Khái niệm cơ bản về tin học - hệ điều hành MS-DOS

SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

1


Bài 1: Khái nim c bn v tin hc - H điu hành MS_DOS


I. Khái nim chung

1.1. Khái nim v tin hc
Tin hc là ngành khoa hc công ngh nghiên cu các phng pháp, các quá trình
x lý thông tin mt cách t đng da trên các phng tin k thut mà ch yu là máy
tính đin t.

1.2. Các lnh vc ca tin hc

Phn cng: Gm nhng đi tng vt lý hu hình nh vi mch, bn mch in,
dây cáp ni mch đin, b nh, màn hình, máy in, thit b đu cui, ngun nuôi,...Phn
cng thc hin các chc nng x lý thông tin c bn  mc thp nht tc là các tín
hiu nh phân {0,1}

Phn mm: Là các chng trình (program) điu khin các hot đng phn cng
ca máy vi tính và ch đo vic x lý d liu. Phn mm ca máy tính đc chia làm
hai loi: Phn mm h thng(System software) và phn mm ng dng( Applications
software). Phn mm h thng khi đc đa vào b nh chính, nó ch đo máy tính
thc hin các công vic. Phn mm ng dng là các chng trình đc thit k đ gii

quyt mt bài toán hay mt vn đ c th đ đáp ng mt nhu cu riêng trong mt s
lnh vc.
Máy tính cá nhân PC( Personal Computer). Theo đúng tên gi ca nó là máy tính có
th s dng bi riêng mt ngi.


1.3. n v lu tr thông tin:
n v bé nht dùng đ lu tr thông tin là bit. Lng thông tin cha trong 1 bit là va
SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

2
đ đ nhn bit mt trong 2 trng thái có xác sut xut hin nh nhau.Trong máy vi tính
tu theo tng phn mm, tng ngôn ng mà các s khi đa vào máy tính có th là các
h c s khác nhau, tuy nhiên mi c s khác nhau đu đc chuyn thành h c s 2
( h nh phân). Ti mi thi đim trong 1 bit ch lu tr đc hoc là ch s 0 hoc là
ch s 1. T bit là t vit tt ca Binary Digit (Ch s nh phân).
Trong tin hc ta thng dùng mt s đn v bi ca bit sau đây:



tên gi Vit tt Giá tr
Byte
Kilobyte
Megabyte
Gigabyte
B

KB
MB
GB
8 bit
1024 bytes = 2
10
B
1024KB = 2
10
KB
1024MB = 2
10
MB


II. H iu Hành MS-DOS


2.1. H điu hành là gì?
H điu hành là phn mm quan trng nht cho máy tính đin t có nhim v điu
khin mi hot đng c s ca máy tính, giúp phn mm ca ngi s dng có th chy
đc trên máy tính. Các h điu hành thông dng: MS-DOS, Windows, Unix, Linux, OS/2,
Macintosh …

2.2. H điu hành MS - DOS
MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) là h điu hành(HH) ca tp đoàn khng l
Microsoft. Phiên bn đu tiên ca MS-DOS đc vit nm 1981.
MS-DOS là HH đn nhim (ti mt thi đim ch chy đc mt trình ng dng).
MS-DOS giao din vi ngi s dng thông qua dòng lnh.

2.3. Khi đng h thng:
 khi đng h thng, Chúng ta phi có mt đa mm gi là đa h thng hoc đa cng
đc cài đt  đa C là đa h thng. a h thng cha các chng trình ht nhân ca h
điu hành DOS. Ít nht trên đa phi có các tp tin IO.SYS, MSDOS.SYS và
COMMAND.COM.
Chúng ta có th khi đng MS-DOS bng các cách sau:


TH1: Khi đng t  đa cng ta ch vic bt công tc đin ca máy tính (Power).
SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

3
TH2: Khi đng t  đa mm: đt đa khi đng vào giá đ ca  đa mm và bt
công tc đin.
TH3: Khi đng t HH Windows 98: Start/ Run/ Command/OK
TH4: Khi đng t HH Windows 2000/ XP: Start/ Run/ CMD/ OK

Khi đng li h thng:
Ta chn 1 trong các cách sau:
Nhp nút Reset trên khi h thng ( khi đng nóng).
Dùng t hp phím CTRL + ALT + DEL (khi đng nóng).
Khi 2 cách này không có tác dng, chúng ta phi tt công tc khI h
thng và ch khong 1 phút ri khi đng li ( khi đng ngui)

2.4. Tp tin (File):

Tp tin (hay còn gi là Tp) là hình thc, đn v lu tr thông tin trên đa ca
H điu hành.

Tp gm có tên tp và phn m rng (Phn m rng dùng đ nhn bit tp
đó do chng trình nào to ra nó).

TênTp tin đc vit không quá 8 ký t và không có du cách, + , - ,* , / .
Phn m rng không quá 3 ký t và không có du cách. Gia tên và phn m rng
cách nhau bi du chm (.).
Tp tin có th là ni dung mt bc th, công vn, vn bn, hp đng hay mt tp hp
chng trình.


Ví d:
COMMAND.COM Phn tên tp là COMMAND còn phn m rng là COM
MSDOS.SYS Phn tên tp là MSDOS còn phn m rng là SYS
BAICA.MN Phn tên tp là BAICA còn phn m rng là MN
THO.TXT. Phn tên tp là THO còn phn m rng là TXT
Ngi ta thng dùng đuôi đ biu th các kiu tp tin. Chng hn tp vn bn thng
có đuôi DOC, TXT, VNS, ...
Tp lnh thng có đuôi COM, EXE
Tp d liu thng có đuôi DBF, ...
Tp chng trình thng có đuôi PRG, ...
Tp hình nh thng có đuôi JPG, BMP...

2.5. Th mc và cây th mc
 có th t chc qun lý tt tp tin trên đa ngi ta lu các tp tin thành tng nhóm và
lu trong tng ch riêng gi là th mc.
Mi th mc đc đc trng bi 1 tên c th, quy tc đt tên th mc ging nh tên tp.

Các th mc có th đt lng trong nhau và to thành mt cây th mc.
SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

4
Trong th mc có th to ra các th mc con và c tip tc nhau do đó dn đn s hình
thành
mt cây th mc trên đa. Nh vy các th mc bn to ra có th là th mc cp1
hay th mc 2 ...

Th mc gc là th mc do đnh dng đa to ra và chúng ta không th xoá đc.
Mi đa ch có mt th mc gc, t đây ngi s dng to ra các th mc con. Ký hiu th
mc gc là du (\).


Ví d : Cây th mc









Trong đó C:\>_ là th mc gc. Sau đó là đn các th mc con các cp và các tp.

Th mc hin hành là th mc đang đc m, và con tr đang nhâp nháy ch
lnh.
Khi thc thi, DOS s tìm kim và thi hành  th
mc hin hành trc, sau đó mi tìm các
th mc và  đa đc ch ra.

ng dn.
Khi cn tác đng đn mt th mc hoc tp tin ta phi ch ra v trí ca th mc hay tp tin
đó  trên đa hay là phi ch ra đng dn, tên đng dn ca th mc hoc tp tin tác
đng ti.

Ví d:
Mun truy xut ti tp d liu kyson.txt  cây th mc trên ta phi tin hành ch ra đng
dn nh sau;
C:\>Nghean\kyson.txt

Ký t đi din * và ?

Ký t đi din
*: Nó có th đng trong phn tên chính hay phn tên m rng ca tp tin,
nó đng  v trí nào s đi din cho kí t đó hoc nhóm ký t t v trí đó đn kí t sau nó.
Ví d:
C:\>_NGHEAN\A*B.DOC : Ngha là ch ra tt c các tp có trong th mc NGHEAN
C:\>_
TPVinh NghiLoc KySon.txt NamDan
NgheAn
SARAVIETNAM

Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

5
có phn m rng là DOC mà có tên bt đu bng kí t A và kt thúc bng kí t B
C:\>_NGHEAN\
*.* : Ngha là ch ra tt c các tp có trong th mc NGHEAN
C:\>_NGHEAN\
*.TXT : Ngha là ch ra tt c các tp có trong th mc NGHEAN mà
có phn m rng là TXT


Ký t đi din ?: Nó có th đng trong phn tên chính hay phn tên m rng ca tp tin,
nó đng  v trí nào s đi din cho 1 ký t ti v trí đó.
Ví d:

C:\>_
?.TXT : Ngha là mun ch ra Các tp có trong  đa C mà có phn tên ch là
mt kí t bt k và có phn m rng là TXT

2.6.  đa
Bao gm :
 đa mm - gi là  đa A: a mm có dung lng 1,44 MB.

 đa cng - Thng là  C,D,E...: và nó nm  trong thùng máy, thng có dung lng
ln gp nhiu ln so vi đa mm.

 đa CD - Là dùng đ đc các đa quang. a quang thng có dung lng vài trm MB.

2.7.Mt s lnh ni trú và lnh ngoi trú

1. Lnh ni trú:
Lnh ni trú là loi lnh lu thng trc trong b nh trong ca máy tính. Nó đc np
vào khi np h điu hành.
Chúng ta thng gp mt s lnh ni trú sau:
Lnh xem danh sách th mc và tp tin : DIR

Lnh to lp th mc: MD

Lnh hu b th mc rng: RD

Lnh chuyn đi th mc: CD

Lnh thay đi du nhc lnh : PROMPT

Lnh to lp tp tin: COPY CON

Lnh đi tên tp tin: REN

Lnh sao chép tp tin: COPY
SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

6

Lnh hin th ni dung tp tin: TYPE

Lnh xoá tp tin: DEL

Lnh xoá màn hinh: CLS

Lnh sa đi gi ca h thng: TIME

Lnh sa đi ngày ca h thng : DATE

Lnh hi nhãn đa: VOL

Lnh xem phiên bn ca DOS: VER


2. Lnh ngoi trú:
Lnh ngoi trú là lnh nm trong b nh ngoài. Mun thc hin các lnh ngoi trú thì
buc trên đa phi có các tp này. Nu không có thì phi COPY vào đ thc hin.
Chúng ta thng gp mt s lnh ngoi trú sau:

Lnh đt nhãn đa: LABEL

Lnh hin th cây th mc: TREE

Lnh to khuôn cho đa (đnh dng đa): FORMAT

Lnh kim tra đa: CHKDSK

Lnh gán thuc tính :ATTRIB

Lnh in: PRINT

Lnh khôi phc tp đã b xoá: UNDELETE

SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

7




Bài 2: Các lnh ca H điu hành MS_DOS




1. Các lnh ni trú
Lnh ni trú là nhng lnh thi hành nhng chc nng ca HH, thng xuyên đc s dng,
đc lu tr vào b nh ca máy tính t khi khi đng và thng trú  trong đó cho ti khi tt
máy.
Cách vit chung:
<Tên lnh> [<Tham s>] [<tùy chn>]

1.1. Mt s lnh v h thng

. Lnh xem và sa ngày: DATE
Current Date is Sat 02-04-2000
Enter new Date (mm-dd-yy)

Lúc này có hai tu chn
Nu không thay đi ngày gi gõ Enter
Nu sa ngày hin hành  dòng mt thì sa theo khuôn mu (tháng -ngày-nm).
Bn hãy thay đi ngày li cho máy tính ví d 31/07/2004.

. Lnh xem và sa gi: TIME
Current time is 4:32:35.23a
Enter new time:
Lúc này có hai la chn:
-Nu không sa gi hin hành ca dòng mt thì gõ Enter
- Nu sa gi hin hành thì sa theo khuôn mu (gi: phút:giây.% giây)
Bn hãy thay đi gi li cho máy tính thành 05 gi 05 phút.
SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

8
. Lnh thay đi du nhc lnh ca DOS: PROMPT
Lnh thay đi du đi lnh đ có th hin th mt s thông tin hin hành theo ý riêng ca Ngi
s dng.
Prompt [Chui ký t]
$P: Th mc hin hành $D: Ngày hin hành
$G: Du > $T: Gi hin hành
$: Xung dòng

Ví d: C>PROMPT $T $P$G
. Lnh xem phiên bn DOS: VER
VER

Bn mun xem hin ti mình đang giao tip vi HH MS-DOS là phiên bn nào.
Ví d:
C:\VER
Windows 98 [Version 4.10.2222]

. Lnh xoá màn hình: CLS
CLS
Lnh xoá toàn b d liu trên màn hình đa con tr v góc trên cùng bên trái màn hình.

. Chuyn đi  đa
Gõ tên  đa và du hai chm, sau đó nhn
ENTER.
Ví d:
A: C:


1.2. Các lnh v th mc
. Lnh xem ni dung th mc.DIR
DIR [drive:] [Path] [Tên th mc] [/A][/S]{/P][W]}
Trong đó: /P : đ xem tng trang
/W: Trình bày theo hàng ngang
/A : xem các tp tin có thuc tính n và h thng
/S: Xem c th mc con

Ví d:
DIR C:\WINDOWS /P /W

Lnh trên s hin th các tp, th mc thuc th mc WINDOWS nm trong th mc gc 
đa C thành 5 hàng và dng li sau khi hin th ht mt trang màn hình. Mun xem tip ch

vic nhn mt phím bt k.

. Lnh chuyn v th mc gc và vào mt th mc nào đó.
SARAVIETNAM



Giáo trình Tin hc c bn – MS_DOS – NC

9

Chuyn t th mc hin thi v th mc gc ca  đa hin hành.
CD\


Lnh chuyn v cp th mc cao hn mt bc.
CD..


Chuyn vào mt th mc
Lnh này thay đi th mc hin hành cn làm vic ca đa nào đó
CD [drive:]\[path] ( tên th mc cn vào)

Ví d:

T th mc C:\ chuyn vào th mc DAIHOC (Th mc DAIHOC nm trên  đa C)
C:\CD DAIHOC

C:\DAIHOC>_

T th mc DAIHOC, chuyn sang th mc BAITAP( Th mc BAITAP nm trên  đa C)
C:\DAIHOC>CD BAITAP

C:\DAIHOC\BAITAP>_


. Lnh xem ý ngha ca câu lnh(Tr giúp)
C:\> [Tên lnh] /?


Ví d: Xem ý ngha ca câu lnh CD
C:\CD /?


. Lnh to th mc con(MD):
MD [drive:]\[path]

[drive:]\[path] : Ch ra đng dn đn ni cn to th mc.
Ví d:

C:\MD HOC
To Th mc HOC Trên th mc gc ca  đa C
C:\MD HOC\HOCDOS
To th mc HOCDOS là th mc con cua th mc HOC
C:\MD A:\DAIHOC
To th mc DAIHOC trên  đa A

.Lnh xoá th mc con(RD)
Lnh hu b (xoá) th mc:
RD [drive:]\[path]

Chú ý: th mc cn xoá không phi là th mc hin hành và phi là th mc rng (Empty
Directory) ( tc là không có mt tp hay mt th mc nào nm trong nó).
Ví d: C:\RD DAIHOC
Xoá th mc DAIHOC( Là th mc rng) trên  đa C