Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở thành phố đông hà, tỉnh quảng trị

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THÀNH TÂM

BIỆN PHÁP QUÂN LÝ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ ĐÔNG HÀ, TỈNH QUÂNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Thừa Thiên Huế, năm 2016


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THÀNH TÂM

BIỆN PHÁP QUÂN LÝ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
THÀNH PHỐ ĐÔNG HÀ, TỈNH QUÂNG TRỊ

Chuyên ngành: QUẢN LÍ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
GS.TS. NGUYỄN THỊ MỸ LỘC

Thừa Thiên Huế, năm 2016

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là Nguyễn Thành Tâm, học viên lớp cao học chuyên ngành Quản lí
giáo dục, khóa XXIII (2014-2016), trường Đại học Sư phạm Huế.
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân, được xuất phát
từ yêu cầu phát sinh trong công việc để hình thành hướng nghiên cứu.
Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc và kết quả trình
bày trong luận văn thu thập được trong quá trình nghiện cứu là trung thực chưa từng
được ai công bố trước đây.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở
trên.
Quảng Trị, ngày 05 tháng 9 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Thành Tâm

ii


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới quý thầy
giáo, cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, Phòng Đào tạo sau đại học trường Đại học sư
phạm Huế, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy, giúp đỡ, tạo điều kiện cho
tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Đồng thời, tôi xin chân thành
cảm ơn bạn bè đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi trong
việc cung cấp tài liệu, đóng góp ý kiến trong quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thành

luận văn.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS Nguyễn Thị Mỹ Lộc
trường Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt
quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài, mặc dù đã có nhiều
cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được
sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của quý thầy giáo, cô giáo, các nhà quản lí và các bạn
đồng nghiệp để luận văn được hoàn chỉnh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Quảng Trị, ngày 05 tháng 9 năm 2016
Tác giả

Nguyễn Thành Tâm

iii


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa .............................................................................................................. i
Lời cam đoan ...............................................................................................................ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
MỤC LỤC ...................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................6
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ ..........................................................................7
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................8
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................8
2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................9
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ....................................................................9

4. Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................................10
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................10
6. Các phương pháp nghiên cứu ...........................................................................10
7. Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................10
8. Cấu trúc luận văn ..............................................................................................10
NỘI DUNG ..............................................................................................................12
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ
CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ .........................................12
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề..............................................................12
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................................14
1.2.1. Quản lí ....................................................................................................14
1.2.2. Quản lí giáo dục ......................................................................................17
1.2.3. Quản lí nhà trường ..................................................................................17
1.3. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường trung học cơ sở. ...................18
1.3.1. Tổ chuyên môn .......................................................................................18
1.3.2. Hoạt động tổ chuyên môn.......................................................................19
1.3.3. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trường THCS .....................................19
1.4. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn ..................................................................20
1.4.1 Xây dựng kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn trong năm học ................20

1


1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn ...................21
1.4.3. Chỉ đạo, lãnh đạo hoạt động tổ chuyên môn ..........................................23
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn .........................................24
1.4.5. Quản lí các hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của tổ
chuyên môn.......................................................................................................25
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn .......................25
1.5.1. Yếu tố khách quan ..................................................................................25

1.5.2. Yếu tố chủ quan ......................................................................................27
Tiểu kết chương 1......................................................................................................29
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
CỦA HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ
ĐÔNG HÀ, TỈNH QUẢNG TRỊ...............................................................................30
2.1. Khái quát về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội của thành phố
Đông Hà, tỉnh Quảng Trị ......................................................................................30
2.2. Khái quát về tình hình giáo dục thành phố Đông Hà nói chung và giáo dục
THCS nói riêng .....................................................................................................31
2.2.1. Tình hình giáo dục thành phố Đông Hà .................................................31
2.2.2. Tình hình phát triển giáo dục THCS thành phố Đông Hà ......................32
2.3. Khái quát quá trình điều tra, khảo sát thực trạng công tác quản lí hoạt động
TCM các trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị ..............................35
2.3.1. Mục đích khảo sát ...................................................................................35
2.3.2. Đối tượng khảo sát..................................................................................35
2.3.3. Nội dung khảo sát ...................................................................................35
2.3.4. Phương pháp khảo sát .............................................................................35
2.4. Thực trạng về đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường THCS thành phố
Đông Hà, tỉnh Quảng Trị ......................................................................................36
2.4.1. Về số lượng.............................................................................................36
2.4.2. Về cơ cấu ................................................................................................36
2.4.3. Về chất lượng .........................................................................................37
2.5. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở các trường THCS thành phố
Đông Hà, tỉnh Quảng Trị ......................................................................................40

2


2.5.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên về vai trò của tổ
chuyên môn trong trường THCS ......................................................................40

2.5.2. Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở các trường THCS ....................41
2.5.3. Thực trạng quản lí của tổ trưởng chuyên môn .......................................45
2.6. Thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường
THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị. .........................................................46
2.6.1. Thực trạng quản lí xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn ..........................46
2.6.2. Thực trạng tổ chức thực hiện các hoạt động của tổ chuyên môn ...........48
2.6.3. Thực trạng chỉ đạo, lãnh đạo hoạt động của tổ chuyên môn ..................52
2.6.4. Thực trạng quản lí việc kiểm tra, đánh giá hoạt động tổ chuyên môn ...53
2.6.5. Thực trạng quản lí các hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao chất lượng hoạt
động của tổ chuyên môn ...................................................................................54
2.7. Đánh giá chung thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS
thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị .....................................................................55
2.7.1. Những mặt mạnh và hạn chế ..................................................................55
2.7.2. Thuận lợi và khó khăn ............................................................................57
Tiểu kết chương 2......................................................................................................58
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN CỦA
HIỆU TRƢỞNG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ ĐÔNG HÀ,
TỈNH QUẢNG TRỊ.................................................................................................60
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................60
3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ ............................................................................60
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ...................60
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ..............................................................................61
3.2. Các biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường
THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị. .........................................................61
3.2.1. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên về
tầm quan trọng đối với hoạt động của tổ chuyên môn trong trường trung học
cơ sở. .................................................................................................................61
3.2.2. Nhóm biện pháp quản lí tập trung vào việc thực hiện nhiệm vụ tổ
chuyên môn ......................................................................................................63

3


3.2.3. Nhóm biện pháp quản lí tập trung vào hoạt động giảng dạy và giáo dục .....71
3.2.4. Nhóm biện pháp tập trung vào kiểm tra, đánh giá các hoạt động tổ
chuyên môn ......................................................................................................78
3.2.5. Nhóm biện pháp hỗ trợ các điều kiện để tổ chuyên môn thực hiện nhiệm vụ ...79
3.2.6. Nhóm biện pháp xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
ở trường THCS .................................................................................................82
3.2.7. Nhóm biện pháp quy hoạch tổ chuyên môn theo đặc trưng các môn học
và đảm bảo hiệu quả hoạt động tổ chuyên môn ...............................................84
3.2.8. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................85
3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ......................86
3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ...........................................................................86
3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ...........................................................................86
3.3.3. Đối tượng khảo nghiệm ..........................................................................86
3.3.4. Các bước tiến hành và kết quả khảo nghiệm ..........................................86
Tiểt kết chương 3 ......................................................................................................90
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................91
1. Kết luận .............................................................................................................91
2. Khuyến nghị ......................................................................................................93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................95
PHỤ LỤC

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

CBQL

Cán bộ quản lí

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

GD-ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

HT

Hiệu trưởng

PHT

Phó hiệu trưởng

QLGD

Quản lí giáo dục

TCM

Tổ chuyên môn

THCS

Trung học cơ sở

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

5


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1: Số liệu thống kê bậc học THCS từ năm 2013 đến 2016 ..........................32
Bảng 2.2: Kết quả xếp loại học lực, hạnh kiểm của HS 9 trường THCS từ năm học
2013-2014 đến 2015-2016 .....................................................................32
Bảng 2.3: Số liệu HS tốt nghiệp của 9 trường THCS trong 3 năm gần đây .............33
Bảng 2.4: Số liệu HS lớp 9 thi HS giỏi cấp tỉnh 3 năm gần đây ...............................33

Bảng 2.5: Thống kê số lượng đội ngũ CBQL, GV năm học 2015-2016 ..................33
Bảng 2.6: Số lượng phiếu thăm dò ý kiến phát ra và số phiếu thu thập lại ..............35
Bảng 2.7: Thống kê đội ngũ TTCM của 9 trường THCS 2015-2016 ......................36
Bảng 2.8: Thực trạng phẩm chất chính trị, đạo đức của TTCM ...............................37
Bảng 2.9: Thống kê trình độ đào tạo, trình độ ngoại ngữ, tin học ............................38
Bảng 2.10: Thực trạng năng lực cần thiết của người TTCM ....................................39
Bảng 2.11: Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về vai trò của TCM ở trường THCS ......40
Bảng 2.12: Thực trạng hoạt động dự giờ thăm lớp của CBQL, GV. .......................42
Bảng 2.13: Kết quả khảo sát chất lượng tổ chức sinh hoạt TCM .............................44
Bảng 2.14: Kết quả khảo sát năng lực của đội ngũ TTCM .......................................45
Bảng 2.15: Thực trạng nhận thức xây dựng kế hoạch hoạt động TCM ....................46
Bảng 2.16: Thực trạng thực hiện kế hoạch hoạt động TCM .....................................47
Bảng 2.17: Nhận thức mức độ cần thiết công tác quản lí hoạt động TCM...............48
Bảng 2.18: Mức độ thực hiện hoạt động quản lí TCM .............................................50
Bảng 2.19: Mức độ tác dụng của công tác quản lí hoạt động TCM .........................51
Bảng 2.20: Kết quả khảo sát mức độ nhận thức về vai trò quản lí TCM của HT .....52
Bảng 2.21: Kết quả khảo sát mức độ thực hiện về vai trò quản lí TCM của HT......53
Bảng 2.22: Kết quả khảo sát công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động TCM ..............54
Bảng 2.23: Kết quả khảo sát thực trạng việc HT hỗ trợ các điều kiện để TCM thực
hiện tốt nhiệm vụ ...................................................................................55
Bảng 3.1. Tính cấp thiết của các nhóm biện pháp quản lí hoạt động TCM ở các
trường THCS thành phố Đông Hà .........................................................87
Bảng 3.2. Tính khả thi của các nhóm biện pháp quản lí hoạt động TCM ở các
trường THCS thành phố Đông Hà .........................................................88

6


DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ
Trang

BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về vai trò của TCM ở trường THCS.....40
Biểu đồ 2.2: Thực trạng hoạt động dự giờ thăm lớp của CBQL, GV .......................42
Biểu đồ 3.1: Khảo nghiệm tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động
TCM của HT các trường THCS ..............................................................89
SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Khái niệm quản lí .....................................................................................15
Sơ đồ 1.2. Chu trình quản lí ......................................................................................16
Sơ đồ 3.1: Mô hình hóa mối quan hệ giữa các biện pháp quản lí hoạt động tổ
chuyên môn ở các trường THCS...........................................................85

7


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, Việt Nam đã và đang bước vào
hội nhập với khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy
nhanh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục trong
tương quan so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới. Trong những năm
gần đây, trước yêu cầu ngày càng cao của xã hội đối với giáo dục, Đảng và Nhà nước
đã tập trung đưa ra những quyết sách lãnh đạo, đầu tư cho giáo dục nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục và đào tạo.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI cũng đã khẳng định: “Đổi
mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá,
xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo
dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lí là khâu then chốt”.
Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý đặt ra như một yêu cầu cấp bách
hàng đầu của việc tiếp tục đẩy mạnh đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay. Đội ngũ

cán bộ quản lý (CBQL) luôn là một trong những yếu tố quan trọng góp phần quyết
định sự phát triển của một tổ chức, bởi lẽ chính họ là người tổ chức thực hiện có
hiệu quả các khâu của quá trình quản lý phát triển tổ chức. Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã nói “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”.
Trong nhà trường, đội ngũ giáo viên (GV) là lực lượng chủ chốt tham gia các
hoạt động giáo dục. Giáo viên trường trung học cơ sở (THCS) được tổ chức thành
tổ chuyên môn (TCM) theo môn học. TCM là mắt xích quan trọng trong cơ cấu tổ
chức của nhà trường. Hoạt động của các TCM quyết định trực tiếp đến sự phát triển
của nhà trường và chất lượng dạy học của thầy và trò.
Nâng cao chất lượng hoạt động TCM trong các trường sẽ phát huy tinh thần nỗ
lực sáng tạo của GV trong tập thể sư phạm, tính đoàn kết nội bộ, năng lực điều hành
hoạt động của tổ trưởng chuyên môn (TTCM) cũng được phát huy, đồng thời tạo một
động lực thôi thúc GV trong các TCM phát huy nhiều sáng kiến, kinh nghiệm của
mình trong lĩnh vực giảng dạy và giáo dục.
Mặt khác, TCM có vai trò quan trọng trong việc góp phần bồi dưỡng đội ngũ
GV tại chỗ thông qua hoạt động dự giờ, trao đổi kinh nghiệm các tiết dạy, sinh hoạt
chuyên đề, thao giảng, hội giảng để nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường.

8


Chất lượng chuyên môn của trường THCS phụ thuộc rất lớn vào trình độ
quản lý của Hiệu trưởng (HT) đối với các TCM, đối với GV và học sinh (HS). Để
các TCM hoạt động có chất lượng và hiệu quả thì HT phải có năng lực quản lý, điều
hành. Hiệu trưởng phải nắm vững chương trình môn học, phương pháp đặc trưng
từng bộ môn, để chỉ đạo chuyên môn thực hiện. Hoạt động TCM có hiệu quả sẽ
giúp HT nhà trường lập lại kỹ cương nền nếp trong lĩnh vực giảng day, giáo dục và
nâng cao hiệu quả quản lí giáo dục phù hợp với đường lối chủ trương của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước.
Trong những năm qua, công tác quản lí nhà trường nói chung và công tác

quản lí TCM của HT các trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị đã có
những kết quả đáng kể nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Ở một số trường, việc
quản lí hoạt động TCM của HT dựa theo kinh nghiệm, chưa tổ chức, quản lí có hệ
thống và khoa học, một số biện pháp quản lí chưa phù hợp nên chưa phát huy được
vai trò của TCM trong việc thực hiện nhiệm vụ nhằm nâng cao chất lượng giảng
dạy và giáo dục trong nhà trường.
Việc nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động TCM trong nhà trường là vấn đề có
ý nghĩa hết sức quan trọng và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Cho đến nay đã có
nhiều công trình nghiên cứu về công tác quản lí TCM của HT trường THCS với
những góc độ tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, ở thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị,
vấn đề này chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống.
Xuất phát từ cơ sở lí luận và thực tiễn trên đây, chúng tôi chọn đề tài nghiên
cứu “Biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS thành phố
Đông Hà, tỉnh Quảng Trị”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và khảo sát thực trạng của vấn đề nghiên cứu,
luận văn đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động TCM nhằm đưa hoạt động TCM các
trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị có hiệu quả cao.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động TCM trường THCS
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu
Quản lí hoạt động TCM các trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.

9


4. Giả thuyết nghiên cứu
Chất lượng và hiệu quả hoạt động TCM tại các trường THCS thành phố
Đông Hà, tỉnh Quảng Trị còn có một số hạn chế, bất cập, một trong những nguyên

nhân cơ bản là công tác quản lí chưa tốt. Nếu xác lập và áp dụng có hiệu quả các
biện pháp lí thuyết phù hợp với yêu cầu đổi mới công tác quản lí nhà trường hiện
nay thì hiệu quả hoạt động TCM các trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng
Trị sẽ được nâng cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí hoạt động TCM trường THCS.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lí của HT đối với hoạt động
TCM ở trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lí đối với hoạt động TCM ở trường THCS thành
phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.
6. Các phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm các phƣơng pháp nghiên cứu lí luận
Bao gồm: phân tích, tổng hợp, phân loại tài liệu,…nhằm xác lập cơ sở lí luận
về quản lí hoạt động TCM ở các trường THCS.
6.2. Nhóm các giải pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phương pháp điều tra, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm, lấy ý
kiến chuyên gia, nghiên cứu sản phẩm nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng công tác
quản lí của HT đối với hoạt động TCM ở trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh
Quảng Trị và thu thập thêm các thông tin có liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
6.3. Nhóm phƣơng pháp bổ trợ
Bao gồm: Phương pháp thống kê toán học xử lí kết quả nghiên cứu.
7. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu và khảo sát, đánh giá thực trạng biện pháp quản
lí hoạt động TCM của hiệu trưởng 09 trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh
Quảng Trị.
8. Cấu trúc luận văn
Cấu trúc luận văn gồm có 3 phần:
Phần 1. Mở đầu: Giới thiệu chung về đề tài nghiên cứu.
Phần 2. Nội dung: Gồm 3 chương
Chƣơng 1. Cơ sở lí luận về công tác quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở

10


trường THCS.
Chƣơng 2. Thực trạng công tác quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu
trưởng các trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.
Chƣơng 3. Biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các
trường THCS thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị.
Phần 3. Kết luận và khuyến nghị
- Tài liệu tham khảo.
- Phụ lục.

11


NỘI DUNG
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG
TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nghiên cứu công tác quản lí nhà trường nói chung và quản lí hoạt động TCM
ở trường THCS nói riêng là một trong những nội dung quan trọng và cần thiết để
nâng cao hiệu quả quản lí, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông và góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà trường, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường từ lâu đã trở thành
vấn đề luôn được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm. Họ nghiên cứu
thực tiễn các nhà trường để tìm ra biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn sao
cho có hiệu quả nhất.

Đầu những năm 50 của thế kỉ XX, trong hàng loạt những công trình nghiên
cứu có tính hàn lâm của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã xuất hiện các luận văn tiến
sĩ, phó tiến sĩ về những khía cạnh khác nhau của quản lí giáo dục. Trong số những
công trình đó xuất hiện cuốn “Quản lí trường học” của A.Pôpốp, một nhà hoạt động
sư phạm và quản lí giáo dục của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất không phải
là một công trình khoa học về quản lí giáo dục, mà là một tập hợp khá hoàn chỉnh các
chỉ dẫn cho hoạt động thực tiễn của những người làm công tác quản lí giáo dục, đặc
biệt là quản lí trường học. Dù mang tính chất của một cuốn “cẩm nang” hay “sổ tay
hướng dẫn”, “Quản lí trường học” cũng ghi dấu ấn như một tài liệu hoàn chỉnh đầu
tiên về quản lí giáo dục.
Trong quá trình phát triển của giáo dục Xô Viết, nhiều nhà nghiên cứu khoa học
giáo dục đã lần lượt cho ra đời những tài liệu vừa có tính khoa học, vừa có tính thực
tiễn về quản lí hai quá trình sư phạm chủ yếu diễn ra trong nhà trường: quản lí quá trình
dạy-học và quản lí quá trình giáo dục. Đặc biệt Con-đa-cốp, nhà lí luận và hoạt động
thực tiễn xuất sắc của Liên Xô đã dày công nghiên cứu những vấn đề quản lí giáo dục
và đúc kết trong cuốn sách “Những cơ sở lí luận của quản lí trường học” (1983).
Trong những năm cuối thế kỉ XX, sách báo về quản lí giáo dục, quản lí
trường học đã xuất hiện nhiều. Điển hình là các công trình “Nghề hiệu trưởng-một

12


triển vọng thực tiễn được phản ánh” của Thomas J.Seriovanni (1991); “Hành vi
tổ chức trong giáo dục” của Robert J.Owens (1995); “Quản lí giáo dục-Lí thuyết,
nghiên cứu và thực tiễn” của Wayne K.Hoy, Cecil G.Misken (1996)
Trong những năm qua, ở nước ta đã có nhiều công trình nghiên cứu về QLGD,
quản lý nhà trường nói chung như: Quản lí giáo dục một số vấn đề lí luận và thực
tiễn; Quản lí và chức năng quản lí; Tiêu chuẩn cần có của người quản lí; Vai trò quản
lí của người Hiệu trưởng trường THCS; Sự liên kết giữa khoa học quản lí và khoa
học khác,... của các tác giả: Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Thái Duy Tuyên, Nguyễn Ngọc

Quang, Nguyễn Quốc Chí, Phạm Minh Hạc, Hà Sỹ Hồ, Hà Thế Ngữ, Trần Kiểm,
Nguyễn Văn Lê, Đặng Quốc Bảo,... Trong các công trình nghiên cứu đó, các tác giả
đã nhấn mạnh đến vai trò của quản lí trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Đặc biệt
sự tâm huyết của mình với công tác giáo dục, các tác giả nhấn mạnh: Hiệu trưởng
phải là người luôn biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lí dạy và học các môn và các
hoạt động khác bổ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho công tác giáo dục
được hoàn chỉnh, trọn vẹn. Tuy nhiên các công trình này chỉ nghiên cứu về mặt lý
luận, song nghiên cứu về biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao
chất lượng dạy học của giáo viên THCS chưa được đề cập cụ thể, đầy đủ và chi tiết
trong khoa học giáo dục.
Gần đây, một số luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lý
giáo dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và hệ thống được một số vấn đề
về quản lý cũng như đề xuất một số biện pháp quản lý như đề tài: “Các biện pháp
quản lý đội ngũ tổ trưởng chuyên môn của hiệu trưởng ở trường trung học phổ
thông tỉnh Quảng Trị” của Nguyễn Hoài Nam (2008), “Biện pháp quản lý chuyên
môn của Hiệu trưởng trường THPT Ngô Gia Tự tỉnh Bắc Ninh” của Nguyễn Hữu
Hùng (2010), “Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của Hiệu trưởng các
trường THCS huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế” của Nguyễn Hoàng Thông
(2014)…đã đề cập hướng nghiên cứu này. Các tác giả đã đánh giá thực trạng sát
thực, được minh chứng bằng số liệu thống kê cụ thể; đồng thời nghiên cứu kỹ nội
dung quản lí hoạt động TCM, căn cứ vào tình hình thực tế của các trường để đề xuất
biện pháp quản lí TCM một cách phù hợp. Phần lớn các nghiên cứu đề cập đến việc
quản lí của HT đối với hoạt động dạy học và các hoạt động chuyên môn của GV
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Các công trình nghiên cứu đã
làm rõ những nguyên nhân dẫn đến thực trạng việc quản lí hoạt động TCM trong

13


nhà trường của HT để từ đó đề xuất các biện pháp quản lí hiệu quả. Vì vậy, có thể

chọn lọc một số nội dung để kế thừa nghiên cứu các biện pháp quản lí đối với cấp
THCS trên địa bàn thành phố Đông Hà.
Những năm qua, ngành Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tỉnh Quảng Trị nói
chung và GD-ĐT thành phố Đông Hà nói riêng hết sức coi trọng việc nghiên cứu và
áp dụng các đề tài nghiên cứu khoa học giáo dục, các sáng kiến kinh nghiệm nhằm
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường. Nhưng trên địa bàn
thành phố Đông Hà, từ trước đến nay vẫn chưa có một công trình, nghiên cứu khoa
học nào về biện pháp quản lí hoạt động TCM của HT trường THCS một cách đầy
đủ và có hệ thống. Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động TCM ở trường THCS,
cần có một nghiên cứu hệ thống và cụ thể.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lí
a) Khái niệm quản lí: Có nhiều khái niệm khác nhau về quản lí:
C.Mac đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động
chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều đều cần đến một sự chỉ
đạo điều hành những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát
sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể, khác với sự vận động của các khí quan độc
lập với nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc
thì cần phải có nhạc trưởng”.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lí là quá trình tác động gây ảnh hưởng
của chủ thể quản lí đến khách thể quản lí nhằm đạt được mục tiêu chung” [2, tr.24].
Tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: “Quản lí là tác
động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lí (người quản lí) đến khách thể
quản lí (người bị quản lí) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt
được mục đích của tổ chức” [8, tr.2].
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: “Quản lí là tác động có mục đích,
có kế hoạch của chủ thể quản lí đến tập thể những người lao động nói chung là
khách thể quản lí nhằm thực hiện được mục tiêu dự kiến” [23, tr.24].
Những khái niệm trên đây, tuy khác nhau, song chúng đều có chung những
dấu hiệu chủ yếu sau: Hoạt động quản lí được tiến hành trong một tổ chức hay một

nhóm xã hội; là những tác động có tính chủ đích; là những tác động phối hợp nỗ lực
của các cá nhân nhằm thực hiện mục tiêu của tổ chức.

14


Tóm lại, một cách khái quát có thể hiểu: Quản lí là tác động có chủ đích của chủ
thể quản lí (người quản lí) đến khách thể quản lí (người bị quản lí) trong một tổ chức,
làm cho tổ chức đó vận hành và đạt được mục tiêu của tổ chức.
Quá trinh tác động đó thể hiện qua sơ đồ sau:
Công cụ
quản lí

Chủ thể
quản lí

Khách thể
quản lí

Mục tiêu
quản lí

Phương pháp
quản lí
Sơ đồ 1.1. Khái niệm quản lí
b) Chức năng quản lí:
Quản lí cũng như các hoạt động khác đều có chức năng riêng của nó. Quản lí
có nhiều chức năng khác nhau, nhưng có thể xác định 4 chức năng cơ bản: lập kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra.
* Chức năng lập kế hoạch:

Là chức năng hạt nhân, quan trọng nhất của quá trình quản lí. Kế hoạch phải
xác định đầy đủ mục tiêu cơ bản trên cơ sở tình hình cụ thể của tổ chức và mục tiêu
định sẵn, sắp xếp theo một trình tự, logic khoa học, xác định các nguồn lực để thực
hiện và đạt được mục tiêu đề ra.
* Chức năng tổ chức:
Chức năng tổ chức trong quản lí là việc thiết kế cơ cấu các bộ phận sao cho phù
hợp nhằm thực hiện thành công kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể của tổ chức.
Nội dung chủ yếu của chức năng tổ chức là: Xây dựng cơ cấu tổ chức; xây
dựng và phát triển đội ngũ nhân sự; xác định cơ chế họat động và các mối quan hệ
của tổ chức; tổ chức lao động một cách khoa học.
* Chức nặng chỉ đạo:
Chức năng này đòi hỏi người quản lí phải vận dụng khéo léo các phương

15


pháp và nghệ thuật quản lí. Đây là quá trình tác động qua lại giữa chủ thể quản lí và
mọi thành viên trong tổ chức góp phần thực hiện hóa các mục tiêu đã đề ra.
Nội dung chủ yếu của chức năng chỉ đạo là: Thực hiện quyền chỉ đạo và
hướng dẫn triển khai các nhiệm vụ; đôn đốc, động viên và kích thích người lao
động; giám sát các bộ phận và mọi cá nhân thực hiện kế hoạch đã đề ra.
* Chức năng kiểm tra:
Đây là chức năng quan trọng của nhà quản lí nhằm đánh giá việc thực hiện
các mục tiêu đề ra. Có thể nói, chức năng kiểm tra xuyên suốt quá tình quản lý và là
chức năng của mọi cấp quản lí.
Bốn chức chức năng này có quan hệ chặt chẽ, biện chứng, bổ sung cho nhau
tạo thành một chu trình quản lí. Trong chu trình đó yếu tố thông tin luôn có mặt
trong tất cả các giai đoạn với vai trò vừa là điều kiện vừa là phương tiện để thực
hiện các chức năng quản lí. Chu trình quản lí được thể hiện qua sơ đồ sau.
Kế hoạch

Kiểm tra

Thông tin

Tổ chức

Chỉ đạo
Sơ đồ 1.2. Chu trình quản lí
c) Phương pháp quản lí
Để thực hiện hoạt động quản lí, người ta dựa vào các phương pháp quản lí cơ
bản sau: Phương pháp hành chính; Phương pháp tâm lý- xã hội; Phương pháp kinh
tế. Việc vận dụng các biện pháp vào thực tiễn quản lí có thành công hay không phụ
thuộc vào tài năng, sự sáng tạo của nhà quản lí.
d) Các nguyên tắc quản lí
Trong quá trình điều hành quản lí các nhà quản lí thường vận dụng những
nguyên tắc sau: Nguyên tắc tập trung dân chủ; Nguyên tắc hệ thống; Nguyên tác
hiệu quả; Nguyên tắc kết hợp hài hòa 3 lợi ích.

16


1.2.2. Quản lí giáo dục
Quản lí giáo dục là một chuyên ngành được phát triển trên nền tảng của khoa
học quản lí nói chung, cũng giống như khái niệm quản lí, khái niệm QLGD cũng có
nhiều cách tiếp cận khác nhau:
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lí giáo dục là quá trình tác động
có kế hoạch, có tổ chức của các cơ quan QLGD các cấp tới các thành tố của quá
trình dạy học - giáo dục nhằm làm cho hệ thống giáo dục vận hành có hiệu quả và
đạt tới mục tiêu giáo dục nhà nước đề ra”.

Tác giả Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lí giáo dục là hệ thống những tác
động có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ thể quản lí
đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà
trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo
thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục”.
Như vậy, quan niệm về quản lí giáo dục có thể có những cách diễn đạt khác
nhau, song trong mỗi cách định nghĩa đều đề cập tới các yếu tố cơ bản: Chủ thể quản lí
giáo dục; khách thể quản lí giáo dục, mục tiêu quản lý giáo dục.
Do đó, có thể hiểu khái niệm về quản lí giáo dục như sau: QLGD là hệ thống
những tác động có ý thức, hợp quy luật của chủ thể quản lí ở các cấp khác nhau
đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo
dục đạt mục tiêu giáo dục đã đề ra.
1.2.3. Quản lí nhà trường
* Nhà trường: Là một thiết chế tổ chức chuyên biệt trong hệ thống tổ chức
xã hội, thực hiện chức năng tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự duy trì và phát
triển của xã hội.
* Quản lí nhà trường: Có nhiều tác giả quan niệm về quản lí nhà trường
khác nhau:
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lí nhà trường là thực hiện đường lối
giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường
vận hành theo nguyên lí giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh” [16, tr.242].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lí nhà trường là quản lí hoạt động

17


dạy và học, tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác
để dần dần tiến tới mục tiêu giáo dục” [23, tr.34].
Do đó, có thể hiểu: Quản lí nhà trường là một hệ thống những tác động sư

phạm hợp lí và có tính hướng đích của chủ thể quản lí đến tập thể GV, HS, các lực
lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm huy động và phối hợp sức lực, trí tuệ
của họ vào hoạt động của nhà trường hướng vào việc hoàn thành có chất lượng và
hiệu quả mục tiêu dự kiến.
1.3. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở.
1.3.1. Tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn là tập hợp có tổ chức của một số GV cùng giảng dạy một
môn học, là tổ công tác của GV trong nhà trường phổ thông.
Tổ chuyên môn là tổ chức cơ sở của bộ máy chính quyền nhà trường giúp
HT quản lí GV một cách toàn diện về tư tưởng, chuyên môn nghiệp vụ, kế hoạch
giáo dục và giảng dạy về hiệu quả đào tạo thể hiện ở số lượng và chất lượng HS
trong phạm vi TCM phụ trách.
Tổ chuyên môn là nơi triển khai toàn bộ các hoạt động giáo dục chung của nhà
trường đến HS các lớp, tổ chức thực hiện toàn bộ chương trình học theo nội dung và
phương pháp đã được hướng dẫn theo biên chế năm học đã quy định.
Tổ chuyên môn là tập thể sư phạm gần nhất của GV có tác dụng giúp đỡ
nhau bồi dưỡng, nâng cao tay nghề, phát huy những sáng kiến kinh nghiệm chuyên
môn, đánh giá, phân loại GV về nghiệp vụ, là cơ sở đề nghị khen thưởng kỉ luật và
nâng bậc lương hàng năm đối với GV.
Tổ chuyên môn có chức năng, nhiệm vụ sau:
- Tổ chuyên môn có chức năng quản lí giáo viên trong tổ: thực hiện tốt kế
hoạch giảng dạy và giáo dục một cách đồng bộ đó là chức năng chuyên môn nghiệp
vụ. Để làm tròn chức năng này, TTCM cần phối hợp với tổ trưởng Công đoàn để
chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho GV trong tổ, ổn định tư tưởng cho Đoàn
viên và động viên thi đua dạy tốt.
Điều 16, khoản 2, Điều lệ trường trung học (2011) quy định nhiệm vụ của TCM
là: Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và
quản lí kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch dạy học, phân phối chương trình và

18

hoạt động giáo dục khác của nhà trường; tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ;
tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Chuẩn nghề nghiệp
giáo viên trung học và các quy định khác hiện hành; giới thiệu tổ trưởng, tổ phó; đề
xuất khen thưởng, kỷ luật đối với GV.
1.3.2. Hoạt động tổ chuyên môn
Tổ chức thực hiện quy chế chuyên môn; tổ chức các hoạt động bồi dưỡng,
nâng cao năng lực học tập của HS khá, giỏi và phụ đạo HS yếu kém; tổ chức hoạt
động đổi mới phương pháp giảng dạy; tổ chức và theo dõi, đánh giá hoạt động tự học,
tự bồi dưỡng hoặc chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm bằng sinh hoạt chuyên môn thường
xuyên hoặc định kì theo chương trình của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, đồng thời viết
đề tài khoa học sư phạm ứng dụng hàng năm, tổ chức hoạt động ngoại khóa….
1.3.3. Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trường THCS
Theo Điều lệ trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường phổ
thông có nhiều cấp học ban hành theo Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT quy định
vị trí, vai trò của tổ chuyên môn như sau:
* Vị trí: Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức, quản lí
của trường THCS. Trong trường, các TCM có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp
với các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, đoàn thể trong nhà trường nhằm
thực hiện chiến lược phát triển nhà trường, chương trình giáo dục và các hoạt động
giáo dục khác hướng tới mục tiêu giáo dục.
* Vai trò: Giúp Hiệu trưởng điều hành các hoạt động nghiệp vụ chuyên môn
liên quan đến dạy và học; trực tiếp quản lí giáo viên trong tổ theo nhiệm vụ quy định;
là đầu mối để Hiệu trưởng quản lí nhiều mặt, nhưng chủ yếu vẫn là hoạt động chuyên
môn, tức là hoạt động dạy học trong nhà trường. Tổ trưởng chuyên môn phải là người
có khả năng xây dựng kế hoạch; điều hành tổ chức hoạt động của tổ theo kế hoạch giáo
dục, theo phân phối chương trình và kế hoạch năm học của nhà trường; tổ chức bồi
dưỡng chuyên môn cho giáo viên trong tổ; đánh giá, xếp loại và đề xuất khen thưởng,
kỉ luật giáo viên thuộc tổ mình quản lí. Do đó, tổ trưởng chuyên môn phải là người có

phẩm chất đạo đức tốt; có năng lực, trình độ, kinh nghiệm chuyên môn; có uy tín với
đồng nghiệp, học sinh; có khả năng tập hợp giáo viên trong tổ, biết lắng nghe, tạo sự
đoàn kết trong tổ, gương mẫu, công bằng, kiên trì, khéo léo trong giao tiếp, ứng xử.

19


1.4. Quản lí hoạt động tổ chuyên môn
Quản lí hoạt động TCM của HT là tác động có mục đích của HT để chỉ đạo,
điều khiển TCM thực hiện các nhiệm vụ của tổ nhằm đạt được mục tiêu dạy học và
giáo dục theo từng năm học.
Muốn quản lí tốt hoạt động TCM, hiệu trưởng phải am hiểu tường tận việc giảng
dạy, nắm vững nội dung chương trình các môn học, nắm vững đặc trưng các phương pháp
giảng dạy bộ môn. Thường xuyên nắm bắt và cập nhật các kiến thức, các thành tựu về đổi
mới phương pháp dạy học để chỉ đạo tập thể GV thực hiện.
Bên cạnh đó, người HT phải có năng lực tổ chức và điều hành để chỉ đạo các
TTCM thực hiện tốt nhiệm vụ và quyền hạn của TCM từ đó nâng cao hoạt động
TCM, thúc đẩy chất lượng dạy học.
Hiệu trưởng không trực tiếp quản lí, chỉ đạo hoạt động TCM mà thông qua
TTCM. Tất cả các nhiệm vụ chuyên môn của tổ triển khai đến GV đều thông qua tổ
trưởng. Quản lí hoạt động TCM của HT trên các nội dung sau:
1.4.1 Xây dựng kế hoạch hoạt động tổ chuyên môn trong năm học
Để thực hiện chức năng lập kế hoạch, người quản lí nhà trường chia quá
trình thực hiện thành 4 giai đoạn: giai đoạn tiền kế hoạch (giai đoạn xác định mục
tiêu); giai đoạn lập kế hoạch; giai đoạn triển khai thực hiện kế hoạch; giai đoạn
kiểm tra, đánh giá, tổng kết việc thực hiện kế hoạch.
Đối với kế hoạch hoạt động của TCM là kế hoạch hành động, kế hoạch theo
năm học. Căn cứ vào nhiệm vụ năm học của ngành, đặc điểm tình hình nhà trường,
yêu cầu của chương trình và nội dung giáo dục, các điều kiện đảm bảo cho dạy và
học,… HT hướng dẫn các TCM xây dựng kế hoạch hoạt động TCM trong năm học.

Kế hoạch tổ phải thể hiện sự định mức, định lượng các nhiệm vụ được giao, đặc biệt
phải xây dựng được một hệ thống biện pháp có hiệu lực, khả thi, đồng thời phải xây
dựng được một chương trình hoạt động cụ thể cho từng thời điểm trong năm học.
Căn cứ vào kế hoạch tổ đã được HT phê duyệt, TTCM chỉ đạo cho GV trong
tổ xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động chuyên môn của cá nhân ở các vấn đề
cơ bản sau đây: thực hiện nền nếp, kỷ cương và quy chế chuyên môn; thực hiện
chương trình và kế hoạch giảng dạy, giáo dục; soạn bài và chuẩn bị giờ lên lớp của
GV; đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của HS; đổi mới phương pháp dạy học...

20


1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn
* Quản lí hoạt động dạy học:
Trong nhà trường, hoạt động dạy học là hoạt động cơ bản, đặc trưng nhất của
trường học. Để quản lí hoạt động dạy học trong nhà trường, người HT cần tập trung
vào hai việc:
(1) Quản lí đổi mới nhận thức của giáo viên về dạy học:
Việc đầu tiên của người HT là phải làm cho bản thân và tập thể sư phạm
trong nhà trường hiểu rõ bản chất của dạy học, thực chất là người HT và tập thể GV
phải đổi mới quan niệm về dạy học.
Để làm chuyển biến nhận thức về bản chất của dạy học trong GV, người HT
không thể nói suông, mà phải tổ chức để GV được nghe, được bàn bạc, được thảo
luận trên cơ sở được trang bị những tri thức cập nhật về thành tựu khoa học giáo
dục hiện đại. Khi đó nhận thức trong GV không còn là sự áp đặt từ trên xuống. Đối
với họ, việc thay đổi quan niệm dạy học là đòi hỏi tất yếu, khách quan và hơn thế
nữa còn là điều kiện cho sự tồn tại và phát triển của chính họ.
(2) Quản lí dạy học trong nhà trường:
Để triển khai được kế hoạch của tổ trong năm học đi vào thực tế thì người
quản lí phải phân công, phân nhiệm cho các thành viên một cách hợp lí, tạo được sự

tương tác giữa các thành viên làm nên sự đồng thuận cùng nhau chia sẻ nội dung
công việc của tổ. Để làm được điều đó, HT cần phải chỉ đạo TCM thực hiện những
vấn đề sau:
- Quản lí sự thống nhất mục tiêu kiến thức cơ bản của từng chương, tiết bài
dạy: Qua việc thống nhất mục tiêu đó các thành viên trong tổ nắm được trọng tâm
bài dạy cần đạt và tránh được những sai sót về kiến thức, lệch xa mục tiêu cần đạt
của tiết dạy. Điều này rất có ý nghĩa đối với những giáo viên trẻ, giáo viên còn chưa
vững về chuyên môn. Thông qua việc thống nhất, các thành viên trong tổ sẻ có điều
kiện trao đổi, hiểu nhau và tạo sự đồng thuận thống nhất trong tổ.
- Quản lí việc dự giờ, thao giảng của TCM: Hiệu trưởng phải quản lí việc góp
ý, xây dựng bài dạy về mục tiêu, phương pháp, nội dung kiến thức cần đạt trước giờ
dạy. Tiết dạy đó phải thể hiện ý tưởng của cả TCM, qua đó các cá nhân rút kinh

21