ xâm lược..
3. Bố cục đoạn trích:
Chia làm hai phần:
a/. Những nét riêng, đặc sắc trong cách cảm nhận của tác giả về
đất nước.
b/. Tư tưởng" Đất nước của Nhân Dân"
II/. Đọc.
III/. Phân tích.
1/. Những nét riêng, đặc sắc trong cách cảm nhận của tác giả về
đất nước.
Chọn cách thể hiện tự nhiên và bình dị, tác giả nhìn nhận đất
nước trên phương dịên của ca dao, thần thoại:

"Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường
ta liên tưởng đến Sự tích trầu
cau, Truyện Thánh Gióng?
Thành ngữ dân gian "gừng
cay muối mặn, "từ buổi cha
mẹ thương nhau", đến câu
chuyện đặt tên cho cái kèo,
cái cột "Hạt gạo phải một
nắng hai sương" có ý nghĩa
gi?
HS phát biểu ý kiến.
GV:“Đất là nơi anh đến
trường….nhớ thầm” ẩn chứa
nhận thức gì?
.HS trả lời
GV: Hình ánh “con chim…,
con cá..” mang ý nghĩa gi?
HS dựa vào bài soạn trả lời
GV: Việc phân chia “Đất” và
“Nước” tác giả lí giải ntn?
HS suy nghĩ trả lời.
GV: đoạn thơ cuối cho thấy
trách nhiệm, bổn phân của
thế hệ trẻ đối với đất nước
ntn?
HS suy nghĩ phát biểu
hay kể
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn"
Đất nước được hiện lên rất thân thuộc, gần gũi qua những gì hết

sức đơn sơ: Chuyện cổ tích mẹ kể, lời ca dao, miếng trầu bà ăn,
cây tre, hạt gạo…
Đất Nước không chỉ bắt nguồn từ truyền thuyết: Trầu cau, Thánh
Gióng đời sống lam lũ lo toan hàng ngày “hạt gạo phải một nắng
hai sương xay,giả, giần, sàng”, mà còn bắt nguồn từ đời sống
nghĩa tình sâu nặng:
"Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn”.
Và “Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm mát
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi ta đánh rơi chiếc khăn trong buổi nhớ thầm"
Trong mắt của người trẻ tuổi, đất nước là một cõi đầy thơ mộng
với bao kỉ niệm dịu ngọt của tình yêu.
Như vây, tác giả cảm nhận Đất Nước trên nhiều bình diện, phát
hiện nhiều điều mới mẻ.
Đất Nước là sự thống nhất hoà hợp của nhiều phương diện văn
hoá phong tục truyền thống cả ca dao thần thoại:
Hình ánh “con chim…, con cá..” đã trường tồn cùng núi sông
rừng biển nơi “dân mình đoàn tụ”.
Việc phân chia “Đất” và “Nước” để lí giải mới thấy được tác giả
có cái nhìn đa dạng, nhiều chiều: Cội nguồn con Rồng cháu tiên-
dòng máu Lạc hồng, đất Tổ các vua Hùng, đồng hiện quá khứ
-hiện tại- tương lai.
Suy ngẫm về trách nhiệm, bổn phân của thế hệ mình đối với đất
nước:
Cụm từ “gắn bó”, “san sẻ”, “hóa thân” có ý nghĩa chung tay góp
sức xây dựng và bảo vệ đất nước.
4/. Củng cố: Nắm nội dung nét riêng, đặc sắc trong cách cảm nhận của tác giả về đất nước, nghệ thuật
sử dụng trích đoạn tác phẩm.
5/. Dặn dò: Soạn bài tiết sau "Đất nước" của Nguyễn Đình Thi.

Rút kinh nghiệm Tổ trưởng ký duyệt 16/10/2010
Nguyễn Chi Lăng
Chuyên môn ký kiểm tra