Hoàn thiện pháp luật ưu đãi người có công ở việt nam lý luận và thực tiễn

BỘ G I Á O DỤ C V À P À O T Ạ O
DẠI HỤC QUỐC (ỈIA IIẢ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KI IOA HỌC XÃ l lộl VÀ NHẢN VÁN

NGUYỄN ĐÌNH LIÊU

ÍIO Ả N

T H IỆ N
Ở

V IỆ T

P IIÁ P
N A M

L U Ậ T
- L Ý

n u

I.U Ậ N

Chuyên ngành;

Đ Ả I N G Ư Ờ I C Ó
V Ả

T H Ụ C

C Ô N <;

T IẺ N .

I.UẬ' 1' N I 1Ả NƯỚC

5 .05.05

Mã số:

L U Ậ N Á N PÍIỔ T IÍÍN SI K I I O A MỌC L U Ậ T II Ọ C

íkl>ú'':'r :)Ạ' H
PHÒ Mí:'' GV
N g u ô i h ư ớ n g d ĩ ỉ t i k h o ỉ! h ọ c :
1 - r r s . N g u y ễ n C ư a Việt

2 I ‘(ỈS, r r s . Nguyền thhiỊi DiiỉtỊỉ

HẢ MỌI -

vm


LỞI C A M Đ O A N

T ỏ i xiu cam (loan dây là công liìn h nghiên cứu cùa liên g lôi.
Các số liệu, kếl quli liêu Irong luận íín là Irim g tlìực
và c h u a (ứng íh rọ c ai công hố Irong hấl kỳ công trinh nho khíle./.

N g ư ò i cam (loan

N g u yền D in h I -io.il


M Ụ C LỤC
Trang
M ỏ

1

Đ A U

CHƯ ƠNG
Khđi niệm phđp luật ưu đãi nguò i cò công.

7

Lịch sù' hỉnh Ihành và phdt triển c ù a ph á p luật ưu đãi
ngưòi có côn g ó' Việl N a m
7

1.1. Khíli niệm ph«1p lu(U ựu.dỉU Iigu òi cỏ công
1.2 . l.ịch siì hình IhcUih Y^I pliál liiẹn của pháp lu(U ưu (lỉìi ngưòi
cổ công (V

IU1 ƠC

28

la
•c • ' '
' ■C H Ư Ơ N G 2

Thự9 Irạng phđ p lyệíi ưu dâị và d đ i sống n g u ò ị có công

I

i ...
2 .1

T h ự c

60

d Vlệl Nam it(ong giqi đoạn hiện nay

Irịìiig

H

pháp

l u ậ t ỊỊ ụ d a i

V ?1 l l i ụ c l i ễ n

Uuị c h iệ n

pl ) <1ị ) l u ô l

60

ưu dni nguòi cứ công,
78

2.2. Thực irong dôi số IIg ngu ô i có công
!
. C |lƯ O N C J 3
v á n dề hoàn thiện p h á p luột uu đãi n g u ò i cổ côn g ỏ' Việt N a m

88

Irong giai đoạn hiện nay
■ .I

3.1. M ộ i số qifỊM điếm ỌO' bàn nhhin hoàn thiện phrtp luịU ưu (lai
ng u ổ i có công

' I ực

3.2. Phuong hướng vỉ\;jn ộ Ị số giKi pháp liu đ c inắỊ nhằm liohu
Ih iệ ii

pháp

lu (il

và

CỌ' c h ế

công ỏ- nu líc la.
. r.1Ị:
1
. •
3.3.

,t

X í\y

dự ng

,

KẾĨT LUẬ N

88

U i(U

lliự c

lú ệ n

|)lií\|)

lu ậ t

uu

clỉli

Ịị ị ^

II'u ( l á i n g ư ò i

cố

cỏn£

(V V i ệ l

Nam .

n g ư ò i

98

cổ

I 17

• 139


M Ở ĐÀb

I / ĩính c á p Ihiếl c ủ a dề lài

L ịc h

sii

cúa

dân

lộ c

la

gắn

liề n

vơi

các

cuộc

ilílu

tra n h

g ia n l)

(lọ c

lfip và báo vệ rổ quốc l iu ớ c sự xâm lăng của giịíc ngoại xâm. Trong các
cuộc

(lẩu

s in h ,

h iế n

vố i

lia u li
dâng

(lâ n,

V (íi

thống

quý

chống

M ỹ

Iih y,

n h iề u

n g h iệ p
IIồ

dồng

th ò i

nguồn",

và

các

ông,

tứ

sau

ngày

clến

vắn

tohn

dối

với

n g ư ò i

Iru yề n

lliố n g

m ìi

h ộ i,

nó

không

chỉ

vắn

đổng

gổ |)

công;

gổp

Đ hng

vì\

n g u ò i
hội

(lịn h

có

vi
rất

cổ

h iệ n

là

cố

công

còn

lìi

vắn

(lề c ấ p

không

lỊiilm

lìi

n ln ĩiig

n g u ò i

ló

l)iế l

OI 1 .

1'liíìt

c h iế n

cùa

hy

s in h

Đ ỉu ig ,
(In

cố

cííc

phong

lM iíỉp,

bang

X IIo n g

n h iề u

vh

chù
cổ

"uống

sau

m ;íu

nư ớ c

ngưcVi

liĩio

truyền

c liố n g

N hít

hy

i;ỏi)ị{

huy

ngoại

d ố i vơ-i n l u ĩ n g

ưu

quan

Irụng

vào

v iệ c

ổn

vào

v iệ c

H h ịc

tích

N lih

m rtíc

công

da

lỉn h

cụ c

trong

lln jc
vự c

chín h

h iệ n
nhy,

ư ị-x ỉi

CÁC

tlni

g ia i

c iư ọ c
góp
liộ i

dề

bách

lu ậ t

h ỉn h

ch

x â m lấ n

in id c ,

với

pháp

phần

lộ c

khrtng

công

clrvi

ílìự c

vỉì

(ục

lô p

vậy,

lio n g

lìn h

liế p

ưu

Ilọ

cuộc

chống

ílỉh tih

dan

vìsụ

Bác

Im o nghan
công,

m riíc

nho'

ng hĩa".

Ih

C h ín h

cúa

nh(í

các

(ộc

dộ

dâu

lý ,

d à i.

ghi

clề I i g u ò i

chế

uí

1UHÍC.

tranh

dân

động

tlấl

trong

c h iế n

sách,

líu

clrin

cùa

011

tlĩú

cho

con

N gay

phát

phận

nhân

cha

cuộc

tâm

bộ

m in h

(lư ợ c

cùa

chín h

"(lền

Ư u

KỈ \

(lố

quan

n h iề u

x&

b íiu

m ội

(lỏ i

I11IÓC,

n g u ô i

hĩm h

cổ

cuộc

c lu m g .

lu ô n

tlịU )

này,

d ư ơ c

íiịn h

đòi

iio
ilấ l

song

cách

Ih ụ c
IUIÓC.

tư
mà

công

tlih n li

năng

không

trị,

iM iíl

có

h iê n

c lu íc

n u đ c

ch ín h

n g u ò i

phần

cùa

clẩ l

liiệ n

lí*

lu cV n g ,
còn

tlư ọ c

cổ

ý

lliự c

llii

cổ

lìh iệ in

tlh n g

lu ịìl
m ối
xỉ\

lâ u

lu ọ n g

các

b in h

và

cỏ

công

các

tlè

da

dối

c h ỉn h

tế

n g ltìa

các

IM uíp

vấn

k in h

cho

m ịtn g .

d iề u

chỉ

vụ

cùa

ƯU

đrú

cỊiian

hội

VÍI

hệ

011


ỉ inh tiến nay đa có liluậl u II ctni ngiròi có công. I í ọ Ih nluTng lĩio Llihnlì cách mạng, th u o n g binh,
bệnh binh, các liệl sì, (hân nhân liệl sĩ, các Bh mẹ V iệt N am anh lùm g.v.v...
Pháp lnôt liu tlquan hệ trực tiếp mà còn góp phàn 1(10 ra môi trường pháp lý và môi t m ổ n g
hội trong việc lliực hiện clìính sácli XĨI hội dối viíi người có công.

T u y nhiên, do (liều kiện (lất nước còn nghèo, chiến tranh liên miên,
kéo ilhi nên viêc xây (lựng và thục hiện phíip luật 11 II ctni ngircvi cổ công gặp
lất nhiều khổ khăn, các chế tlộ ưu (lãi ngirỏi có công IhirỏMg cliắị) V.1, lại
tian xen V(fi c ác chế tlộ Ihụôo ịìliạm vi diều chỉnh của ngành lu(ìl klirtc. NIÚCII
chế độ ựu đfii tlí\ bộc lộ nluTng hắt họp \ý Ii0fíc không còn phù họp liong CO'

♦

chế Iiuíi, chưa kịp diều chỉnh, (hay (lối. M ăl khác, trong CO’ chế llìị ln rò n g ,
khi sự pliíìn biệl giàu nghèo dang diễn i‘a, sụ phfin hóa xn hội dang ngày
cỉing sau sắc, cílc clịnlì iuicíng girt (rị cùa Xt\ hội dang cổ nlútng thay ilối, sụxuống cắp về văn hóa, dịiQ cỊƯc Ịiong một bộ pliịìii nhan tlân, (lftc biệt lìì một
số khÔằig ít (rong Ihé hê U‘fe, họ phò nhfm tấ( ch, quyên di

kluí hao himg

V'
của đâu lộc, quyên di Iihíĩng hy sinh, mnt mát QÒa lỉìing Iriệu liêl sỹ, thương

Y
binli và u g u ò i có công Yổi cácli mpng dế lỉọ có sự may mắn, hịmh pliiíc hôm
•

,

nay. T rong khi đó các thế lực thù dịch vần chưa từ bò âm mưu chống phá
những thành CỊLih cùa cách

việc (lộng viên giữ gìn vh bỉuí vệ Ihhnh quh

ấy phỉủ dưọc (hè liiện Irong chính sách, iliề chế hóa Ihhnli pháp lụíU dối vđ'i
ngu ò i có công.
Ị•

-;

ị
Đen nay, cluìng ta lịii chua xây dựng dư ọc m ột hệ thống các qui
plìịun pháp lu(U diều chỉnh

các quan hệ xa hội dối v ố i Iig u ò i cố cong

m ộ i cách loàn diện, phù liọ p v ố i thự c tế và dựa Itêiì các c&n CIÍ khoa
học.

2


'l ình hình (Jổ (lòi Ilòi N h à Iiư óc phải nhanh chóng xay (lụng inọl
hệ thống cílc C|iiy phạm [)l)(í|) luịU diều chỉnh vấn dồ này mội cíìcli loàn

diện, phù Iì 0 |) V(íi quá trin h xây dụng N lih IIUÓV. phríị) quyền

VĨI tici) licl

( l ự a l i ê n CO' sỏ' k h o a l i ụ c p l u l p l ý c h f u c h ẽ l ì h ằ m Uun c h o t á t : t h ù

du ò n g

lối c ủ a

D ỉm g nói clning vh trong

linh

VỤ

C' ngu (Vi

liuong,

cổ t'.f>i)ị> nói

riêng tlu g c lliề chế bhng các (|uy phịim phííị) tufu cùa Nlia n um :, c ổ Iiliu
v ịìy

CÁC c h ù

hòi

của

(I U o n g ,

v iệ c

uu

dai

c lu ò n g

lố i

n g u ò i

có

dỏ

m ố i

công

vh

|>li;1l

huy

h iệ u

phù

hựp

Vc )■i

liỊi:,

yêu

đá|>
cầu

líiiịí

dòi

trong

sụ

nghiệp clồi m ới.
Ư u clniídối v ố i n g u ò i cố công Ih một vắn ilề ỉt>11 (V iìirđ c la do tlịtc

(liền) lịch sil dân tộc clằ lịii, nhu ng nghiên CƯU iiiộl cácii cố hệ lliống (hi

liến nay chưa cố mấy công trình, việc nghiên CIÍU m ó i chỉ dứ ng lại ỏ các
hài dăng báo, tịip c h í chuyên nghnlt họỉíc tổng kết ỏ’ một số lĩnh vực hẹp.
Dịíc biệl lĩi việc nghiên cừu d ư ơ i gốc dộ plìííp liiỊÌl nlihm xay dự ng một
lip thống c.1c qụi phịim phdp |u(U diều chỉnh c:íc quan hộ xĩ\ hội bí»t» iliim
quyèiì lọ i dối v ố i ngu (Vi có công (hì gần như không cố. D e Ihi K X 0 4 0 5 - 0 4 cnng m ơi chỉ dè c(tp dén viỗc dổi mơi chính sách ưu dai dối V(íi
ngu ỏ i cứ công cV V i ệ l Naín. Các loịii sách chũyên khito về lĩnh vực lìhy Ihì
CỊU.1 ít 6i. Pháp lu(U về ngưòi có công cúa im tíc ngohi cíìng chỉ hịm chế trong
các văn bhn qui phịíin phrtp lu(ìt yề hho dimi xỉì hội hoịtc bho liọ' xtt l;ội (Luật
lỉho trọ’

hội cùa Liên X ô cĩi, LuịU Bào trợ ngưỏi làn lật cùa IUIÓC Cộng

hòa Nhân dân Trung l loa, các chế độ bho ilỉim xT\ hội của llọ'|) chùng quốc

Hoa Kỳ, ... ). Điều nhy c!fiu u fi SỤ' hầng hụi về lý luẠu VĨI co sỏ' khoa học
cho việc (lịnh ra ilirò n g lối, clìỉi liư o n g cíia D ỉuig vh việc han lih n li các C|iii
phịun pháp lu(U của Nhà

IU IỐ C .

V i v(ìy chúng lôi cltọn ilồ lài "HOÀN ĩmậN

PHÁP LUẬĨ ƯU DẴI NGƯỜI C Ó C Ô N G Ớ VIỆT N AM - LÝ LỤÂN V À IIIỤC TIÊN'' (le l l g l l i c n
C líu .


2/ Mục dĩch nghiên cưu

Luận án nhằm dịU các mục (lích sau:
- T rên CO' scV phân lích các quy pliỊim pháp luật và lliự c liền áp

dụng ỏ’ n u ó c la, bước dầu xây dựng một cách cổ hệ lliố n g lý luận về
pháp luật IIII đni n g ư ò i cổ công, các căn CLÍ khoa học cho việc xây dựng,
han hhnh và ílp đụng cííc quy pliíun pháp luịìt IIII đTii ngu ỏ i có công v ó i
nu óc (V V iệ t Nam.
-

[ >h â n

líc h ,

lồ n g

kếl

lliự c

lic n

v iệ c

llìự c

h iệ n

ph íìp

luậl

in i

(lãi

n g u ô i cố cỗng (V IIUƠC la vh (hực li;m g (lò i sống cùa n g u ỏ i cố công Víì
trên CO’ sỏ’ phân lích n lu ĩn g vắn dè lý lụnn, kiến nghị những g iỉii pháp
Iihhm hoàn (Itiện pháp lu(U II-II (lai n g u ò i cổ công.
3/ Đối lu ọ n g và p h ạ m vị nghiên cưu

3.1- D ố i tirọ n g nghiên cưu
- N ghiên CIÍII n ln ĩn g vắn (lề lý lu(ùi và thực liền của pliílp lnậl iru
clni ng irử i cố công.
- Xí1c clịnli V?1 hohn thiên CÁC (Ịiii phịim pháp luôt II'II dai n g u ò i cổ
công.
3.2- PliỊHỊi vi nghiên cifu
Ngưòi

cổ công vơi

iu k íc

là mội

khái

niệm

lộng,

bao

gồm

C?1

n g u ô i cố cồng Irong chiến tranh vh Mguỏi có cộng trong Xíìy cliị iig vh
phái lliề n dắc m róc, dồng tíuVi là Iì 1ộl pimm trù lịch s i i . v ì vôy lio n g
kliuôn kliồ một Ui (ỉ 11 <1n, cluíng lô i chỉ lỊÌỊ) trung nghiên CIÍII ván dề hohn
Ihiện pháp IuịU ưu dỉ\i n g ư ò i cổ công lio n g các cuộc chiến lranh gihi
phóng dân lộc và bho’ vệ Tổ quốc trong llicYi kỳ uv n ln ĩiig năm 1930 khi
Đhng Cộng shn V iệ t Nam ra d ô i cho đễn nay.


4/ Phưcmg p h á p luận và phư ơng p h á p nghiên cứu

Là luận án nghiên cvíụ đ u ố i giíic (lộ pháp luíìl, nhưng không Ihế
lách r ò i CÍÍC vắn dề lịch sứ Vci kinh lế-xíì hội, VI vôy (lè lài pliỉú kết họp
lồng hợp các p h u o n g pháp, luy nhiên inộl số phư ong pháp clùi yếu Ih:
- P hư ong pháp duý vật lịc h sứ,
- P lu io n g pliáp phân (ích, so

sánh.

- Phương pháp phân tích hệ Iliống
- P lu io n g phílp diều tra
-

hội học

Phươ ng Ị)li<í|) thực clníng.

I
5 / Nhửng diểm m ớl c ù a luộo án

- G óp phần làm sáng lò n lu ĩn g vấn dề lý luôn co l)hn về pluíp lu(U
ưu dại n g ư ò i cố cồng.
- Pliân tíe lỉ m ột cách biện clu ín g các m ối quan !ìệ giữ a chính Sílcli
uu cịai n g n ò i cổ công với các chính sdcli xa hội VỈI chính s.lch kinh lế-xỉi
hội khác.
- Nêu lên CO' sỏ' klioa học dề xây dựng các liêu cliuần, diều kiện

x«1c dịnh n g u ộ i có công.
- PI1811 tích m ột cách có hệ thống thự c tin g u ò i cố công, lliự c Irpng đ ò i sống cùa n g ư ò i cố công clế uv dó kiến
nghị các g ih i plìáp hoàn (lìiện pháp iufìl ưu đai n g ư ồ i cố công ỏ' V iệ t
Nam.
- Đ ua ra các quan điềm chù yếu nhằm (lồi m ớ i, hoỉin thiện phrtp
lup( ưu (lai n g u ỏ i cố cồng.
- Là tlề thi mang lính ưng dụng, luận án gốp phàn lạo ra n lu ĩn g CO'

S(V klioa học dế Nhh IUI ốc xây dựng Luật IIII dai dối v ó i ngu ỏ i cổ công
(V V iệt Nam trong giai tlo ịiii u íi.

• 5


6/ Ket c á u c ù a luận đn
N g o ài phan imV dầu, kết luận và danh mục c;1c thi liệu tham kliào,

lu (ìn ílii gồm Im chu ông :
C lu ro n g I: Khiii niệm pháp luật ưu dĩli ngirtVi cổ công. L ịc h sứ liìn li
thành

và phái

( li ế n cùa

pháp

luịìl

ưu clni

nguôi

cổ công (V V i ệ t

N am .
C lu ro n g 2:

T h ự c (rạng phílị) luật iru (lai và (lỏ i sổng ngircVi có công

ừ V iệ l Nỉun trong giai (loỉ>n hiên nay.

C h u ô n g 3:

Vấn dề hoỉtII thiệ n phííp lu ậ t ưu clni n g irỏ i cố cồng (V V iộ t

N am tro n g g ia i (loạn hiện nay.

D u ố i (lây là nlnTng nội (.lung chính cùa luôn íln.

6


I CHƯƠNG I

KHÁI NIỆM PHÁP LUẬT uu Đ Ã I N G Ư Ờ I CỐ C Ô N G . LỊCH sử
HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA PHÁP LUẬT ưu ĐÃI
N G Ư Ờ I C Ó C Ô N G Ó VIỆT N A M

4

1.1 KHÁI NIỆM PHÁP LUẬT ưụ ĐẢI NGUÒI CÓ CÔNG
1.1.1. Chính sdclì và vai trò c ủ a chính sách dối vcýi n g u à i có c ô n g ó Việl Nam

Tru'(f'c hết, theo chưng tô i, dc lìm hiếu khítt niệm pháp liụ ìl ngiròi
cổ công, cầu làm lồ khái niệm chính sách n g u ô i cổ công cùa Dàng vh
Nhà niì’(f'c. VI chính S'1c;h lỉi nội dung, lin h hồn cùa pliáị; luỊìl. IMiííp luật
chang cua chỉ là hình (lu íx pháp lý "thề chế hóa" c liín li sách IÌUÌ 1h ô i.
C hm lì sách nói chung I <1 sách ỉư ọ c Ih kế hoịich cùa D im g và Nhh
m rố c dij a vầo du ò n g lố i c liín li (l ị clum g vò th ụ c lế kinh lế xa h ộ i liong
tù n g th ò i kỳ nlihin dịU d irọ c m ột mục liêu nhát định về nluTng vấn dè
cúa xa hội.

Trên CO' sỏ' chính sách cliiọc (lua ra, Nliìt n ư ớ c lồ c lu íc thục

hiên (hông qua ertc hợat động cụ lliề : (hề chế nội (lung chín h Síích Ihhnh
c á c (Ịi iy p l i ị i m phr t p l ụ â l Vít t ổ c h ứ c họrtl d ộ n g

ílỉự c hiệu

tro n g (lỏi

sống

xỉ\ hội.
C hính sách (lối vcíi n g ư ò i có công lci ilu ồ n g ló i, cln’i U u o iig cùa
Đ h ng và N lìh m rtíc căn cif vào nhiệm vụ chính trị lừ n g llì ò i

kỳ crtch

lììịing, tlụ a liê u SIỊ’ phílt triền nền kinh lế XĨI hội, nhằm m ục liêu g lìi nlifm
công lao, SỤ' (lổng gỏ|), sụ hy sinh cao ch của những n g ir ỏ i cổ công, l;u>
mọi tlic.il kiện, khỉi nftng (lềi) clílp, bù (lắp phần nho vc (lòi sổng vậl cliấl,
văn hứa (ình ỉhhn dối v đ i I)gư òi cổ công. C lim h sííclì dối v ó i n g u ô i có
công Ih chm li sách (lịtc ỉ)iệl, thực hiện cho những dổi l u ọ n g ilịíe l)iệl, vi
vôy

n ổ lliề h iệ n

lál

lồ

C|IIan c l i c m v h ( l ưỏi iị ỉ , l ố i c ù a

niuiỊi

vh

Nha

IIIIIÍC.


V iíi tir cách là chù thề quàn lý xa hội, Nlih.

11UƠC

cổ vai Irò địíc biệt quai)

trọng trong việc xây dựng và lliựe hiệu chính sách ưu dai dối vơi I ig u ò i

cố công. MỘI 111,11 N lià n u ố e lliông qua các tổ chức c lu íc năng cùa m inh
h o ịicli d ịn h các chính sách ưu dai dối vơ i người cố công. M ặ l khác, Nhà
IHIÓC bằng các bộ míty cùa mình, triền khai thực hiện c<1c chính sách dối
v ố i n g ư ò i có công, đua chính sách vho cuộc sống. N goài ra Nhà m rức
còn tlịn h h u ố n g động viên, khuyến khích, ùng hộ vh tham gia phíU dộng
crtc phong ư
dồng (lân cư,

trong việc thực hiên chính Síícli dối vơi Iig u ò i cố công.

C hín h síícli dối vớ i n g irò i cổ công là chính sílch vô cììng quan
trọ ng, nó pỊihn ánh sự quan lâm, ý U nix xl\ hội của Nhà n irố c , cùa cộng
ciồng, của thế liệ di saú dối v ố i thế hệ cha, anh. v ì vôv

11Ó cố

ý nghĩa

h ộ i và nhân v.ln lắ l sâii sắc. Làm tốl chính sách (lối vơi ngưcVi cổ công s£
gốp phần vho sụ ổn định x?\ h ộ i, gi li vững 1hề chế. N g irọ c lại, nếu th ụ c
hiện không (ót (lối vớ i ngươi có công sẽ dẫn dến mất ồn định chính trị
xa hội, hitlt luitVng clếu sự lồn vong cùa dẩt n irố c . T im e hiện chính síích
d ố i v iíi Iig u ò i cố công thề hiện ngay Irong bàn chất vh c lu íc nỉing qnhn
\ý cùa N hà Iiư đ c. Nhà nươc ia vừa Ih tổ c lú íc quyền lực chính (rị cổng

cộng cl(1c h iệ t cl(\i diện chính llu íc cho giai cấp công nhãn vh lu yệ l dịii da
số nliân dân lao dộng - là giai cấp, Iilu ln g lầng lố p Ihống l i ị trong Xí\ hộ í
152.ị , vừa là clịii diện cho dân lộc. v ì vậy thực hiện chính sách dối vơ i
n g u ò i có công

1(1 sự

kết h ọ p lọ i ích giai cấp và lọ i ích của dân tộc, tlhm

bho cho dất iiư ố c , cho dân tộc cố sụ phát triề n lâu đài vh bền vững.
T h ự c [liên chính sách dối v ố i Iig u ò i có công Ih gốp phần vào thực
hiện chính sách con n g ư ồ i cùa quốc gia, nlihm Ihm cho ihế hệ liè , thế hệ
lu o n g lai ý thức về trách nhiệm cỉia m ình (lối vcSi xn hội, (lối v ó i Tố
quốc, sần sàng xh thân vì SI| nghiệp cùa dân (ộc, cùa (lất mrđ'c.

X


C hính síicl) dổi v ố i Iig irò i cổ công Ih m ộl hộ phận cùa hệ Iliống

c h í n h

s á c h

x a

h ộ i

m h

c ụ

lliề

là

c h í n h

Síltrh

l)ỈH)

( H u n

XĨI

[ lộ i.

C i i m l i

s.lc

h

hỉto tlỉun x?\ hội ( hay còn gọi là an lohn xft liôi ) Ih su l)ho vệ c ùa Nliíì
n ư ố c ,

c ù a

x ĩi

h ộ i

( lố i

v ố i

c á c

l l i à n h

v i ê n

c ủ a

m i n h

l l i ô n g

CỊIKI

m ọ i

lo ạ t

cá c'

biện pliííp công cộng. T rong hệ lliố n g bỉu) (Hun xn liộ i (V m riíc la gồm có
liu đni xA hộ i (lối vơi n lu ĩn g ngưcVi i:ổ công lao dổi VI) i tlấl lu ió c ; hâu
hiềm xỉ\ lỉộ i dổi v ố i n g ư ò i lao dộng trong các llìím h phần kinh lố; CIÍU
trcỵ xa h ộ i d ố i

vơi

những ngưòi

không

m ay

lìị

rủi

ro,

khó

khan lK);ic

hiềm nghèo. Như vậy, có (.hề thấy bho dími xỉ\ hội líi SI| hỉu> vộ, sif giúp
đố' của Nhci liu ơc , của cộng dồng ilối vói mọi llùmli viên cùa m in h liong

dỏ có n g ư ỏ i cố công. 'í’uy Itlũẽn chính sách ưu dãi xn liộ i không cliỉ là
sự l)ho vệ, s'ự g iú p dữ uici còn là sự Ihề hiện n g h ía vụ, I r á d i Iilú ệ m cùa

Nhà nươc, cùa cộng ilồng dối với một l)ộ phạn dân cu đạc hiệl - những
ngư ờ i có công . C hính vi vậy chính sách ưu đíú xn hội cổ vị í rí đ ìc biệt
quan Irọng Irong chính sách bỉio dâm xỉ\ hội nối liê n g vh Uonị> hệ Ihống
chính sách xtt hội nói chung.|3Ơ|
1.1.2.

V iệ c Ihực hiện chính sdch và p h á p lụâl uu đãi n g u ò i cổ cô n g ó mộl

sổ n u é c
Ổ' hất CIÍ q u ố c g ia nào cũng có mộl. l)ộ |)h(in (lân cư Ih n h ữ n g n g ư ò i

có công lao vớ i T ổ quốc họ. C hính VI' VỊÌy, ở Ccíe m riíc tlèu í hực hiện
chính sách dối v ố i nluTng n g u ô i cổ công. T ù y Ihco lừ n g điều kiện chính
trị-k in h tế-xì\ hội cùa m ỗi nư ốc mh cổ c.lc looi chế (lộ, chính sách, cấc;
lo ịii liỌ’ cấp và các nu íc Irọ' cấp klìííe Iiliau. D ồng lluVi (V CÁC IUIÓC đều c ớ
c,1c CO' quan quỉui lý nhh nư ốc dè llu rc hiện cííc chính síích nhy (nhu

Iìô

Chiến tranh, Bộ Xa hội, Bộ Phúc lọ i xỉ\ hội, Hộ Lau ilộ n g .v .v ...). N gay (V
u ir đ c

la, chế

dộ

s<ú

I h ư c v n g , p h ế b i n h , ui

(ỈÒI1 cn

clíng

th ự c

h iệ n

cííc c h ín h

síích

dối

sì v h g i a i l m l i tứ s ì . Ọ u i u i l ý Iihíi IHHÍC v ề c ô n g

0

vối
líít:


này ilo 1ì ộ Cựu chiến b in lỉ và

lì ộ Xỉ\

sách, chế dọ này cổ quy định

về liêu clmấn

lliư o n g phế binh, ui' sĩ; các quyền
cííc lliù lục (pháp lý ) tlề giỉii lịiiyếl

liộ i ilảm nlifm. T rong
xác nhạn (lối

lọ i mà họ vh

Cik: cliín h
tưựng

gia dinh ilirọ i:

chế (.lộ, chínl)

là

lu iò iig ;

sách dối v ó i hụ. c 'hang

hịui dối v ố i phế binh, liêu chuàn dề xílc nhận phế binh la "Đ ư ợ c gọi là
phế binh dề (lược h u ỏ iig quyền lọ i (lự
Ihhnh phần Irong Quân lực V iệ l

luậl này l«t quân nhân

Nam bị (hn phế

thuộc cííc

iV mộl 1io n g CÍÍC In rò n g

họ p sau: I 14].
- Thn lịìt phái s iiìli b ỏ i tliư o n g lích do chiến tnnih gây ra lioặc l)(Vi
tai 11011 CỊ11y (rách cho công vụ.
- Thu l(U phát sinh b ỏ i bệnh lịìl mắc plihi vì cổng vụ.
NluTng phế binh chrọc lurỏ ng c.ic quyền lọ i nhu: cấp (lu ố n g thn phế
(gồm các loịũ cấp dương Ihn phế binh; phụ cấp gia (lình, cắp (lu õ n g dạc
b iệ ị,...); bỉio (lự về y lế v<\ xỉí hội (chinh hìnli, phục hồi c lu íc nìíng; vợ
con vh bỉm 11lân du ọ c khám chữa hpnh miễn phí, tlirọ c nuôi (lu ố ng Irong
c<1c au tlư ố n g viện; d u ọ c ạiú ị) tlố' lio n g cuộc sống lihng nghy nhu (lư ọ c
bố ư í việc lĩim lliíc h họp, đư ọc

ưu đni Ịrong

Ngohi ìa, phế binh còn tlượ c lu rỏ u g các quyền

sim xuál kinh

(loanh...

lọ i khác nlur

ưu liên

trong các dịch vụ công cộng, các lệ ph í vh llù i lục hành c liín h .v .v ...
lỉo ịíc (V I I.íc, sau chiến tranh vùng vịnh , cric quân nhân llu im gia
chiến tranh, khi gihi ngũ dư ọc cắp I căn hộ không inấl liền và được một
khohn liền khoỉuig 6 0 . 0 0 0 U S D .

Những

ngư ổi

lính chếl

liận chrợc giũ

công Vci than nhâu cùa Ỉ1Ọ dược trọ cấp dù sông suối dồi.

Lụâl Lau dộng Pháp tịiiy ilịn h rồ sự u u clrú dối v ó i llu ro n g phế
liinh, vự con u i sì như bắt buộc c;1c doanh nghiệp |)hhi .sắp xếp, bố Irí
cho họ vào Ihm việc v ố i công việc |)IÙI lìựp.

I0


(V M ỹ cung (ịiiy định, n lu ĩn g (Ịitân nliân sau khi tham |'i;i c lú rn

11anh

ỈI(V về tliiọ c nhf»n một khoỉin liền kliíí ití 11 dù dè clỉim hão cuộc sống YÍI
(lirợ c chăm Siíc về I ì 1ạí y (ế. N lu ĩn g n g u ỏ i M ỹ inấl lích lio n g chiếu Inm li,

thân nhân cùa họ vẫn (lirọc nhon clíiy đù liền lu ong clii) ló i khi ngu (Vi l)ị

mất lích đa chi ọ c xác tlịn h là cliếl hoặc mấl tíc li lioíin lohn. K hi (ló gia
tliiìh liọ cluọc nhận liự cấp lỉieo ché ilộ ui- liỊÌn .v .v ..

N lu ín g cụ II chiến

binh n ằ m viện ( l u ọ c ; chăm sốc VÌ1 cluC)t; c u n g cấ|> các llif>H|> IÍI1, III

Viln

nghề ngay trong bpnh viện. Ngoíú lít họ còn (lưọx: g iiíị) il() (lc líli Iliíc li
líng

viíi

sinh

liọal

clnn s ự ,

liọ d ư ợ c

hục

Iigliồ

tiu óc

vh

lioug

quá

(linh

làm việc.
Phííị) Iu(ìt I >ỈU) irự' xỉ\ hội cùa Liên xô cii cỏ nhiều liỉn li llu íc nhu 1)<;U>
hiềm tuồi già, hho hiếm bệnh l(ìl, M o hiềm về lai Iiịin lao dộng và hẹnli
nghè Mghipp.ị nhà nghỉ, nyô i tlu õ n g nlú ĩu g n g u ò i làn phế, phụ c;1|) gia
(lin h .v.v ... Uoiìg dó cỏ n lu ĩn g quy (lịnh đối v ó i những llu ro n g binh Iroiig
chiến tranh vệ quốc thì UỌ' cấp lliu o n g lịìl tlưực nâng len
nhửng
quân sự

quân

nhân

bị

llm o'i)g

c ổ c ù n g hịing ílu r ơ n g

do

tai

11,111 I r o n g

khi

ihiỊX

10% so vó i

hiệu

lịìt, c á c I h ư o n g b i n h I l u i ộ e I t h ó m

nlìiộm

vụ

I, I i l i ỏ i n

2 sống cìlng gia cỉình tlưọìc gihm 50% trỉi liề u nhà (V, liền lò sưiVi, cliấl
d ố i, lurớc, liề n diện; lấl ch lliu o ng binh ilu ợ c m iễn Irỉi lièn cu lú ; |)lu khi
di lịìi liê n p lu ro n g liện giao thông Irong lliàah p liố ( ln í xe la x i); gia đình
l i ệ t sì c l ư ọ c U ' ố c ( l ị n h Irọ* c ắ p d o c b i ệ l 1'VI
t

Ổ' T n m g quốc, lio n g luậl về bho lúèm XĨI hộ i cỏ (ịiii định chế (lọ ưu
(lì\i tlố i v ố i anh hùng, ngu-(Vi cổ công lio n g chiến tranh vh
(lụng đắl IUIÓC, họ tlu ọ c Irọ' cốị) cao lum klìohng

tio n g xây

15% so v ó i những

n g ư ò i binh lln rỏ n g khi nghỉ lu m . LuịU. l)fio l !<>• nginVi tìm l;ìl của T rung
l Ị U ố c c ũ n g g h i nlifìn N l ì h I U K Í C v h

hội

t l i ự c h i ệ n v i ệ c h à o c l hm 11 LI (Ini


và trọ cấp đối vđ'i llu ro n g binh, nhân viên l)ị làn lậl vi háo vệ lọ i ích cùa

Nhà n u ó c và cùa nhân dân [4 9 ị.
T ó m lại, chính siícli dổi vơi n g u ò i
các n ư đ c ,

c:ổ

công ỏ'

IUIÓ V.

la ciiHỊỊ Iilur (V

mịíc đù chế tlộ chính liị cổ khílc nhau, dối tượng cổ công

khác nhau và n u fc độ lliự c hiện lùy Iheo diều kiện cùa m ỗi nưức, nhu ng
(lều Chấy rồ nhữ ng điềm sau:

M ụ c (lích th ụ c hiện chính sách dổi v ó i n g u ô i cổ công Ih phục vụ
nhiệm

vụ chính

trị, phục vụ c.1c mục liêu chính lrị

của giai cấp cầm

quyền.
I

C h in h sách dối vơ i ngu (Vi cổ công pliỉm .Inh bím chất giai cấp cùa
giai Cílp Iliổng (rị.
N h à n u ố c giơ vai trò

V(í'i

n g irò i cố công. C hính

chù <lịH> lio n g việc (h ụ c hiên

chính

sííđi dối

Sílcl) (lối v ố i n g irò i có cong cluọc

llìề hiện

bằng các chế (lịnli pháp lụât về Irọ' c;1|), chăm sổc sifc khỏe, dỉun h?io về
việc IỈU 11 .V.V... C á c chế (lộ iru ílai (lược Cịiiy ilịnh chịtt chs vh (lư ọc Ih ụ c
I

hiện (Ììy lliu ộ c vho diều kiện kinh lế~xỉ\ hội cùa m ỗi IHIÓC, m ỗi giai đoạn.
1. 1.3. Pháp luật ụu dãi ngu'6'i có côn g đ' Việt Nam .

1 .1.3.1. K lirti niệm phíÍỊ) luậl in i tlni ngircVi cổ công.
1’ ịiííp lụfu nối chung du ọ c lịiiau

niệm \ì\ những (|iii tắc xii

sụ

chung nhất do nlih lurcíc tlịU ra nham (liều chình mọi quan hệ xĩ\ hội vh

duọc l l u ị c hiên bhng biện phrtp cương chế Iilih m róc liẽn CO' sỏ giíío dục
llniyếl phục mọi n g ư ờ i luân tlico.

V đ i C|unn cliềm pháp lụfu lliiịc tlịnh Ihi "phííp lụíit ih một

hệ thống

các qui útc về hànli vi cùa mọi Cì1 nhân và lố chơi; lio n g xT\ hội. N h ũ n g


t|ui lắc dó phím ánh ý c;hf của nlỉh mi(í'c, biếu hiện lọ i ích cùa giai tấp
lliổ n g

liị

vh

nhu

cầu

ốn

(lịn h

vh

vận

dộng

cổ

tlịn li

lu ró iig

cùa

xa

hộ i.

('lu m g (lư ọc nhít IHKÍC (thông (|ua hệ llio n g cíic c:o' (.Ịiian nlih m ioY ) I an

liììiih liọìk: llu ìa nhfui và đư ọ c hiu) clỉun lliụ c hiện hang sức mạnli cuõng

chế của

1ị»Iycn

lụ c Iihìì nước. N inr Vịìy pliíiị) lụíìl chnj> nghy càng nỏ'

lliìình công cụ đắc lụ c trong tay nhà nư óc dế lliự c hiện sụ lliố n g l i ị giai
cắ|), dề (l/ini I)ỈI() liíỊl lụ và ồn (lịnh xỉ\ h ọ i".|6 6 |
lừ kliííi niệm chung về phíìp lụâl có lliè IUMI k liiìị niệm ị)h;1|) lua!
IIII (lãi Mgti íVi c ổ c ò n g Iiliư s a u :

IMiííị) lụâl im tlni n g ư ỏ i cổ công 1>ÍK> gồm lồng llìề nh ũ n g Cịiii piiạm
Ị)lií1|) l ụ f u , i l i c u c h ỉ n h

c - íc q u a n

hệ

xã

hụi

hình

Iliììnl)

irnng

quá

liinìi

c lu íc vh IIh ịc hiện cliế clộ II’u (lai dối v ố i nj’ U'(Yi cổ CÔI1Í411’ôn c<1c lỉn h

lổ

VIỊC

cùa đ ò i sống : chính tụ , kin h lế, văn hóa, xft J)ội ...
Pháp lụfu ưu tlni n g u ò i cổ công (|ui ílịnli n lu ĩn g Iiguyc.il

lac,

hinli

llu fc , p ln r o n g phíiị) l l i ụ c h iê n chế (lộ ưu (líii n g ư ờ i cổ c òng, xííc ilịn li C|iii

chế plulp lý cùa cílc chù lliẹ trong liụ a t dộng CỊIIỈIU lý nhà nư ớc n h ím (liều
ch in lì m ọi liọ a t dộng uu clT\i x ỉl hội dối V(fi ngiriVi cổ công.
1.1.3.2.

M ụ c d íc li, n h iệ m vụ và vai liò

của pliáp liiạ l

ưu dãi

n g ư ò i cổ công

* Pháp lụf»l la i ilĩii lìg u ò i cổ công là phư ong tiện, công cụ lịti.u i lý
cổ hiệu lự c m ọi mfu (lỏ i sóng vfu cliấl vh lin li lliần trong lin h vụ c ưu dãi
xỉ\ hội (lối v ố i n g ư ỏ i cỏ công. Dỏ Ih những chế clịnli phiìị) Inại IIII dãi
dối vứ i những lìgircVi cổ công về Iiọ- cấp, vè việc liìm , về giáo dục và
(lào

v à

n h ữ n g

b iệ n

p h á p

clỉim

b
IIhị c

h iện .

* IMiííp luỊìl IIII tlĩú Iigưổi cổ công cổ vai liò, ý nghía lo lón gỏ|) phần
giơ' viĩu g llứmh lịtilt cAclt lììịing, cỉmg cố llic in (lư ò iig CỘI liền clan chù cộng


hòa, gổp phan ồn (lịnh vồ chính liị,

xãhội, góp

phần xây ilụ n g phái

triền

kinh lế XỈI hội của (lâl nước.
;|: Bao gồm các chế clịiilt the chế lióa.các quyền
công

vh

n lu ĩiig

(Ihm

bho

về

m ịìl

| ) h. 1| )

lý

cho

những

11II

ilài cùa ngu ỏ i cố

quyền

đổ

ilu ọ c

lliirc

hiện, phíip luịìl ưu đĩti người cỏ công ghi nhận liân liọng cóng lao, sự Lổng
l ii ốn c ù a I i l u l n g I i g ư ò i c ổ c ô n g , n ê u UIO ( ấ m g ư o n g s á n g , v a i tr ò c ù a n h ũ n g
Iig u ỏ i

cổ

công

lio n g

xỉ\ h ộ i

de

những

Iig ư ò i

cỏ

công

liế p

lụ c

dóng

g ổ ị)

sức

lực, l i í luẹ cùa minh V?IC) sự ngliiộị) cádi mạng của dan lọc.
* IMiííị) lupl IIII tlni n g uòi cỏ công còn cổ nhiệm vụ báo (lảm nguyên
lắc bình (lang, công khai, công bRng lio n g xã hội. Diều dó (hè hiện n g u ò i cổ
cong

phhi

tlu ọ c

dền

(lá|),

những

nguỏi

lịull

111
s in h

n h iề u

1)011

phhi

tiu ọc; IIII (lai nhiều hon Víì ngirỏi cổ cung phhi (lu ọ'c binh dang vđi Cik: Ihìình
viên khríc cùa cộng (lồng. Dây chính là sự liựp lý khách quan của chế (lộ IIII
lìni

tro n g

(lỏ i

sống

k ii ili lế .xri h ộ i

nổi

tliim g .

* Ph;1|) luỊU IIII (Ini ngu ỏ i cổ công phrtl luiy giíí liị linh lliần CÍK)
cùa(lân lộc. IMiííị)

luịìl iru (lăi ngưcVi c ú công kliỉíng (lịnh llihnli (ỊIIỈI lo

(lẹp
l(ín

của cách mạng V iệl nam, Ihnì Uutlt mạnh bầu idiông kh í chính IrỊ, tinh thần,

xtt hội; có ý nghía giáo dục U) hín dối vói cồng dân, dặc biệl là (lối vói Ihé
hệ i i b .

1. 1.3.3. D ối Urọiig, diều c liỉu h , p lu ro n g pháp (liều (‘. hỉnh của phíìị)
lụâl iru dai lìgiriVi cổ công
De líun 1Ồ khái niệm phíip

luật

uu

dain g u ỏ i cổcong, diều Cịuan

Irọng Ih |>h/ú xííc d ịn li dối lu ọ n g diều chỉnh và p h u o iìg
cùa nổ.

pháp (liều

chỉn h

I

n ố i lu ự n g (liều chỉnh cùa |)h;1|)lufu líi nlnTng lỊiian hệ xã hội

mh

|)l)<1|) lu(U Inrơ ng t(í'i, Irte ilộng u íi I-T2, trang 3 3 9 1. V i v;ìy, (lối Urọng tlicu

II


1(1 những

chính của pháp luật ưu dai n g ư ỏ i có công

quan hệ xỉi hội lrong

lĩn li vực u u dãi xa hội dối vớ i n g ư ò i có công. Đ ó lh những quan liệ xã
hội trên m ọi m ịil của dò'i sống mà 111ỘI bên là nhh m rtíc, m ột bên Ih
ngu- ô i cố công, v í cịụ: các quan hệ về í rợ cấp, việc Ihm, k hen thuổn g...

Phương pháp diều chình cùa pháp luật n ó i chung là cách thức inh
Nhà m rớ c sIịỉ’ dụng tro n g ' pháp luật dề iác động

lên cách xứ sự cùa

những ngu ô i tham gia các quan hệ xa hội [52, Irang 432).
•

i

Phương pháp diều c h ỉn li cùa pliáp luịU liu dai n g ư ò i có công Ih
. V •

p ln ro n g pháp mệnh lệnh quyền uy, thề hiện iõ ý chí của Nhà n u đ c "dền

011

dáp nghĩa" dối vơi n g u ^ i có công, thề hiện tin h chm, trách nhiệm cùa

lo ỉin xỉ\ hội. T u y nhiên có thè tìm Ihạy nluTng quy đ ịn li S’ỉ' dụng biện
phíip lliỏ a tluiịìn , bình cihng. v í dụ : M ộ t lổ c lu íc g iiìp dỡ n iộ t d ố i lư ọ n g
ngu ỏ i cổ công xây dựng cỉỉn nlìh tình , nghĩa cho

họ, diều này cổ sự

thống nhái ý ch í cùa lồ chực và dối tuợiiig dò...
1 .1 .3 .4 .

Mối

liên hệ củ a pháp lụ â t ƯU dai n g ư ồ i cố công v ờ i

c liíu li sách n g ư ò i C(5 c ô n g lv à m ộ t số ngành lụ â l khác

G iữ a pháp luật ưu đai n g irò i có công v ớ i chính sách tìg ư ỏ i có
công có m ối liên hệ m(U Ihiết.
C hính sách n g u ò i có công lít Uìộl vấn dề rộng k ín , mang lín h ilịn li
iurơ ng. Trên CO’ sỏ' chính sách n g u ò i có công ílư ọ c dưa ra, Nhà lUKÍc tổ
c lu íc (hực hiện các chính sách dó thông qua các lio ịit dộng cụ thè: Ihề
chế nộ i (lung chính sách llihnh các qui p liịim pliílp luật, qui (lịnh, h u ố n g
dần ... VĨI lổ c lu íc hoịU dộng thự c hiện Uotíg d ồ i sổng xỉ\ hội. Pháp lnệìt
ưu (lai n g u ồ i cố công Ih sự tliề cỉiế hóạ chính sách ngu (Vi cố công (rong

(lỏi sống xỉ\ hội.
I
I

,5


Tháp luật ưu đai n g u ô i có công cỏ m ối liên quan mật llú ế t v ố i
pli<1[) lu ÔI dhin bào xă hội, Luật lứuili chính, Luật lao dộng và m ột số
ngành luật khác.
- Bào cihni xỉl hội Irư ờc hết chỉ sự bho vệ cùa xỉi hội dối v ó i các
thành viên của m inh nhò' m ột loịU hiện pháp công cộng nhằm giú p dỡ,
chống dõ’ SU' thiếu hụt về kinh lế mà họ có lliế gịip phài do mất di hoặc
bị giàin quá nhiều nguồn thu nliập b ó i nhiều nguyên nhân khác nhau.
N goài ra, bho cihin xỉl hội còn thế hiện ỏ' SỤ' giúp dở, chăm sốc về văn
hóa, y tế và uQ' cắp cho CÁC gia cllnh,... vì vôy, nổ góp phần ồn (lịnh vh
lluíc dầy sụ

liến bộ xa hội [4J. Bào clhin xa hội bao g ồ m các lĩnh vực:

uu dai xa hội, l)ho hiềm xa hội yà CƯU trọ- xa hội. Do dó, pháp luật bho
(

clỉmi xa h ộ i bao gồm tổng thề những C|tii plìịim pháp luật (liều chỉn h các
quan liệ Uong lĩn li vực: ưu dai xã liộ i, bào hiềm xa liộ i, ctfu trọ' xa hộ i.
N hư vậy, pháp luật ưu đai ngư ời có công là một bộ ph<\n (m ộ t
lĩnh vực) cùa pháp luật bào tlàm xa hội. Cùng vơ i pháp lụât vè bho lìiềm
hội , CIÍU trọ' xỉi hội, p h á p luật ưu đai n g ư ò i cố c ô n g g ó p phần q u a n

trọng vào việc ồn định chính trị- x ĩl hộ i, góp phần to lớ n vho việc xây

dựng dất nươc.
♦V

- L u ậ t hành chính bao gồm tồng thế những qui phạm pháp luật
diều chinh các quan hệ xã hội hình thành trong quá trình tồ chức và thực
hiện hoẹit động chấp hành - diều hành của các CO' quan quhn

lý

Nhà

nước. L u ậ t lih n li chính qui dịnh những nguyên tắc, những hình tlu fc và
phưong p liítp qithn [ý nhà nước, xííc d ịn li qui chế pháp lý cùa các chù thề
quhn lý nhà L u ố c ,

diều chỉnh liOịit tlộug cùa công chức nhỉi nư ốc, thủ

tục lìhnh chín h và í rách nhiệm hành chính..., L u ậ l hành chính cồn bao
gồm các qu y ph{im qui dịnh các-Yấu dề ,cụ thề cùa quỉiiì lý nhà nu đ c trên
các lình vự c tlò i sống xỉ\ hội 151].

16


TRƯÙ;-Ĩíf
PHONG; o

- :Ị
HA NOI

AU -

Pháp luật uu clíìi n g u ò i có công (liều chỉnh quai) hp Xíl hội hìnli
tlìhnh (rong quá trình N h à n u ố c tồ clníc, thực hiện chế (lộ iru tlni dổi vói

n g ư ồ i có công (lio ịil tlộng chắp hành và diều hành) liê n các lĩnh vụ c đỏ i
sống xa hội. Do vậy ph.lp luật ƯU (lỉli n g irò i cổ công cổ m ối liòn quan
gần gíii v ó i Luôl hhnh chínii. Đ ố i lư ọ iig ilièu chỉnh cùa pháp liiịìl ƯU dni
n g ư ồ i có công là m ộ i bộ ptiạn Irong dối l u ọ n g tliều chỉnh cùa Luật hhnh
chính. M ịít khác, pháp luật ưu dai n g u ò i có công vh Luộl lữuih chính có
eluuig mộl p h ư o n g phííp diều chỉnh: p ln io n g pháp mênh lệnh, tịiiyci) uy

(còn gọ i là p lm o n g pliáp quyền lự c -p lụ ic Lùng). T uy nhiên g iifa Lnịìt
hành chính và pháp lu{U u u đai n g ư ò i cổ công cCing cổ nlnTng (f.«1c điềm
(!,1c lliù khác nhau, C lihng hịin, Lii(U hành chính tliồu chỉn h những quan
hệ hình thành (rong quá trình tổ clu íc vò. thự c hiện hoại dộng cl.ắp hànlì

và diều lihnlì của các CO' quan quỉin lý nhh m rổ c lren m ọi lĩnh vự c đ ỏ i
sống xa h ộ i; còn pháp luật ưu đai người có công (liều chỉn h quan hệ xa
hội hình thành trong quá trình tổ chiíc và thực hiện chế tlộ UII oai ngư òi

có eông -m ột lĩnh vự c cụ thề cíia quhn iý nhh n u đ c ; lĩi những quan liệ
xT\ lìộ i có m ục clíclì, dftc diếm và vai trò xn liộ i (lịtc tlìù...
N guhi ra, nhiều cliế định lịo n g |]ệ Ihống pháp IuịU

ị'

LIU

tlTii ngưcVi cổ

công liên quan dến lu fìl lao động alui' chế tlịn li về việc làm, liọ cấp, dào

1)10 nghề.v.v...
T ú m lịú , về dố i lu ọ ng diều chỉnh vít phu o ng pháp ílièu chình, phííp
IIIÔl

l i II

tlrú

n g u ò i

cổ

cô n g

du ò n g

ấílut

li\

IIIỘI

i>0

|)Í1ỊUI

cùa

n g « m l)

liiịìl

lihnh chính. N h u n g xéi về mục tlícli, línli ch.1l và vui ưò xã hội, IU) l;ú la

một l)ộ |>l»fm cùa hê lliống pháp 11101 về hỉio điim \ ỉ \ hộ i, l u ô n g lụ ului
lii(U xỉ\ hội. Ngohi 1 a , I1 Ổ còn liên tịiian lơi Lu(U lao ilộiiịỊ... I> 1 » ‘■ló, có Iliề

nổi day Ih mội lin h v ụ c pháp luf\l mang lin li liêu ngành.

17


1.1.3.5 Khái niệm n g u ò i có công và phân loại ngưòi có côn g

khi

IU I

Pháp luật II u dai lìg ư ò i có công tlíì dần được hình Ihành

ngay tù'

ốc

gian, pliáp

V iệ t Nam dân cliù cộng hòa ra đ ỏ i. Theo dòng th ỏ i

lufu uu clrú ngư ờ i cổ công luôn phát triền, dè phù họp v ố i các diều kiện
kinh lế xa hội

lịc h sứ cụ thế. Đ ố i lư ợng diều chỉnh của pháp luật ưu

đai cũng dư ực mỏ lộng dần và gần dây nliẩl, Pháp lệnh 1111 dai ngircYi cố

công (lư ọc han lih a li - dây là văn bỉm pliííp luậl cao nhất lừ liư ó c tiến
nay (rong lỉn h vực này, T uy nhiên, cho đến nay IMiiíp lệnh ưu ílni ngư ỏi
cố công m ớ i chỉ chủ yếu (liều chình cho các dổi lu ọ n g là n g ư ỏ i cổ công
lu n íc , trong các cuộc kháng chiếu vỉì l)ho vệ Tổ quốc cùa dân lộc. Trong
k lii clổ CÒI1 nhiều n g u ò i cố những cống hiến xunl sắc (V cílc lĩnh vực
khoa hục, công nghệ, văn hóa nghệ llu iịìl... nhung chưa du ọ c hu ỏ ng
chính sách nhu n g u ô i có công, mịtc tlù họ lliụ c sụ Ih những n g irò i cổ
công

v ố i (lai in rố c. PliỊUii liu ngư (Vi có công, (lo dó, Irong lý

iIuị c

liề n
*

luịui vh

lu(U (liiọ c liiều llíco nghía lộ n g V<1 nghía hẹp.

K h ííi niệ m n g ư ỏ i cố công

M ịíc díi pháp luật uu dni đa dược thự c hiện tử lâu, nhưng cho tiến
nay c h u a cổ m ột vttn bàn pháp lu(U nho nêu rõ khái niêm n g ư ò i có công.
Tuy nhiên, căn cứ các liêu chu hu dối v ố i lừng đối lư ợ ng Ih ngircVi cổ
công mà nhh lurức ta dĩl qui dịnh, cluínệ tôi nêu ra khếíi niệm ngircYi cổ

công nlur sau:
Theo nghía rố n g , n g ư ò i có công là lìliử iig n g irò i không phân biệt
lôn giáo, lín nguỡng, dâu tộc, nam nữ, ụ io i lác, dỉ\ lự nguyện cống hiến
sức lực, thi năug trí tuệ, có ngư ờ i hy sinh ch cuộc d ố i in ìn li cho sự
Iiglũệp cùa dân lộc. H ọ là nluTng I)girổ;i cố lliĩmh lícli (lóng gổ|) hoỊíc

nhữ ng cống hiến xuất sắc phục vụ cho Jợi ích cùa dân lộc duọ'c cư quan
iilih IUIỐC cổ tham quyền công nli(ìn theo qui (lịnh cùa phííp ln;ìl. Ờ dây

IK


cổ thề lliẫy rồ những tiêu cl\í CO' bỉm cùa ngư òi có cổng, iló là plilii cổ
Ulàilll tích dồng gỏp lìoăc cống hiến x uấl sắc vh vj

lo i ích cùa dân tôc.

N liữ n g dóng góp, cống hiến cùa họ cổ thê Ih trong cíic cuộc kháng chiến
chống giặc ngoịii xâm hho vệ río quốc vh crmg có thè ih Inm g công cuộc xây
dụ ng và phát triền clấl nước.
Như đa nêu, phịim trù n g u ò i có công rất lộng, Irong pliịiin vi cìiii luôn
á n , c h ú n g t ôi c h ỉ tftp ( r u n g n g l i i ể n CIÍU n h i ĩ n g d ố i U i ự n g

ih l ì g i r ò i c ổ c ô n g

trong các cuộc clìiến (ranh g iỉii phổng dân lộc vh BỈU) vệ T o quốc (V thòi kỳ
i

■• ỉ

cách mịUig dưới sự lrinli dpo của Đhng Cộng shn V iệt Nam. H on nữa, pliáp
lu ịil liu cmi n g u ò i có công chù yếu điều chỉnh dối tirọ n g Iìh '\ Như vịìy, khái
'
'<■
;>
T
niệm n g ư ò i có công ỏ' đây đưọ-c hieu Iheo nghía hep. Dó ỉh những Iigucvi
không phân biêt tôn giáo, tín ngưống, dân tộc, nam nữ,... có những (lổng
gốp, những cống hiến xuất sắc trong th ò i kỳ liu iíc Cách Iiìpng tháng Tám
nỉím 1945, (rong các cuộc kháng chiến gihi phóng dân tộc và bho vệ 'rồ
quốc, dư ọc các CO' quan, tồ chức có thấm quyèn công nhpiì (heo qui (lịnh cùa

pliáp luỊU. ồ ’ khííi niệm nỈỊy, .ngu ò'i cổ công bao gồm ngu (Vi tham gia hoặc
giúp dố’ cách míUìg, họ đa hy sinh ch cuộc clòi niìnli hoặc một phần (hân lliè

hoịíc có (iihitlt lích dóiig góp clio sự nghiệp cách niịuig.
*

Phân lo(ú n g ư ồ i cố công Iheo 'pháp lu(U iru CĨHÍ

Tlìeo pháp lu (11 hiện hìinli, các dối tu ọ n g có công cỏ nhiều k)jù, ỏ' dây,
xin nêu những dối tưọng cổ công theo nghía hẹp da u in li l)'ay tV tiêu. Những
dối lư ọ ng có công Iheo nghía lipp này dư ọc qui dịnlì trong Phrtp lệnh ưu đì\i
ngư òi có công và N ghị định 28/CP nghy 29 tháng 4 năm 1995 cùa Chính
phù, 165] bao gồm:

N g u ỏ i h o a i đ ồ ng cácli m a ng I n r ớc iM n g Tám liăin 1945
N g u ò i ho;U dộng cách mạng UưỢc cíícli lUịiiig ílìáng Tám năm 1945
là ngirứi lltam gia các tồ cluíc cách niịìiiịị lù ngỉìy 31 Iliáng 12 I)ăm I 99 I

19


IrcV về tru ố c và. n g ư ò i đưng dầu các lổ c ln íc quần chúng cách mong cấp
xã hoặc thoái ly lioịit dộng cách mạng từ ngày 01 tháng 01 năm 1945 đến

tru ố c ngỉiy tồng k h ỏ i nậliĩa.
L iấ L s I

L iệ t sĩ là n g ư ò i hy sinh Irong sụ nghiệp vè vang cùa dân tộc dư ực
N h à mrcíc công nhận và truy lặng bhng "Tồ quốc ghi công" trong khi:
- C h iến dấu hOịăc trực liếp phục vụ chiến dấu.

- T rự c tiếp dấu tranh chính trị, b in li vận vơi dịch.
- L à m nhiệm vụ Quốc lế
- D nng chni lfim những nhiệm vụ khố khăn nguy hiềm v i lụ i ích
của nhân dân, cùa Nhà

11UỐC

như dáu 11anh chống cítc lo;ú lộ i phịUH, CIÍU

n g u ô i, cứu là i sỉụi của N hỉi nưốc của nhân dân khỏ i [hiên lai, liòa
hoịin,...
T M i l nhân liê í sĩ
T ro n g tâm thức của dãn lộc la vốn (ồn lỊii Iruyền Ihống, lập lục,

dịio (lức liếl SIÍC lốt dẹp là "ăn quh nhcí Iig u ò i trồng cây", "uống mrcíc

nhố' nguồn", dịíc l)iệ l là'sự tôn vihlì, thhnh k ín li dổi v ố i n g irò i dn hy sinh
cống hiến ch cuộc clò’i m ình vì sự nghiệp lồn vong cùa dắt nươc và ilề
đền (1.1 ị) cồng laó cùa n g ư ồ i

khuắt ấy, dân tộc (a I ịiì hết. lòng biết OI1,

trân trọ ng những n g ư ò i llìân gần gũi cùa họ. Đố cOng chính là sifc lììonh
tinh Ihàn, SIÍC iiìỊ\nlì lìnii chm - nguồn động lự c liềm tàng cùa dân lộc 11 ỏ’
thành chù ngliĩa yêu nước, chù nghĩa anh hùng cách m ịìiìg loo cho các
thế hệ nối tiếp nhau chiến dấu bho vệ giang son T ồ CỊiiốc. T h â n nhân liệt

sĩ, Bà mẹ V iệ l Nam anh hùng đư ọc ghi công chính là biêu hiện lấm lồng
X *

x'

Y

^

llù iy chung như nliat, day dịtn nghía tin h của Dàng, Nhà nư đc vh nhân
dân ta.

20


Thân nhân liệ t sĩ là những người thân thiết, ruột llụ i lioịk: có công
nuôi dư ơ ng liệ l sĩ (m ố c khi liy sinh,

-

Vọ' (hoặc cliô u g ) liệ t si. Chi

nhu :
Xí l c

clịnl) 1ti những

Iigirỏicó

kết h ô n

họ p pháp v ố i liệ t sì trư ớ c khi liệ t sĩ hy sinh và Cịuan hệ hôn nhân còn
lố i Ih ò i diêm liệ l sĩ hy sinh và dư ọc bíío lừ ( kết hôn họp phííị) (V dây
( lu ọ c hiếu ìì\ c ố dăng ký kếl hôn liO(íc hôn nhan lliự c lế ilược pháp ịuật
llu ìa nlìfui).

T ru ở n g họ p liệ l sĩ cổ nhiều vợ
d in h ) mà t h ụ c tế dn (lư ọc thửa nhận

(Iru ó c khi cổ luậl hôn nhân vh gia
llìi nhũ ng n g u ỏ i vợ (lố

cCing ÍÌU'Ọ’C

công nl)(ìn là lliíìn Iiltân liệ t sĩ.
- C o n 'iệt sĩ Ih nhữ ng ngu ỏ i như: con (lè, coii nuôi, con ngohi giíl
tlìú, cluọc pháp luật lluVa nhịìn.
- C lm mẹ dè cùa liệt sĩ.

i
■ . ' r 1■

- N gn ỏ' cổ công nuôi liệ t sĩ Ih ngu ỏ i lliụ e sụ nuôi du õ ng liộ l sì
nlur con dè k h i còn nhò tuồi Ịio n g m ội khohng thò'i gian nhất (lịnh (tlico
qụi (lịnh liiệ n lỉhnh, (hì (h ô i gian nuôi (ổi thiều Ih 10 nỉtm khi liệt sì (linvi
16 tuồ i lio ịlc (ối Chiều

5 Iiỉtm Irong diều kiộn ílịtc l)iộl).

Q u a cíícli phân loỊii này C(1 thề lliấy 1hnn nhân lipl sỹ c ó

I

n giròi

cổ

quan

lìệ h u y ế í

íliáng,

quan

hệ

liôn

nhan

lioịíc

cỊiian

hệ

Iliố Ih
IHIÔÌ

dưỡng clưọc phííị) lu(ìt llìừ ạ »1)011. N h ữ n g n g ư ỏ i này (uy kliông pliíìi tiực:

(iế[) là ngu ò i cố công, nhưng có m ối quan hệ liụ c liế p v ó i lìgu ò i có
công nêu cíỉu g Ih dối lu ợ n g diều chình của IMulp lệnh UM clni ngư ời có

công.
T h ư o n g b i nh

T lm o u g binh là n lu ĩũ g n g u ồ i Ihuộc lụ c lirự n g vũ dang, ( bao gôm
quân Iiliân

công íin nluìu dân) vì clúêu dâu, hoặc irụ c lic p phục vụ clucn