luận án tiến sĩ pháp luật về bảo hiểm tiền gửi từ thực tiễn bảo hiểm tiền gửi việt nam

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ QUANG HUY

PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI
TỪ THỰC TIỄN BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM

Ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 9 38 01 07

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. TS Trần Minh Đức
2. TS Nguyễn Văn Tuyến

HÀ NỘI - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi
trong quá trình viết luận án. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong luận án đảm
bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực.
Ngƣời cam đoan

Ngô Quang Huy


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này, tác giả đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ

tạo điều kiện của Học viện Khoa học xã hội, Khoa Luật và các Thầy, Cô giáo
đã nhiệt tình chỉ dạy, hướng dẫn.
Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến
người hướng dẫn khoa học: TS Trần Minh Đức và TS Nguyễn Văn Tuyến, cơ
quan Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, các anh, chị, em đồng nghiệp đã tận tình
giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận án.
Luận án là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả nên không thể
tránh được những thiếu sót, rất mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của
các nhà khoa học, của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận
án được tốt hơn.
Trân trọng cảm ơn!
Tác giả

Ngô Quang Huy


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................................................................... 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
THUYẾT...................................................................................................................................................... 7
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án.......................................... 7
1.2. Cơ sở lý thuyết, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu...................................... 19
CHƢƠNG 2. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI VÀ
PHÁP LUẬT VỀ BẢO HIỂM TIỀN GỬI................................................................................. 24
2.1. Những vấn đề lý luận về bảo hiểm tiền gửi.......................................................................... 24
2.2. Những vấn đề lý luận pháp luật về bảo hiểm tiền gửi....................................................... 41
CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT BẢO HIỂM TIỀN
GỬI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM..................................................................... 69
3.1. Thực trạng thực hiện pháp luật về chủ thể tham gia quan hệ bảo hiểm
tiền gửi......................................................................................................................................................... 69

3.2. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi về loại tiền gửi được bảo
hiểm, phí bảo hiểm tiền gửi, quản lý và sử dụng phí bảo hiểm tiền gửi............................. 84
3.3. Đánh giá về thực trạng thực hiện pháp luật Bảo hiểm tiền gửi của
tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam.............................................................................................. 114
CHƢƠNG 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT BẢO HIỂM TIỀN
GỬI VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC THI PHÁP LUẬT BẢO HIỂM
TIỀN GỬI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM..................................................... 129
4.1. Định hướng hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật bảo hiểm tiền gửi
.. 129

4.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền gửi.............................................. 135
4.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật bảo hiểm tiền gửi của tổ chức bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam........................................................................................................................ 145
KẾT LUẬN............................................................................................................................................. 158
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ........................................................... 160
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 161


DANH MỤC VIẾT TẮT

BHTG:

Bảo hiểm tiền gửi

BHTGVN: Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam
KSĐB:

Kiểm soát đặc biệt

NHNN:

Ngân hàng Nhà nước

NHNNVN: Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
NHTW:

Ngân hàng Trung ương

NHTM:

Ngân hàng thương mại

TCTD:

Tổ chức tín dụng

QTDND:

Quỹ tín dụng nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1. Các mô hình bảo hiểm tiền gửi phổ biến trên thế giới và các mục
tiêu chính sách công ....................................................................................... 37
Bảng 2.2. So sánh đặc điểm các hệ thống BHTG một số quốc gia .................. 40
Bảng 3.1. Số lượng tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi giai đoạn năm 2013 2019 ............................................................................................................... 78
Bảng 3.2. Số liệu thu phí qua các năm giai đoạn 2013 - 2018 ......................... 92
Bảng 3.5. Tình hình chi trả bảo hiểm tiền gửi trước khi có ........................... 102
Luật bảo hiểm tiền gửi năm 2012 ................................................................. 102
Bảng 3.4. Số lượng đơn vị được kiểm tra giai đoạn 2013 - 2018 .................. 108

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động kinh doanh tiền tệ trong nền kinh tế thị trường luôn gắn liền và chứa
đựng những yếu tố rủi ro tiềm ẩn như rủi ro lãi suất, rủi ro tỷ giá, rủi ro tín dụng, rủi ro
thanh khoản, rủi ro đạo đức v.v… Trong những năm vừa qua, kinh tế xã hội Việt Nam
đã đạt được những thành tựu có ý nghĩa rất quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ mô
tạo điều kiện phát triển bền vững. Lạm phát được kiểm soát ở mức hợp lý và thấp hơn
nhiều so với giai đoạn trước, tăng trưởng kinh tế ở mức khá, an sinh xã hội được đảm
bảo. Bên cạnh đó, nền kinh tế thế giới có nhiều biến động bất lợi, nên những kết quả đạt
được của nền kinh tế Việt Nam trong những năm vừa qua là đáng ghi nhận, đạt được
những kết quả trên là nhờ những nỗ lực của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có những
quyết sách kịp thời, việc điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt và có sự phối
hợp tốt hơn giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ.
Đóng góp vào kết quả đó phải kể đến vai trò của bảo hiểm tiền gửi (BHTG), một
chế định tài chính được sử dụng ở nhiều quốc gia trên thế giới để bảo vệ quyền lợi của
người gửi tiền. Ở Việt Nam, BHTG là cam kết công khai của tổ chức BHTG đối với tổ
chức tham gia BHTG và người gửi tiền về việc tổ chức BHTG sẽ chi trả tiền gửi được
bảo hiểm cho người gửi tiền khi tổ chức tham gia BHTG bị chấm dứt hoạt động và mất
khả năng thanh toán. Hoạt động của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (BHTGVN)
có nền tảng pháp lý vững chắc là Luật BHTG và hệ thống các văn bản hướng dẫn thi
hành.
BHTGVN được xác định là tổ chức tài chính Nhà nước hoạt động không vì mục
tiêu lợi nhuận nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, thực hiện
chính sách BHTG góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng
(TCTD), bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh hoạt động n gân hàng. Các quy định
về bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền tại các TCTD đã được quy định
trong các văn bản như: Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010, Luật Các Tổ
chức tín dụng năm 2010 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín

dụng năm 2017, Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010, Luật phá sản năm
2014, Luật bảo hiểm tiền gửi năm 2012 và các văn bản hướng dẫn thi hành...
Tuy nhiên, thực tiễn thực hiện các quy định của pháp luật về BHTG cho thấy các
quy định của pháp luật hiện hành về BHTG đã bộc lộ những hạn chế, bất cập, chồng chéo
dẫn đến hiệu quả thực thi không đạt kết quả như yêu cầu đặt ra, nhiều quy định hiện hành
của pháp luật Việt Nam về BHTG không còn phù hợp và cần có sự sửa đổi, bổ sung hoàn

1


thiện. Đặc biệt, kể từ thời điểm Luật sửa đổi, bổ sung Luật các TCTD năm 2017 có hiệu lực
thi hành, là cơ sở pháp lý quan trọng cho việc thực hiện các giải pháp của Đề án tái cơ cấu
các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 - 2020 đã được Chính phủ phê duyệt. Theo
đó, BHTGVN được giao thêm nhiều chức năng quan trọng trong quá trình tái cơ cấu các
TCTD, nâng cao vai trò trong việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho người gửi tiền
và hỗ trợ khả năng phục hồi các TCTD được kiểm soát đặc biệt (KSĐB), như:
(i)

Thực hiện cho vay đặc biệt để hỗ trợ thanh khoản khi TCTD có nguy cơ mất khả năng

chi trả, đe dọa sự ổn định hệ thống trong thời gian TCTD bị KSĐB; (ii) được mua trái phiếu
dài hạn của TCTD hỗ trợ dựa trên quyết định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN)
(iii)

tham gia phối hợp với Ban KSĐB, Ngân hàng Hợp tác xã để đánh giá tính khả thi

của phương án phục hồi của QTDND, tổ chức tài chính vi mô, công ty tài chính; xây
dựng phương án phá sản TCTD được KSĐB trình NHNN xem xét, quyết định… Điều
đó cho thấy Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD năm 2017 đã cụ thể
hóa các quy định về thẩm quyền, biện pháp can thiệp sớm hơn vào quá trình tái cơ cấu

các TCTD yếu kém; hoàn thiện cơ sở pháp lý giúp xây dựng một hệ thống TCTD lành
mạnh, phù hợp với thông lệ quốc tế và cơ chế thị trường, bảo đảm quyền lợi của người
gửi tiền và giữ vững sự ổn định, an toàn hệ thống tài chính tiền tệ quốc gia. Để
BHTGVN đáp ứng các yêu cầu đặt ra trong tình hình mới đó, cần thiết phải có sự rà
soát, bổ sung, hoàn thiện pháp luật về BHTG, mà trước mắt là tổng kết, đánh giá kết quả
thi hành Luật BHTG từ đó có kiến nghị sửa đổi Luật BHTG và các quy định của pháp
luật có liên quan để BHTG thực sự là công cụ hữu hiệu giúp Chính phủ thực hiện tái cơ
cấu các TCTD yếu kém gắn liền với xử lý nợ xấu, xử lý đổ vỡ các TCTD, qua đó bảo vệ
tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, góp phần đảm bảo sự phát triển
an toàn, lành mạnh của hệ thống tài chính - ngân hàng.
Chính vì những lý do trên, tác giả đã lựa chọn đề tài “Pháp luật về bảo hiểm
tiền gửi từ thực tiễn Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến
sĩ.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận án là làm rõ các vấn đề lý luận của pháp luật về BHTG
và phân tích thực trạng thực hiện các quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động của Bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam. Thông qua nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn thực hiện, tác
giả có những đánh giá về thực tiễn thực hiện pháp luật về BHTG và thực trạng tổ chức, hoạt
động của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam. Từ đó đề xuất phương hướng, giải pháp hoàn thiện pháp
luật về BHTG và tổ chức, hoạt động của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam.

2


2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, tác giả luận án xác định các nhiệm vụ nghiên cứu
sau đây:
Một là, về phương diện lý luận:
Luận án tập trung khái quát hoá, hệ thống hóa được các vấn đề lý luận về BHTG, cơ

chế xác lập quan hệ BHTG, phân tích cơ chế điều chỉnh pháp luật đối với quan hệ BHTG,
các nhân tố tác động đến pháp luật về BHTG và việc thực thi pháp luật về BHTG.

Đặc biệt, Luận án đi sâu phân tích, đánh giá, so sánh các quy định của pháp luật
về BHTG ở Việt Nam hiện hành với pháp luật quốc tế và pháp luật nước ngoài có liên
quan, tham khảo kinh nghiệm về điều chỉnh pháp luật đối với quan hệ BHTG của một
số nước để tìm ra những bài học phù hợp với điều kiện của Việt Nam, chỉ ra những bất
cập, hạn chế trong các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về BHTG.
Hai là, về phương diện thực tiễn:
Luận án phân tích, đánh giá thực trạng của pháp luật về BHTG thông qua tổng
kết, đánh giá thực tiễn hoạt động của tổ chức BHTGVN.
Quá trình thực hiện pháp luật về BHTG của tổ chức BHTGVN đã đạt được
những kết quả đáng ghi nhận như: với tư cách là một tổ chức tài chính nhà nước hoạt
động không vì mục tiêu lợi nhuận, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người
gửi tiền, thực hiện chính sách BHTG góp phần duy trì sự ổn định của hệ thống các
TCTD, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng.
Luận án tập trung nghiên cứu và đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về
BHTG của tổ chức BHTGVN bao gồm các hoạt động cụ thể như: Chủ thể tham gia
quan hệ BHTG và các bên liên quan được thực hiện như thế nào; Thực hiện quy định về
tiền gửi, phí BHTG và quản lý, sử dụng phí BHTG của tổ chức BHTGVN có những
thuận lợi và khó khăn gì; Thực tiễn xác lập và chấm dứt quan hệ BHTG; Hoạt động chi
trả, hỗ trợ tài chính, thanh lý và thu hồi tài sản của BHTGVN trong thời gian qua đã có
tác động đến hoạt động của các TCTD ra sao; Hoạt động kiểm tra, giám sát và giải
quyết khiếu nại liên quan đến hoạt động BHTG của tổ chức BHTGVN đã thực hiện
trong thời gian qua như thế nào?
Qua nghiên cứu thực trạng thực hiện pháp luật về BHTG của tổ chức BHTGVN,
luận án đưa ra những nhận xét, đánh giá về kết quả đạt được, đồng thời cũng chỉ ra
những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế cần khắc phục trong quá trình thực
hiện pháp luật về BHTG của tổ chức BHTGVN.
Ba là, Trên cơ sở đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về BHTG của tổ chức

BHTGVN, luận án chỉ ra các yêu cầu hoàn thiện pháp luật về BHTG ở Việt Nam hiện
3


nay; đề ra các phương hướng hoàn thiện pháp luật và đưa ra các nhóm giải pháp cụ thể
hoàn thiện pháp luật về BHTG và tổ chức, hoạt động của tổ chức BHTGVN trong giai
đoạn hiện nay.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án bao gồm:
Các vấn đề lý luận liên quan đến BHTG và hoạt động của tổ chức BHTGVN
như: Khái niệm, đặc điểm, vai trò của BHTG; mô hình hoạt động của các tổ chức
BHTG trên thế giới;
Các quy định pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế cũng như pháp luật nước
ngoài có liên quan về BHTG;
Thực trạng thực hiện pháp luật về BHTG của tổ chức BHTGVN thông qua
nhiệm vụ quyền hạn, tổ chức và hoạt động của của BHTGVN;
Các yêu cầu, phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về BHTG thông
qua hoạt động của tổ chức BHTGVN.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung nghiên cứu:
- Luận án sẽ kế thừa các kết quả nghiên cứu từ các công trình đã được công bố
như khái niệm, đặc điểm, vai trò, phân biệt BHTG với các loại hình bảo hiểm khác.
- Luận án sẽ tập trung nghiên cứu các vấn đề cụ thể liên quan đến hoạt động của tổ
chức BHTGVN như: làm rõ địa vị pháp lý của tổ chức BHTGVN, mô hình và lựa chọn mô
hình BHTG phù hợp với Việt Nam, các quy định của pháp luật và thực tiễn thực thiện các
nội dung về chủ thể trong quan hệ BHTG, về tiền gửi được bảo hiểm, phí BHTG và quản
lý, sử dụng phí BHTG, về kiểm tra, giám sát, chi trả… của tổ chức BHTGVN để từ đó
khẳng định vai trò của BHTGVN trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người
gửi tiền, bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của hoạt động ngân hàng.

- Về phạm vi không gian và thời gian nghiên cứu, luận án tập trung nghiên cứu
pháp luật về BHTG và thực tiễn thực hiện pháp luật BHTG của tổ chức BHTGVN, trên
cơ sở tham khảo, đối sánh với pháp luật về BHTG của một số quốc gia trên thế giới
trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến nay.
4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án
Từ mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả tiếp cận đối tượng nghiên cứu bằng
những phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau:
4.1. Phương pháp luận
Xuất phát từ tính chất đặc thù của đề tài nghiên cứu là vừa mang tính kinh tế vừa
4


mang tính pháp lý, tác giả xác định phương pháp luận để triển khai đề tài luận án sẽ là
phương pháp tiếp cận đa ngành và liên ngành, trong đó tập trung nhấn mạnh vào khía
cạnh pháp lý của vấn đề nghiên cứu để làm nổi bật giá trị luật học của luận án. Luận án
cũng sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của học thuyết
Mác - Lê Nin để giải quyết các yêu cầu đặt ra của luận án.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau đây:
- Phương pháp nghiên cứu tổng hợp, hệ thống hóa, phân tích nhằm làm rõ cơ sở
lý luận cũng như cơ sở thực tiễn của pháp luật về BHTG ở Việt Nam, đánh giá các công
trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước về những vấn đề liên quan đến luận án,
các số liệu tổng hợp thực tế, phương pháp này được sử dụng trong luận án nhưng trọng
tâm là chương 1, chương 2 và chương 3.
- Phương pháp luật học so sánh: được sử dụng xuyên suốt luận án nhằm đối
chiếu quy định pháp luật qua các thời kỳ, với pháp luật các quốc gia để tìm ra những
điểm hợp lý trong các quy định pháp luật về BHTG, học hỏi kinh nghiệm xây dựng
pháp luật để hoàn hiện pháp luật về BHTG.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê… được sử dụng trong chương 1, 4

để dự báo xu hướng phát triển của kinh tế xã hội, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện
pháp luật về BHTG.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
Thứ nhất, Luận án đã tập trung nghiên cứu các nội dung về lý luận và pháp luật
liên quan đến BHTG như: vai trò của BHTG, chỉ ra các mô hình BHTG trên thế giới và
mô hình ở Việt Nam. Đồng thời khẳng định vị trí, vai trò của BHTG trong hệ thống tài
chính ngân hàng và ý nghĩa đối với việc bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền, đánh giá
các yếu tố tác động đến BHTG cả trong và ngoài nước để từ đó rút ra các bài học kinh
nghiệm phù hợp cho việc hoàn thiện pháp luật về BHTG ở Việt Nam hiện nay.
Thứ hai, Luận án đã nghiên cứu thực trạng quy định của pháp luật về BHTG bao
gồm: thực trạng về chủ thể tham gia quan hệ BHTG, quyền và nghĩa vụ của các bên;
thực trạng về phí BHTG và sử dụng nguồn thu phí BHTG của tổ chức BHTGVN; thực
tiễn thực hiện các quy định của pháp luật BHTG tại tổ chức BHTGVN thông qua
nghiệp vụ cụ thể; luận án cũng đưa ra các số liệu, vụ việc để chứng minh cho các đánh
giá, nhận xét của mình. Ngoài ra, luận án còn chỉ ra những hạn chế, bất cập trong cơ chế
chính sách, quy định của pháp luật và thực tiễn thi hành để từ đó chỉ ra nguyên nhân của
những hạn chế đó.
Thứ ba, từ việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về pháp luật BHTG, luận án đã
5


chỉ ra các yêu cầu cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về BHTG cho phù hợp với định
hướng phát triển kinh tế xã hội nói chung và chiến lược phát triển của ngành ngân hàng
nói riêng. Luận án đã đưa ra các nhóm giải pháp để hoàn thiện pháp luật về BHTG,
hoàn thiện về cơ cấu tổ chức và hoạt động của tổ chức BHTGVN và tổ chức tham gia
BHTG đảm bảo phù hợp với xu thế phát triển trong tình hình mới.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
Về lý luận: Luận án nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận về
BHTG và đánh giá tính hiệu quả quy định của pháp luật. Luận án khẳng định vai trò của
BHTG đối với sự phát triển của hệ thống ngành tài chính ngân hàng; luận án cũng chỉ ra

các nhân tố tác động đến hoạt động của BHTG, qua đó đưa ra những nhận xét, đánh giá
về thực trạng pháp luật về BHTG, chỉ ra nguyên nhân của một số hạn chế còn gặp phải
trong thực tiễn.
Về thực tiễn: Luận án chỉ ra những yêu cầu cần thiết, những định hướng cơ bản
để xây dựng và hoàn thiện pháp luật về BHTG; tiếp đến luận án đưa ra các nhóm giải
pháp quan trọng hàng đầu để bảo đảm quyền và lợi ích của các chủ thể tham gia vào
quan hệ BHTG.
Ngoài ra, luận án còn là nguồn tài liệu tham khảo quan trọng trong nghiên cứu và
giảng dạy khoa học pháp lý, kinh tế, tài chính, phục vụ cho việc hoạch định chính sách
về BHTG ở Việt Nam.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận án có 4
chương như sau:
Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết
Chương 2. Những vấn đề lý luận về bảo hiểm tiền gửi và pháp luật về bảo hiểm
tiền gửi
Chương 3. Thực trạng thực hiện pháp luật bảo hiểm tiền gửi của Bảo hiểm tiền
gửi Việt Nam
Chương 4. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo hiểm tiền và nâng cao hiệu quả
thực thi pháp luật bảo hiểm tiền gửi của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

6


Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến bảo hiểm tiền gửi
1.1.1.1. Các công trình nghiên cứu về vị trí, vai trò, chức năng của bảo hiểm tiền
gửi Hoạt động BHTG công khai được thực hiện từ rất sớm tại Mỹ vào năm 1829 với

danh hiệu “chương trình bảo hiểm trách nhiệm ngân hàng” nhằm phòng ngừa sự đổ vỡ
mang tính chất định kỳ của các ngân hàng vào thế kỷ XIX. Tuy nhiên, hoạt động này
nằm trong chương trình bảo hiểm trách nhiệm ngân hàng nói chung (bao gồm tiền gửi
ngân hàng và chứng chỉ huy động tiền gửi). Trải qua quá trình thay đổi và phát triển,
hình thức BHTG công khai xuất hiện gắn liền với việc bảo vệ quyền lợi của người gửi
tiền, từ đó đảm bảo an toàn cho hoạt động của hệ thống ngân hàng, hệ thống tài chính
tiền tệ trong nền kinh tế. Cho đến nay, BHTG được xác định không chỉ để bảo vệ người
gửi tiền mà nó còn được khẳng định như một tiêu chí, đóng vai trò quan trọng trong
việc bảo đảm an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng [76, tr15,18].
Năm 2002, Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi Quốc tế (IADI) được thành lập, điều này
đánh dấu sự quan tâm chung của nhiều nước trên thế giới về BHTG và hứa hẹn một
động lực mới thúc đẩy phát triển hoạt động này trên toàn thế giới [57, tr20].
Góp phần vào quá trình xây dựng và hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của BHTG
phải kể đến các công trình tiêu biểu như: “Deposite Insurance around the world - A date
base” của nhóm tác giả Asli Demirguc-Kunt, Baybars Karacaovali and Luc A. Laeven,
2005 [86]; “Structuring a deposit insurance system from the Asian perspective” của tác
giả Jang-Bong Choi, 2000 [93]; Deposit insurance and the appropriate institutions”,
2002 của tác giả Garcia G.G.H [91]; Financials stability forum, 2001, Guidance for
developing effective deposit insurances systems [88]; Eva H. G. Hupkes, 2005, The Role
of Deposit Protection and Resolution Policy in Promoting Financial Stability [100];
Deposit Insurance around the World, 2005, A Comprehensive Database [94];
Marcroeconomics, Havard University, Worth Pubisher, 33 Irving Place, New York của
tác giả Mankiw G.N, 1992 [98]; Deposite insuarance: A survey of actual and best
pratices, 1999 của tác giả Garcia G.G.H; Structuring a deposite insuarance system from
the Asian perspective, 2000, của tác giả Choi J. B [93]; The structure of the US banking
system and banking suprervision, 1988 của tác giả Jusnior J. A. M [94].
Công trình nghiên cứu của các tác giả nêu trên đã có những phân tích sâu sắc về
sự cần thiết của hoạt động BHTG, vai trò của BHTG đối với hoạt động của hệ thống tài
chính, ngân hàng ở các quốc gia; vai trò và trách nhiệm của BHTG đối với người gửi

7


tiền. Đồng thời khẳng định hệ thống BHTG cần phải là một phần của mạng lưới an toàn
tài chính được thiết kế tốt, được hỗ trợ bởi các quy định về kế toán, giám sát cẩn trọng
và pháp luật. Đặc biệt, đã chỉ ra những kinh nghiệm trong việc thiết lập hệ thống BHTG
phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội ở các quốc gia. Cụ thể:
Các công trình nghiên cứu nêu trên đã phân tích các vấn đề lý luận về BHTG, cơ
sở của việc cần thiết phải hoàn thiện các quy định pháp luật về BHTG, phản ánh thực
tiễn hoạt động BHTG tại các quốc gia trên thế giới. Đồng thời cũng chỉ ra sự khác nhau
về mô hình hoạt động của BHTG tại các quốc gia và nguyên nhân của sự khác nhau đó.
Các nhà nghiên cứu đã tập trung phân tích một số vấn đề lý luận về BHTG; thực
tiễn điều chỉnh pháp luật về BHTG tại các quốc gia trên thế giới; đồng thời đưa ra
những đánh giá về thành tựu đã đạt được và cũng chỉ ra những hạn chế về cấu trúc hệ
thống BHTG, mô hình hoạt động BHTG, một số nội dung hoạt động BHTG. Kết quả
của những nghiên cứu này có ý nghĩa rất lớn trong việc quản lý, xây dựng chính sách về
BHTG ở các quốc gia.
Kết quả nghiên cứu của các công trình nêu trên đã chỉ ra những kinh nghiệm, bài
học rút ra từ cuộc khủng hoảng tài chính trên thế giới, từ đó đưa ra cơ chế để bảo vệ
người gửi tiền và các chế độ giải quyết cần kịp thời, hiệu quả và đưa ra những giải pháp
để hạn chế bất ổn trong cuộc khủng hoảng tài chính trên thế giới.
Ngoài ra, còn có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến BHTG như: Các tài
liệu về hướng dẫn hoạt động của BHTG, trong đó nổi bật là: Ủy ban Basel về giám sát
ngân hàng, 2010, Các nguyên tắc tăng cường quản trị công ty đối với các tổ chức ngân
hàng [85]; Hiệp hội bảo hiểm tiền gửi quốc tế (IADI) và Ủy ban Basel về giám sát ngân
hàng (BCBS) đã ấn hành Các nguyên tắc cơ bản phát triển hệ thống bảo hiểm tiền gửi
hiệu quả vào tháng 6/2009; Tài liệu hướng dẫn phương pháp đánh giá mức độ tuân thủ
các nguyên tắc cơ bản phát triển hệ thống bảo hiểm tiền gửi hiệu quả được hoàn thành
vào tháng 12 năm 2010.
Tài liệu này củng cố các yếu tố chính trong nguyên tắc quản trị công ty của OECD

và hướng dẫn hoạt động của thành viên Hội đồng Quản trị, thành viên Ban giám đốc và cơ
quan giám sát các loại hình ngân hàng khác nhau tại các quốc gia với hệ thống luật lệ và
quy định khác nhau. Các nguyên tắc cơ bản và phương pháp đánh giá tuân thủ (gọi tắt là Bộ
các nguyên tắc cơ bản) được nhiều quốc gia sử dụng như tiêu chuẩn để đánh giá chất lượng
hoạt động của hệ thống BHTG, phát hiện những điểm hạn chế trong quá trình hoạt động và
cách thức khắc phục. Bộ các nguyên tắc cơ bản cũng được Ngân hàng thế giới và Quỹ tiền
tệ quốc tế sử dụng trong khuôn khổ Chương trình đánh giá lĩnh vực tài chính, để đánh giá
hiệu quả của các hệ thống BHTG tại các quốc gia.

8


Các nguyên tắc cơ bản được thiết kế để phản ánh và thích ứng với các điều kiện, bối
cảnh và cơ cấu khác nhau của từng quốc gia. Các nguyên tắc cơ bản được thiết kế như
một khung hướng dẫn để hỗ trợ thực hiện các thông lệ BHTG hiệu quả. Các quốc gia có
thể tự áp dụng các biện pháp bổ sung khi thấy cần thiết để xây dựng hệ thống BHTG
hiệu quả của quốc gia mình.
Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về
BHTG từ trước khi có Luật BHTG để lựa chọn mô hình BHTG phù hợp với điều kiện
của quốc gia mình. Cụ thể:
Vào những năm 1988 đến 1990 hàng loạt các hợp tác xã tín dụng đô thị bị đổ vỡ
trên toàn quốc gây ra những bất ổn về kinh tế và chính trị. Đặc biệt, niềm tin của dân
chúng đối với hệ thống tài chính ngân hàng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Lấy lại niềm tin
của công chúng đối với hệ thống tài chính ngân hàng trong bối cảnh như vậy là yêu cầu
quan trọng, cấp thiết được đặt ra. Ngoài ra, hoạt động BHTG do Bảo Việt tiến hành
không đảm bảo các điều kiện cho sự thành công của một tổ chức BHTG, việc tham gia
BHTG là tự nguyện… Vì vậy, hoạt động đó thiếu tính chuyên nghiệp, không theo thông
lệ quốc tế và không đảm bảo các điều kiện hoạt động thành công của tổ chức BHTG.
Cuộc khủng hoảng tài chính khu vực Châu Á năm 1997 không ảnh hưởng nhiều
đến nền kinh tế của Việt Nam nhưng cũng tác động đến hoạt động tài chính ngân hàng

Việt Nam. Trong quá trình xử lý khủng hoảng tài chính ngân hàng thì BHTG là công cụ
tài chính được một số Chính phủ ở Châu Á sử dụng hữu hiệu trong việc tái cấu trúc hệ
thống ngân hàng cũng như lấy lại niềm tin của công chúng. Với bối cảnh trong nước và
quốc tế như vậy, để bảo vệ người gửi tiền và đảm bảo sự phát triển an toàn lành mạnh
hoạt động ngân hàng, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững cần có một tổ chức
chuyên nghiệp thực hiện các nghiệp vụ BHTG thì sự ra đời của tổ chức BHTG là hết
sức cần thiết, đáp ứng được yêu cầu khách quan của thị trường tài chính cũng như toàn
bộ nền kinh tế [12].
Thời gian qua, đã có các công trình liên quan đến cơ chế, chính sách và vị trí, vai trò
của BHTG ở Việt Nam như: Tài liệu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Viện nghiên cứu lập
pháp, Trung tâm thông tin khoa học, 2009, Kinh nghiệm quốc tế về tổ chức bảo hiểm tiền
gửi hiệu quả [84]; Tác giả Nguyễn Thị Kim Oanh với bài viết “Vấn đề lựa chọn đối tượng
tham gia bảo hiểm tiền gửi”, Tạp chí Ngân hàng số 12/2002; “Bàn về hạn mức chi trả bảo
hiểm tiền gửi”, Tạp chí Ngân hàng số 8/2003; “Bàn về cách tính phí bảo hiểm tiền gửi”,
Tạp chí Ngân hàng số 14/2003; “Rủi ro đạo đức trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi, Tạp chí
Ngân hàng số 8/2002 [57,59]; Tác giả TS Bùi Khắc Sơn,

2014, với bài viết “Giải pháp nâng cao hiệu quả chính sách bảo hiểm tiền gửi tại Việt
9


Nam” [63]; TS Nguyễn Văn Thạnh, 2014, về “Ổn định tài chính nhìn từ góc độ ngân
hàng Trung ương và tổ chức bảo hiểm tiền gửi” [67].
Các công trình đã nghiên cứu về định hướng chính sách và pháp luật trong hoạt
động BHTG ở Việt Nam, khẳng định BHTG là công cụ duy trì kỷ luật thị trường, phí
BHTG là thước đo sự lành mạnh của mỗi tổ chức tham gia BHTG và cơ chế tiếp cận
thông tin là yếu tố trọng yếu nâng cao hiệu quả hoạt động BHTG. Bên cạnh đó, khẳng
định việc xây dựng cơ chế BHTG hiệu quả, phù hợp với đặc thù phát triển của quốc gia
là cần thiết. BHTG như là của để dành trong trường hợp xẩy ra khó khăn trong hệ thống
ngân hàng, nhà nước có thêm lựa chọn chính sách nhằm bảo vệ người gửi tiền. Đặc biệt,

theo nguyên tắc hạn chế sử dụng ngân sách nhà nước trong việc xử lý đổ vỡ.
Ngoài ra, còn có các công trình nghiên cứu về vai trò, nhiệm vụ của BHTG và mối
quan hệ của BHTG trong hệ thống ngành ngân hàng, tiêu biểu như: Vai trò của tổ chức bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam trong việc bảo vệ người gửi tiền và đảm bảo an sinh xã hội, chuyên
đề nghiên cứu chuyên sâu, 2008; Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, Chiến lược phát triển bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2025, Tài liệu tham khảo xây
dựng chiến lược phát triển của BHTGVN, 2015; Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, Tài liệu tham
khảo xây dựng Luật Bảo hiểm tiền gửi, 2011. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành của
Viện nghiên cứu khoa học ngân hàng, 2003: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam [11, 12, 14]. Các đề tài đã phân tích bản chất của BHTG, phân tích
các mô hình BHTG trên thế giới, vai trò của BHTG đối với việc bảo vệ người gửi tiền, góp
phần đảm bảo an sinh xã hội và phương hướng xây dựng pháp luật về bảo vệ quyền và lợi
ích của người gửi tiền tại tổ chức tham gia BHTG.
Hoặc bài viết của TS. Nguyễn Minh Phong, 2017 về “Nâng cao năng lực, vị thế của
Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam để bảo vệ người gửi tiền tốt hơn” [60], số 38 Bản tin của
BHTGVN. Tác giả đã nghiên cứu về thực trạng của BHTGVN, đưa ra đề xuất về hoàn
thiện khuôn khổ pháp lý, hài hòa các mục tiêu và bảo vệ lợi ích người dân, doanh nghiệp và
xã hội; bài viết của TS Hà Huy Tuấn, 2014 về “Vai trò của chính sách BHTG và những vấn
đề cần hoàn thiện để bảo vệ tốt quyền lợi người gửi tiền”, số 25 Thông tin Bảo hiểm tiền
gửi Việt Nam, bài viết đã tập trung nghiên cứu các vấn đề liên quan đến việc xác định hạn
mức trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền một cách hợp lý, xác định mức phí phải nộp của
tổ chức tham gia BHTG cần mang tính chủ động và tích cực hơn. Đồng thời chỉ ra cơ chế
trao đổi, tiếp nhận và xử lý thông tin nhằm bảo vệ quyền lợi người gửi tiền. Và “Nâng hạn
mức trả tiền bảo hiểm nhằm ổn định tâm lý và bảo đảm quyền lợi người gửi tiền trong tái
cơ cấu hệ thống tổ chức tín dụng giai đoạn 2016 - 2020”, số 35, 2017 Bản tin của Bảo
hiểm tiền gửi Việt Nam, bài viết chỉ ra sự cần thiết

10

phải quy định hạn mức trả tiền bảo hiểm nhằm giúp người gửi tiền an tâm hơn khi gửi
tiền tại các TCTD. PGS, TS Nguyễn Thị Mùi, 2016 “Nâng cao vai trò của bảo hiểm
tiền gửi trong mạng an toàn tài chính quốc gia” [77], số 33 Thông tin Bảo hiểm tiền gửi
Việt Nam, bài viết đã đánh giá vai trò của BHTGVN trong những năm qua, đồng thời
chỉ ra một số hoạt động, chính sách còn bất cập về chi trả, giám sát, đánh giá rủi ro và
sự phối hợp giữa các thành viên trong mạng an toàn tài chính. Từ đó chỉ ra sự cần thiết
và vai trò của BHTGVN trong việc duy trì sự ổn định hệ thống tài chính quốc gia [66].
Bài viết, Mối quan hệ giữa bảo hiểm tiền gửi và kỷ luật thị trường ngành ngân
hàng Việt Nam [20], 2014, của tác giả TS. Nguyễn Chí Đức & Nguyễn Tuấn Vũ, Số
18/2014, Tạp chí Phát triển và Hội nhập. Các tác giả đã tập trung phân tích mối quan hệ
giữa BHTG và kỷ luật thị trường ngành ngân hàng Việt Nam nói chung và 20 ngân hàng
thương mại (NHTM) nói riêng trong giai đoạn 2003 - 2013. Kết quả nghiên cứu chỉ ra
rằng giữa BHTG và kỷ luật thị trường thực sự có mối quan hệ với nhau khi chúng ta
nghiên cứu thông qua khía cạnh lãi suất huy động. Tác giả TS Vũ Văn Long, 2017 với
bài viết về “Cơ chế đầu tư vốn nhàn rỗi của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, liên hệ với Việt
Nam” [38], số 37 Bản tin của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, bài viết tập trung nghiên cứu
về trách nhiệm của BHTGVN trong việc đầu tư, quản lý an toàn các quỹ; về nguồn vốn
nhàn rỗi của tổ chức BHTG của một số quốc gia trên thế giới, có sự liên hệ với pháp
luật và thực tiễn của BHTGVN.
TS Võ Trí Thành, 2014 với bài viết “Một số vấn đề về bảo hiểm tiền gửi và phí bảo
hiểm tiền gửi”, số 26 Thông tin Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam. Bài viết tập trung nghiên cứu
các quy định của pháp luật nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hay thụ hưởng các dịch
vụ tài chính như dịch vụ nhận tiền gửi, qua đó tạo thêm khả năng đảm bảo sự ổn định và
phát triển lành mạnh hệ thống tài chính ngân hàng. Tác giả TS. Nguyễn Đức Kiên, 2017,
với bài viết: “Nâng cao vai trò của tổ chức bảo hiểm tiền gửi trong quá trình tái cơ cấu các
tổ chức tín dụng” [35], số 36 Bản tin của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, bài viết đã đưa ra
vấn đề làm thế nào để BHTGVN khẳng định vai trò trong quá trình tái cơ cấu các TCTD.
Để làm được điều đó BHTGVN cần hoàn thiện hành lang pháp lý, giao thêm quyền hạn,
trách nhiệm cho tổ chức BHTGVN trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của
Luật các Tổ chức tín dụng; BHTGVN cần xây dựng chiến lược phát triển với tầm nhìn dài

hạn. Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Toàn Thắng, 2016, bài viết “Sự phát triển an toàn, lành
mạnh của hệ thống các tổ chức tín dụng và vai trò của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam” [67],
số 34 Bản tin Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam, bài viết đã khẳng định sự ra đời của định chế tài
chính BHTG là yêu cầu cấp thiết, khách quan và chỉ rõ vai trò của BHTGVN đối với sự
phát triển an toàn, lành mạnh hệ thống các TCTD; đặc biệt là trong giai đoạn tái cơ cấu các
TCTD gắn liền với xử lý nợ xấu.

11


Ngoài ra, còn có rất nhiều công trình nghiên cứu có liên quan đến hoạt động
BHTG đã được công bố, kết quả nghiên cứu của các tác giả sẽ là nguồn tài liệu quý để
tác giả luận án có thể tham khảo, kế thừa trong quá trình hoàn thành luận án.
1.1.1.2. Đánh giá về tình hình nghiên cứu liên quan đến vị trí, vai trò, chức năng
của bảo hiểm tiền gửi
Một là, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã làm rõ các nội dung
liên quan về BHTG như:
Nghiên cứu về quá trình hình thành và phát triển của hoạt động BHTG, xuất hiện
đầu tiên với khái niệm là bảo vệ tiền gửi và được sử dụng ở nhiều quốc gia từ khi hoạt động
BHTG công khai chưa xuất hiện, bảo vệ tiền gửi đã được nhiều quốc gia thực hiện dưới các
hình thức “bảo vệ ngầm”. Và BHTG ra đời là xuất phát từ hoạt động “bảo vệ tiền gửi công
khai”. Bảo vệ tiền gửi công khai là chính sách đảm bảo tất cả hoặc một phần tiền gửi cùng
với tiền lãi nhập gốc trên tài khoản tiền gửi sẽ được thanh toán cho người gửi tiền theo cơ
chế hợp đồng hoặc cam kết công khai. Bảo vệ tiền gửi công khai đầu tiên được thành lập ở
Mỹ với danh hiệu “chương trình bảo hiểm trách nhiệm ngân hàng” được thực hiện ở New
York năm 1829. “Trách nhiệm” được hàm ý trong chương trình này muốn được đề cập đến
tiền gửi ngân hàng và chứng chỉ huy động tiền gửi [57, tr12].

Nghiên cứu về khái niệm, vai trò của bảo hiểm tiền gửi: BHTG là cam kết công
khai của tổ chức BHTG đối với tổ chức tham gia BHTG về việc tổ chức BHTG sẽ chi

trả tiền gửi bao gồm phần gốc và lãi cho người gửi tiền khi tổ chức tham gia BHTG bị
chấm dứt hoạt động và không có khả năng thanh toán cho người gửi tiền. Về thực chất
cam kết công khai này hình thành hợp đồng bảo hiểm giữa ba đối tác, tổ chức BHTG, tổ
chức huy động tiền gửi (còn gọi là tổ chức tham gia BHTG) và người gửi tiền. Phát
triển hoạt động BHTG được hiểu là sự mở rộng về quy mô hoạt động và nâng cao hiệu
quả hoạt động nhằm đạt được sự nâng cao về tầm quan trọng, vai trò và vị trí của hoạt
động BHTG của quốc gia trong nền kinh tế của đất nước và trên trường quốc tế.
Vai trò của hoạt động BHTG đối với quốc gia thể hiện trên nhiều góc độ do xuất
phát từ bản chất của hàng hóa mà dịch vụ BHTG cung cấp là loại hàng hóa được mệnh
danh “hàng hóa công không thuần túy”, có khả năng cung cấp tiện ích cho tất cả các
thành viên trong cộng đồng một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Vai trò nổi bật của hoạt
động BHTG là có tác dụng thúc đẩy sự kết hợp hài hòa giữa nổ lực nâng cao chất lượng
hoạt động ngân hàng, hướng tới thu hút được tối đa nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi trong
cộng đồng và sự cộng tác tích cực của các thành viên trong mạng xã hội trên cơ sở các
bên cùng có lợi, từ đó tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế vững chắc.
Hai là, những vấn đề liên quan đến BHTG chưa được đề cập hoặc đã đề cập
nhưng chưa được giải quyết trong các công trình khoa học đã công bố và luận án sẽ
12


nghiên cứu làm rõ. Bao gồm:
Khẳng định địa vị pháp lý và mô hình BHTG phù hợp nhất đối với Việt Nam
hiện nay và trong thời gian tới.
Làm rõ chủ thể trong quan hệ BHTG, cơ sở xác lập và những vấn đề pháp lý liên
quan đến quan hệ BHTG.
Xác định mức phí BHTG: Theo quy định của pháp luật hiện hành, mức phí
BHTG được quy định đối với từng tổ chức tham gia BHTG dựa trên cơ sở kết quả đánh
giá mức độ rủi ro của từng tổ chức tham gia BHTG (phí phân biệt; nghĩa là Luật BHTG
không quy định khung phí và mức phí cứng). Tuy nhiên, thực tiễn thực hiện các quy
định của pháp luật về BHTG cho thấy, hiện nay BHTGVN vẫn đang áp dụng phương

pháp tính và thu phí đồng hạng như trước đây, được áp dụng chung cho tất cả các tổ
chức tham gia BHTG, điều này thể hiện sự hạn chế và không đảm bảo nguyên tắc thị
trường, theo hướng tổ chức tín dụng nào có mức độ rủi ro cao thì phải đóng phí cao và
ngược lại. Mức phí BHTG đang được áp dụng hiện nay là 0,15% trên tổng số dư bình
quân tiền gửi được bảo hiểm cho tất cả các tổ chức tham gia BHTG là chưa phù hợp.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cần nghiên cứu để ban hành quy định về phí BHTG cho
phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và thông lệ quốc tế.
Xác định hạn mức chi trả bảo hiểm tiền gửi: Trong điều kiện phát triển kinh tế xã
hội hiện nay, mức thu nhập của người dân thay đổi nhanh chóng thì việc quy định một
hạn mức chi trả BHTG trong Luật BHTG sẽ giảm tính linh hoạt và dẫn đến tình trạng
quy định trong Luật không theo kịp sự thay đổi trong thực tiễn. Do vậy, NHNNVN cần
phải linh hoạt áp dụng Luật cho phù hợp trong từng thời kỳ.
Làm rõ quy định về thời điểm phát sinh nghĩa vụ chi trả tiền bảo hiểm cho người
gửi tiền: Quy định này thể hiện sự cam kết của nhà nước trong việc đảm bảo an toàn đối
với tiền gửi của người gửi tiền trong hạn mức BHTG. Luật BHTG quy định thời điểm
phát sinh nghĩa vụ trả tiền bảo hiểm kể từ thời điểm NHNN có văn bản chấm dứt kiểm
soát đặc biệt (KSĐB) hoặc văn bản không áp dụng các biện pháp phục hồi khả năng
thanh toán mà TCTD là tổ chức tham gia BHTG vẫn lâm vào tình trạng phá sản hoặc
mất khả năng chi trả cho người gửi tiền. Quy định này sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của
người gửi tiền vì thời gian KSĐB thường kéo dài [8].
1.1.2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi và
pháp luật về bảo hiểm tiền gửi
1.1.2.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động bảo hiểm tiền gửi và
pháp luật về bảo hiểm tiền gửi
Trong thời gian qua, các công trình, bài viết nghiên cứu về BHTG ở các quốc gia
trên thế giới khá được quan tâm, có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như:
13


Perbadanan Insurans Deposit Malaysia (PIDM), Summary of the Corporate Plan 2018 2020 - BHTG Malaysia xác định những mục tiêu chiến lược nào cho 3 năm tới? ; Will

crashed banks' assets be liquidated in new way in Russia? [101]; Thực trạng hoạt động của
LPS Pays IDR36, 8 Billion in Bank Customer Claim in 2017 [102]; Đánh giá về các hệ
thống bảo hiểm tiền gửi, Báo cáo đánh giá đồng đẳng (Peer review Report) [89];
International Association of Deposit Insures, Xử lý các cuộc khủng hoảng hệ thống [92];
Guide to Intervention for Federally Regulated Deposit-Taking Institutions, 2014 [97].

Xuất phát từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã đem lại nhiều bài học cho
các thành viên của FSB. Hiệu quả các hệ thống BHTG của các quốc gia trong việc bảo
vệ người gửi tiền và duy trì sự ổn định tài chính đã được thử thách, nhiều cải cách cũng
được tiến hành lần lượt để nâng cao chất lượng hệ thống ở những nội dung cần thiết.
Tốc độ áp dụng những biện pháp đặc biệt của các nước thành viên nhằm nâng cao niềm
tin của người gửi tiền là tín hiệu cho thấy tầm quan trọng và sự cần thiết của việc xây
dựng một hệ thống BHTG hiệu quả. Từ đó, nhiệm vụ của BHTG cũng mở rộng hơn, với
nhiều tổ chức BHTG hơn có các trách nhiệm vượt ngoài chức năng chi trả, bao gồm cả
việc tham gia vào quá trình xử lý. BHTG công khai có giới hạn trở thành một lựa chọn
thông dụng của các quốc gia thành viên.
Công trình nghiên cứu của Ủy ban Nghiên cứu và Hướng dẫn của Hiệp hội bảo
hiểm tiền gửi quốc tế - IADI thực hiện tháng 7 năm 2012 đã đánh giá các ứng phó đối
với khủng hoảng của các tổ chức BHTG trên thế giới để xử lý rủi ro và khủng hoảng hệ
thống trong giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007/2008. Qua đó tìm ra cách
thức để phòng ngừa hiệu quả và vượt qua khủng hoảng trong tương lai. Hơn thế, họ đã
tăng hạn mức được bảo hiểm và giảm thời gian chi trả để bảo vệ người gửi tiền và nâng
cao niềm tin công chúng vào hệ thống tài chính ngân hàng. Dường như cuộc khủng
hoảng này đã nâng cao hiểu biết về tầm quan trọng của hệ thống BHTG như là một bộ
phận của mạng an toàn tài chính. Tài liệu này, dựa trên các khảo sát của thành viên
IADI và EFDI cũng như xem xét lý thuyết về khủng hoảng hệ thống, đã nêu lại vai trò
và trách nhiệm của tổ chức BHTG trong việc xử lý khủng hoảng hệ thống.
Ngoài ra, tài liệu hướng dẫn can thiệp cho các tổ chức tài chính Liên bang của tổ
chức BHTG Canada (CDIC), năm 2014, mục tiêu của quá trình can thiệp là cho phép
OSFI (văn phòng Tổng giám đốc các tổ chức tài chính - là cơ quan độc lập của Chính

phủ Canada) và CDIC (nơi các tổ chức thành viên CDIC tham gia) xác định các lĩnh
vực quan tâm ở giai đoạn sớm và can thiệp hiệu quả để giảm thiểu thiệt hại cho người
gửi tiền đối với OSFI và giảm thiểu sự phơi nhiễm của CDIC đối với tổn thất. Quy chế
của các định chế tài chính cung cấp một loạt quyền hạn can thiệp tùy ý cho phép OSFI
14


và CDIC can thiệp để giải quyết các mối quan tâm có thể nảy sinh với các tổ chức nhận
tiền gửi do liên bang quản lý. Tất cả các đánh giá được thực hiện trong suốt quá trình
can thiệp đều xem xét các trường hợp duy nhất của tổ chức tài chính bao gồm: tính chất,
phạm vi, độ phức tạp và hồ sơ rủi ro. Vai trò của OSFI và CDIC có trách nhiệm chính
trong việc điều chỉnh và giám sát các tổ chức nhận tiền gửi do liên bang quy định. Khi
thực hiện trách nhiệm này, OSFI thực hiện các đánh giá dựa trên rủi ro về tính an toàn
và chính xác của các tổ chức này.
Hay báo cáo nghiên cứu về chính sách và công việc của BHTG để khuyến khích
trao đổi ý tưởng về các vấn đề liên quan đến BHTG nhằm thúc đẩy phát triển hoạt động
BHTG, báo cáo đã đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về BHTG tại các quốc gia trên
thế giới, chỉ ra những hạn chế về nội dung hoạt động BHTG, nghiên cứu này có ý nghĩa
rất lớn trong việc quản lý, xây dựng chính sách về BHTG ở các quốc gia trên thế giới.
Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu về cơ chế chính sách và pháp luật liên
quan đến BHTG đã được quan tâm, nó là cơ sở để ban hành Luật BHTG và hoàn thiện
pháp luật về BHTG trong thời gian tới, như: Bài viết của TS. Đinh Dũng Sỹ: “Bảo hiểm
tiền gửi và vấn đề an toàn tín dụng”, Tạp chí Luật học số tháng 6/2002; “Khái niệm tiền
gửi cá nhân được bảo hiểm nhìn dưới phương diện pháp lý”, Kỷ yếu Hội thảo khoa học
đối tượng tiền được bảo hiểm, tháng 10/2004; “Mô hình bảo hiểm tiền gửi hiện nay và
những vấn đề cần quan tâm khi xây dựng Luật bảo hiểm tiền gửi” Tạp chí nghiên cứu
lập pháp số 1/2008; TS. Lê Thị Thu Thủy: Bàn về mô hình bảo hiểm tiền gửi trong thời
kỳ hội nhập quốc tế, Tạp chí Luật học số 12 năm 2007; Sách chuyên khảo “Pháp luật về
bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam”, 2008 [76, 77]; GS.TSKH Đào Trí Úc với bài viết “Bảo
vệ quyền lợi người gửi tiền theo pháp luật về bảo hiểm tiền gửi tại Việt Nam - Thực

trạng và phương hướng hoàn thiện” [81]; Ngọc Nhi, 2017, với bài viết “Vai trò ổn định
hệ thống ngân hàng của bảo hiểm tiền gửi Đức” [55]; TS. Bùi Tín Nghị, 2017, với bài
viết “Phát huy vai trò chính sách bảo hiểm tiền gửi để năng cao hiệu quả bảo vệ người
gửi tiền” [54]; ThS. Nguyễn Duy Hoàn, 2009, với bài viết “Yêu cầu cấp thiết nâng cao
hiệu quả hoạt động bảo hiểm tiền gửi tại Việt Nam”; Tác giả TS. Trần Du Lịch, 2013,
với bài viết “Những vấn đề cần quan tâm khi triển khai luật bảo hiểm tiền gửi” [37];
Bài viết của TS. Nguyễn Mạnh Dũng, 2007, về “Kinh nghiệm xây dựng hệ thống bảo
hiểm tiền gửi tại Đài Loan” [18].
Các công trình nghiên cứu đã tập trung phân tích sâu sắc về bản chất của hoạt
động tín dụng, ngân hàng; tính rủi ro của hoạt động đó; vai trò của BHTG trong đảm
bảo an toàn đối với hoạt động tín dụng, ngân hàng; đưa ra các yêu cầu trong việc thiết
lập các quy định pháp luật về BHTG nhằm bảo đảm sự an toàn đối với hoạt động tín
15


dụng, ngân hàng. Đồng thời khẳng định vai trò của pháp luật về BHTG của Việt Nam
trong vấn đề bảo vệ người gửi tiền; đánh giá những yếu tố kinh tế, xã hội tác động đến
việc hoàn thiện các quy định pháp luật Việt Nam về bảo vệ người gửi tiền tại các tổ
chức tham gia BHTG.
Các tác giả cũng quan tâm, làm rõ những nội dung chủ yếu của chính sách BHTG và
những hạn chế của chính sách BHTG ở Việt Nam hiện nay, qua đó tác giả đề xuất một số kiến
nghị nhằm nâng cao và phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò của chính sách BHTG đối với việc
bảo vệ quyền lợi người gửi tiền. Từ đó khẳng định vai trò của tổ chức BHTG trong việc xử lý
khủng hoảng tài chính, đưa ra những cơ sở pháp lý để hoàn thiện pháp luật về BHTG ở Việt
Nam, đồng thời đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả của chính sách BHTG.

Ngoài các công trình nghiên cứu thuộc lĩnh vực chuyên môn thì nghiên cứu về
BHTG còn là đề tài được nhiều cơ sở đào tạo, học viên và nghiên cứu sinh lựa chọn để làm
công trình nghiên cứu chuyên sâu của mình, có thể kể đến các công trình tiêu biểu như:

Luận án tiến sĩ của Nguyễn Thị Kim Oanh, 2004 về “Giải pháp phát triển hoạt
động bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam” [58]; Luận án tiến sĩ của Đào Văn Tuấn, 2005 về:
“Giải pháp hoàn thiện chính sách bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong quá trình hội
nhập kinh tế quốc tế” [80]; Luận án tiến sĩ của Bùi Hữu Toàn, 2012, về “Pháp luật về
bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế” [78]; Luận án Tiến sĩ
của Lê Việt Nga, 2012, về “Quản lý hoạt động bảo hiểm tiền gửi của tổ chức Bảo hiểm
tiền gửi Việt Nam hiện nay” [48]; Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Đăng Quân, 2018,
về “Hoạt động bảo hiểm tiền gửi theo pháp luật Việt Nam, từ thực tiễn các ngân hàng
thương mại” [62].
Các luận án đã nghiên cứu công phu những điều kiện về kinh tế, xã hội, tài
chính, ngân hàng tác động đến sự hình thành và phát triển của BHTG ở các nước và ở
Việt Nam; đã đề cập đến một số nội dung về hoạt động nghiệp vụ BHTG tại Việt Nam,
đánh giá thực trạng hoạt động BHTG ở Việt Nam; phân tích những phương hướng nâng
cao hoạt động BHTG ở Việt Nam. Từ việc phân tích thực trạng hoạt động BHTG ở Việt
Nam trong điều kiện hội nhập sâu và rộng vào nền kinh tế quốc tế, các luận án đã đưa ra
những giải pháp mang tính chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của BHTG ở
Việt Nam trong bối cảnh các tổ chức tín dụng thực sự tham gia vào cuộc cạnh tranh
trong lĩnh vực Ngân hàng.
Luận văn thạc sĩ của Bùi Thu Hương, 2010 về: “Hoàn thiện nghiệp vụ bảo hiểm
tiền gửi Việt Nam trong thời kỳ hội nhập”[33]; Luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Hiển,
2008 về “Hoàn thiện và nâng cao chất lượng hoạt động bảo hiểm tiền gửi Việt
Nam”[22]; Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Duy Hoàn, 2011, về “Pháp luật về Tổ
16


chức Bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam” [31]; Nguyễn Cửu Lan Phương, 2012, về “Pháp
luật về hoạt động của tổ chức bảo hiểm tiền gửi ở Việt Nam - Thực trạng và hướng
hoàn thiện" [61]; Trần Thị Nguyệt, 2014, “Quyền và nghĩa vụ của cơ quan Bảo hiểm
tiền gửi theo pháp luật Việt Nam” [56].
Các luận văn tập trung nghiên cứu và làm rõ quyền và nghĩa vụ của cơ quan

BHTG theo quy định của pháp luật Việt Nam. Trên cơ sở phân tích các quy định hiện
hành có sự so sánh với các quy định trước đây cũng như các thông lệ quốc tế và pháp
luật của một số nước trên thế giới về một số quyền và nghĩa vụ cơ bản của cơ quan
BHTG, từ đó đưa ra một số nhận xét đánh giá và kiến nghị hoàn thiện pháp luật Việt
Nam về quyền và nghĩa vụ của cơ quan BHTG nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của
tổ chức BHTGVN.
Và đề tài nghiên cứu khoa học của Học viện Ngân hàng, 2009 về “Bảo hiểm tiền
gửi trong việc bảo đảm an toàn tài chính quốc gia tại Việt Nam - thực trạng và giải
pháp” đã đưa ra một số vấn đề lý luận về BHTG, vai trò của BHTG trong việc bảo đảm
an toàn tài chính quốc gia, chỉ ra những mặt tích cực của BHTG và những mặt tiêu cực
của BHTG trong việc bảo đảm vai trò đó và nguyên nhân của những mặt tiêu cực nói
trên, đề ra một số giải pháp nâng cao chất lượng của BHTG trong việc bảo đảm an toàn
tài chính ở Việt Nam.
Có thể nói, các công trình nghiên cứu trên đã nghiên cứu khá tổng quát và tương đối
đầy đủ về các vấn đề liên quan đến hoạt động BHTG và pháp luật về BHTG của một số
quốc gia trên thế giới. Từ khi BHTG bắt đầu triển khai thực hiện tại Việt Nam đến nay, đã
có rất nhiều bài báo, bài tham luận của các chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế, tài
chính - ngân hàng, pháp luật về BHTG được đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành trong
và ngoài nước. Các công trình nghiên cứu về BHTG đã xây dựng được một số vấn đề thuộc
hệ thống lý luận về BHTG, đánh giá thực trạng hoạt động của BHTGVN, đề xuất những
giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về BHTG nhằm mục đích bảo vệ
quyền và lợi ích của người gửi tiền, góp phần bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh cho
hệ thống tài chính ngân hàng Việt Nam trong thời kỳ hội nhập. Kết quả nghiên cứu của các
công trình là cơ sở để luận án có thể tham khảo, kế thừa, đánh giá và tiếp tục hoàn thiện các
vấn đề liên quan đến BHTG ở Việt Nam hiện nay.

1.1.2.2. Đánh giá các công trình nghiên cứu về hoạt động bảo hiểm tiền gửi và
pháp luật về bảo hiểm tiền gửi
Các công trình nghiên cứu đã làm rõ các vấn đề mà luận án sẽ kế thừa như:
- Khẳng định vai trò của BHTG đối với nền kinh tế;

- Chính sách về hạn mức BHTG là một công cụ quan trọng để bảo vệ người gửi
17


tiền, duy trì niềm tin của người gửi tiền đối với hệ thống ngân hàng và thể hiện cam kết
của tổ chức BHTG đối với khách hàng;
- Chức năng giám sát là một chức năng quan trọng của BHTG, phải được thực
hiện thường xuyên, liên tục nhằm phát hiện và cảnh báo sớm đối với những rủi ro của
hệ thống tài chính ngân hàng.
Luật BHTG đã tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc để bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích
hợp pháp của người gửi tiền, duy trì sự ổn định, phát triển an toàn lành mạnh trong hoạt
động ngân hàng.
Yêu cầu nâng cao chất lượng của hoạt động BHTG và tổ chức BHTG có ý nghĩa
thiết thực đối với sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng.
Quá trình nghiên cứu, tác giả thấy rằng việc áp dụng các quy định của pháp luật
về BHTG đã mang lại nhiều ý nghĩa về mặt kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, các quy định này
hiện nay cũng đã bộc lộ những bất cập như: hạn mức chi trả tiền gửi quá thấp; mặc dù
Luật BHTG đã quy định về việc thu phí BHTG dựa trên cơ sở kết quả đánh giá và phân
loại đối với các tổ chức tham gia BHTG, tuy nhiên hiện nay phí BHTG vẫn đang được
áp dụng theo cơ chế đồng hạng, điều đó không đảm bảo yếu tố thị trường và công bằng
đối với các tổ chức tham gia BHTG; quy định liên quan đến địa vị pháp lý, mô hình của
tổ chức BHTGVN chưa đầy đủ; quy định về cơ chế phân công và phối hợp giữa các cơ
quan giám sát tài chính chưa rõ ràng, minh bạch; vai trò của tổ chức BHTGVN trong
việc xử lý đổ vỡ đối với các TCTD chưa phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực
tiễn của thị trường tài chính ngân hàng Việt Nam. Cụ thể, những hạn chế này được thể
hiện ở các phương diện sau:
Một là, quy định về hạn mức trả tiền bảo hiểm; xử lý số tiền gửi vượt hạn mức
trả tiền bảo hiểm tại Điều 24, Điều 27 Luật BHTG năm 2012 hiện nay chưa phù hợp.
Do vậy, để đảm bảo tốt hơn quyền lợi người gửi tiền, ổn định tâm lý, tạo dựng niềm tin
công chúng vào các ngân hàng, cần nghiên cứu nâng hạn mức trả tiền bảo hiểm, hạn

mức chi trả hợp lý hơn.
Hai là, Trên cơ sở khung phí BHTG do Thủ tướng Chính phủ quy định, NHNN
quy định mức phí cụ thể đối với tổ chức tham gia BHTG trên cơ sở kết quả đánh giá và
phân loại các tổ chức này (nghĩa là thu phí dựa trên cơ sở rủi ro). Tuy nhiên, thực tiễn
thực hiện các quy định của pháp luật về BHTG, hiện nay BHTGVN vẫn đang áp dụng
phương thức tính và thu phí đồng hạng đối với tất cả các tổ chức tham gia BHTG như
trước đây. Cụ thể, mức phí BHTG vẫn đang được áp dụng đồng hạng là 0,15% trên tổng
số dư bình quân tiền gửi được bảo hiểm, hình thức đóng phí này có ưu điểm là không
phải đánh giá, phân loại các TCTD. Tuy nhiên, tỷ lệ phí BHTG đồng hạng quy định
18


theo kiểu cào bằng đối với mọi TCTD, không phân biệt quy mô, hình thức sở hữu, cũng
như mức độ rủi ro của TCTD tham gia BHTG, mà chưa có sự phân hạng theo mức độ
rủi ro, hoạt động của các TCTD, tạo ra sự ỷ lại, không có tác dụng khuyến khích các
TCTD đua nhau thực hiện tốt, an toàn để hưởng phí BHTG thấp, thúc đẩy TCTD chấp
nhận rủi ro cao hơn trong hoạt động của mình.
Ba là, về quyền tiếp cận thông tin của người được BHTG và nghĩa vụ của tổ
chức BHTG chưa được quy định cụ thể, đôi khi ảnh hưởng đến quyền lợi của người gửi
tiền.
Bốn là, về bản chất, tổ chức BHTG dù được tổ chức và hoạt động dưới bất kỳ hình
thức nào: là tổ chức tài chính thuộc Chính phủ hay thuộc Quốc hội, là một định chế tài
chính độc lập… thì hoạt động của tổ chức BHTG vẫn cơ bản dựa theo nguyên lý hoạt động
của bảo hiểm nói chung là bù đắp rủi ro theo cơ chế lấy số đông bù cho số ít. Đây là hoạt
động tiềm ẩn nhiều rủi ro, do vậy thông thường Nhà nước phải đứng ra thành lập tổ chức
BHTG để bảo vệ quyền lợi của công chúng khi họ gặp rủi ro về tiền gửi. Tuy nhiên, trong
kinh tế hiện đại, BHTG phải thực hiện được vai trò nhất định trong việc tham gia quản lý
rủi ro của các NHTM, các tổ chức tham gia BHTG khác, và hơn nữa là có vai trò trong
giám sát và góp phần bảo đảm an toàn của hệ thống tài chính - tiền tệ quốc gia.

Từ những kết quả nghiên cứu của các công trình trong và ngoài nước, luận án sẽ
có những kế thừa trong quá trình nghiên cứu về BHTG và tổ chức BHTG ở Việt Nam,
đồng thời luận án dự kiến sẽ nghiên cứu chuyên sâu các vấn đề sau:
(1) Làm rõ địa vị pháp lý của tổ chức BHTGVN trong hệ thống tài chính ngân
hàng và đặc biệt là trong mạng an toàn tài chính quốc gia.
(2) Làm rõ các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về BHTG; tập trung
nghiên cứu thực trạng triển khai chủ trương chính sách và pháp luật về BHTG từ thực
tiễn hoạt động của tổ chức BHTGVN thông qua các hoạt động nghiệp vụ cụ thể như: cơ
sở xác lập quan hệ BHTG, phí và sử dụng phí bảo hiểm tiền gửi, hoạt động kiểm tra,
giám sát, chi trả v.v…
(3) Đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện pháp luật hiện hành của Việt Nam về
BHTG và tổ chức BHTGVN.
1.2. Cơ sở lý thuyết, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
1.2.1. Cơ sở lý thuyết để giải quyết các yêu cầu của luận án
Để triển khai thực hiện đề tài luận án, nghiên cứu sinh dựa trên những cơ sở lý
thuyết sau đây:
- Các lý thuyết về cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của các trường
phái như: Lý thuyết cạnh tranh của trường phái cổ điển mà đại diện là lý thuyết cạnh
tranh của Adam Smith, của Jonh Stuart Mill; lý thuyết cạnh tranh tự do, lý thuyết về bảo
19